Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İndoktrinasiya (aşılama) — uzun müddət bir təlimin, münasibət və ya metodun aşılanması hərəkatı və ya prosesi. Cəmiyyətin inkişafı ilə bu termin aşağılayıcı məna qazanmışdır. Bu anlayışdan xüsusən ağıl əvəzinə imana və ya təslimiyyətə üstünlük verildikdə və öyrənməyi, bilikləri qadağan edən və ya sadəcə başqa perspektivlərin olduğunu qəbul etməyən bir təlimi, doktrinanı təsvir etmək üçün istifadə edilir. Bu təlim adətən kənar insanlar tərəfindən yalan və ya təhlükəli hesab edilir.
İndoktrinasiyaya məruz qalan insan öz tənqidi düşüncə qabiliyyətini itirə bilir.
Kultlar və həmçinin siyasət iki vacib aşılama mərkəzi hesab olunur.ABŞ və Rusiyada hərbi tədrisin hazırlıq dövrü də bəzən "indoktrinasiya" adlandırılır.
Tərif
İndoktrinasiyanın tərifi onunla əlaqəlindiriən doktrinadan asılı olaraq dəyişir. İdeal təlim məsuliyyətli, düşünən, hər bir halda faktlara hörmət edən və başqalarını dinləyə bilən insanlar formalaşdırır. Olivier Rebula görə bu məqsəddən üz döndərən istənilən təlim "əks-təlim" dir. O əlavə edir ki, hər bir müəllim ya təbliğata dəstək verərək ya da onun əksinə fikir bildirərək öz tələbələrinə təsir edir. İndoktrinasiya isə dərin önyarğılar üzərindən təlimi təhrif edir.
Əks qütblərdə məzhəbi indoktrinasiya bir fərdin önyarğılarını digərləri ilə (quru ideologiyası) əvəz edir. Bunun üçün psixoloji zorakılıq və ya konformist təlqin adlanan, hiss olunmaz şəkildə təsirin artırılması üsullardan istifadə edilir.
Filosof Robin Barrouya görə:
 | Aşılama, rasional olmayan vasitələrdən istifadə edərək bəzi sübuta yetirilməyən iddiaların doğruluğuna inandırmaqdır və bu, təlimin ünvanlandığı şəxslərin bu təlimə qeyd-şərtsiz qoşulması məqsədi ilə edilir. |  |
İndoktrinasiyanın simptomları və mənbələri
İndoktrinasiya qorxu, ümid, təqsir, sosial-emosional təlim və s. kimi müxtəlif psixoloji təzyiq vasitələrindən istifadə edərək bir fərdin tənqidi düşünmə qabiliyyətini kənarlaşdırmağa, onun düşüncələrini və hətta şəxsiyyətini dəyişdirməyə çalışır. Ümumiyyətlə, aşılama zehni manipulyasiya formasıdır.
Nasist Almaniyası dövründə gənclərin indoktrinasiyası geniş miqyasda həyata keçirilirdi. Gənc uşaqlar Hitlerə inanmağı və fədakarlıq anlayışına əsaslanaraq cəmiyyətin maraqlarını fərdin maraqlarından üstün tutmağı öyrənirdilər. Hitler gəncləri fiziki və hərbi hazırlıq keçirdilər. İkinci Dünya Müharibəsinin sonunda cəbhəyə göndərilən gənc fanatiklər müttəfiqləri öz məntiqsiz və sadəlöv hərəkətləri ilə təəccübləndirmişdi. Onilliklər sonrakı müşahidələrə görə 1930-cu illərdə Almaniyada doğulmuş insanlar digər yaş qruplarına nisbətən iki dəfə çox antisemitizm nümayiş etdirirdilər. Nasist indoktrinasiyasının uzunmüddətli təsirləri olduğu müşahidə edilir.
Məzhəb aşılaması həssas insanlara daha asan təsir etsə də, hər kəs hədəf ola bilər. Qurban seçilmiş fərdə mehriban və xoş şəkildə yaxınlaşılır və tədricən onun sosial mühiti ilə əlaqələri kəsilir.
2015-ci ildə cihadçı indoktrinasiyası ilə bağlı araşdırmasına görə, profillərin əksəriyyəti gənc, çox vaxt orta və ya yuxarı sosial təbəqədən olan, daha çox kövrək, həssas və ya depressiv epizodları olan, özlərini mədəniyyətdə və ya milli icmada tapa bilməyən fərdlərlərdir. Onların 80%-i ateist, yalnız 20%-i isə dindar ailədən çıxıb. Dounia Bouzar qeyd edir ki, bu ailələrin dindarlıq dərəcəsi çox vaxt zəif olur. Özünü tək və cəmiyyət tərəfindən yanlış anlaşılmış hiss edən gənclərə incikliklərinin izahı təklif edilir. 98%-i internetdə olan məzhəb nitqləri qurbanları da bu vasitə ilə tapır və onların tədricən özlərini dünyadan, o cümlədən öz ailələrindən təcrid etmələrinə gətirir və sonra sui-istifadələrə sövq edir.
