Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Əbülfəz Rəcəbli (tam adı: Əbülfəz Əjdər oğlu Rəcəbli) — Talış əsilli Azərbaycan alimi; türkoloq; ümumi dilçi; filologiya elmləri doktoru; professor; Əməkdar müəllim.
| Əbülfəz Rəcəbli | |
|---|---|
| Əbülfəz Əjdər oğlu Rəcəbli | |
 Əbülfəz Rəcəbli BDU Filologiya, Ümumi dilçilik kafedrasında | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Lənkəran, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Elm sahələri | türkologiya, Ümumi dilçilik |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yeri | Bakı Dövlət Universiteti |
| Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Əbülfəz Əjdər oğlu Rəcəbli 1936-cı il mayın 6-da Lənkəran şəhərində anadan olmuşdur. 1954-cü ildə orta məktəbi bitirmişdir. 1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinə daxil olmuş və 1959-cu ildə filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1971-ci ildə isə ikinci institutu – Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Dillər institutunun ingilis dili fakültəsini bitirmişdir. 1985-ci ildə isə Markizm-leninizm universiteti ideoloji kadrlar fakültəsinin beynəlxalq münasibətlər şöbəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.
1959-1963-cü illərdə nəşriyyatlarda əvvəlcə korrektor, sonra redaktor işləmişdir.
1963-cü ildə BDU-nun aspiranturasına daxil olmuş və Qırğızıstan EA-ya ezam edilmişdir. 1967-ci ilin dekabrında “Qədim türk yazısı Orxon-Yenisey abidələrinin dili. Morfologiya” mövzusunda namizədlik, 1978-ci ilin martında “Orxon-Yenisey abidələri dilində felyaratma” mövzusunda doktorluq dissertasiya müdafiə etmişdir. 1990-cu ildə Orxon-Yenisey abidələri üzrə Almatıda I və 2000-ci ildə İstambulda II beynəlxalq kollekviumda iştirak etmişdir. 46 kitabın və 200-ə qədər məqalənin müəllifidir.
1967-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin ümumi dilçilik kafedrasında çalışır.
Elmi yaradıcılığı
Ə.Ə.Rəcəbli elmi yaradıcılığa gec başlamışdır. Namizədlik dissertasiyası Orxon-Yenisey abidələrinin morfologiyasına həsr olunmuşdur. Doktorluq işində Ə.Rəcəbli bu mövzunu daha genişləndirərək və dərinləşdirərək Orxon-Yenisey abidələri dilin feliyaratma problemi araşdırmış, keçmiş SSRİ dərin rəğbətini qazanmış bir elmi tədqiqat əsəri ərsəyə gətirməyə nail olmuşdur. Doktorluq dissertasiyasını yazıb bitirdikdən altı il sonra Alma-Atada müdafiə etmişdir.
Prof.Ə.Rəcəbli poliqlot dilçidir. O, bir çox dilləri bilir və elmi araşdırmalarında onlardan səmərəli şəkildə, bacarıqla istifadə edir. Onun elmi maraq dairəsi genişdir. Dilçiliyin bir çox sahələrində dərin məzmunlu, böyük elmi əhəmiyyəti olan araşdırmalar aparmış və aparmaqdadır: ümumi (nəzəri) dilçilik, Azərbaycan, ingilis və talış dillərinin tədqiqi, qədim türk yazısı abidələrinin dili, türkologiya, , sosiolinqvistika, tarix, , beynəlxalq münasibətlər, xarici ədəbiyyat leksikoqrafiya və s.
AMEA-nın müxbir üzvü, millət vəkili, professor Nizami Cəfərov müəllimi Ə.Rəcəblinin bu fenomenal məhsuldarlığını vurğulayaraq yazır: "Bakı Dövlət Universitetində türk xalqlarının dili, tarixi və ədəbiyyatı, ən azı üç kafedrada öyrənilir. Professor Əbülfəz Rəcəblinin türkologiya üçün gördüyü işlərin miqyası isə onu, obrazlı desək, təkbaşına, dördüncü kafedra saymağa hər cür əsas verir".
