Ömər Dimaeviç Dimayev (çeç. Дима́ев, Ума́р Димаевич; 1 oktyabr 1908, Urus-Martan – 26 dekabr 1972, Qroznı) — Çeçen musiqiçisi və bəstəkarı, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti, musiqiçi və bəstəkar Əli Dimayev və Səid Dimayevin atası.
Ömər Dimaeviç Dimayev | |
---|---|
çeç. Дима́ев, Ума́р Димаевич | |
Ümumi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1 oktyabr 1908 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 26 dekabr 1972 (64 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Milliyyəti | çeçen |
Uşaqları | |
Musiqiçi məlumatları | |
Fəaliyyəti | müğənni, bəstəkar |
Fəaliyyət illəri | 1924-cü ildən |
Janrlar | xalq musiqisi, xalq mahnısı |
Musiqi alətləri | akkordeon |
Həyatı
1908-ci il oktyabrın 1-də Çeçenistanın Urus-Martan kəndində anadan olub. 1924-cü ildən Urus-Martan rayonu radio mərkəzində musiqiçi işləyib. 1929-cu ildən Qroznıda Çeçen-İnquş Dram Teatrında xalq çalğı alətləri orkestrinin solisti vəzifəsində çalışıb. 1934-cü ildə respublika radio komitəsinin xalq çalğı alətləri orkestrinin solisti kimi çıxış edib. 1939-cu ildə Moskvada xalq çalğı alətləri üzrə ifaçıların birinci Ümumittifaq müsabiqəsinin laureatı olub.
Böyük Vətən müharibəsi illərində bir çox vətənpərvərlik əsərləri yazıb. Çeçenlərin və inquşların deportasiyasına qədər o, cəbhə musiqi briqadalarının tərkibində fəal işləyib, cəbhədə, xəstəxanalarda, cəbhəçilərə və cəbhəyə gedənlər üçün konsertlər verib.
Deportasiya illərində Qırğızıstan SSR-in Bişkek stansiyasında yaşayıb. 1946-cı ildən “Selxozmaşinostroenie” zavodunda çilingər işləmişdir.
1954-cü ildən Ömər Dimayev Çeçen-İnquş Mahnı və Rəqs Ansamblında solist-instrumentalist idi. Ansambl sonradan "Vaynax" adlandırıldı. 1956-cı ildə Ömər Dimayevin deportasiya illərində ilk dəfə iştirakçısı olduğu Çeçenistan-İnquşetiya incəsənət ustalarının konsertindən ilk radio yayımı oldu.
1957-ci ildə vətəninə qayıtdıqdan sonra Çeçen-İnquş mahnı və rəqs ansamblında işləməyə davam etdi. Elə həmin il Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar artisti, 1961-ci ildə isə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti oldu.
Məşhur rəqqas Mahmud Esambayevin yaradıcılığından bəhs edən "Rəqs edəcəyəm" (Əmək və qızılgül) filminin çəkilişlərində iştirak edib.
1970-ci ildən Çeçen-İnquş Dövlət Filarmoniyasında işləyir, solo konsertlər də daxil olmaqla konsert proqramlarında iştirak edir. Onun yazıları Qafqaz respublikalarının studiyalarının səsyazma fonatekalarına və “Melodiya” Ümumittifaq Səsyazma Şirkətinin arxivinə əlavə edilmişdir. Onun ifa və bəstələri ilə birlikdə onlarla qrammofon buraxılmışdır. Ömər Dimayev 400-dən çox əsər yazmışdır.
1970-ci ildə RSFSR əməkdar artisti adına namizəd oldu. Ancaq ciddi və uzun sürən xəstəlik və ölüm ona bu titulu almağa imkan vermədi.
Ailəsi
Ömər Dimayev və həyat yoldaşı Aset dörd oğlu - Mutuş, Səid, Əli, Amarbek və bir qızları Aynu böyüdüblər. Uşaqlardan üçü, Səid, Əli və Amarbek, peşəkar musiqi təhsili alıb.
- Mutuş Dimayev.
- Səid Dimayev bəstəkar, dirijor, Rusiya Bəstəkarlar İttifaqının üzvüdür.
- Aynu Dimayeva.
