Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əz-Zubeyr Rəhma Mansur həmçinin Sebehr Rəhma və Rəhma Zubeyr (ərəb. الزبير رحمة منصور; 1830 – 1913) — XIX əsrin sonlarında yaşayan sudanlı ərəb qul taciri, daha sonra paşa və Sudanlı məmur. General Çarlz Qordonun düşməni kimi şöhrəti ona İngiltərədə demək olar ki, mistik bir status qazandırdı, burada o, "ən zəngin və ən pis", "quldarların kralı" kimi xatırlanır.
| Əz-Zubeyr Rəhma Mansur | |
|---|---|
| ərəb. الزبير رحمة منصور | |
 | |
 | |
| 1873 – 1877 | |
| Sonrakı | Çarlz Qordon |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1830 |
| Doğum yeri | Sudan, Misir xidivliyi |
| Vəfat tarixi | 1913 |
| Vəfat yeri | Geyli, İngilis-Misir Sudanı |
| Dini | islam |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Misir xidivliyi |
| Qoşun növü | quru qoşunları |
| Döyüşlər | Darfur münaqişəsi (1874) |
| Rütbəsi | Bəy və Paşa |
Həyatı
Əz-Zubeyr Rəhma Mansur 1830-cu ildə Sudanda anadan olub. Rəhma Şimali Sudanın ərəb qəbiləsi olan Gemaab Ja-alin qəbiləsindən idi.
O, 1856-cı ildə kiçik bir ordu ilə Xartumu tərk edərək, qul ticarəti və fil sümüyü ticarəti ilə məşğul olmağa başladı. Bunun üçün o, seriblər kimi tanınan ticarət qalaları şəbəkəsi qurmuşdu.
1871-ci ildə, hakimiyyətinin ən güclü vaxtında alman səyahı və alimi Georg Şeinfurt Rəhmanı ziyarət etdi. Şeinfurt onun sarayını "şahzadəninkindən bir az kiçik" kimi təsvir edib. İki il sonra o, illik fil sümüyü vergisi müqabilində Bəhr əl-Qəzalın qubernatorluğuna layiq görüldü.
Rəhma nəhayət, 30-cu seribin nəzarətini ələ keçirdi. Bəy və Paşa titullarını aldı. O, Darfurun işğalı zamanı cənub qüvvələrinə rəhbərlik edirdi. Darfur işğalı zamanı Xədiv Kavalalı İsmayıl Paşaya leytenant Rəbi əl-Zubairlə kömək etdikdən sonra o, “Qara paşa” kimi tanınır. Rəhma Mansur general-qubernator olmaq arzusuna düşür.
Qordonla münaqişə
1877-ci ildə general Çarlz Qordon Sudanın yeni qubernatoru təyin olundu. Yeni qubernator qul ticarətini qadağan etməyə çalışdı. Rəhmə Qahirədən yenicə fəth edilmiş Darfurun qubernatoru vəzifəsini istəsə də, xahişi rədd edildi.
Misir hakimiyyət orqanları da onun Sudana qayıtmasına qadağa qoydu. Lakin onun İstanbula getməsinə icazə verildi. Elə bu vaxt Rusiya-Osmanlı müharibəsi başladı.
Həmin il Qordon İngiltərəyə yazırdı: “Mən çoxsaylı təzyiq qrupları ilə, köləliyin ləğvinə qarşı fanatiklərlə... böyük bir yarımmüstəqil əyalətlə, Bəhl Əl-Qəzal valisi Qara Paşa ilə mübarizə aparmalıyam”.
Rəhmanın 22 yaşlı oğlu Süleyman vad Zubeyr də Şakadan kənarda yerləşən Odollam mağarası adlı qalada gizlənərək general Qordona qarşı döyüşürdü. Qordon qısa müddət ərzində Süleymana Dara qubernatorluğunu təklif etməyi düşündü və onu sülh danışıqlarına cəlb etməyə çalışdı. Lakin bunun əvəzinə o, Süleymanın komandirlərindən biri olan El-Nuru casus kimi seçdi. El-Nur gələcək qubernatorluq müqabilində ona qrup daxilindəki fəaliyyətlər haqqında hesabat verməli idi. Bunun sayəsində o öyrəndi ki, Süleyman hələ də Rəhmədən məktublar alır. Onun yazışmalarında həmişə “Əbdül Razuda diqqət yetirin” adlı sirli ifadələr yazılmışdı.