Prof. Ə.Rəcəbli hər şeydən əvvəl türkoloq dilçidir. Məlum olduğu kimi, onun namizədlik və doktorluq dissertasiyaları türk xalqlarının müştərək abidəsi olan Orxon-Yenisey kitabələrinin dilinə həsr olunmuşdur. Bu mövzuda onun "Orxon-Yenisey abidələri dilində felin məna növləri" (1982), "Orxon-Yenisey abidələri dilində felin tərzləri" (1988), "Orxon-Yenisey abidələri" (1993) və "Uyğurlar" (1996) adlı kitabları, 50-dən çox məqaləsi nəşr edilmişdir. O, son zamanlar bu problemlə daha ciddi məşğul olur. Son illərdə onun dili və tarixinin araşdırılmasına həsr edilmiş altı sanballı kitabı - "Qədim türkcə-azərbaycanca lüğət" (2001), "Göytürk dilinin fonetikası" (2004), "Göytürk dilinin morfologiyası" (2002), "Göytürk dilinin sintaksisi" (2003) və "Ulu türklər" (2003) adlı əsərləri çapdan çıxmışdır.
Müəllif türkoloji ədəbiyyatda dərin kök salmış run/runik abidə, run/runik əlifba terminlərinin işlədilməsinə qarşı çıxır, bu terminlərin əvəzinə , göytürk əlifbası terminlərinin işlədilməsini təklif edir. Sonra müəllif göytürk yazısı abidələrinin araşdırılması tarixini nəzərdən keçirir. Ə.Rəcəbli göytürk əlifbası ilə yazılmış kitabələrin lokallaşdırılması məsələlərinə toxunur və S.Q.Klyaştornının ardınca bu abidələri belə lokallaşdırır: 1) Orxon kitabələri, 2) Yenisey kitabələri, 3) Şərqi Türküstan kitabələri, 4) Orta Asiya kitabələri və 5) başqa areallarının abidələri.
İstinadlar
- Mahmudov M. Professor Ə.Rəcəbli fenomeni və ya öz oduna əriyən şam. Bakı, Nurlan, 33 s.
- Yeni Azərbaycan qəzeti. 04.03.2004.
- Azərbaycan qəzeti. 1 noyabr 2009.
- Dilimiz-narahatçılığımız. (S.Nəriminin M.Adilov, K.Əliyev, Ə.Cavadov və Ə.Rəcəbovla müsahibəsi). Zəka, 1993, № 1-2.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Media və Dil: Mövcud durum və vəzifələr" (az.)
- Elmi Şurada 2013/2014-cü tədris ilinin nəticələrinə görə mükafatlandırmalar (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Ebulfez Recebli tam adi Ebulfez Ejder oglu Recebli Talis esilli Azerbaycan alimi turkoloq umumi dilci filologiya elmleri doktoru professor Emekdar muellim Ebulfez RecebliEbulfez Ejder oglu RecebliEbulfez Recebli BDU Filologiya Umumi dilcilik kafedrasindaDogum tarixi 6 may 1936 88 yas Dogum yeri Lenkeran Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVetendasligi SSRI AzerbaycanElm saheleri turkologiya Umumi dilcilikElmi derecesi filologiya elmleri doktoruElmi adi professorIs yeri Baki Dovlet UniversitetiTehsili Azerbaycan Dovlet Universitetinin Filologiya fakultesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEbulfez Ejder oglu Recebli 1936 ci il mayin 6 da Lenkeran seherinde anadan olmusdur 1954 cu ilde orta mektebi bitirmisdir 1954 cu ilde Azerbaycan Dovlet Universitetine daxil olmus ve 1959 cu ilde filologiya fakultesini ferqlenme diplomu ile bitirmisdir 1971 ci ilde ise ikinci institutu Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Diller institutunun ingilis dili fakultesini bitirmisdir 1985 ci ilde ise Markizm leninizm universiteti ideoloji kadrlar fakultesinin beynelxalq munasibetler sobesini ferqlenme diplomu ile bitirmisdir 1959 1963 cu illerde nesriyyatlarda evvelce korrektor sonra redaktor islemisdir 1963 cu ilde BDU nun aspiranturasina daxil olmus ve Qirgizistan EA ya ezam edilmisdir 1967 ci ilin dekabrinda Qedim turk yazisi Orxon Yenisey abidelerinin dili Morfologiya movzusunda namizedlik 1978 ci ilin martinda Orxon Yenisey abideleri dilinde felyaratma movzusunda doktorluq