Qadınlara aşılanan cihad indoktrinası humanitar fəaliyyətlə məşğul olan, sosial işçi, tibb bacısı və ya həkim kimi insana yardım edən peşəli və həddindən artıq həssas, altruist və fədakar olanları hədəf alır.[]
Edward G. Rozycki'nin fikrincə, indoktrinasiyanı qiymətləndirməyin başqa bir yolu mühüm seçim zamanı özünü və ya başqa birini sorğulamaq olardı: "Mən belə etməli olduğumu hiss etdiyim üçünmü, yoxsa mənə bu əmr edildiyi üçün belə davranacağam?". Bununla belə, o, dünyəvi və dini məsələlərdə aşılamanın bərabər olduğunu bəyan edir. Elmin indoktrinasiyanın azad olmadığını nümayiş etdirmək üçün o, riyaziyyatın tədrisindən nümunə götürür və təris zamanı yaradıcılığa imkan verməyə çağırır.
Amerikalı ziyalı Noam Çomski indoktrinasiyadan danışarkən onun mexanizmlərini və tətbilərini anlamağın təcili gərək olduğunu deyir. O, indoktrinasiyanı totalitar cəmiyyətlərdə aşkar etməyin asan olduğunu, lakin bizim də məruz qaldığımız və hetta çox vaxt özümüzdən asılı olmayaraq xidmət etdiyimiz daha az aşkar görünən təbliğatlar sistemi olduğunu deyir. "
Aşılamanın mexanizmləri xüsusilə sosial psixologiya sahəsində araşdırılmışdır.
İndoktrinasiyaya qarşı mübarizə aparılması
Fransadakı Sekulyarizm Rəsədxanası qarşısına hədəf olaraq sosial birliyi gücləndirmək və məktəblərdə dinləri və mədəniyyətləri öyrətməyi qoymuşdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Gordy Pleyers, L'Endoctrinement affectif du citoyen, Éditions de l'Université de Liège. (au sujet de la relation des hommes politiques avec les populations)
- (ing.) Ranger Indoctrination Program 2017-02-02 at the Wayback Machine, sur le site goarmy.com
- La Dimension spirituelle de l’endoctrinement des troupes 2007-11-03 at the Wayback Machine, sur le site encyclopedia.com
- Reboul, 1977
- (ing.) Edward G. Rozycki "Religion, Intelligent Design & The Public Schools"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Indoktrinasiya asilama uzun muddet bir telimin munasibet ve ya metodun asilanmasi herekati ve ya prosesi Cemiyyetin inkisafi ile bu termin asagilayici mena qazanmisdir Bu anlayisdan xususen agil evezine imana ve ya teslimiyyete ustunluk verildikde ve oyrenmeyi bilikleri qadagan eden ve ya sadece basqa perspektivlerin oldugunu qebul etmeyen bir telimi doktrinani tesvir etmek ucun istifade edilir Bu telim adeten kenar insanlar terefinden yalan ve ya tehlukeli hesab edilir Nazi Partiyasinin uzvleri 1939 cu ilin Noyabr ayinda Posen seherindeki belediyye teatrinda Hitlere salam verirler Polsanin yenice isgalindan sonra Danzig Senatinin prezidenti Artur Greiser yeni Warthegau bolgesinin Reyx qubernatoru teyin olunur Serqin bas planinin yerli inkisafinda istirak edecek Indoktrinasiyaya meruz qalan insan oz tenqidi dusunce qabiliyyetini itire bilir Kultlar ve hemcinin siyaset iki vacib asilama merkezi hesab olunur ABS ve Rusiyada herbi tedrisin hazirliq dovru de bezen indoktrinasiya adlandirilir TerifIndoktrinasiyanin terifi onunla elaqelindirien doktrinadan asili olaraq deyisir Ideal telim mesuliyyetli dusunen her bir halda faktlara hormet eden ve basqalarini dinleye bilen insanlar formalasdirir Olivier Rebula gore bu meqsedden uz donderen istenilen telim eks telim dir O elave edir ki her bir muellim ya tebligata destek vererek ya da onun eksine fikir bildirerek oz telebelerine tesir edir Indoktrinasiya ise derin onyargilar uzerinden telimi tehrif edir Eks qutblerde mezhebi indoktrinasiya bir ferdin onyargilarini digerleri ile quru ideologiyasi evez edir Bunun ucun psixoloji zorakiliq ve ya konformist telqin adlanan hiss olunmaz sekilde tesirin artirilmasi usullardan istifade edilir Filosof Robin Barrouya gore Asilama rasional olmayan vasitelerden istifade ederek bezi subuta yetirilmeyen iddialarin dogruluguna inandirmaqdir ve bu telimin