- Əli Dimayev - musiqiçi və bəstəkar, mahnıların müəllifi və ifaçısı, ilk çeçen rok qrupunun yaradıcısı və daimi rəhbəri "Zama" ("Zaman"), Moskvada keçirilən XII Ümumdünya Gənclər və Tələbələr Festivalının (1985) diplomu laureatı. Çeçen-İnquş MSSR Lenin Komsomol mükafatçısı (1986), V Beynəlxalq "Yaroslavl Şənlikləri" Festivalının qalibi (2000), Çeçenistan Respublikasının Xalq artisti (2001) və İnquşetiya Respublikasının Xalq artisti (2001).
- Amarbek Dimayev - pianoçu, akkordeon ifaçısı, bəstəkar, aranjimançı. Rostov Dövlət Musiqi və Pedaqoji İnstitutunu bitirib.
Xatirəsi
- Çeçenistan Respublikasında musiqi sənəti sahəsində Ömər Dimayev adına Dövlət Mükafatı təsis edilmişdir.
- 2010-cu ildə Urus-Martanda açılan Mədəniyyət Sarayı Ömər Dimayevin adını daşıyır.
- Qroznıda küçələrdən biri Dimayevin adını daşıyır.
- İordaniyanın Yaponiyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Dimay Zuxeirə Ömər Dimayevin adı verilmişdir..
İstinadlar
- Указ президента Чеченской Республики от 30 апреля 2009 года № 146 Об утверждении Положения о Государственной премии Чеченской Республики в области музыкального искусства имени Умара Димаева. Вести республики. 15 мая 2009.
- Дворец культуры открылся в г. Урус-Мартан. Вести Республики. 26 августа 2010, № 164.
- Муслим Ибрагимов. "В Чечне именем музыканта Умара Димаева назовут улицы". kavkaz-uzel.eu. 2008-11-19. 2018-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-10.
- Гарсаев Л. М., Гарсаев Х.-А. М. Чеченские мухаджиры и их потомки в истории и культуре Иордании (2000 nüs.). Гр.: АО «ИПК Грозненский рабочий». 2019. 293. ISBN .
Ədəbiyyat
- rus dilində
- Агапова Светлана. Орфей с гармошкой // ru:Грозненский рабочий (газета). № 5. 12.2.2009. 3.
- Атабаев Султан. Солнечный дар Димаева // ru:Молодёжная смена (газета). № 79 (282). 1.10.2005. 3.
- Атабаев С. Нестареющие мелодии Умара Димаева // ru:Молодёжная смена (газета). № 182 (656). 24.11.2007. 3.
- Ахмадова Тамара. Жизнь, ставшая песней // Вести республики (газета). № 194. 2.10.2009. 6.
- Исаев Э. Профессор кавказской музыки // Аргун (газета). 28.10.2004.
- Лорсанукаев Увайс. Мелодия вселяла в нас надежду // Вайнах (журнал). № 2. 2009. 84–86.
- Магомадова Элиза. Голос твоей гармони // Объединённая газета (газета). № 19 (75). 23.8.2005. 17.
- Муртазалиева Асет. Великий гармонист // ru:Молодёжная смена (газета). № 83 (597). 11.10.1988. 3.
- Муртазалиева Асет. Профессор кавказской музыки // ru:Грозненский рабочий (газета). № 49 (21139). 25.12.2008.
- Муртазалиева Асет. Пой, гармонь // ru:Молодёжная смена (газета). № 104 (618). 27.12.2008. 2.
- Саидов А. Легенда ушедшего века // Гумс (газета). № 82-83 (6839-6840). 16.10.2004. 4.
- Сулумова Дэти. Умар Димаев — это гордость и величие нашего народа // ru:Вести республики (газета). № 194 (2127). 11.10.2013. 3.
- Хучиев А. Мелодия, продлись… // ru:Грозненский рабочий (газета). 18.12.1988. 4.
- çeçen dili
- Гайтукаев А. «Тахана тхоьца хьо вацахь а, дека хьан пондаран аз…» // Даймохк (газета) (чеченский). № 1. 1.1.2009. 4.
- Исламова Жанна. Композитор, къоман артист // Гумс (газета) (чеченский). № 80-81. 1.10.2007. 4.
- Кагерманов Докка. Димин Iумар // Даймохк (газета) (чеченский). № 80. 8.10.2004. 6.
- Кагерманов Докка. Димаев Дамаевх хьегар // Даймохк (газета) (чеченский). № 128. 16.11.2010.
- Лорсанукаев Увайс. Халкъан пондарча // Хьехархо (газета) (чеченский). № 18. 3.10.2011. 4.
