Urus Martan rayonu çeç Хьалха Мартанан кӏошт Rusiya Federasiyasının çeçenistan Respublikasının tərkibindəki inzibati əra

Urus-Martan rayonu (çeç. Хьалха-Мартанан кӏошт) — Rusiya Federasiyasının Çeçenistan Respublikasının tərkibindəki inzibati ərazi vahidi və bələdiyyədir (bələdiyyə rayonu).

Urus-Martan rayonu

Хьалха-Мартанан кIошт


Bayraq	Gerb

Ölkə

Rusiya

İnzibati mərkəz

Urus-Martan

Tarixi və coğrafiyası

Yaradılıb

30 noyabr 1922

Sahəsi

649,15 km²

Saat qurşağı

Moskva vaxtı^[d]

Əhalisi

171.261 nəf. (2024)

Rəqəmsal identifikatorlar

Telefon kodu

87145

Rəsmi sayt

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İnzibati mərkəzi Urus-Martan şəhəridir.

Coğrafiya

Rayon Çeçenistan Respublikasının cənub-qərb hissəsində yerləşir. Şimalda Qroznı rayonu və Qroznı şəhər dairəsi, şərqdə - Qudermes rayonu, şərqdə Şali və Şatoy rayonu, cənubda İtum-Kali rayonu, qərbdə Açxoy-Martan rayonu ilə həmsərhəddir. Rayonun sahəsi 1138.81 km² -dir (1 yanvar 2020 -ci ilə qədər 649.15 km² olmuşdur). Ərazinin qərbdən şərqə 29 km, şimaldan cənuba 31 km-dir.

Tarix

Urus-Martan rayonu 30 noyabr 1922-ci ildə qurulur.

1 avqust 1934-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Çeçen-İnquş Muxtar Vilayətində mərkəzi Qrozmı şəhəri olan Qroznı rayonu qurulması haqqında qərtara verilir. Ütəlik bura Urus-Martan rayonunun Berdıkel, Çeçen-Aul, Novıye Aldı və Alxan-Kala kəndləri daxil edilir.

1944-cü ildə Çeçenlərin və inquşların deportasiyası və Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğvindən sonra Urus-Martan rayonu Krasnoarmeyski rayonu adlandırılır.

1957-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının bərpası ilə rayon əvvəlki adına qaytarılır.

1 yanvar 2020-ci ildə Starıye Ataqi kəndi ilə Grozni rayonu ərazisinin bir hissəsi, eləcə də Akçoy-Martan rayonunun Staro-Akçoy kənd yaşayış məntəqəsinin ərazisinin bir hissəsi Urus-Martan rayonuna verilir.

Əhali

Rayonda 12 yaşayış məntəqəsi var. Statistikaya görə 1 sentyabr 1997-ci il tarixinə əsasən əhalinin sayı 107 993 nəfər olmuşdur. Ən böyük yaşayış məntəqəsi Urus-Martan şəhərindədir.

Urbanizasiya

Rayon ərazisində ümumi əhalinin 40,09 % şəhərlərdə yaşayır (Urus-Martan).

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir :

Xalq	Say, nəf.	Ümumi əhaliyə olan nisbəti, %
çeçenlər	118 502	98,27 %
ruslar	925	0,77 %
digərləri	784	0,65 %
bildirməyənlər	374	0,31 %
ümumi	120 585	100,00 %

İnfrastruktur

Kənd təsərrüfatı təyinatlı 29918 hektar, sənaye təyinatlı isə isə 3 hektar ərazi istifadədədir. Su təchizatı xətlərinin uzunluğu 210 km, telefon xətləri 67 km, qaz kəməri 325 km, təsərrüfat yolları isə 128 km təşkil edir.

İqtisadiyyat

Rayonun inzibati sərhədləri daxilində ümumi torpaq sahəsi 64915 hektardır ki, bunun da 37962 hektarı sovxozların istifadəsindədir. Rayon ərazisindəki Qoslesfond torpaqları 24.175 hektar ərazini tutur.

Rayonun bütün təsərrüfatları çoxşaxəlidir. Urus-Martan rayonunun əsas təsərrüfat istiqaməti bitkiçilik və meyvə-tərəvəz istehsalıdır.

Təhsil

Rayonun ərazisində 31 orta məktəb, bir internat məktəbi, pedaqoji kollec və sürücülük məktəbi vardır.

Həmçinin bax

Qalançoj (göl)

İstinadlar

http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
GEOnet Names Server. 2018.
"Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года"..
"Бовза хьай Дайхмохк". 2019-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-04.
"Об образовании нового Грозненского района". 2016-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-04.
"Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населённым пунктам, сельским населённым пунктам с численностью населения 3000 человек и более"". 2015-09-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-01-01.

[_5dedeff8735db8ae-1] ttp://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.

[_16fcb48d691500ea-2] GEOnet Names Server. 2018.

[_38b6c630574aea66-3] "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года"..

[4] "Бовза хьай Дайхмохк". 2019-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-04.

[5] "Об образовании нового Грозненского района". 2016-02-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-04.

[6] "Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населённым пунктам, сельским населённым пунктам с численностью населения 3000 человек и более"". 2015-09-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-01-01.