Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İsrail və Almaniya Federativ Republikası arasında Reparasiya Sazişi (alm. Wiedergutmachungsabkommen;ivr. הסכם השילומים — Heskem HaŞillumim) və ya Lüksemburq Sazişi (alm. Luxemburger Abkommen) — 10 sentyabr 1952-ci ildə İsrail və Almaniya Federativ Respublikası arasında imzalanmış, 27 mart 1953-cü ildə qüvvəyə minmiş müqavilə. Razılaşmaya görə, Qərbi Almaniya İsrailə təzminat ödəməli və mülkiyyətini itirmiş hər bir yəhudinin itkisini kompensasiya etməli idi. İsrailə ödənilən kompensasiyanın məqsədi İsrailin yaşadıqları yerlərdən didərgin düşmüş çoxsaylı kasıb yəhudini yeni evlərlə təmin etməsi və bunun qarşılığında çəkdiyi xərclər idi. Bundan əlavə, Yəhudilərin Almaniyaya qarşı maddi iddiaları üzrə Konfrans vasitəsilə Almaniya Nasizm rejiminin təqibinə məruz qalmış hər bir yəhudinin mülkünü və dolanışığını tək-tək bərpa etməli idi.
| İsrail və Almaniya Federativ Republikası arasında Reparasiya Sazişi | |
|---|---|
| alm. Wiedergutmachungsabkommen ivr. הסכם השילומים alm. Luxemburger Abkommen | |
| İmzalanma tarixi | 10 sentyabr 1952-ci il |
| Təsdiqlənib | 27 mart 1953-cü il |
| İmzalanma yeri | Lüksemburq Şəhər Binası |
| İmzalayanlar |   Konrad Adenauer |
| Məqsədi | İsrailin yaşadıqları yerlərdən didərgin düşmüş çoxsaylı kasıb yəhudini yeni evlərlə təmin etməsi və bunun qarşılığında çəkdiyi xərclərin kompensasiya edilməsi |
Tarixçəsi
1952-ci ildə İsrailin ilk baş naziri David Ben-Qurion çıxışlarının birində reparasiya tələbinin mümkün qədər çox yəhudi mülkünü əhatə etməli olduğunu bildirdi. Beləcə, "qatillər eyni zamanda varis ola bilməyəcəkdilər". Həmçinin, Qurion İsrailə köçən Holokost qurbanlarının reabilitasiyasını maliyyələşdirmək üçün bu kompensasiyaya ehtiyac olduğunu vurğulamışdı.
İddialar Konfransı
Yəhudilərin Almaniyaya qarşı maddi iddiaları üzrə Konfransın və ya qısa adı ilə İddialar Konfransının veb-səhifəsinə görə: "Yəhudi təşkilatlarının və İsrail dövlətinin çağırışlarına cavab olaraq, Qərbi Almaniya Kansleri Konrad Adenauer Almaniya Parlamentinə səsləndi:"
... Alman xalqı adına qorxunc cinayətlər törədildi, maddi və mənəvi zərər ödəməliyik ... Federativ hökumət, yəhudilərin və İsrail dövlətinin nümayəndələri ilə birlikdə ... maddi zərər məsələsinin həlli üçün hazırdırlar. Beləcə, sonsuz əzabların mənəvi həllinə gedən yolu asanlaşdıra bilərik.
Adenauerin çıxışından bir ay sonra İsrail Yəhudi Agentliyinin həmsədri və prezidenti Nyu-Yorkda 23 böyük yerli və beynəlxalq yəhudi təşkilatının iştirakı ilə görüş keçirdi. İştirakçılar bu danışıqların maddi iddiaların müzakirəsi ilə məhdudlaşdırılması qərarına gəldi və bu görüş nəticəsində yaradılan təşkilat "Yəhudilərin Almaniyaya qarşı maddi iddiaları üzrə Konfrans", yəni İddialar Konfransı adlandırıldı. Yeni konfransın Direktorlar Şurası təsisçi qruplardan təşkil olundu; belə ki, hər qrup iki nümayəndə ilə şurada təmsil edildi.
İddialar Konfransının vəzifəsi Holokost nəticəsində Almaniyanın hər bir yəhudiyə və yəhudi xalqına vurduğu maddi zərərin kompensasiyası proqramını reallaşdırmaq məqsədilə Almaniya hökuməti ilə danışıqlar aparmaq idi.
İsrailin dilemması
Holokostun ardınca, onsuz da həssas olan İsrail-Almaniya münasibətləri Soyuq müharibənin başlaması və Almaniyanın bir-birinə düşmən olan şərq və qərb dövlətlərinə ilə daha da mürəkkəbləşdi. Müxtəlif səbəblərdən, tezliklə aydın oldu ki, Holokostla əlaqədar İsrailin iddialarını təmin etmək iqtidarında və niyyətində olan yeganə dövlət Qərbi Almaniyadır. Vəziyyəti daha da qarışdıran digər bir faktor isə İsrailin ABŞ-nin strateji maraqlarına həssaslıqla yanaşmalı olduğu gerçəyi idi. Müharibədən sonra SSRİ ilə əməkdaşlığı pozulan ABŞ üçün Bonnda yenicə formalaşmış demokratik idarəetmə ilə etibarlı və produktiv ittifaqın qurulması məqsədilə inkişaf edən Qərbi Almaniya iqtisadiyyatı yaratmaq böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.