Misirdə həbs
1878-ci ildə əyalətinin suverenliyini tanıtmaq üçün paytaxtda paşalara təxminən 100.000 funt sterlinq rüşvət vermək niyyətində olduğu Qahirəyə getməzdən əvvəl Rəhma hərbi liderlərini Şaqa və Obeid arasındakı bir ağacın altına topladı və plan uğursuz olarsa, "silaha sarılmaq qərarı qəbul etdilər!".
O, Misir hakimiyyəti tərəfindən rüşvət vermək cəhdinə görə saxlanıldı və onun Sudana qayıtmasına qadağa qoyuldu. O, general Qordona məktub yazıb, xediv üçün ildə 25.000 funt sterlinq və Sudanda nizam-intizamın bərpasına kömək etmək təklifini verdi. Bunun müqabilində ona Sudana geri dönmək icazəsi verilməli idi. Qordon təklifdən imtina etdi. Rəhma öz növbəsində sərkərdələrinə "ağacın altında verilən əmrlərə tabe olmaları" barədə xəbər göndərdi. Qordon Xartuma qayıtdıqdan sonra üsyanla üzləşdi.
Rəhma sonradan üsyandakı roluna görə ölümə məhkum edildi. Buna baxmayaraq, o, Xediv sarayında böyük rəğbətlə qarşılandı və cəzaya əhəmiyyət vermədən Qahirədə qonaq kimi qəbul edildi.
Atası hələ həbsdə olarkən Süleymanla razılaşmaq niyyətində olan general Qordon bir neçə dəfə atasının qüvvələrinə rəhbərlik edən gənclə sülh danışıqları aparmaq üçün görüşmək üçün yola çıxdı. Özünü onun “atası” kimi göstərərək, o, Süleymanı inandırmağa çalışırdı ki, üsyan bir təxribatdır və indi ona ultimatum verir – ya Süleyman təslim olur, ya da Qordonun hücumları ilə qarşılaşır. Özünü xəstə kimi göstərən Süleyman təklifi nəzərdən keçirmək üçün qalasına qayıtdı. Qoşunları arasında bir şayiə yayıldı ki, Qordon dəstə üzvlərini zəhərli qəhvəyə qonaq edib. Tezliklə o, Qordona qubernator vəzifəsi müqabilində təslim olacağını vəd edən məktub göndərdi. Qəzəblənən Qordon cavab verdi ki, Qahirəyə gəlsə və Xedivə biyət etsə, hakimiyyəti üsyançıya verməkdənsə, ölməyi üstün tutacaq.
Qəzəblənən Süleyman 6000 atlı toplayıb döyüşlərə başladı. Lakin tezliklə Yusif paşa və Romolo Qessi qüvvələri tərəfindən məğlub oldu. Гessi, Məhəmməd Taha ilə birlikdə məşhur qul ticarəti qalası olan Dem Seberə hücum etdi. Qala tutularaq dağıdıldı. Nəticədə Süleyman Qessinin adamları tərəfindən əsir götürülərək öldürüldü.
Britaniya xidmətində
18 fevral 1884-cü ildə Qordon Rəhmaya azadlıq təklif etdi. Qordon Mehdi kimi tanınan Məhəmməd Əhməd dövlətinin yaradılmasını dayandırmaq müqabilində Sudanın bütün rəhbərliyini həbs etmək qərarı verdi. Bir ay sonra Qordon Rəhmanın Sudan qubernatoru olaraq onun varisi olacağını elan edərək Avropanı təəccübləndirdi. Rəhmanı şəxsən tanıyan Reqinald Vinqeyt Britaniya ictimaiyyətinə Rəhmanın “uzaqgörən, geniş təsəvvürə malik, dəmir iradəli, doğulmuş hökmdar” olduğunu bildirdi. Nəticədə, Kraliça I Viktoriya, Evelin Barinq, Vilyam Qladston, Nübar Paşa və rəsmi Qahirə Rəhmaya bu vəzifəni verməyə razı oldu. Lakin onun qul alveri praktikasını bəyənmədiyi üçün Britaniya hökuməti bu təklifi rədd etdi.
Bununla belə, Rəhma müstəmləkə qüvvələrindəki bütün zəncilərin komandanı təyin edildi. O, Hüseyn paşa ilə birgə ərəb qüvvələrinin komandanlığı vəzifəsini yerinə yetirirdi. Lakin növbəti ilin martında isə “yalançı peyğəmbər” Əhmədlə gizli müqavilə bağlamış ola biləcəyi üzə çıxanda o, komandanlıqdan uzaqlaşdırıldı və Cəbəllütariqə sürgün olundu.