- Темирбулатова Сиржан. Димин Iумар // Даймохк (газета) (чеченский). № 78. 3.10.2006.
Xarici keçidlər
- Умар Димаев — это гордость и величие нашего народа
- Умар Димаев — YouTube
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Omer Dimaevic Dimayev cec Dima ev Uma r Dimaevich 1 oktyabr 1908 Urus Martan 26 dekabr 1972 Qrozni Cecen musiqicisi ve bestekari Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin xalq artisti musiqici ve bestekar Eli Dimayev ve Seid Dimayevin atasi Omer Dimaevic Dimayevcec Dima ev Uma r DimaevichUmumi melumatlarDogum tarixi 1 oktyabr 1908 1908 10 01 Dogum yeri Urus MartanVefat tarixi 26 dekabr 1972 1972 12 26 64 yasinda Vefat yeri Qrozni Cecen Inqus MSSR RSFSR SSRIVetendasligi SSRI Rusiya imperiyasiMilliyyeti cecenUsaqlari Seid Dimayev Eli DimayevMusiqici melumatlariFealiyyeti mugenni bestekarFealiyyet illeri 1924 cu ildenJanrlar xalq musiqisi xalq mahnisiMusiqi aletleri akkordeonHeyati1908 ci il oktyabrin 1 de Cecenistanin Urus Martan kendinde anadan olub 1924 cu ilden Urus Martan rayonu radio merkezinde musiqici isleyib 1929 cu ilden Qroznida Cecen Inqus Dram Teatrinda xalq calgi aletleri orkestrinin solisti vezifesinde calisib 1934 cu ilde respublika radio komitesinin xalq calgi aletleri orkestrinin solisti kimi cixis edib 1939 cu ilde Moskvada xalq calgi aletleri uzre ifacilarin birinci Umumittifaq musabiqesinin laureati olub Boyuk Veten muharibesi illerinde bir cox vetenperverlik eserleri yazib Cecenlerin ve inquslarin deportasiyasina qeder o cebhe musiqi briqadalarinin terkibinde feal isleyib cebhede xestexanalarda cebhecilere ve cebheye gedenler ucun konsertler verib Deportasiya illerinde Qirgizistan SSR in Biskek stansiyasinda yasayib 1946 ci ilden Selxozmasinostroenie zavodunda cilinger islemisdir 1954 cu ilden Omer Dimayev Cecen Inqus Mahni ve Reqs Ansamblinda solist instrumentalist idi Ansambl sonradan Vaynax adlandirildi 1956 ci ilde Omer Dimayevin deportasiya illerinde ilk defe istirakcisi oldugu Cecenistan Inqusetiya incesenet ustalarinin konsertinden ilk radio yayimi oldu 1957 ci ilde vetenine qayitdiqdan sonra Cecen Inqus mahni ve reqs ansamblinda islemeye davam etdi Ele hemin il Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin emekdar artisti 1961 ci ilde ise Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin xalq artisti oldu Meshur reqqas Mahmud Esambayevin yaradiciligindan behs eden Reqs edeceyem Emek ve qizilgul filminin cekilislerinde istirak edib 1970 ci ilden Cecen Inqus Dovlet Filarmoniyasinda isleyir solo konsertler de daxil olmaqla konsert proqramlarinda istirak edir Onun yazilari Qafqaz respublikalarinin studiyalarinin sesyazma fonatekalarina ve Melodiya Umumittifaq Sesyazma Sirketinin arxivine elave edilmisdir Onun ifa ve besteleri ile birlikde onlarla qrammofon buraxilmisdir Omer Dimayev 400 den cox eser yazmisdir 1970 ci ilde RSFSR emekdar artisti adina namized oldu Ancaq ciddi ve uzun suren xestelik ve olum ona bu titulu almaga imkan vermedi AilesiOmer Dimayev ve heyat yoldasi Aset dord oglu Mutus Seid Eli Amarbek ve bir qizlari Aynu boyudubler Usaqlardan ucu Seid Eli ve Amarbek pesekar musiqi tehsili alib Mutus Dimayev Seid Dimayev bestekar dirijor Rusiya Bestekarlar Ittifaqinin