İsrail Avropada qalan yəhudiləri geri qaytarmaq niyyətində idi. Həmin dövrdə İsrail həm də 1948-ci il Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra özünə gəlməyə çalışırdı; ölkə dərin iqtisadi böhranla üzləşmiş, bu da sərt idarəçiliyə gətirib çıxarmışdı. İşsizlik olduqca yüksək idi (xüsusən də düşərgələrində). Xarici valyuta ehtiyatları azalmışdı.David Ben-Qurion və onun partiyası məsələyə praktiki yanaşaraq bu sazişi qəbul etməyin İsrail iqtisadiyyatını dirçəltmək üçün yeganə yol olduğunu dilə gətirdilər. Qurion MAPAY mərkəzi komitəsinə bildirmişdi:
İki seçimimiz var. Biri gettodakı bir yəhudinin, digəri isə azad insanların seçimidir. Mən Almaniyanın arxasınca düşüb üzünə tüpürmək istəmirəm. Heç kimin arxasınca qaçmaq istəmirəm. Burda yaşamaq və burda qurub-yaratmaq istəyirəm. Amerikaya gedib Adenauerə gecə nəzarət etmək fikrində deyiləm.
Danışıqlar
Danışıqlar İsrailin Xarici İşlər naziri və Konrad Adenauer arasında aparıldı.
1951-ci ildə İsrail hökuməti müharibədən sonra Almaniyanı işğal edən dörd dövlətə qarşı kompensasiya və geri ödəmə tələbi irəli sürdü. Bunu İsrailin müharibədən sonra didərgin düşən 500,000 Holokost qurbanını ölkədə qəbul etməsi və yerləşdirməsi ilə əsaslandırırdı. İsrailin hesablamalarına görə, bir yəhudinin yerləşdirilməsi üçün 3,000 dollar xərclənmişdi. Bu, bugünkü rəqəmlərlə 29,550 dollar deməkdir. Buna görə də hökumət Almaniyadan 1.5 milyard dollar ödəmə gözləyirdi. Bu isə günümüzdə 14,800,000,000 dollara bərabərdir. Bundan əlavə, İsrail altı milyard dollar dəyərində yəhudi əmlakının nasistlər tərəfindən talan edildiyini, ancaq almanların heç vaxt heç bir maddi təzminat ilə vurduqları zərəri əvəz edə bilməyəcəklərini vurğulamışdı.
İsrail və Almaniya arasında Reparasiya Sazişinin bağlanmasına gətirib çıxaran danışıqlar 1952-ci ilin martında başladı və Qoldmanın rəhbərliyi ilə Dünya Yəhudi Konqresinin nümayəndələrinin də iştirakı ilə Almaniya və İsrail hökumətlərinin nümayəndələri arasında gerçəkləşdi. Danışıqlar İsraildə xoşagəlməz mübahisələrə yol açdı; David Ben-Qurionun rəhbərlik etdiyi koalisiya hökuməti Holokost qurbanlarının əlindən alınan hər şeyin qarşılığı olaraq bu kompensasiyanın vacib olduğunu vurğuladı.
Saziş 10 sentyabr 1952-ci ildə Lüksemburq Şəhər Binasında Adenauer və Moşe Şaret tərəfindən imzalandı. Almaniya parlamenti (Bundestaq) sazişi 18 mart 1953-cü ildə təsdiq etdi və 239 lehinə, 35 əleyhinə olmaqla böyük səs çoxluğu ilə səsvermədən keçirdi. İqtidar XDİ/XSİ koalisiyasının 214 parlamentarisindən yalnız 106-sı bu sazişin lehinə səs vermişdi ki, bu da müxalif Sosial Demokratların sazişi yekdilliklə dəstəkləməsindən irəli gəlirdi. Ərəb Dövlətləri Liqası sazişə qarşı çıxdı və restitusiya sazişini parlamentdən keçirən Almaniya Federativ Respublikasını boykotla hədələdi. Amma daha sonra Liqa bu planından imtina etdi, çünki Almaniya ilə ticarət əlaqələrinin dayandırılmasından Qərbi Almaniya deyil, Ərəb Dövlətləri Liqası daha çox əziyyət çəkərdi.
Müqavimət
İctimaiyyət daxilində gedən müzakirələr İsrail tarixində ən şiddətli mübahisələrdən biri idi. Saziş həm sağ ( və ), həm də sol () müxalifətdən müqavimətlə üzləşdi; hər iki tərəf reparasiya ödənişlərinin qəbul edilməsinin nasistlərin etdikləri cinayətlərə görə bağışlanmasına bərabər olduğunu iddia etdi.
1951-ci il noyabrın 5-də MAPAM-lı Yaakov Hazan Knessetdə çıxışı zamanı aşağıdakı ifadələri işlətmişdi:
Nasizm Almaniyada yenidən baş qaldırır və bizim sözdə Qərbli "dostlarımız" bu nasizmi tərbiyə edir, faşist Almaniyasını təkrar dirildirlər ... Bizim ordumuz, İsrail Silahlı Qüvvələri, nasist ordusu ilə eyni düşərgədə olacaq və faşistlər aramıza sızmağa başlayacaqlar və bunu ən qəddar düşmənimiz kimi deyil, müttəfiqimiz kimi edəcəklər ...