1887-ci ilin avqustunda ona Qahirəyə qayıtmağa icazə verildi. 1899-cu ildə Sudanın yenidən işğalından sonra vətənində yenidən məskunlaşmasına icazə ala bildi. O, Xartumdan təxminən 45 kilometr cənubda yerləşən Geyli kəndində məskunlaşdı. O, qocalıq çağında ingilis dilində “Qara sümük və ya özünün nəql etdiyi Zubeyr Paşa, qul alverçisi və Sultanın hekayəsi” adı ilə bir xatirə kitabı yazdı.
Əz-Zubeyr Rəhma 1913-cü ilin yanvarında doğma kəndi Qeylidə ahıl yaşında vəfat etdi.
Xatirəsi
Xartum şəhərinin mərkəzindəki bir küçə Zübeyrin adını daşıyır. Cənubi Sudandakı Uyujuku şəhəri Deim Zubeyir kimi tanınır.
1966-cı ildə çəkilmiş “Xartum” filmində Zübeyr rolunu oynayan Ziya Möhyəddin general Qordonu canlandıran Çarlton Heston birgə rol alır. Filmin əvvəlində Zübeyr fəlakətin müjdəçisi kimi təsvir olunur.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #124914551 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Hake, Alfred Egmont. "The Story of Chinese Gordon", 1884.
- Fuller, O. E. Brave Men and Women Their Struggles, Failures, And Triumphs, 1884
- Lang, Jeanie. «The Story of General Gordon 2018-09-17 at the Wayback Machine» circa. 1900.
- Heart of Africa, vol. ii., chap. xv.
- "CUNY Academic Works". academicworks.cuny.edu. 2023-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-25.
- Appleton’s Annual Cyclopaedia, 1884. «Egypt» entry.
- Buel, J.W. «Heroes of the Dark Continent», 1890.
- Mahdiism and the Egyptian Sudan, book v.
- Beresford, John D. Storm and Peace, 1977. pp 102—103.
- Green, Dominic. Three Empires on the Nile: The Victorian Jihad, 1869-1899. New York: Free Press. 2007. 277. ISBN .
- Berman, Zachary. "Owing and Owning: Zubayr Pasha, Slavery, and Empire in Nineteenth-Century Sudan". All Dissertations, Theses, and Capstone Projects. New York: CUNY Academic Works. 2017: 328, 364. 2017-10-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-21.
Ədəbiyyat
- Churchill, Winston, The River War: An Account of the Reconquest of the Sudan, 1902.
Xarici keçidlər
- Spaulding, Jay. "Al-Zubayr's Early Career". Sudanic Africa. 16. 2005: 53–68. JSTOR 25653425.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ez Zubeyr Rehma Mansur hemcinin Sebehr Rehma ve Rehma Zubeyr ereb الزبير رحمة منصور 1830 1913 XIX esrin sonlarinda yasayan sudanli ereb qul taciri daha sonra pasa ve Sudanli memur General Carlz Qordonun dusmeni kimi sohreti ona Ingilterede demek olar ki mistik bir status qazandirdi burada o en zengin ve en pis quldarlarin krali kimi xatirlanir Ez Zubeyr Rehma Mansurereb الزبير رحمة منصور Behl El Qezal valisi1873 1877SonrakiCarlz QordonSexsi melumatlarDogum tarixi 1830Dogum yeri Sudan Misir xidivliyiVefat tarixi 1913Vefat yeri Geyli Ingilis Misir SudaniDini islamHerbi xidmetMensubiyyeti Misir xidivliyiQosun novu quru qosunlariDoyusler Darfur munaqisesi 1874 Rutbesi Bey ve PasaHeyatiEz Zubeyr Rehma Mansur Ez Zubeyr Rehma Mansur 1830 cu ilde Sudanda anadan olub Rehma Simali Sudanin ereb qebilesi olan Gemaab Ja alin qebilesinden idi O 1856 ci ilde kicik bir ordu ile Xartumu terk ederek qul ticareti ve fil sumuyu ticareti ile mesgul olmaga basladi Bunun ucun o seribler kimi taninan ticaret qalalari sebekesi qurmusdu 1871 ci ilde hakimiyyetinin en guclu vaxtinda alman seyahi ve alimi Georg Seinfurt Rehmani ziyaret etdi Seinfurt onun sarayini sahzadeninkinden bir az kicik kimi tesvir edib Iki il sonra o illik fil sumuyu vergisi muqabilinde