Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Şüştər muğamı haqqındadır. Digər mənalar üçün Şüştər (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın. |
Şüştər – 1) Azərbaycan musiqisində yeddi ladlarından (məqamlarından) biri, 2) əsas Azərbaycan muğam dəstgahlarından biri.
Şifahi ənənəli professional Azərbaycan musiqisində “Şüştər” yeddi əsas muğamdan beşincisi hesab edilir. Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyov “Şüştər”in dinləyicidə kədər-qəm hissləri yaratdığını qeyd edirdi. Təbii ki, bu da xalqın ağır, keşməkeşli bir həyat yolu keçməsi ilə bağlıdır. XIX əsrin sonlarında bu muğam dəstgahı Əmiri, Şüştər, Şüştərək, Şüştər, Sarənc, Məsnəvi, Mənəvi, Əfşarı, Heydəri, Osman-Gərayi, Qara kürd, Mani, Keşişoğlu kimi 13 şöbə və guşəni özündə birləşdirirdi. Hazırda geniş yayılmış və xanəndələrimizin repertuarında özünə layiqli yer tutmuş “Ovşarı”, “Heydəri”, “Mani” kimi vokal-instrumental zərbi muğamlar vaxtilə “Şüştər”in daxilində instrumental zərbi muğam kimi çalınırdı.
Etimologiya
Bütün muğam, şöbə və guşə adlarının yaranma tarixi dörd qismə bölünür: 1. Say adları 2. a) yer, məkan adları; b) xalq, tayfa, qəbilə adları. 3. Tarixi şəxsiyyət və ifaçının adı ilə bağlı muğam və şöbə adları. 4. Müxtəlif adlar.
Şuştər İranın cənubunda, Küveytlə sərhəddə, İran körfəzində yerləşən kiçik bir şəhərdir. Keçmişdə, müxtəlif dövrlərdə, bu şəhərin adı dəfələrlə dəyişdirilmişdir. Belə bir ehtimal var ki, şəhərin adı Şüstər, Şüst, Şeşdər, Şeştər və s. olmuşdur. Bir çox muğamlarda olduğu kimi, bu muğam da eyniadlı şəhərin adı ilə bağlıdır.
Şüştər muğam dəstgahı kimi
“Şüştər” muğam dəstgahının tərkibindəki “Osman-Gərayi”, “Keşişoğlu”, “Qara kürd” kimi hissələr aşıq musiqisindən götürülmüşdü. Sazəndə yaradıcılığında işlənən bu musiqi nümunələrinə xanəndələr söz qoşaraq onu öz yaradıcılıqlarına uyğunlaşdırmış, “Şüştər” muğam dəstgahında zərbi muğam kimi istifadə etmişlər. Tarzən Mirzə Fərəcin “Şüştər” muğam dəstgahının tərkibi haqqında tərtib etdiyi siyahıda 8-dən 13-dək olan hissələr yalnız instrumental zərbi muğamlardır. Bəzi belə zərbi muğamlar bu günümüzdə də həm vokal-instrumental, həm də instrumental şəkildə yaşayır. 1925-ci ildə “Muğam şurası”nın qəbul etdiyi proqramda “Şüştər” 8 şöbə və guşəni əhatə etmişdi: “Əmiri”, “Şüştər”, “Şüştərək”, “Tərkib”, “Şüştər”, “Sarənc”, “Məsnəvi”, “Şüştər”. “Şüştər”in yuxarıda qeyd edilən tərkibini əvvəlki cədvəl ilə müqayisə etsək, hər iki cədvəlin tam uyğunluğunun şahidi olarıq. Belə ki, “Muğam şurası” “Şüştər” muğam dəstgahının Mirzə Fərəcin tərtib etdiyi ilk şöbələrinin (1-dən 6-dək) siyahısına təkcə “Tərkib” şöbəsini daxil etmişdi, qalan şöbələr isə hər iki cədvəldə eynidir (instrumental zərbi muğamları çıxmaq şərtilə). Görünür, XIX əsrdə “Tərkib” şöbəsi “Şüştər”ə daxil olmamış, yalnız “Humayun” dəstgahında və bəzi muğamlarda işlənmişdi. Ehtimal ki, “Humayun” və “Şüştər” eyni səs düzümü əsasında qurulduğu üçün “Muğam şurası” “Tərkib” şöbəsini “Şüştər” muğam dəstgahına əlavə etməyi qərara almışdı. Nəticədə “Şüştər” muğam dəstgahının diapazonu zil registr hesabına genişlənmiş, dəstgah müəyyən mənada dolğunlaşmışdı. Hazırda xanəndə və sazəndələr tərəfindən ifa olunan “Şüştər” daha da cilalanmış müstəqil muğam dəstgahlarından sayılır.
, , şüştər, şöbələrindən ibarət kiçik bir dəstgahdır. O, öz bədii ruhi təsir cəhətindən dərin kədər hissi daşıyır.
Muğam şöbələri arasında ifa olunan də əsas muğamın adını daşıyır.