uzvudur Aynu Dimayeva Eli Dimayev musiqici ve bestekar mahnilarin muellifi ve ifacisi ilk cecen rok qrupunun yaradicisi ve daimi rehberi Zama Zaman Moskvada kecirilen XII Umumdunya Gencler ve Telebeler Festivalinin 1985 diplomu laureati Cecen Inqus MSSR Lenin Komsomol mukafatcisi 1986 V Beynelxalq Yaroslavl Senlikleri Festivalinin qalibi 2000 Cecenistan Respublikasinin Xalq artisti 2001 ve Inqusetiya Respublikasinin Xalq artisti 2001 Amarbek Dimayev pianocu akkordeon ifacisi bestekar aranjimanci Rostov Dovlet Musiqi ve Pedaqoji Institutunu bitirib XatiresiCecenistan Respublikasinda musiqi seneti sahesinde Omer Dimayev adina Dovlet Mukafati tesis edilmisdir 2010 cu ilde Urus Martanda acilan Medeniyyet Sarayi Omer Dimayevin adini dasiyir Qroznida kucelerden biri Dimayevin adini dasiyir Iordaniyanin Yaponiyadaki fovqelade ve selahiyyetli sefiri Dimay Zuxeire Omer Dimayevin adi verilmisdir IstinadlarUkaz prezidenta Chechenskoj Respubliki ot 30 aprelya 2009 goda 146 Ob utverzhdenii Polozheniya o Gosudarstvennoj premii Chechenskoj Respubliki v oblasti muzykalnogo iskusstva imeni Umara Dimaeva Vesti respubliki 15 maya 2009 Dvorec kultury otkrylsya v g Urus Martan Vesti Respubliki 26 avgusta 2010 164 Muslim Ibragimov V Chechne imenem muzykanta Umara Dimaeva nazovut ulicy kavkaz uzel eu 2008 11 19 2018 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 10 Garsaev L M Garsaev H A M Chechenskie muhadzhiry i ih potomki v istorii i kulture Iordanii 2000 nus Gr AO IPK Groznenskij rabochij 2019 293 ISBN 978 5 88195 949 4 Edebiyyatrus dilindeAgapova Svetlana Orfej s garmoshkoj ru Groznenskij rabochij gazeta 5 12 2 2009 3 Atabaev Sultan Solnechnyj dar Dimaeva ru Molodyozhnaya smena gazeta 79 282 1 10 2005 3 Atabaev S Nestareyushie melodii Umara Dimaeva ru Molodyozhnaya smena gazeta 182 656 24 11 2007 3 Ahmadova Tamara Zhizn stavshaya pesnej Vesti respubliki gazeta 194 2 10 2009 6 Isaev E Professor kavkazskoj muzyki Argun gazeta 28 10 2004 Lorsanukaev Uvajs Melodiya vselyala v nas nadezhdu Vajnah zhurnal 2 2009 84 86 Magomadova Eliza Golos tvoej garmoni Obedinyonnaya gazeta gazeta 19 75 23 8 2005 17 Murtazalieva Aset Velikij garmonist ru Molodyozhnaya smena gazeta 83 597 11 10 1988 3 Murtazalieva Aset Professor kavkazskoj muzyki ru Groznenskij rabochij gazeta 49 21139 25 12 2008 Murtazalieva Aset Poj garmon ru Molodyozhnaya smena gazeta 104 618 27 12 2008 2 Saidov A Legenda ushedshego veka Gums gazeta 82 83 6839 6840 16 10 2004 4 Sulumova Deti Umar Dimaev eto gordost i velichie nashego naroda ru Vesti respubliki gazeta 194 2127 11 10 2013 3 Huchiev A Melodiya prodlis ru Groznenskij rabochij gazeta 18 12 1988 4 cecen diliGajtukaev A Tahana thoca ho vacah a deka han pondaran az Dajmohk gazeta chechenskij 1 1 1 2009 4 Islamova Zhanna Kompozitor koman artist Gums gazeta chechenskij 80 81 1 10 2007 4 Kagermanov Dokka Dimin Iumar Dajmohk gazeta chechenskij 80 8 10 2004 6 Kagermanov Dokka Dimaev Damaevh hegar Dajmohk gazeta chechenskij 128 16 11 2010 Lorsanukaev Uvajs Halkan pondarcha Heharho gazeta chechenskij 18 3 10 2011 4 Temirbulatova Sirzhan Dimin Iumar Dajmohk gazeta chechenskij 78 3 10 2006 Xarici kecidlerUmar Dimaev eto gordost i velichie nashego naroda Umar Dimaev YouTube