Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əfqanıstan Əmirliyi (Puştu: د افغانستان امارت Da Afghānistān Amārat, Farsca: امارت افغانستان Amārat-i Afghānistān) — 1919-cu ilə qədər Britaniyanın protektoratı olan müasir Əfqanıstan ərazisində dövlət. 1926-cı ildə padşah olan əmir Amanullah tərəfindən Krallığa (Konstitusiyalı monarxiya) çevrilmişdir.
| Əmirlik Müstəqil dövlət (1823—1879) Britaniyanın protektoratı (1879—1919) Müstəqil dövlət (1919 ildən) | |||||
| Əfqanıstan Əmirliyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| puşt. د افغانستان امارت fars. امارت افغانستان | |||||
| |||||
 Əfqanıstan XIX əsrin sonlarının xəritəsində | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Kabil | ||||
| Dilləri | Puştu dili, Fars dili | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Dövlət dini | İslam | ||||
| Valyuta | Əfqanıstan əfqanisi | ||||
| Ərazisi |
| ||||
| Əhalisi |
| ||||
| İdarəetmə forması | Mütləq monarxiya | ||||
| Sülalə | Barakzay sülaləsi | ||||
| Əmir | |||||
| • 1823–1829 (ilk) | Dost Məhəmməd xan | ||||
| • 1919–1926 (son) | Amanullah xan | ||||
| Davamiyyət | |||||
| Əfqanıstan, Pakistan → | |||||
Tarixi
1879-cu ildə növbəti İngiltərə-Əfqan müharibəsindən sonra Əmir Yaqub-xan müqavilə imzaladı. Müqaviləyə əsasən Əfqanıstan Britaniyanın protektoratına çevrildi. Sonra əvvəllər Rusiya imperiyasında gizlənən Əbdürrəhman Əfqanıstan əmiri oldu. XIX əsrin sonunda Əbdürrəhmanın dövründə Böyük Britaniya və Rusiya Əfqanıstanın bu gün də mövcud olan müasir sərhədlərini birgə müəyyən etdilər.
Əmir Həbibullah 20 fevral 1919-cu ildə ov edərkən öldürüldü.
Əmir Həbibullahın ölümündən sonra üçüncü oğlu Amanullah hakimiyyətə gəldi. O, ilk növbədə 1919-cu ildə üçüncü İngiltərə-Əfqan müharibəsini apardı və bu müharibə başa çatdıqdan sonra tədricən ölkənin Britaniya imperiyasından tam müstəqilliyinə nail oldu .
On illik hakimiyyəti dövründə Amanullah-xan Əfqanıstanda tez və tam islahat aparmağa çalışdı.
Xarici siyasətdə Amanullah 1919-cu ildə Sovet Rusiyası ilə diplomatik əlaqələr qurdu və 1921-ci ildə onunla dostluq müqaviləsi bağladı və bu müqaviləyə əsasən Əfqanıstan maliyyə, texnoloji və hərbi yardım alırdı.
1923-cü ildə Amanullah Əfqanıstanın ilk konstitusiyasını qəbul etdi və bu konstitusiyada onun əvvəllər fərmanla müəyyən etdiyi vətəndaş hüquqlarının təminatları təsbit edildi. Həmin andan etibarən ölkə Əfqanıstan Krallığı konstitusiyalı monarxiyaya çevrildi.
Ədəbiyyat
- Afghanistan. Peter R. Blood, ed. (ingilis). Washington: GPO. 2001.
İstinadlar
- Blood, 2001, The reign of king Amanullah, 1919–29
- Blood, 2001, Reform, Popular Reaction, and Forced Abdication
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Efqanistan Emirliyi Pustu د افغانستان امارت Da Afghanistan Amarat Farsca امارت افغانستان Amarat i Afghanistan 1919 cu ile qeder Britaniyanin protektorati olan muasir Efqanistan erazisinde dovlet 1926 ci ilde padsah olan emir Amanullah terefinden Kralliga Konstitusiyali monarxiya cevrilmisdir Emirlik Musteqil dovlet 1823 1879 Britaniyanin protektorati 1879 1919 Musteqil dovlet 1919 ilden Efqanistan Emirliyipust د افغانستان امارت fars امارت افغانستان Bayraq Gerb d Efqanistan XIX esrin sonlarinin xeritesinde 1823 XIX esr 1926Paytaxt KabilDilleri Pustu dili Fars diliResmi dilleri fars dili Pustu dili ereb diliDovlet dini IslamValyuta Efqanistan efqanisiErazisi 652 225 km Ehalisi 5 000 000 nef 1920 Idareetme formasi Mutleq monarxiyaSulale Barakzay sulalesiEmir 1823 1829 ilk Dost Mehemmed xan 1919 1926 son Amanullah xanDavamiyyetEfqanistan Pakistan Tarixi1879 cu ilde novbeti Ingiltere Efqan muharibesinden sonra Emir Yaqub xan muqavile imzaladi Muqavileye esasen Efqanistan Britaniyanin protektoratina cevrildi Sonra evveller Rusiya imperiyasinda gizlenen Ebdurrehman Efqanistan emiri oldu XIX esrin sonunda Ebdurrehmanin dovrunde Boyuk Britaniya ve Rusiya Efqanistanin bu gun de movcud olan muasir serhedlerini birge mueyyen etdiler Emir Hebibullah 20 fevral 1919 cu ilde ov ederken olduruldu Emir Hebibullahin olumunden sonra ucuncu oglu Amanullah hakimiyyete geldi O ilk novbede 1919 cu ilde ucuncu Ingiltere Efqan muharibesini apardi ve bu muharibe basa catdiqdan sonra tedricen olkenin Britaniya imperiyasindan tam musteqilliyine nail oldu On illik hakimiyyeti dovrunde Amanullah xan Efqanistanda tez ve tam islahat aparmaga calisdi Xarici siyasetde Amanullah 1919 cu ilde Sovet Rusiyasi ile diplomatik elaqeler qurdu ve 1921 ci ilde onunla dostluq muqavilesi bagladi ve bu muqavileye esasen Efqanistan maliyye texnoloji ve herbi yardim alirdi 1923 cu ilde Amanullah Efqanistanin ilk konstitusiyasini qebul etdi ve bu konstitusiyada onun evveller fermanla mueyyen etdiyi vetendas huquqlarinin teminatlari tesbit edildi Hemin andan etibaren olke Efqanistan Kralligi konstitusiyali monarxiyaya cevrildi EdebiyyatAfghanistan Peter R Blood ed ingilis Washington GPO 2001 IstinadlarBlood 2001 The reign of king Amanullah 1919 29 Blood 2001 Reform Popular Reaction and Forced AbdicationHemcinin baxBirinci ingilis efqan muharibesi 1838 1842 Ikinci ingilis efqan muharibesi 1878 1880 Ucuncu ingilis efqan muharibesi 1919