Behr el Qezalin qubernatorluguna layiq goruldu Rehma nehayet 30 cu seribin nezaretini ele kecirdi Bey ve Pasa titullarini aldi O Darfurun isgali zamani cenub quvvelerine rehberlik edirdi Darfur isgali zamani Xediv Kavalali Ismayil Pasaya leytenant Rebi el Zubairle komek etdikden sonra o Qara pasa kimi taninir Rehma Mansur general qubernator olmaq arzusuna dusur Qordonla munaqise1877 ci ilde general Carlz Qordon Sudanin yeni qubernatoru teyin olundu Yeni qubernator qul ticaretini qadagan etmeye calisdi Rehme Qahireden yenice feth edilmis Darfurun qubernatoru vezifesini istese de xahisi redd edildi Misir hakimiyyet orqanlari da onun Sudana qayitmasina qadaga qoydu Lakin onun Istanbula getmesine icaze verildi Ele bu vaxt Rusiya Osmanli muharibesi basladi Hemin il Qordon Ingiltereye yazirdi Men coxsayli tezyiq qruplari ile koleliyin legvine qarsi fanatiklerle boyuk bir yarimmusteqil eyaletle Behl El Qezal valisi Qara Pasa ile mubarize aparmaliyam Rehmanin 22 yasli oglu Suleyman vad Zubeyr de Sakadan kenarda yerlesen Odollam magarasi adli qalada gizlenerek general Qordona qarsi doyusurdu Qordon qisa muddet erzinde Suleymana Dara qubernatorlugunu teklif etmeyi dusundu ve onu sulh danisiqlarina celb etmeye calisdi Lakin bunun evezine o Suleymanin komandirlerinden biri olan El Nuru casus kimi secdi El Nur gelecek qubernatorluq muqabilinde ona qrup daxilindeki fealiyyetler haqqinda hesabat vermeli idi Bunun sayesinde o oyrendi ki Suleyman hele de Rehmeden mektublar alir Onun yazismalarinda hemise Ebdul Razuda diqqet yetirin adli sirli ifadeler yazilmisdi Misirde hebsEz Zubeyr Rehma Mansur 1899 cu ilde cekilmis portret 1878 ci ilde eyaletinin suverenliyini tanitmaq ucun paytaxtda pasalara texminen 100 000 funt sterlinq rusvet vermek niyyetinde oldugu Qahireye getmezden evvel Rehma herbi liderlerini Saqa ve Obeid arasindaki bir agacin altina topladi ve plan ugursuz olarsa silaha sarilmaq qerari qebul etdiler O Misir hakimiyyeti terefinden rusvet vermek cehdine gore saxlanildi ve onun Sudana qayitmasina qadaga qoyuldu O general Qordona mektub yazib xediv ucun ilde 25 000 funt sterlinq ve Sudanda nizam intizamin berpasina komek etmek teklifini verdi Bunun muqabilinde ona Sudana geri donmek icazesi verilmeli idi Qordon teklifden imtina etdi Rehma oz novbesinde serkerdelerine agacin altinda verilen emrlere tabe olmalari barede xeber gonderdi Qordon Xartuma qayitdiqdan sonra usyanla uzlesdi Rehma sonradan usyandaki roluna gore olume mehkum edildi Buna baxmayaraq o Xediv sarayinda boyuk regbetle qarsilandi ve cezaya ehemiyyet vermeden Qahirede qonaq kimi qebul edildi Atasi hele hebsde olarken Suleymanla razilasmaq niyyetinde olan general Qordon bir nece defe atasinin quvvelerine rehberlik eden gencle sulh danisiqlari aparmaq ucun gorusmek ucun yola cixdi Ozunu onun atasi kimi gostererek o Suleymani inandirmaga calisirdi ki usyan bir texribatdir ve indi ona ultimatum verir ya Suleyman teslim olur ya da Qordonun hucumlari ile qarsilasir Ozunu xeste kimi gosteren Suleyman teklifi nezerden kecirmek ucun qalasina qayitdi Qosunlari arasinda bir sayie yayildi ki Qordon deste uzvlerini zeherli qehveye qonaq edib Tezlikle o Qordona qubernator vezifesi muqabilinde teslim olacagini ved eden mektub gonderdi Qezeblenen Qordon cavab verdi ki Qahireye gelse ve Xedive biyet etse hakimiyyeti usyanciya vermekdense olmeyi ustun tutacaq Qezeblenen Suleyman 6000 atli