Daha sonralar MAPAM-ın Knessetə deputat seçilən üzvü Xarici İşlər və Müdafiə Komitəsinin 1952-ci ilin sentyabrında keçirilən iclasında çıxış edərkən qeyd etmişdi:
Almaniyanın 12 il ərzində ümumilikdə üç milyard alman markı ödəyəcəyinə və bunun boş bir vəd olmadığına inanan insanların olduğunu düşünmürəm ... İsrail dövləti üç milyard markın ödənəcəyinə dair kağız parçasından başqa heç nə əldə etməyəcək. Bütün bunlar yalnız ictimaiyyəti çaşdırmaq və hökumətin bu sazişə nail olduğunu iddia etmək üçündür ...
Mitinqlər
7 yanvar 1952-ci ildə Knessetdə gerçəkləşəcəyi gözlənilən müzakirələrlə əlaqədar yaxınlıqdakı bütün yollar bağlandı. Knessetin ətrafında bariqadalar və məftil çəpərlər quruldu və İSQ baş verə biləcək hər hansı hərəkatı yatırmaq üçün hazır vəziyyətə gətirildi. Sazişin əleyhdarları 15,000 nəfəri mitinqə cəlb etdi və Knessetdə qəbul edilən demokratik qərara qarşı çıxan bu kütlə İsrail tarixində ən böyük iğtişaşı həyata keçirdi. Knesset tarixində ilk dəfə idi ki, davam edən iğtişaşlar nəticəsində plennum iclası dayandırılırdı; lakin nəticə olaraq, 61–50 səs nisbəti ilə qərar qəbul edildi.
Hərarətli və dramatik nitqin ardınca Menaxem Begin etirazçıları Knessetə yönəltdi. Begin çıxışında 1948-ci ildə baş vermiş Altalena hadisəsini xatırlatdı; hadisə zamanı İsrail ordusu, Ben-Qurionun əmri ilə, sionist paramilitar İrquna silah daşıyan gəmini bombalamışdı. Ardınca Begin əlavə etdi:
Mənə toplarla hücum etdiyiniz zaman cavab atəşi ilə qarşılıq verməmələrini əmr etdim. Amma bu gün əmr edirəm: "Hücum edin!"
Nümayişlər şiddətləndi və etirazçılar Knesset binasının pəncərələrinə daş atmağa başladılar. Polis güc tətbiq edərək onların qarşısını almağa çalışdı. Beş saatlıq iğtişaşdan sonra polis, təzyiqli su və gözyaşardıcı qazdan istifadə edərək vəziyyəti nəzarətə götürdü. Yüzlərlə adam həbs olundu; təxminən 200 etirazçı və 140 polis yaralandı.
Növbəti etirazlar
Qərar etirazların qabağını ala bilmədi. 1952-ci ilin oktyabrında üzərində dinamit daşıyan Dov Şilanski Xarici İşlər Nazirliyinin binasının yaxınlığında ələ keçirildi. Məhkəmə prosesində o, Reparasiya Sazişinin əleyhinə olan yeraltı təşkilatın üzvü olmaqda ittiham olunaraq 21 ay həbs cəzasına məhkum edildi. Bir neçə bomba paketi Adenauer və digər hədəf şəxslərə göndərildi; bombalardan biri paketi əlinə alan polis nəfərinin həyatına son qoydu.
Tətbiqi
Etirazlara baxmayaraq, saziş 1952-ci ilin sentyabrında imzalandı və Qərbi Almaniya növbəti on dörd il ərzində İsrailə ümumilikdə 3 milyard alman markı ödədi; 450 milyon mark ödənildi. Ödəniş, ailəsinin heç bir üzvü sağ qalmayan qurbanların varisi kimi İsrail dövlətinə edildi. Pul ölkənin infrastrukturu üçün xərcləndi və yeni dövlətin iqtisadiyyatının qurulmasında mühüm rol oynadı. İsrail bu dövrdə dərin iqtisadi böhranla üzləşmişdi və xaricdə yaşayan yəhudilərin ianələrinə möhtac qalmışdı. Bu reparasiya ödənişləri isə ianələrlə birlikdə İsraili iqtisadi cəhətdən güclü dövlətə çevirəcəkdi.
Məbləğ birbaşa Kölndə yerləşən İsrail satınalma heyətinin qərargahına ödənildi. Heyət Almaniya hökumətindən ödənişi il ərzində hissə-hissə aldı. Daha sonra nümayəndə heyəti Tel-Əvivdə qurulan, nələrin kimlər üçün alınmasına qərar verən şirkətdən sifarişlər alaraq zəruri satışları gerçəkləşdirdi və malları İsrailə göndərdi. Təzminatın böyük bir qismi İsrail dövləti, İsrail Yəhudi Agentliyi və həmkarlar ittifaqına məxsus şirkətlər üçün xammal və avadanlıq alınmasına xərcləndi. Bu pulun böyük hissəsi təxminən 1300 sənaye zavodu üçün avadanlıq alınmasına yönəldilmişdir; pulun üçdə iki hissəsi isə 36 fabrikə verildi, həmin fabriklərin əksəriyyəti Histadruta məxsus idi. Eyni zamanda, çoxu özəl şirkətlərə aid olan yüzlərlə fabrik çox az olsa da, təzminatdan ödəmələr aldı. 1953-1963-cü illərdə İsrailin elektrik sisteminə qoyulan investisiyaların üçdə biri reparasiya ödənişləri hesabına maliyyələşdirildi. Bu da ölkənin energetika sahəsində gücünün üç dəfə artmasına təkan verdi. İsrail dəmiryollarına qoyulan investisiyanın yarsı bu ödənişlər hesabına qarşılandı. Dəmiryolları üçün alman istehsalı lokomotivlər, qatarlar, relslər və siqnalizasiya avadanlıqları satın alındı. Kompensasiya ödənişlərindən həmçinin alman istehsalı olan su təchizatı, neft qazma, mis çıxarmaq üçün nəzərdə tutulan dağ-mədən avadanlıqları, kombaynlar, traktorlar və yük maşınları kimi kənd təsərrüfatı və tikintidə istifadə olunan ağır avadanlıqların alınmasında da istifadə edilmişdir.
