Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndi (16 yanvar 1631, Konstantinopol – 21 oktyabr 1698, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, şair və şeyxülislamı.
| Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Dabbaqzadə Mehmed Əfəndi |
| Sonrakı | Çatalcalı Əli Əfəndi |
| 19 aprel 1692 – 22 iyun 1694 | |
| Əvvəlki | Çatalcalı Əli Əfəndi |
| Sonrakı | Sədrəddinzadə Sadiq Mehmed Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
Həyatı
16 yanvar 1631-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Məşhur Osmanlı üləma ailəsinə mənsubdur. Xoca Sadəttin Əfəndinin oğlu Əsad Əfəndinin şəcərəsindən olub, şeyxülislam Əbu Səid Mehmed Əfəndinin oğludur. Ailə ənənəsinə uyğun olaraq ilk təhsilini atasından aldı. Atasının şeyxülislamlığından istifadə edərək uşaq yaşlarından müxtəlif mədrəsələrə müdərris təyin edildi. İlk müdərrisliyi isə hələ 15 yaşında ikən Üsküdar Mihrimah Sultan mədrəsəsi oldu. Ardından 1650-ci ilədək müxtəlif mədrəsələrdə xidmət etdi. Beləliklə, 20 yaşına çatanda artıq mədrəsə həyatında ən yüksək pilləyə çatmışdı.
Daha sonra qazı vəzifəsinə gətirildi və 1651-ci ildə Qalata qazısı oldu. Bu vəzifədə 1 il qaldıqdan sonra 1655-ci ildə İstanbul qazısı oldu. Ancaq bu vəzifəsində də çox qala bilmədi. İbşir Mustafa Paşa hadisəsi səbəbilə şeyxülislam olan atasının köşkünə hücum edilmiş, bütün ailə xəzinələri üsyançıların əlinə keçmişdi. Bununla da kifayətlənməyən üsyançılar Əbu Səid Mehmed Əfəndi və oğlunun onlara təslim edilməsini tələb etdilər. Ancaq bu təklifi qəbul etməyən Sultan Mehmed Əbu Səid Əfəndi və oğlu Feyzullah Əfəndini bütün vəzifələrindən azad etdi və dəniz yoluyla Gəliboluya sürgünə göndərdi. 1 ay sonra üsyan yatırıldıqdan sonra onları geri çağırsa da, düşmənlərinin fəaliyyəti səbəbilə ata-oğul Təkirdağdan ayrılmadı.
1656-cı ildə Feyzullah Əfəndi İstanbula qayıtdı. Atasının iqtidardan uzaqlaşması səbəbilə 10 ilə yaxın bütün dövlət vəzifələrindən uzaq qaldı. Nəhayət, 1666-cı ildə Anadolu, 1668-ci ildə isə Rumeli başqazılığına gətirildi. 1672-ci ildə İzmir, 1676-cı ildə Saloniki qazısı oldu. 1 il sonra vəzifədən alındı və 1684-cü ildə ikinci dəfə Anadolu başqazısı təyin edildi. Bu vəzifəsi əsnasında Mələk İbrahim Paşayla sədrəzəm Qara İbrahim Paşa arasında yaranan rəqabəti aradan qaldırmağa çalışdı. Mələk İbrahim Paşanın edamına etiraz etsə də, paşa edam edildi. 1685-ci ildə vəzifədən alınsa da, 1 il sonra yenidən Rumeli başqazısı oldu.
Feyzullah Əfəndi 25 iyun 1690-cı ildə Dabbaqzadə Mehmed Əfəndinin yerinə şeyxülislam oldu. 1 il 8 ay bu vəzifədə qaldıqdan sonra vəzifədən alındı (7 mart 1692). Səbəbi isə, Sultan Əhmədin önündə sədrəzəm Əli Paşayla mübahisəsi oldu. Ancaq ondan sonra şeyxülislamlığa gətirilən Çatalcalı Əli Əfəndinin 40 gün sonra vəfat etməsindən sonra səhv iş gördüyünü anlayan Sultan Əhməd onu Ədirnəyə dəvət etdi və 19 aprel 1692-ci ildə yenidən şeyxülislam oldu. Ancaq onun sultana yaxınlığından çəkinən sədrəzəm Sürməli Əli Paşa şeyxülislamın fətva məsələlərində ehmalı olduğunu, afyon və tütün istifadə etdiyini söyləyərək vəzifədən alınmasını istədi. Sədrəzəmin səyləriylə 22 iyun 1694-cü ildə vəzifədən alınan Feyzullah Əfəndi Saqqız adasına sürgün edildi. Adanın işğalından sonra öncə Manisaya, daha sonra isə Qahirəyə göndərildi.
Sultan Mustafa üzərində nüfuz sahibi olan Seyid Feyzullah Əfəndinin səyləriylə 1695-ci ildə İstanbula qayıtsa da, 3 il sonra vəfat etdi.