- Şüştər muğamı əsasında bəstələr
- Əhsən Dadaşovun rəhbərliyi ilə xalq çalği alətləri ansamblı - Şüştər rəngi
- Arzu Səlimova - Şüştər rəngi - musiqi: Əhsən Dadaşov
- Əhməd Bakıxanov adına xalq çalğı alətləri ansamblı - Şüştər rəngi
Şüştər İran musiqisində
İran musiqisində Şüştər adlı muğam dəstgahı ya avazı yoxdur.
Şüştər musiqi ladı (məqamı) kimi
Şüştər ladı (məqamı) – Azərbaycan musiqisində yeddi əsas məqamdan biri (Ü. Hacıbəyov). Şərq musiqisində qədim məqamlardan biridir. Lad etibarilə, o, Şur muğamına daha yaxındır. Quruluşu: 1/2 -1- 1/2 ton formullu iki tetraxordun yanaşı üsulla (art. 2 - intervalı məsafəsində) birləşməsindən ibarətdir; səssırası 8 pilləlidir, VI pillə mayə (tonika) pilləsidir, bu məqamda III pillə də mayə ilə yanaşı, tamamlayıcı ton əhəmiyyətini daşıyır.
Məqamın səssırasının III, VI, VII pillələri istinad-dayaq pilləsi kimi “Şüştər” muğamının şöbələrinin əsasını təşkil edir; bu məqamda qurulan musiqi nümunələri həmin pillələrə əsaslanır.
Şüştər ladında bəstələr
- Xalq mahnıları
- Aman təklik əlindən
- Girdim yarın baxçasına
- Gözəlim sənsən
- Xalq Rəqsi " Uzundərə"
- Aşıq havaları
- Mansırı
- Bəstəkar mahnıları
- Üzeyir Hacıbəyov - "Arşın mal alan" operettasından Gülçöhrənin naləsi və ariyası
- Səid Rüstəmov - "Bənövşə" (sözləri: Aşıq Qurban)
- Rəqslər
- Yüz bir
Mənbə
Xarici keçidlər
- Muğam festivalı 2016-03-13 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Şüştər". 2022-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-09.
- . 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-09.
- Şəbnəm Şıxəliyeva, ŞÜŞTƏR VƏ HUMAYUN MUĞAMLARININ MÜQAYİSƏLİ ARAŞDIRILMASI.
- AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ[ölü keçid]
- "Muğam Ensiklopediyası - Rəng". 2021-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-09.
- "Encyclopedia Iranica - Iran. Music". 2021-12-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-02.
- "Foundation of Iranian Studies - Persian System of Modes". 2022-01-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-02.
- "Muğam Ensiklopediyası - Şüştər". 2022-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-09.
- "Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisi əsasları. - Didaktik material. Şüştər". 2022-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-09.
- Əfrasiyab Bədəlbəyli - Muğamlar 2021-06-19 at the Wayback Machine. “Azərbaycan pioneri”, 21, 24 fevral 1961.
- "Эльнара Дадашева. Некоторые особенности мелодических отклонений в азербайджанских народных танцах. Международный музыкальный культурологический журнал "Harmony"". 2021-07-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-09.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Suster mugami haqqindadir Diger menalar ucun Suster deqiqlesdirme sehifesine baxin Suster 1 Azerbaycan musiqisinde yeddi ladlarindan meqamlarindan biri 2 esas Azerbaycan mugam destgahlarindan biri Sifahi eneneli professional Azerbaycan musiqisinde Suster yeddi esas mugamdan besincisi hesab edilir Azerbaycanin gorkemli bestekari Uzeyir Hacibeyov Suster in dinleyicide keder qem hissleri yaratdigini qeyd edirdi Tebii ki bu da xalqin agir kesmekesli bir heyat yolu kecmesi ile baglidir XIX esrin sonlarinda bu mugam destgahi Emiri Suster Susterek Suster Sarenc Mesnevi Menevi Efsari Heyderi Osman Gerayi Qara kurd Mani Kesisoglu kimi 13 sobe ve guseni ozunde birlesdirirdi Hazirda genis yayilmis ve xanendelerimizin repertuarinda ozune layiqli yer tutmus Ovsari Heyderi Mani kimi vokal instrumental zerbi mugamlar vaxtile Suster in daxilinde instrumental zerbi mugam kimi calinirdi EtimologiyaButun mugam sobe ve guse adlarinin yaranma tarixi dord qisme bolunur 1 Say adlari 2 a yer mekan adlari b xalq tayfa qebile adlari 3 Tarixi sexsiyyet ve ifacinin adi ile bagli mugam ve sobe adlari 4 Muxtelif adlar Suster Iranin cenubunda Kuveytle serhedde Iran korfezinde yerlesen kicik bir seherdir Kecmisde muxtelif dovrlerde bu seherin adi defelerle deyisdirilmisdir Bele bir ehtimal var ki seherin adi Suster Sust Sesder Sester ve s olmusdur Bir cox mugamlarda oldugu kimi bu mugam da eyniadli seherin adi ile baglidir Suster mugam destgahi kimi Suster mugam destgahinin terkibindeki Osman