Ödənişlərin təxminən 30%-i yanacaq, 17%-i isə İsrail ticarət gəmilərinin alınmasına sərf olundu; 50 ticarət gəmisi və 2 sərnişin gəmisi satın alındı. 1961-ci ilə qədər bu gəmilər İsrail ticarət gəmilərinin üçdə ikisini təşkil etdi. Reparasiya ödənişlərindən həm də limanların tikintisində də istifadə edildi. üçün yeni vinç gəmiləri alındı; onlardan biri "Bor Koxba" adlanırdı.
Reparasiya ödənişləri hesabına İsrailin ümummili gəlirləri 15% artmış və 12 il ərzində 45,000 iş yeri açılmışdı. Lakin Bol hesabatlarına görə, kompensasiya məbləğinin burada həlledici rolu olmamışdı və bu ödənişlər olmasa belə, İsrail başqa mənbələr hesabına qeyd edilənləri təmin edə bilərdi.
Yad Vaşem, 1990-cı illərdə yəhudilərin Şərqi Avropada oğurlanan mülkləri ilə əlaqədar tələblər irəli sürdüklərini müəyyən etmişdi. Müxtəlif qruplar, həmçinin, İsveçrədə yaşamayan, lakin İsveçrə banklarında əmanət pul qoyan və Holokostda həyatını itirən yəhudilərin, eləcə də İsveçrə banklarında əmanətləri olan nasistlərin həmin pullarının taleyinin necə olduğunu araşdırmağa başladılar. Bundan əlavə, bir çoxu Almaniyaya məxsus olan özəl şirkətlərə yəhudi təşkilatlarından təzyiq olunmağa başlandı; onlardan faşistlər tərəfindən məcburi əməyə cəlb edilən yəhudilərə kompensasiya ödənilməsi tələb olunurdu. Bu şirkətlərin sırasında Deutsche Bank, Siemens AG, BMW, Volkswagen və Opel də vardı. Buna cavab olaraq, 1999-cu ilin əvvəlində Almaniya hökuməti, Holokostdan xilas olub maddi yardıma ehtiyacı olanlara kömək etmək üçün bu şirkətlərin pulu ilə bir fond qurduğunu elan etdi. Belə fondlardan biri də Macarıstan fondu idi ki, Holokost qurbanlarının və onların varislərinin kompensasiyası məqsədilə İsveçrə tərəfindən qurulmuşdu. 90-cı illərin sonunda, müharibədən əvvəl sığorta şirkətləri tərəfindən sığortalanan, lakin daha sonra faşistlər tərəfindən öldürülən yəhudilərin sığorta şirkətləri tərəfindən kompensasiyası mövzusunda müzakirələr aparıldı. Bu şirkətlərə , , , , Winterthur və Baloise Insurance Group daxil idi. Yad Vaşemin təqdim etdiyi Holokost qurbanları haqqında məlumatların köməyi ilə ABŞ-nin keçmiş Dövlət Katibi rəhbərliyindəki beynəlxalq komissiya, müharibədən əvvəl sığortalanmış və Holokostda öldürülənlərin adlarını müəyyən etməyə çalışırdı. Bu səyləri təşkil etmək üçün Dünya Yəhudilərinin Restitusiyası Təşkilatı yaradıldı. ABŞ vətəndaşları adından ABŞ Xarici İddiaların Həlli Komissiyası, müharibədən sonra ABŞ-a köçən Holokost qurbanlarına kompensasiya vermək məqsədilə 1998-1999-cu illərdə Almaniya hökuməti ilə müqavilələr bağladı.
İstinadlar
- "Zusammenfassung Abkommen zwischen der Bundesrepublik Deutschland und dem Staate Israel [Wiedergutmachungsabkommen], 10. September 1952 / Bayerische Staatsbibliothek (BSB, München)". 100(0) Schlüsseldokumente zur russischen und sowjetischen Geschichte (1917-1991) (German). . 18 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 28 October 2015.
- Honig, F.: The Reparations Agreement between Israel and the Federal Republic of Germany 2019-08-02 at the Wayback Machine, American Journal of International Law 48(4), October 1954. URL last accessed 2006-12-13.
- Agreement between the State of Israel and the Federal Republic of Germany 2019-11-01 at the Wayback Machine, Bundesanzeiger Verlag
- Ronald W Zweig. David Ben-Gurion: Politics and Leadership in Israel. Routledge. 11 October 2013. 280. ISBN . 22 September 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 26 June 2020.
based on recovering as much Jewish property as possible... "so that the murderers do not become the heirs as well"... to finance the absorption and rehabilitation of the Holocaust survivors in Israel.
