Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlanlı sütun (yun. Τρικάρηνος Όφις, türk. Yılanlı Sütun) — atik dövrə aid olan, indiki İstanbulun Sultanəhməd meydanında olan bürünc abidə. Yunan-İran müharibələri zamanı, Plateya döyüşündə (B.e.ə 479-cu ildə) vəfat edən farsların silahlarından hazırlanan qurbanlıq üç ayaqlının qorunan hissəsidir. İlk əvvələr abidə Delfidə yerləşirdi. I Konstantin dönəmində Roma İmperiyasının yeni paytaxtı olan İstanbula gətirilmişdir. Başlanğıcda 8 metrlik bir sütun 3 ilan başına sahib idi. 1700-cü ildə abidə qismən məhv dağıdılır. Üç ilan başından biri İstanbul Arxeologiya Muzeyində saxlanılır.
İnşa tarixi
Plateya döyüşündən sonra fars ordularını darmadağın edən Ellinlər böyük qənimətlər əldə edirlər. Bunun onda bir hissəsini tanrılara, xüsusilə də Delfidəki müqəddəs Apollona həsr etmiş, döyüş zamanı öldürülən fars döyüşçülərinin silahlarından bürünc sütun hazırlamışdılar. Herodota görə,
 | Bu onda bir hissədən qızıl üç ayaq hazırlanır, hansı ki Delfidə üç başlı bir mis ilanla qurbangahın üstündə dayanır |  |
"İlanlı sütun" adlanan bu sütunun yaradılması qalmaqal ilə qeyd olundu. Plateyadakı ellinlərin hərbi komandanı Pavsani, üçayaqlı yazı qoymağı əmr etdi:
| | Abidə, ellinlərin lideri və komandanı Pavsaninin, Feba hökmdarının şərəfinə, midiya ordusunun öhdəsindən gəldiyi, onu sındırdığı üçün tikilib. | |
Yunanlar, onların da haqlarının olduğu qələbənin bütün şöhrətini, mənimsəyən Pavsaninin bu hərəkətini təhqir kimi qəbul etdilər. Spartalılar yazının ilkin variantını yondular və onu dəyişərək döyüşdə iştirak etmiş bütün şəhərlərin ordularını yazıya əlavə etdilər. Siciliyalı Diodor yazır ki, üçayaqlının üzərindəki ilkin yazılar məşhur yunan şairi Simonidin aşağıdakı beytində öz əksini tapmışdır:
| | Burada ucaldılmış bu hədiyyə böyük Elladanın xilasedicisi, ölkəsini köləlik rüsvayçılığından xilas edən üçündür. | |
Sonrakı tarixi
Üç ilan başının üzərində yerləşən qızıl üç qayaqlı b.e.ə 345/344-cü ildə Delfi məbədinin yağması zamanı ələ keçirilir. Bu addım Makedoniyalı II Filipin Fokidalılara qarşı yürüşünə bəhanə olur.
324-cü ildə abidə Roma imperiyasının yeni paytaxtı Konstantinopola (İstanbul) köçürülür.
Abidənin qismən məhv edilməsi ilə əlaqədar çoxlu əfsanələr vardır. Onların birinə görə Osmanlılar Konstantinopolu ələ keçirdikdən sonra II Mehmedin əmri ilə qismən dağıdılmışdır. Ancaq bu əfsanə Osmanlı minyaturundakı təsvirlə təsdiqini tapmır. Digər rəvayətə görə isə abidə içkili olan polşalı aristokrat tərəfindən vandallığa məruz qalır. Osmanlı tarixçisi Silahdar Findiklili Mehmed Ağanın məlumatına görə sütun 20 oktyabr 1700-ci ildə, gecə radələrində bilinməyən şəxs tərəfindən vandallığa məruz qalmışdır.
İstinadlar
- Herodot. Tarix IX. 81
- Геродот. История IX. 81
- Fukidid. Tarix I. 132
- Siciliyalı Diodor. Tarixi kitabxana 11.33
- Pavsani. "Elladanın təsviri. XIII Fokida". сайт hronologia.narod.ru. 2012-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-03-03.
