Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İvo Andriç (serb. Иво Андрић/Ivo Andrić; 10 oktyabr 1892 – 13 mart 1975[…], Belqrad, Serbiya Sosialist Respublikası, Yuqoslaviya SFR)) — hazırkı Bosniya və Herseqovina ərazisində doğulmuş Yuqoslaviya yazıçısı, diplomat, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1961).
| İvo Andriç | |
|---|---|
| xorv. Ivo Andrić serb. Иво Андрић Ivo Andrić | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1892 |
| Vəfat tarixi | 13 mart 1975[…](82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, roman yazıçısı, diplomat, şair, esseist |
| Fəaliyyət illəri | 1911-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | Serb-xorvat dili |
| Janrlar | poeziya, roman, hekayə |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |   |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İvo Andriç keçmiş Yuqoslaviyada, Bosniyanın Travnik şəhəri yaxınlığındakı Dolac kəndində doğulmuşdu. 2 yaşında atasını itirdiyindən anasının valideynlərinin himayəsində böyümüşdü. Uşaqlıq illərini keçirdiyi Vışeqrad şəhərində qatı katolik təlim-tərbiyəsi almışdı. Yazmağa başlayandan sonra İvan adını İvoya dəyişmişdi. Yazıçının milli mənsubiyyəti də müəyyən dərəcədə şübhəlidir. O, əslində xorvat ailəsində doğulmuşdu, lakin sonrada özünü serb kimi qələmə vermişdi. Bu gün iki xalq — xorvatlar və serblər İvo Andriçi öz sənətkarı sayırlar.
Çoxmillətli Bosniyada yaşaması ona fərqli insanları və mədəniyyətləri yaxından müşahidə etmək və öyrənmək imkanı yaratmışdı. Sarayevo gimnaziyasında oxuduğu dövrdə cənub slavyanlarının birliyi ideyasına xidmət edən "Mlada Bosna" ("Gənc Bosniy") gizli təşkilatına daxil olmuşdu. Bu təşkilatın üzvü Qavrilo Prinsip Avstriya ershersoqu Frans Ferdinanda qarşı sui-qəsd (həmin terror aktı Birinci Dünya müharibəsinin başlanması üçün formal bəhanəyə çevrilmişdi) törədəndə (1914) həbs olunanlar sırasında İvo Andriç də vardı. Həbsxanada keçirdiyi üç il ərzində o, subyektivist Danimarka filosofu Seren Kyerkoqoru və Dostoyevski irsini öyrənmişdi. "Dənizdən" (1918) və "Həyəcan" adlı ilk kitablarında bu müəlliflərin təsiri aydın duyulmaqda idi.
Müharibədən sonra İvo Andriç Zaqreb, Vyana və Krakov universitetlərində oxumuş, 1923-cü ildə Qraza universitetindən fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdı. Bundan sonra o, diplomatik xidmət sahəsində çalışmış və Yuqoslaviyanı bir sıra Avropa dövlətlərində təmsil etmişdi. 1939-cu ildə ölkəsinin Almaniyadakı səfiri təyin olunmuşdu. Səfir Andriç Yuqoslaviyaya qarşı alman təcavüzünün başlanmasından yalnız bir neçə saat əvvəl Berlini tərk edə bilmişdi.
20-ci illərdə şeirdən nəsrə keçən İvo Andriç diplomatiya sahəsində çalışdığı dövrdə cəmisi üç hekayələr kitabı çap etdirə bilmişdi. Nə qədər paradoksal səslənsə də, Belqradın faşist işğalına uğradığı illər onun yaradıcılığının ən məhsuldar dövrü olmuşdu. Ətraf aləmlə bütün əlaqələri kəsilən və faktiki ev dustağına çevrilən ivo Andriç qüvvə və enerjisini yaradıcılığa vermişdi. 1941-1945-ci illər arasında ən yaxşı əsərlərindən sayılan "Drina körpüsü", "Travnitska xronikası" və "Xanım" trilogiyasını yazmışdı. Hər üç roman 1945-ci ildə çap olunmuşdu.
Bu əsərlər arasında daha populyar olan "Drina körpüsü"ndə Bosniya tarixinin 350 illik dövrü ərzində yəhudilərin, müsəlman türklərin və katoliklərin hakimiyyət uğrunda mübarizələri təsvir olunmuşdu. Təbii ki, tarixi hadisələrə daha çox təəssübkeş katolik mövqeyindən yanaşan İvo Andriç türklərə münasibətdə obyektivliyi, ölçü və ədalət hissini sona qədər qoruyub saxlaya bilməmişdi. Ona görə də müsəlman boşnaklar Yuqoslaviyanın ilk və son Nobel laureatının həmvətənləri olmasından o qədər də böyük qürur duymurlar.