- "סיקור ממוקד : הויכוח סביב הסכם השילומים". 2007-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-12-11.
- Barnea, Nahum. "Ben-Gurion's word". Ynetnews. 2008-01-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-12-11.
- "1952:Germany to Pay Reparations : IN OUR PAGES:100, 75 AND 50 YEARS AGO". 2016-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-26.
- Sarid, Yossi. "Israel's great debate". Haaretz. İstifadə tarixi: 2007-12-11.
- Pedahzur, Ami, and Arie Perliger (2009). Jewish Terrorism in Israel. Columbia University Press. pp. 175-76
- Barkat, Amiram. "Book links Begin to 1952 plot to kill then-German Chancellor Adenauer". Haaretz. 2015-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-12-11.
- Segev, Tom: The Seventh Million: The Israelis and the Holocaust (2000, ISBN )
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Israil ve Almaniya Federativ Republikasi arasinda Reparasiya Sazisi alm Wiedergutmachungsabkommen ivr הסכם השילומים Heskem HaSillumim ve ya Luksemburq Sazisi alm Luxemburger Abkommen 10 sentyabr 1952 ci ilde Israil ve Almaniya Federativ Respublikasi arasinda imzalanmis 27 mart 1953 cu ilde quvveye minmis muqavile Razilasmaya gore Qerbi Almaniya Israile tezminat odemeli ve mulkiyyetini itirmis her bir yehudinin itkisini kompensasiya etmeli idi Israile odenilen kompensasiyanin meqsedi Israilin yasadiqlari yerlerden didergin dusmus coxsayli kasib yehudini yeni evlerle temin etmesi ve bunun qarsiliginda cekdiyi xercler idi Bundan elave Yehudilerin Almaniyaya qarsi maddi iddialari uzre Konfrans vasitesile Almaniya Nasizm rejiminin teqibine meruz qalmis her bir yehudinin mulkunu ve dolanisigini tek tek berpa etmeli idi Israil ve Almaniya Federativ Republikasi arasinda Reparasiya Sazisialm Wiedergutmachungsabkommen ivr הסכם השילומים alm Luxemburger Abkommen Imzalanma tarixi 10 sentyabr 1952 ci ilTesdiqlenib 27 mart 1953 cu ilImzalanma yeri Luksemburq Seher BinasiImzalayanlar Konrad AdenauerMeqsedi Israilin yasadiqlari yerlerden didergin dusmus coxsayli kasib yehudini yeni evlerle temin etmesi ve bunun qarsiliginda cekdiyi xerclerin kompensasiya edilmesiTarixcesi1952 ci ilde Israilin ilk bas naziri David Ben Qurion cixislarinin birinde reparasiya telebinin mumkun qeder cox yehudi mulkunu ehate etmeli oldugunu bildirdi Belece qatiller eyni zamanda varis ola bilmeyecekdiler Hemcinin Qurion Israile kocen Holokost qurbanlarinin reabilitasiyasini maliyyelesdirmek ucun bu kompensasiyaya ehtiyac oldugunu vurgulamisdi Iddialar Konfransi Yehudilerin Almaniyaya qarsi maddi iddialari uzre Konfransin ve ya qisa adi ile Iddialar Konfransinin veb sehifesine gore Yehudi teskilatlarinin ve Israil dovletinin cagirislarina cavab olaraq Qerbi Almaniya Kansleri Konrad Adenauer Almaniya Parlamentine seslendi Alman xalqi adina qorxunc cinayetler toredildi maddi ve menevi zerer odemeliyik Federativ hokumet yehudilerin ve Israil dovletinin numayendeleri ile birlikde maddi zerer meselesinin helli ucun hazirdirlar Belece sonsuz ezablarin menevi helline geden yolu asanlasdira bilerik prezidenti Iddialar Konfransinin muqavilesini imzalayir Adenauerin cixisindan bir ay sonra Israil Yehudi Agentliyinin hemsedri ve prezidenti Nyu Yorkda 23 boyuk yerli ve beynelxalq yehudi teskilatinin istiraki ile gorus kecirdi Istirakcilar bu danisiqlarin maddi iddialarin muzakiresi ile mehdudlasdirilmasi qerarina geldi ve bu gorus neticesinde yaradilan teskilat Yehudilerin Almaniyaya qarsi maddi iddialari uzre Konfrans yeni Iddialar Konfransi adlandirildi Yeni konfransin Direktorlar Surasi tesisci qruplardan teskil olundu bele ki her qrup iki numayende ile surada temsil edildi Iddialar Konfransinin vezifesi Holokost neticesinde Almaniyanin her bir yehudiye ve yehudi xalqina vurdugu maddi zererin kompensasiyasi proqramini reallasdirmaq meqsedile Almaniya hokumeti ile danisiqlar aparmaq idi Israilin dilemmasi Holokostun ardinca onsuz da hessas olan Israil Almaniya munasibetleri Soyuq muharibenin baslamasi ve Almaniyanin bir birine dusmen olan serq ve qerb dovletlerine ile daha da murekkeblesdi Muxtelif sebeblerden tezlikle aydin oldu ki Holokostla elaqedar Israilin iddialarini temin etmek iqtidarinda ve niyyetinde olan yegane dovlet Qerbi Almaniyadir Veziyyeti daha da qarisdiran diger bir faktor ise Israilin ABS