unvanlandigi sexslerin bu telime qeyd sertsiz qosulmasi meqsedi ile edilir Indoktrinasiyanin simptomlari ve menbeleriIndoktrinasiya qorxu umid teqsir sosial emosional telim ve s kimi muxtelif psixoloji tezyiq vasitelerinden istifade ederek bir ferdin tenqidi dusunme qabiliyyetini kenarlasdirmaga onun dusuncelerini ve hetta sexsiyyetini deyisdirmeye calisir Umumiyyetle asilama zehni manipulyasiya formasidir Nasist Almaniyasi dovrunde genclerin indoktrinasiyasi genis miqyasda heyata kecirilirdi Genc usaqlar Hitlere inanmagi ve fedakarliq anlayisina esaslanaraq cemiyyetin maraqlarini ferdin maraqlarindan ustun tutmagi oyrenirdiler Hitler gencleri fiziki ve herbi hazirliq kecirdiler Ikinci Dunya Muharibesinin sonunda cebheye gonderilen genc fanatikler muttefiqleri oz mentiqsiz ve sadelov hereketleri ile teeccublendirmisdi Onillikler sonraki musahidelere gore 1930 cu illerde Almaniyada dogulmus insanlar diger yas qruplarina nisbeten iki defe cox antisemitizm numayis etdirirdiler Nasist indoktrinasiyasinin uzunmuddetli tesirleri oldugu musahide edilir Mezheb asilamasi hessas insanlara daha asan tesir etse de her kes hedef ola biler Qurban secilmis ferde mehriban ve xos sekilde yaxinlasilir ve tedricen onun sosial muhiti ile elaqeleri kesilir 2015 ci ilde cihadci indoktrinasiyasi ile bagli arasdirmasina gore profillerin ekseriyyeti genc cox vaxt orta ve ya yuxari sosial tebeqeden olan daha cox kovrek hessas ve ya depressiv epizodlari olan ozlerini medeniyyetde ve ya milli icmada tapa bilmeyen ferdlerlerdir Onlarin 80 i ateist yalniz 20 i ise dindar aileden cixib Dounia Bouzar qeyd edir ki bu ailelerin dindarliq derecesi cox vaxt zeif olur Ozunu tek ve cemiyyet terefinden yanlis anlasilmis hiss eden genclere incikliklerinin izahi teklif edilir 98 i internetde olan mezheb nitqleri qurbanlari da bu vasite ile tapir ve onlarin tedricen ozlerini dunyadan o cumleden oz ailelerinden tecrid etmelerine getirir ve sonra sui istifadelere sovq edir Qadinlara asilanan cihad indoktrinasi humanitar fealiyyetle mesgul olan sosial isci tibb bacisi ve ya hekim kimi insana yardim eden peseli ve heddinden artiq hessas altruist ve fedakar olanlari hedef alir menbe gosterin Edward G Rozycki nin fikrince indoktrinasiyani qiymetlendirmeyin basqa bir yolu muhum secim zamani ozunu ve ya basqa birini sorgulamaq olardi Men bele etmeli oldugumu hiss etdiyim ucunmu yoxsa mene bu emr edildiyi ucun bele davranacagam Bununla bele o dunyevi ve dini meselelerde asilamanin beraber oldugunu beyan edir Elmin indoktrinasiyanin azad olmadigini numayis etdirmek ucun o riyaziyyatin tedrisinden numune goturur ve teris zamani yaradiciliga imkan vermeye cagirir Amerikali ziyali Noam Comski indoktrinasiyadan danisarken onun mexanizmlerini ve tetbilerini anlamagin tecili gerek oldugunu deyir O indoktrinasiyani totalitar cemiyyetlerde askar etmeyin asan oldugunu lakin bizim de meruz qaldigimiz ve hetta cox vaxt ozumuzden asili olmayaraq xidmet etdiyimiz daha az askar gorunen tebligatlar sistemi oldugunu deyir Asilamanin mexanizmleri xususile sosial psixologiya sahesinde arasdirilmisdir Indoktrinasiyaya qarsi mubarize aparilmasiFransadaki Sekulyarizm Resedxanasi qarsisina hedef olaraq sosial birliyi guclendirmek ve mekteblerde dinleri ve medeniyyetleri oyretmeyi qoymusdur Hemcinin baxMilgram eksperimenti DoktrinaIstinadlarGordy Pleyers L Endoctrinement affectif du citoyen Editions de l Universite de Liege au sujet de la relation des hommes politiques avec les populations ing Ranger Indoctrination Program 2017 02 02 at the Wayback Machine sur le site goarmy com La Dimension spirituelle de l endoctrinement des troupes 2007 11 03 at the Wayback Machine sur le site encyclopedia com Reboul 1977 ing Edward G Rozycki Religion Intelligent Design amp The Public Schools