dissertasiya mudafie etmisdir 1990 cu ilde Orxon Yenisey abideleri uzre Almatida I ve 2000 ci ilde Istambulda II beynelxalq kollekviumda istirak etmisdir 46 kitabin ve 200 e qeder meqalenin muellifidir 1967 ci ilden Baki Dovlet Universitetinin umumi dilcilik kafedrasinda calisir Elmi yaradiciligiE E Recebli elmi yaradiciliga gec baslamisdir Namizedlik dissertasiyasi Orxon Yenisey abidelerinin morfologiyasina hesr olunmusdur Doktorluq isinde E Recebli bu movzunu daha genislendirerek ve derinlesdirerek Orxon Yenisey abideleri dilin feliyaratma problemi arasdirmis kecmis SSRI derin regbetini qazanmis bir elmi tedqiqat eseri erseye getirmeye nail olmusdur Doktorluq dissertasiyasini yazib bitirdikden alti il sonra Alma Atada mudafie etmisdir Prof E Recebli poliqlot dilcidir O bir cox dilleri bilir ve elmi arasdirmalarinda onlardan semereli sekilde bacariqla istifade edir Onun elmi maraq dairesi genisdir Dilciliyin bir cox sahelerinde derin mezmunlu boyuk elmi ehemiyyeti olan arasdirmalar aparmis ve aparmaqdadir umumi nezeri dilcilik Azerbaycan ingilis ve talis dillerinin tedqiqi qedim turk yazisi abidelerinin dili turkologiya sosiolinqvistika tarix beynelxalq munasibetler xarici edebiyyat leksikoqrafiya ve s AMEA nin muxbir uzvu millet vekili professor Nizami Ceferov muellimi E Receblinin bu fenomenal mehsuldarligini vurgulayaraq yazir Baki Dovlet Universitetinde turk xalqlarinin dili tarixi ve edebiyyati en azi uc kafedrada oyrenilir Professor Ebulfez Receblinin turkologiya ucun gorduyu islerin miqyasi ise onu obrazli desek tekbasina dorduncu kafedra saymaga her cur esas verir Prof E Recebli her seyden evvel turkoloq dilcidir Melum oldugu kimi onun namizedlik ve doktorluq dissertasiyalari turk xalqlarinin musterek abidesi olan Orxon Yenisey kitabelerinin diline hesr olunmusdur Bu movzuda onun Orxon Yenisey abideleri dilinde felin mena novleri 1982 Orxon Yenisey abideleri dilinde felin terzleri 1988 Orxon Yenisey abideleri 1993 ve Uygurlar 1996 adli kitablari 50 den cox meqalesi nesr edilmisdir O son zamanlar bu problemle daha ciddi mesgul olur Son illerde onun dili ve tarixinin arasdirilmasina hesr edilmis alti sanballi kitabi Qedim turkce azerbaycanca luget 2001 Goyturk dilinin fonetikasi 2004 Goyturk dilinin morfologiyasi 2002 Goyturk dilinin sintaksisi 2003 ve Ulu turkler 2003 adli eserleri capdan cixmisdir Muellif turkoloji edebiyyatda derin kok salmis run runik abide run runik elifba terminlerinin isledilmesine qarsi cixir bu terminlerin evezine goyturk elifbasi terminlerinin isledilmesini teklif edir Sonra muellif goyturk yazisi abidelerinin arasdirilmasi tarixini nezerden kecirir E Recebli goyturk elifbasi ile yazilmis kitabelerin lokallasdirilmasi meselelerine toxunur ve S Q Klyastorninin ardinca bu abideleri bele lokallasdirir 1 Orxon kitabeleri 2 Yenisey kitabeleri 3 Serqi Turkustan kitabeleri 4 Orta Asiya kitabeleri ve 5 basqa areallarinin abideleri IstinadlarMahmudov M Professor E Recebli fenomeni ve ya oz oduna eriyen sam Baki Nurlan 33 s Yeni Azerbaycan qezeti 04 03 2004 Azerbaycan qezeti 1 noyabr 2009 Dilimiz narahatciligimiz S Neriminin M Adilov K Eliyev E Cavadov ve E Recebovla musahibesi Zeka 1993 1 2 http www anl az Hemcinin baxVikianbarda Ebulfez Recebli ile elaqeli mediafayllar var Ebulfez Receblinin biblioqrafiyasiXarici kecidler Media ve Dil Movcud durum ve vezifeler az Elmi Surada 2013 2014 cu tedris ilinin neticelerine gore mukafatlandirmalar az