nin strateji maraqlarina hessasliqla yanasmali oldugu gerceyi idi Muharibeden sonra SSRI ile emekdasligi pozulan ABS ucun Bonnda yenice formalasmis demokratik idareetme ile etibarli ve produktiv ittifaqin qurulmasi meqsedile inkisaf eden Qerbi Almaniya iqtisadiyyati yaratmaq boyuk ehemiyyet kesb edirdi Israil Avropada qalan yehudileri geri qaytarmaq niyyetinde idi Hemin dovrde Israil hem de 1948 ci il Ereb Israil muharibesinden sonra ozune gelmeye calisirdi olke derin iqtisadi bohranla uzlesmis bu da sert idareciliye getirib cixarmisdi Issizlik olduqca yuksek idi xususen de dusergelerinde Xarici valyuta ehtiyatlari azalmisdi David Ben Qurion ve onun partiyasi meseleye praktiki yanasaraq bu sazisi qebul etmeyin Israil iqtisadiyyatini dirceltmek ucun yegane yol oldugunu dile getirdiler Qurion MAPAY merkezi komitesine bildirmisdi Iki secimimiz var Biri gettodaki bir yehudinin digeri ise azad insanlarin secimidir Men Almaniyanin arxasinca dusub uzune tupurmek istemirem Hec kimin arxasinca qacmaq istemirem Burda yasamaq ve burda qurub yaratmaq isteyirem Amerikaya gedib Adenauere gece nezaret etmek fikrinde deyilem DanisiqlarNahum Qoldman Yeruselimde kecirilen 23 cu Sionist Konqresinde 1951 ci il Danisiqlar Israilin Xarici Isler naziri ve Konrad Adenauer arasinda aparildi 1951 ci ilde Israil hokumeti muharibeden sonra Almaniyani isgal eden dord dovlete qarsi kompensasiya ve geri odeme telebi ireli surdu Bunu Israilin muharibeden sonra didergin dusen 500 000 Holokost qurbanini olkede qebul etmesi ve yerlesdirmesi ile esaslandirirdi Israilin hesablamalarina gore bir yehudinin yerlesdirilmesi ucun 3 000 dollar xerclenmisdi Bu bugunku reqemlerle 29 550 dollar demekdir Buna gore de hokumet Almaniyadan 1 5 milyard dollar odeme gozleyirdi Bu ise gunumuzde 14 800 000 000 dollara beraberdir Bundan elave Israil alti milyard dollar deyerinde yehudi emlakinin nasistler terefinden talan edildiyini ancaq almanlarin hec vaxt hec bir maddi tezminat ile vurduqlari zereri evez ede bilmeyeceklerini vurgulamisdi Israil ve Almaniya arasinda Reparasiya Sazisinin baglanmasina getirib cixaran danisiqlar 1952 ci ilin martinda basladi ve Qoldmanin rehberliyi ile Dunya Yehudi Konqresinin numayendelerinin de istiraki ile Almaniya ve Israil hokumetlerinin numayendeleri arasinda gerceklesdi Danisiqlar Israilde xosagelmez mubahiselere yol acdi David Ben Qurionun rehberlik etdiyi koalisiya hokumeti Holokost qurbanlarinin elinden alinan her seyin qarsiligi olaraq bu kompensasiyanin vacib oldugunu vurguladi Sazis 10 sentyabr 1952 ci ilde Luksemburq Seher Binasinda Adenauer ve Mose Saret terefinden imzalandi Almaniya parlamenti Bundestaq sazisi 18 mart 1953 cu ilde tesdiq etdi ve 239 lehine 35 eleyhine olmaqla boyuk ses coxlugu ile sesvermeden kecirdi Iqtidar XDI XSI koalisiyasinin 214 parlamentarisinden yalniz 106 si bu sazisin lehine ses vermisdi ki bu da muxalif Sosial Demokratlarin sazisi yekdillikle desteklemesinden ireli gelirdi Ereb Dovletleri Liqasi sazise qarsi cixdi ve restitusiya sazisini parlamentden keciren Almaniya Federativ Respublikasini boykotla hedeledi Amma daha sonra Liqa bu planindan imtina etdi cunki Almaniya ile ticaret elaqelerinin dayandirilmasindan Qerbi Almaniya deyil Ereb Dovletleri Liqasi daha cox eziyyet cekerdi MuqavimetIctimaiyyet daxilinde geden muzakireler Israil tarixinde en siddetli mubahiselerden biri idi Sazis hem sag ve hem de sol muxalifetden muqavimetle uzlesdi her iki teref reparasiya odenislerinin qebul edilmesinin nasistlerin etdikleri cinayetlere gore bagislanmasina beraber oldugunu iddia etdi 1951 ci il noyabrin 5 de MAPAM li Yaakov Hazan Knessetde cixisi zamani asagidaki ifadeleri isletmisdi Nasizm Almaniyada yeniden bas qaldirir ve bizim sozde Qerbli dostlarimiz bu nasizmi terbiye edir fasist Almaniyasini tekrar dirildirler Bizim ordumuz Israil Silahli Quvveleri nasist ordusu ile eyni dusergede olacaq ve fasistler aramiza sizmaga baslayacaqlar ve bunu en qeddar dusmenimiz kimi deyil muttefiqimiz kimi edecekler Daha sonralar MAPAM in Knessete deputat secilen uzvu Xarici Isler ve Mudafie Komitesinin 1952 ci ilin sentyabrinda kecirilen iclasinda cixis ederken qeyd etmisdi Almaniyanin 12 il erzinde umumilikde uc milyard alman marki odeyeceyine ve bunun bos bir ved olmadigina inanan insanlarin