- V. L. Menage. "The Serpent Column in Ottoman Sources". Anatolian Studies. Anatolian Studies, Vol. 14. 14. 1964: 169–173. doi:10.2307/3642472. JSTOR 3642472. (#missing_pipe)
Mənbə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ilanli sutun yun Trikarhnos Ofis turk Yilanli Sutun atik dovre aid olan indiki Istanbulun Sultanehmed meydaninda olan burunc abide Yunan Iran muharibeleri zamani Plateya doyusunde B e e 479 cu ilde vefat eden farslarin silahlarindan hazirlanan qurbanliq uc ayaqlinin qorunan hissesidir Ilk evveler abide Delfide yerlesirdi I Konstantin doneminde Roma Imperiyasinin yeni paytaxti olan Istanbula getirilmisdir Baslangicda 8 metrlik bir sutun 3 ilan basina sahib idi 1700 cu ilde abide qismen mehv dagidilir Uc ilan basindan biri Istanbul Arxeologiya Muzeyinde saxlanilir Ilanli sutunIstanbul Arxeologiya Muzeyinde saxlanilan sutuna aid ilan baslarindan biriInsa tarixiEsas meqale Plateya doyusu Plateya doyusunden sonra fars ordularini darmadagin eden Ellinler boyuk qenimetler elde edirler Bunun onda bir hissesini tanrilara xususile de Delfideki muqeddes Apollona hesr etmis doyus zamani oldurulen fars doyusculerinin silahlarindan burunc sutun hazirlamisdilar Herodota gore Bu onda bir hisseden qizil uc ayaq hazirlanir hansi ki Delfide uc basli bir mis ilanla qurbangahin ustunde dayanir Ilanli sutun adlanan bu sutunun yaradilmasi qalmaqal ile qeyd olundu Plateyadaki ellinlerin herbi komandani Pavsani ucayaqli yazi qoymagi emr etdi Abide ellinlerin lideri ve komandani Pavsaninin Feba hokmdarinin serefine midiya ordusunun ohdesinden geldiyi onu sindirdigi ucun tikilib Yunanlar onlarin da haqlarinin oldugu qelebenin butun sohretini menimseyen Pavsaninin bu hereketini tehqir kimi qebul etdiler Spartalilar yazinin ilkin variantini yondular ve onu deyiserek doyusde istirak etmis butun seherlerin ordularini yaziya elave etdiler Siciliyali Diodor yazir ki ucayaqlinin uzerindeki ilkin yazilar meshur yunan sairi Simonidin asagidaki beytinde oz eksini tapmisdir Burada ucaldilmis bu hediyye boyuk Elladanin xilasedicisi olkesini kolelik rusvayciligindan xilas eden ucundur Sonraki tarixiOsmanli 1582 ci il Sutun 3 basli ilanla tesvir edilir Uc ilan basinin uzerinde yerlesen qizil uc qayaqli b e e 345 344 cu ilde Delfi mebedinin yagmasi zamani ele kecirilir Bu addim Makedoniyali II Filipin Fokidalilara qarsi yurusune behane olur 324 cu ilde abide Roma imperiyasinin yeni paytaxti Konstantinopola Istanbul kocurulur Abidenin qismen mehv edilmesi ile elaqedar coxlu efsaneler vardir Onlarin birine gore Osmanlilar Konstantinopolu ele kecirdikden sonra II Mehmedin emri ile qismen dagidilmisdir Ancaq bu efsane Osmanli minyaturundaki tesvirle tesdiqini tapmir Diger revayete gore ise abide ickili olan polsali aristokrat terefinden vandalliga meruz qalir Osmanli tarixcisi Silahdar Findiklili Mehmed Aganin melumatina gore sutun 20 oktyabr 1700 ci ilde gece radelerinde bilinmeyen sexs terefinden vandalliga meruz qalmisdir IstinadlarHerodot Tarix IX 81 Gerodot Istoriya IX 81 Fukidid Tarix I 132 Siciliyali Diodor Tarixi kitabxana 11 33 Pavsani Elladanin tesviri XIII Fokida sajt hronologia narod ru 2012 09 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 03 03 V L Menage The Serpent Column in Ottoman Sources Anatolian Studies Anatolian Studies Vol 14 14 1964 169 173 doi 10 2307 3642472 JSTOR 3642472 missing pipe Menbe