Gerayi Kesisoglu Qara kurd kimi hisseler asiq musiqisinden goturulmusdu Sazende yaradiciliginda islenen bu musiqi numunelerine xanendeler soz qosaraq onu oz yaradiciliqlarina uygunlasdirmis Suster mugam destgahinda zerbi mugam kimi istifade etmisler Tarzen Mirze Ferecin Suster mugam destgahinin terkibi haqqinda tertib etdiyi siyahida 8 den 13 dek olan hisseler yalniz instrumental zerbi mugamlardir Bezi bele zerbi mugamlar bu gunumuzde de hem vokal instrumental hem de instrumental sekilde yasayir 1925 ci ilde Mugam surasi nin qebul etdiyi proqramda Suster 8 sobe ve guseni ehate etmisdi Emiri Suster Susterek Terkib Suster Sarenc Mesnevi Suster Suster in yuxarida qeyd edilen terkibini evvelki cedvel ile muqayise etsek her iki cedvelin tam uygunlugunun sahidi olariq Bele ki Mugam surasi Suster mugam destgahinin Mirze Ferecin tertib etdiyi ilk sobelerinin 1 den 6 dek siyahisina tekce Terkib sobesini daxil etmisdi qalan sobeler ise her iki cedvelde eynidir instrumental zerbi mugamlari cixmaq sertile Gorunur XIX esrde Terkib sobesi Suster e daxil olmamis yalniz Humayun destgahinda ve bezi mugamlarda islenmisdi Ehtimal ki Humayun ve Suster eyni ses duzumu esasinda quruldugu ucun Mugam surasi Terkib sobesini Suster mugam destgahina elave etmeyi qerara almisdi Neticede Suster mugam destgahinin diapazonu zil registr hesabina genislenmis destgah mueyyen menada dolgunlasmisdi Hazirda xanende ve sazendeler terefinden ifa olunan Suster daha da cilalanmis musteqil mugam destgahlarindan sayilir suster sobelerinden ibaret kicik bir destgahdir O oz bedii ruhi tesir cehetinden derin keder hissi dasiyir Mugam sobeleri arasinda ifa olunan de esas mugamin adini dasiyir Suster mugami esasinda bestelerEhsen Dadasovun rehberliyi ile xalq calgi aletleri ansambli Suster rengi Arzu Selimova Suster rengi musiqi Ehsen Dadasov Ehmed Bakixanov adina xalq calgi aletleri ansambli Suster rengiSuster Iran musiqisinde Iran musiqisinde Suster adli mugam destgahi ya avazi yoxdur Suster musiqi ladi meqami kimiSuster ladi meqami Azerbaycan musiqisinde yeddi esas meqamdan biri U Hacibeyov Serq musiqisinde qedim meqamlardan biridir Lad etibarile o Sur mugamina daha yaxindir Qurulusu 1 2 1 1 2 ton formullu iki tetraxordun yanasi usulla art 2 intervali mesafesinde birlesmesinden ibaretdir sessirasi 8 pillelidir VI pille maye tonika pillesidir bu meqamda III pille de maye ile yanasi tamamlayici ton ehemiyyetini dasiyir Meqamin sessirasinin III VI VII pilleleri istinad dayaq pillesi kimi Suster mugaminin sobelerinin esasini teskil edir bu meqamda qurulan musiqi numuneleri hemin pillelere esaslanir Suster ladinda besteler Xalq mahnilariAman teklik elinden Girdim yarin baxcasina Gozelim sensen Xalq Reqsi Uzundere Asiq havalariMansiriBestekar mahnilariUzeyir Hacibeyov Arsin mal alan operettasindan Gulcohrenin nalesi ve ariyasi Seid Rustemov Benovse sozleri Asiq Qurban Reqsler Yuz birMenbeXarici kecidlerMugam festivali 2016 03 13 at the Wayback MachineHemcinin baxAzerbaycan musiqisi MugamIstinadlar Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Suster 2022 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 09 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 09 Sebnem Sixeliyeva SUSTER VE HUMAYUN MUGAMLARININ MUQAYISELI ARASDIRILMASI AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI olu kecid Mugam Ensiklopediyasi Reng 2021 06 24 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 09 Encyclopedia Iranica Iran Music 2021 12 07 tarixinde Istifade tarixi 2013 09 02 Foundation of Iranian Studies Persian System of Modes 2022 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2013 09 02 Mugam Ensiklopediyasi Suster 2022 01 21 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 09 Uzeyir Hacibeyov Azerbaycan xalq musiqisi esaslari Didaktik material Suster 2022 01 23 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 09 Efrasiyab Bedelbeyli Mugamlar 2021 06 19 at the Wayback Machine Azerbaycan pioneri 21 24 fevral 1961 Elnara Dadasheva Nekotorye osobennosti melodicheskih otklonenij v azerbajdzhanskih narodnyh tancah Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal Harmony 2021 07 29 tarixinde Istifade tarixi 2013 05 09