oldugunu dusunmurem Israil dovleti uc milyard markin odeneceyine dair kagiz parcasindan basqa hec ne elde etmeyecek Butun bunlar yalniz ictimaiyyeti casdirmaq ve hokumetin bu sazise nail oldugunu iddia etmek ucundur Mitinqler Menaxem Begin 1952 ci ilin martinda sazise etiraz ederken Plakatda qeyd olunur Serefimiz pula satilmayacaq Qanimiz pullarla temizlenmeyecek Bu rusvayciliqdan qurtulacagiq 7 yanvar 1952 ci ilde Knessetde gercekleseceyi gozlenilen muzakirelerle elaqedar yaxinliqdaki butun yollar baglandi Knessetin etrafinda bariqadalar ve meftil ceperler quruldu ve ISQ bas vere bilecek her hansi herekati yatirmaq ucun hazir veziyyete getirildi Sazisin eleyhdarlari 15 000 neferi mitinqe celb etdi ve Knessetde qebul edilen demokratik qerara qarsi cixan bu kutle Israil tarixinde en boyuk igtisasi heyata kecirdi Knesset tarixinde ilk defe idi ki davam eden igtisaslar neticesinde plennum iclasi dayandirilirdi lakin netice olaraq 61 50 ses nisbeti ile qerar qebul edildi Heraretli ve dramatik nitqin ardinca Menaxem Begin etirazcilari Knessete yoneltdi Begin cixisinda 1948 ci ilde bas vermis Altalena hadisesini xatirlatdi hadise zamani Israil ordusu Ben Qurionun emri ile sionist paramilitar Irquna silah dasiyan gemini bombalamisdi Ardinca Begin elave etdi Mene toplarla hucum etdiyiniz zaman cavab atesi ile qarsiliq vermemelerini emr etdim Amma bu gun emr edirem Hucum edin Numayisler siddetlendi ve etirazcilar Knesset binasinin pencerelerine das atmaga basladilar Polis guc tetbiq ederek onlarin qarsisini almaga calisdi Bes saatliq igtisasdan sonra polis tezyiqli su ve gozyasardici qazdan istifade ederek veziyyeti nezarete goturdu Yuzlerle adam hebs olundu texminen 200 etirazci ve 140 polis yaralandi Novbeti etirazlar Qerar etirazlarin qabagini ala bilmedi 1952 ci ilin oktyabrinda uzerinde dinamit dasiyan Dov Silanski Xarici Isler Nazirliyinin binasinin yaxinliginda ele kecirildi Mehkeme prosesinde o Reparasiya Sazisinin eleyhine olan yeralti teskilatin uzvu olmaqda ittiham olunaraq 21 ay hebs cezasina mehkum edildi Bir nece bomba paketi Adenauer ve diger hedef sexslere gonderildi bombalardan biri paketi eline alan polis neferinin heyatina son qoydu TetbiqiYeruselim Demiryol Stansiyasinda Almaniya istehsali olan qatar 1956 ci il Etirazlara baxmayaraq sazis 1952 ci ilin sentyabrinda imzalandi ve Qerbi Almaniya novbeti on dord il erzinde Israile umumilikde 3 milyard alman marki odedi 450 milyon mark odenildi Odenis ailesinin hec bir uzvu sag qalmayan qurbanlarin varisi kimi Israil dovletine edildi Pul olkenin infrastrukturu ucun xerclendi ve yeni dovletin iqtisadiyyatinin qurulmasinda muhum rol oynadi Israil bu dovrde derin iqtisadi bohranla uzlesmisdi ve xaricde yasayan yehudilerin ianelerine mohtac qalmisdi Bu reparasiya odenisleri ise ianelerle birlikde Israili iqtisadi cehetden guclu dovlete cevirecekdi Mebleg birbasa Kolnde yerlesen Israil satinalma heyetinin qerargahina odenildi Heyet Almaniya hokumetinden odenisi il erzinde hisse hisse aldi Daha sonra numayende heyeti Tel Evivde qurulan nelerin kimler ucun alinmasina qerar veren sirketden sifarisler alaraq zeruri satislari gerceklesdirdi ve mallari Israile gonderdi Tezminatin boyuk bir qismi Israil dovleti Israil Yehudi Agentliyi ve hemkarlar ittifaqina mexsus sirketler ucun xammal ve avadanliq alinmasina xerclendi Bu pulun boyuk hissesi texminen 1300 senaye zavodu ucun avadanliq alinmasina yoneldilmisdir pulun ucde iki hissesi ise 36 fabrike verildi hemin fabriklerin ekseriyyeti Histadruta mexsus idi Eyni zamanda coxu ozel sirketlere aid olan yuzlerle fabrik cox az olsa da tezminatdan odemeler aldi 1953 1963 cu illerde Israilin elektrik sistemine qoyulan investisiyalarin ucde biri reparasiya odenisleri hesabina maliyyelesdirildi Bu da olkenin energetika sahesinde gucunun uc defe artmasina tekan verdi Israil demiryollarina qoyulan investisiyanin yarsi bu odenisler hesabina qarsilandi Demiryollari ucun alman istehsali lokomotivler qatarlar relsler ve siqnalizasiya avadanliqlari satin alindi Kompensasiya odenislerinden hemcinin alman istehsali olan su techizati neft qazma mis cixarmaq ucun nezerde tutulan dag meden avadanliqlari kombaynlar traktorlar ve yuk masinlari kimi kend teserrufati ve tikintide istifade olunan agir avadanliqlarin alinmasinda da