Müharibədən sonra İvo Andriçin populyarlığı xeyli artmışdı. O, prezident İosif Broz Titonun ən yaxın çevrəsinə daxil idi. Andriç kommunist partiyasının üzvü olmuş, Yuqoslaviya yazıçılar ittifaqının sədri seçilmişdi. Keşməkeşli yuqoslav tarixini dərindən bilən, mürəkkəb yuqoslav cəmiyyətinin problemlərini daim diqqət mərkəzində saxlayan yazıçı və ictimai xadim kimi ölkədə böyük nüfuz sahibinə çevrilmişdi. 40-50-ci illərdə yazdığı "Yeni tarixçələr" (1948), "Lənətlənmiş saray" (1954) kimi kitablarda müasiri olduğu dövrün hadisə və problemlərini hakim ideologiya mövqeyindən işıqlandırmağa çalışmışdı.
1961-ci ildə İvo Andriç "ölkəsinin tarixi ilə bağlı insan talelərini və problemlərini bütün dolğunluğu ilə açmağa imkan verən epik istedadının gücünə görə" Nobel mükafatına layiq görülmüşdü. Həmin il dekabrın 10-da İsveç Akademiyasının keçirdiyi təntənəli təqdimat mərasimində ənənəvi Nobel mühazirəsi ilə çıxış edən laureat nə üçün məhz tarixi əsərlər yazmasına diqqəti yönəldərək bunu "keçmişin problemlərinin bu gün də öz aktuallığını itirməməsi, insanların qarşısında yenə də eyni sualların dayanması ilə" əlaqələndirmişdi.
İvo Andriç Nobel mükafatından aldığı pulu son sentinə qədər Bosniya və Herseqovinada kitabxana sisteminin yenidən qurulmasına xərcləmişdi.
Vəfat etdiyi günə qədər o, İosip Broz Titodan sonra Yuqoslaviyanın ikinci ən məşhur adamı sayılırdı. Tito isə İvo Andriçin ölümünü "çoxmillətli Yuqoslaviya incəsənəti üçün, bütün ölkə üçün böyük itki" adlandırmışdı.
Xarici ölkələrdə yetərincə tanınmasa da, İvo Andriç müasir dövrdə də keçmiş Yuqoslaviya federasiyasına daxil olan ölkələrin əksər xalqları üçün "böyük yazıçı və ictimai xadim" statusunu qoruyub saxlamaqdadır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 98.
- Члан САНУ.
- The Nobel Prize in Literature 1961 (ing.).
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivo Andric serb Ivo Andriћ Ivo Andric 10 oktyabr 1892 13 mart 1975 Belqrad Serbiya Sosialist Respublikasi Yuqoslaviya SFR hazirki Bosniya ve Herseqovina erazisinde dogulmus Yuqoslaviya yazicisi diplomat Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1961 Ivo Andricxorv Ivo Andric serb Ivo Andriћ Ivo AndricDogum tarixi 10 oktyabr 1892 1892 10 10 Vefat tarixi 13 mart 1975 1975 03 13 82 yasinda Vefat yeri Belqrad Serbiya Sosialist Respublikasi Yuqoslaviya SFRDefn yeri Yeni Belqrad qebiristanligi d Tehsili Qrats Universiteti 1924 Vyana Universiteti 1913 Fealiyyeti yazici roman yazicisi diplomat sair esseistFealiyyet illeri 1911 ci ildenEserlerinin dili Serb xorvat diliJanrlar poeziya roman hekayeUzvluyu Serbiya Elmler ve Incesenet Akademiyasi d 1926 1939 Mlada Bosna Serbiya Elmler ve Incesenet Akademiyasi d 1939 1975 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIvo Andric kecmis Yuqoslaviyada Bosniyanin Travnik seheri yaxinligindaki Dolac kendinde dogulmusdu 2 yasinda atasini itirdiyinden anasinin valideynlerinin himayesinde boyumusdu Usaqliq illerini kecirdiyi Viseqrad seherinde qati katolik telim terbiyesi almisdi Yazmaga baslayandan sonra Ivan adini Ivoya deyismisdi Yazicinin milli mensubiyyeti de mueyyen derecede subhelidir O eslinde xorvat ailesinde dogulmusdu lakin sonrada ozunu serb kimi qeleme vermisdi Bu gun iki xalq xorvatlar ve serbler Ivo Andrici oz senetkari sayirlar Coxmilletli Bosniyada yasamasi ona ferqli insanlari ve medeniyyetleri yaxindan musahide etmek ve oyrenmek imkani yaratmisdi Sarayevo gimnaziyasinda oxudugu dovrde cenub slavyanlarinin birliyi ideyasina xidmet eden Mlada Bosna Genc Bosniy gizli teskilatina daxil olmusdu Bu teskilatin uzvu Qavrilo Prinsip Avstriya ershersoqu Frans Ferdinanda qarsi sui qesd hemin terror akti Birinci Dunya muharibesinin