toplayib doyuslere basladi Lakin tezlikle Yusif pasa ve Romolo Qessi quvveleri terefinden meglub oldu Gessi Mehemmed Taha ile birlikde meshur qul ticareti qalasi olan Dem Sebere hucum etdi Qala tutularaq dagidildi Neticede Suleyman Qessinin adamlari terefinden esir goturulerek olduruldu Britaniya xidmetindeEz Zubeyr Rehmanin olum sekili 1913 cu il 18 fevral 1884 cu ilde Qordon Rehmaya azadliq teklif etdi Qordon Mehdi kimi taninan Mehemmed Ehmed dovletinin yaradilmasini dayandirmaq muqabilinde Sudanin butun rehberliyini hebs etmek qerari verdi Bir ay sonra Qordon Rehmanin Sudan qubernatoru olaraq onun varisi olacagini elan ederek Avropani teeccublendirdi Rehmani sexsen taniyan Reqinald Vinqeyt Britaniya ictimaiyyetine Rehmanin uzaqgoren genis tesevvure malik demir iradeli dogulmus hokmdar oldugunu bildirdi Neticede Kralica I Viktoriya Evelin Barinq Vilyam Qladston Nubar Pasa ve resmi Qahire Rehmaya bu vezifeni vermeye razi oldu Lakin onun qul alveri praktikasini beyenmediyi ucun Britaniya hokumeti bu teklifi redd etdi Bununla bele Rehma mustemleke quvvelerindeki butun zencilerin komandani teyin edildi O Huseyn pasa ile birge ereb quvvelerinin komandanligi vezifesini yerine yetirirdi Lakin novbeti ilin martinda ise yalanci peygember Ehmedle gizli muqavile baglamis ola bileceyi uze cixanda o komandanliqdan uzaqlasdirildi ve Cebellutariqe surgun olundu 1887 ci ilin avqustunda ona Qahireye qayitmaga icaze verildi 1899 cu ilde Sudanin yeniden isgalindan sonra veteninde yeniden meskunlasmasina icaze ala bildi O Xartumdan texminen 45 kilometr cenubda yerlesen Geyli kendinde meskunlasdi O qocaliq caginda ingilis dilinde Qara sumuk ve ya ozunun neql etdiyi Zubeyr Pasa qul alvercisi ve Sultanin hekayesi adi ile bir xatire kitabi yazdi Ez Zubeyr Rehma 1913 cu ilin yanvarinda dogma kendi Qeylide ahil yasinda vefat etdi XatiresiXartum seherinde Ez Zubeyr Rehma Pasa kucesi Xartum seherinin merkezindeki bir kuce Zubeyrin adini dasiyir Cenubi Sudandaki Uyujuku seheri Deim Zubeyir kimi taninir 1966 ci ilde cekilmis Xartum filminde Zubeyr rolunu oynayan Ziya Mohyeddin general Qordonu canlandiran Carlton Heston birge rol alir Filmin evvelinde Zubeyr felaketin mujdecisi kimi tesvir olunur IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 124914551 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Hake Alfred Egmont The Story of Chinese Gordon 1884 Fuller O E Brave Men and Women Their Struggles Failures And Triumphs 1884 Lang Jeanie The Story of General Gordon 2018 09 17 at the Wayback Machine circa 1900 Heart of Africa vol ii chap xv CUNY Academic Works academicworks cuny edu 2023 01 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 25 Appleton s Annual Cyclopaedia 1884 Egypt entry Buel J W Heroes of the Dark Continent 1890 Mahdiism and the Egyptian Sudan book v Beresford John D Storm and Peace 1977 pp 102 103 Green Dominic Three Empires on the Nile The Victorian Jihad 1869 1899 New York Free Press 2007 277 ISBN 9781451631609 Berman Zachary Owing and Owning Zubayr Pasha Slavery and Empire in Nineteenth Century Sudan All Dissertations Theses and Capstone Projects New York CUNY Academic Works 2017 328 364 2017 10 31 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 21 EdebiyyatChurchill Winston The River War An Account of the Reconquest of the Sudan 1902 Xarici kecidlerSpaulding Jay Al Zubayr s Early Career Sudanic Africa 16 2005 53 68 JSTOR 25653425