istifade edilmisdir Odenislerin texminen 30 i yanacaq 17 i ise Israil ticaret gemilerinin alinmasina serf olundu 50 ticaret gemisi ve 2 sernisin gemisi satin alindi 1961 ci ile qeder bu gemiler Israil ticaret gemilerinin ucde ikisini teskil etdi Reparasiya odenislerinden hem de limanlarin tikintisinde de istifade edildi ucun yeni vinc gemileri alindi onlardan biri Bor Koxba adlanirdi Reparasiya odenisleri hesabina Israilin umummili gelirleri 15 artmis ve 12 il erzinde 45 000 is yeri acilmisdi Lakin Bol hesabatlarina gore kompensasiya mebleginin burada helledici rolu olmamisdi ve bu odenisler olmasa bele Israil basqa menbeler hesabina qeyd edilenleri temin ede bilerdi Yad Vasem 1990 ci illerde yehudilerin Serqi Avropada ogurlanan mulkleri ile elaqedar telebler ireli surduklerini mueyyen etmisdi Muxtelif qruplar hemcinin Isvecrede yasamayan lakin Isvecre banklarinda emanet pul qoyan ve Holokostda heyatini itiren yehudilerin elece de Isvecre banklarinda emanetleri olan nasistlerin hemin pullarinin taleyinin nece oldugunu arasdirmaga basladilar Bundan elave bir coxu Almaniyaya mexsus olan ozel sirketlere yehudi teskilatlarindan tezyiq olunmaga baslandi onlardan fasistler terefinden mecburi emeye celb edilen yehudilere kompensasiya odenilmesi teleb olunurdu Bu sirketlerin sirasinda Deutsche Bank Siemens AG BMW Volkswagen ve Opel de vardi Buna cavab olaraq 1999 cu ilin evvelinde Almaniya hokumeti Holokostdan xilas olub maddi yardima ehtiyaci olanlara komek etmek ucun bu sirketlerin pulu ile bir fond qurdugunu elan etdi Bele fondlardan biri de Macaristan fondu idi ki Holokost qurbanlarinin ve onlarin varislerinin kompensasiyasi meqsedile Isvecre terefinden qurulmusdu 90 ci illerin sonunda muharibeden evvel sigorta sirketleri terefinden sigortalanan lakin daha sonra fasistler terefinden oldurulen yehudilerin sigorta sirketleri terefinden kompensasiyasi movzusunda muzakireler aparildi Bu sirketlere Winterthur ve Baloise Insurance Group daxil idi Yad Vasemin teqdim etdiyi Holokost qurbanlari haqqinda melumatlarin komeyi ile ABS nin kecmis Dovlet Katibi rehberliyindeki beynelxalq komissiya muharibeden evvel sigortalanmis ve Holokostda oldurulenlerin adlarini mueyyen etmeye calisirdi Bu seyleri teskil etmek ucun Dunya Yehudilerinin Restitusiyasi Teskilati yaradildi ABS vetendaslari adindan ABS Xarici Iddialarin Helli Komissiyasi muharibeden sonra ABS a kocen Holokost qurbanlarina kompensasiya vermek meqsedile 1998 1999 cu illerde Almaniya hokumeti ile muqavileler bagladi Istinadlar Zusammenfassung Abkommen zwischen der Bundesrepublik Deutschland und dem Staate Israel Wiedergutmachungsabkommen 10 September 1952 Bayerische Staatsbibliothek BSB Munchen 100 0 Schlusseldokumente zur russischen und sowjetischen Geschichte 1917 1991 German 18 November 2018 tarixinde Istifade tarixi 28 October 2015 Honig F The Reparations Agreement between Israel and the Federal Republic of Germany 2019 08 02 at the Wayback Machine American Journal of International Law 48 4 October 1954 URL last accessed 2006 12 13 Agreement between the State of Israel and the Federal Republic of Germany 2019 11 01 at the Wayback Machine Bundesanzeiger Verlag Ronald W Zweig David Ben Gurion Politics and Leadership in Israel Routledge 11 October 2013 280 ISBN 978 1 135 18886 3 22 September 2020 tarixinde Istifade tarixi 26 June 2020 based on recovering as much Jewish property as possible so that the murderers do not become the heirs as well to finance the absorption and rehabilitation of the Holocaust survivors in Israel סיקור ממוקד הויכוח סביב הסכם השילומים 2007 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2007 12 11 Barnea Nahum Ben Gurion s word Ynetnews 2008 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2007 12 11 1952 Germany to Pay Reparations IN OUR PAGES 100 75 AND 50 YEARS AGO 2016 03 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 26 Sarid Yossi Israel s great debate Haaretz Istifade tarixi 2007 12 11 Pedahzur Ami and Arie Perliger 2009 Jewish Terrorism in Israel Columbia University Press pp 175 76 Barkat Amiram Book links Begin to 1952 plot to kill then German Chancellor Adenauer Haaretz 2015 05 14 tarixinde Istifade tarixi 2007 12 11 Segev Tom The Seventh Million The Israelis and the Holocaust 2000 ISBN 0 8050 6660 8