Mənbə
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekāyiât (haz. Abdülkadir Özcan), Ankara 1994, s. 363, 475, 484, 508–509;
- Silâhdar, Târih, II, 624;
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, II, 148–151;
- Râşid, Târih, I, 494–495, 531;
- Sâlim, Tezkire, İstanbul 1315, s. 553–558;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 76–77;
- Sicill-i Osmânî, IV, 33;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 494;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 485–486;
- a.mlf., İlmiye Teşkilâtı, s. 182;
- "Feyzullah Efendi (Ebu Saidzâde)", TDEA, III, 217–218;
- Feridun Emecen, "Ali Paşa, Sürmeli", DİA, II, 427
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebuseidzade Feyzullah Efendi 16 yanvar 1631 Konstantinopol 21 oktyabr 1698 Konstantinopol Osmanli alimi sair ve seyxulislami Ebuseidzade Feyzullah Efendi60 Osmanli seyxulislamiEvvelkiDabbaqzade Mehmed EfendiSonrakiCatalcali Eli Efendi19 aprel 1692 22 iyun 1694EvvelkiCatalcali Eli EfendiSonrakiSedreddinzade Sadiq Mehmed EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 16 yanvar 1631Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 21 oktyabr 1698 67 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiHeyati16 yanvar 1631 ci ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Meshur Osmanli ulema ailesine mensubdur Xoca Sadettin Efendinin oglu Esad Efendinin seceresinden olub seyxulislam Ebu Seid Mehmed Efendinin ogludur Aile enenesine uygun olaraq ilk tehsilini atasindan aldi Atasinin seyxulislamligindan istifade ederek usaq yaslarindan muxtelif medreselere muderris teyin edildi Ilk muderrisliyi ise hele 15 yasinda iken Uskudar Mihrimah Sultan medresesi oldu Ardindan 1650 ci iledek muxtelif medreselerde xidmet etdi Belelikle 20 yasina catanda artiq medrese heyatinda en yuksek pilleye catmisdi Daha sonra qazi vezifesine getirildi ve 1651 ci ilde Qalata qazisi oldu Bu vezifede 1 il qaldiqdan sonra 1655 ci ilde Istanbul qazisi oldu Ancaq bu vezifesinde de cox qala bilmedi Ibsir Mustafa Pasa hadisesi sebebile seyxulislam olan atasinin koskune hucum edilmis butun aile xezineleri usyancilarin eline kecmisdi Bununla da kifayetlenmeyen usyancilar Ebu Seid Mehmed Efendi ve oglunun onlara teslim edilmesini teleb etdiler Ancaq bu teklifi qebul etmeyen Sultan Mehmed Ebu Seid Efendi ve oglu Feyzullah Efendini butun vezifelerinden azad etdi ve deniz yoluyla Geliboluya surgune gonderdi 1 ay sonra usyan yatirildiqdan sonra onlari geri cagirsa da dusmenlerinin fealiyyeti sebebile ata ogul Tekirdagdan ayrilmadi 1656 ci ilde Feyzullah Efendi Istanbula qayitdi Atasinin iqtidardan uzaqlasmasi sebebile 10 ile yaxin butun dovlet vezifelerinden uzaq qaldi Nehayet 1666 ci ilde Anadolu 1668 ci ilde ise Rumeli basqaziligina getirildi 1672 ci ilde Izmir 1676 ci ilde Saloniki qazisi oldu 1 il sonra vezifeden alindi ve 1684 cu ilde ikinci defe Anadolu basqazisi teyin edildi Bu vezifesi esnasinda Melek Ibrahim Pasayla sedrezem Qara Ibrahim Pasa arasinda yaranan reqabeti aradan qaldirmaga calisdi Melek Ibrahim Pasanin edamina etiraz etse de pasa edam edildi 1685 ci ilde vezifeden alinsa da 1 il sonra yeniden Rumeli basqazisi oldu Feyzullah Efendi 25 iyun 1690 ci ilde Dabbaqzade Mehmed Efendinin yerine seyxulislam oldu 1 il 8 ay bu vezifede qaldiqdan sonra vezifeden alindi 7 mart 1692 Sebebi ise Sultan Ehmedin onunde sedrezem Eli Pasayla mubahisesi oldu Ancaq ondan sonra seyxulislamliga getirilen Catalcali Eli Efendinin 40 gun sonra vefat etmesinden sonra sehv is gorduyunu anlayan Sultan Ehmed onu Edirneye devet etdi ve 19 aprel 1692 ci ilde yeniden seyxulislam oldu Ancaq onun sultana yaxinligindan cekinen sedrezem Surmeli Eli Pasa seyxulislamin fetva meselelerinde ehmali oldugunu afyon ve tutun istifade etdiyini soyleyerek vezifeden alinmasini istedi Sedrezemin seyleriyle 22 iyun 1694 cu ilde vezifeden alinan Feyzullah Efendi Saqqiz adasina surgun edildi Adanin isgalindan sonra once Manisaya daha sonra ise Qahireye gonderildi Sultan Mustafa uzerinde nufuz sahibi olan Seyid Feyzullah Efendinin seyleriyle 1695 ci ilde Istanbula qayitsa da 3 il sonra vefat etdi MenbeDefterdar Sari Mehmed Pasa Zubde i Vekayiat haz Abdulkadir Ozcan Ankara 1994 s 363 475 484 508 509 Silahdar Tarih II 624 Seyhi Vekayiu l fuzala II 148 151 Rasid Tarih I 494 495 531 Salim Tezkire Istanbul 1315 s 553 558 Devhatu l mesayih s 76 77 Sicill i Osmani IV 33 Ilmiyye Salnamesi s 494 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 485 486 a mlf Ilmiye Teskilati s 182 Feyzullah Efendi Ebu Saidzade TDEA III 217 218 Feridun Emecen Ali Pasa Surmeli DIA II 427