baslanmasi ucun formal behaneye cevrilmisdi toredende 1914 hebs olunanlar sirasinda Ivo Andric de vardi Hebsxanada kecirdiyi uc il erzinde o subyektivist Danimarka filosofu Seren Kyerkoqoru ve Dostoyevski irsini oyrenmisdi Denizden 1918 ve Heyecan adli ilk kitablarinda bu muelliflerin tesiri aydin duyulmaqda idi Muharibeden sonra Ivo Andric Zaqreb Vyana ve Krakov universitetlerinde oxumus 1923 cu ilde Qraza universitetinden felsefe doktoru derecesi almisdi Bundan sonra o diplomatik xidmet sahesinde calismis ve Yuqoslaviyani bir sira Avropa dovletlerinde temsil etmisdi 1939 cu ilde olkesinin Almaniyadaki sefiri teyin olunmusdu Sefir Andric Yuqoslaviyaya qarsi alman tecavuzunun baslanmasindan yalniz bir nece saat evvel Berlini terk ede bilmisdi 20 ci illerde seirden nesre kecen Ivo Andric diplomatiya sahesinde calisdigi dovrde cemisi uc hekayeler kitabi cap etdire bilmisdi Ne qeder paradoksal seslense de Belqradin fasist isgalina ugradigi iller onun yaradiciliginin en mehsuldar dovru olmusdu Etraf alemle butun elaqeleri kesilen ve faktiki ev dustagina cevrilen ivo Andric quvve ve enerjisini yaradiciliga vermisdi 1941 1945 ci iller arasinda en yaxsi eserlerinden sayilan Drina korpusu Travnitska xronikasi ve Xanim trilogiyasini yazmisdi Her uc roman 1945 ci ilde cap olunmusdu Ivo Andricin Belqraddaki heykeli Bu eserler arasinda daha populyar olan Drina korpusu nde Bosniya tarixinin 350 illik dovru erzinde yehudilerin muselman turklerin ve katoliklerin hakimiyyet ugrunda mubarizeleri tesvir olunmusdu Tebii ki tarixi hadiselere daha cox teessubkes katolik movqeyinden yanasan Ivo Andric turklere munasibetde obyektivliyi olcu ve edalet hissini sona qeder qoruyub saxlaya bilmemisdi Ona gore de muselman bosnaklar Yuqoslaviyanin ilk ve son Nobel laureatinin hemvetenleri olmasindan o qeder de boyuk qurur duymurlar Muharibeden sonra Ivo Andricin populyarligi xeyli artmisdi O prezident Iosif Broz Titonun en yaxin cevresine daxil idi Andric kommunist partiyasinin uzvu olmus Yuqoslaviya yazicilar ittifaqinin sedri secilmisdi Kesmekesli yuqoslav tarixini derinden bilen murekkeb yuqoslav cemiyyetinin problemlerini daim diqqet merkezinde saxlayan yazici ve ictimai xadim kimi olkede boyuk nufuz sahibine cevrilmisdi 40 50 ci illerde yazdigi Yeni tarixceler 1948 Lenetlenmis saray 1954 kimi kitablarda muasiri oldugu dovrun hadise ve problemlerini hakim ideologiya movqeyinden isiqlandirmaga calismisdi 1961 ci ilde Ivo Andric olkesinin tarixi ile bagli insan talelerini ve problemlerini butun dolgunlugu ile acmaga imkan veren epik istedadinin gucune gore Nobel mukafatina layiq gorulmusdu Hemin il dekabrin 10 da Isvec Akademiyasinin kecirdiyi tenteneli teqdimat merasiminde enenevi Nobel muhaziresi ile cixis eden laureat ne ucun mehz tarixi eserler yazmasina diqqeti yonelderek bunu kecmisin problemlerinin bu gun de oz aktualligini itirmemesi insanlarin qarsisinda yene de eyni suallarin dayanmasi ile elaqelendirmisdi Ivo Andric Nobel mukafatindan aldigi pulu son sentine qeder Bosniya ve Herseqovinada kitabxana sisteminin yeniden qurulmasina xerclemisdi Vefat etdiyi gune qeder o Iosip Broz Titodan sonra Yuqoslaviyanin ikinci en meshur adami sayilirdi Tito ise Ivo Andricin olumunu coxmilletli Yuqoslaviya inceseneti ucun butun olke ucun boyuk itki adlandirmisdi Xarici olkelerde yeterince taninmasa da Ivo Andric muasir dovrde de kecmis Yuqoslaviya federasiyasina daxil olan olkelerin ekser xalqlari ucun boyuk yazici ve ictimai xadim statusunu qoruyub saxlamaqdadir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 98 ISBN 978 2 221 06888 5 Chlan SANU The Nobel Prize in Literature 1961 ing MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax