Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sahib Şəmsəddin Məhəmməd Cüveyni (XIII əsr – 16 oktyabr 1284) — Elxanlılar sülaləsi hökmdarı Abaqa xan zamanında yaşamış zamanının ünlü vəzirlərindən birisi. Bəzı qaynaqlara görə baş vəzir olub. Ayrıca Elxanlılar dövlətinin qurucusu Hülaku xan zamanında da maliyyə vəziri olmuşdu. Zamanının müəlliflərindən olan və onun kimi vəzir olmuş Əlaəddin Ataməlik Cüveyninin qardaşıdır.
| Şəmsəddin Cüveyni | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | XIII əsr |
| Vəfat tarixi | 16 oktyabr 1284 |
| Uşağı | |
| Fəaliyyəti | ədib |
Abaqa xan, bəzi qaynaqlara görə Anadoluda əsayişi pozan öldürülməsiylə yəni bir düzən ortamı bərpa etmək üzrə ünlü vəzir Sahib Şəmsəddin Məhəmməd Cüvəynini Rum Səlcuqlu dövləti ölkəsinə göndərdi. Sahib Şəmsəddin Məhəmməd Cüvəyni, Anadoluda ilk olaraq pozulan siyasi istiqrarı düzəltdi və yetişdiyində hələ davam etməkdə olan olan üsyanları yatırdı. İqtisadi sahədə yeniliklər aparmağa çalışdı. Öncə xalqa yük olan bir çok vergini ortadan qaldırdı. Xalqdan gəlişi gözəl pul və mal istənməsini yasaqladı. Ardından tərəfindən alınan və heç cür ödənə bilməyən iqrazla, Səlcuqluların ödəyəmədiyi illik xəracların borcunu silərək yerinə Elxanlı hökmdarları divanına Ərzincan yörəsi və başqa yerlərin gəlirlərini incu vergisi (xüsusi gəlir) olaraq təhsis etdi. Bu şəkildə Elxanlılar dövləti, Anadoluda özəl mülklər əldə edilib gəlirlərini doğrudan özlərinə yönəltmişdilər. Sahib Şəmsəddin Məhəmməd Cüvəyninin gətirdiyi bir başqa dəyişiklik eynən incu kimi Elxanlı ölkəsinin başqa bölgələrində uyğulanıb da Anadoluda olmayan tamğa vergisidir.
Tarixi mənbələr şair Hümam Təbrizinin də 1277–1278-ci illərdə Kiçik Asiyada baş verən qarışıqlıq zamanı oradakı hadisələri nizama salmaq üçün Abaqa xanın göstərişi ilə Osmanlı ölkəsinə gedən Sahib Divan Şəmsəddin Cüveyni ilə birlikdə olduğunu xəbər verir. Bu məlumatın həqiqiliyini şairin şeirləri də təsdiq edir. Şair divanındakı şeirlərində həmin səfərdən danışır və Ş. Cüveyniyə müraciətlə belə bir səmimi misra da işlədir: "Lütf edərək, Azərbaycandan Ruma gəldin".
Sahib Şəmsəddin Məhəmməd Cüveyninin Anadoluda qurmuş olduğu iqtisadi vəziyyət 1278-ci ildən Səlcuqlu vəzirinin yerinə İrandan göndərildiyi 1288-ci ilə qədər sürdü.
Ədəbiyyat
- V. Barthold, "Ilhanlılar Dəvrində Mali Vaziyət", Türk Hukuk və Iktisat Tarihi lvhl.:muası, 1(1931), s.ıSO vd.
- Alaaddin Ata Məlik Cüvəyni, Tarix-i Cihan Güşa, Çəvirən, Mürsəl Öztürk, Ankara 1999
- Səlçuklu-İlhanlı İktisadi, Ticari İlişkiləri və Sonuçları — Doç. Dr. İlhan ƏRDƏM
Xarici keçidlər
- makaleler (türk.)
- Alaaddin Ata Melik Cüveynî (türk.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahib Semseddin Mehemmed Cuveyni XIII esr 16 oktyabr 1284 Elxanlilar sulalesi hokmdari Abaqa xan zamaninda yasamis zamaninin unlu vezirlerinden birisi Bezi qaynaqlara gore bas vezir olub Ayrica Elxanlilar dovletinin qurucusu Hulaku xan zamaninda da maliyye veziri olmusdu Zamaninin muelliflerinden olan ve onun kimi vezir olmus Elaeddin Atamelik Cuveyninin qardasidir Semseddin CuveyniDogum tarixi XIII esrVefat tarixi 16 oktyabr 1284 1284 10 16 Usagi Serefeddin Harun CuveyniFealiyyeti edib Abaqa xan bezi qaynaqlara gore Anadoluda esayisi pozan oldurulmesiyle yeni bir duzen ortami berpa etmek uzre unlu vezir Sahib Semseddin Mehemmed Cuveynini Rum Selcuqlu dovleti olkesine gonderdi Sahib Semseddin Mehemmed Cuveyni Anadoluda ilk olaraq pozulan siyasi istiqrari duzeltdi ve yetisdiyinde hele davam etmekde olan olan usyanlari yatirdi Iqtisadi sahede yenilikler aparmaga calisdi Once xalqa yuk olan bir cok vergini ortadan qaldirdi Xalqdan gelisi gozel pul ve mal istenmesini yasaqladi Ardindan terefinden alinan ve hec cur odene bilmeyen iqrazla Selcuqlularin odeyemediyi illik xeraclarin borcunu silerek yerine Elxanli hokmdarlari divanina Erzincan yoresi ve basqa yerlerin gelirlerini incu vergisi xususi gelir olaraq tehsis etdi Bu sekilde Elxanlilar dovleti Anadoluda ozel mulkler elde edilib gelirlerini dogrudan ozlerine yoneltmisdiler Sahib Semseddin Mehemmed Cuveyninin getirdiyi bir basqa deyisiklik eynen incu kimi Elxanli olkesinin basqa bolgelerinde uygulanib da Anadoluda olmayan tamga vergisidir Tarixi menbeler sair Humam Tebrizinin de 1277 1278 ci illerde Kicik Asiyada bas veren qarisiqliq zamani oradaki hadiseleri nizama salmaq ucun Abaqa xanin gosterisi ile Osmanli olkesine geden Sahib Divan Semseddin Cuveyni ile birlikde oldugunu xeber verir Bu melumatin heqiqiliyini sairin seirleri de tesdiq edir Sair divanindaki seirlerinde hemin seferden danisir ve S Cuveyniye muracietle bele bir semimi misra da isledir Lutf ederek Azerbaycandan Ruma geldin Sahib Semseddin Mehemmed Cuveyninin Anadoluda qurmus oldugu iqtisadi veziyyet 1278 ci ilden Selcuqlu vezirinin yerine Irandan gonderildiyi 1288 ci ile qeder surdu EdebiyyatV Barthold Ilhanlilar Devrinde Mali Vaziyet Turk Hukuk ve Iktisat Tarihi lvhl muasi 1 1931 s iSO vd Alaaddin Ata Melik Cuveyni Tarix i Cihan Gusa Ceviren Mursel Ozturk Ankara 1999 Selcuklu Ilhanli Iktisadi Ticari Iliskileri ve Sonuclari Doc Dr Ilhan ERDEMXarici kecidlermakaleler turk Alaaddin Ata Melik Cuveyni turk Hemcinin baxElaeddin Atamelik Cuveyni Cuveyniler