Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şambor qəsri (fr. Château de Chambord) — Fransanın Lotaringiya departamentində yerləşən qəsr. Qəsr Blua şəhərinin 15 kilometr şərqində yerləşir. XVI əsrin ikinci yarısında Kral I Fransisk tərəfindən ov qəsri kimi inşa etdirilmişdir. Şambor qəsri Lotaringiyada yerləşən qəsr və saraylar arasında ən mühümü hesab olunur.
Tarixi
XVI və XVII əsrlər
İtaliyada yaranmış Renesans mədəniyyəti Fransada öz təsirlərini göstərməyə başlayırdı. Renesans mədəniyyəti Fransada ilk olaraq Lotaringiya departamentində yaranmış və inkişaf etmişdir. Bu bölgədə tikilən qalalar, qəsrlər və digər bu növ tikililər Renesans mədəniyyətinin ilkin nümunələrindən hesab olunur. Kral I Fransisk Şambor qəsrini 1519-cu ildən etibarən inşa etdirməyə başlatdırmışdır. Həmin vaxt kralın cəmi 25 yaşı vardı. Həmin dövrdə Avropada beş dövlət digər dövlət üzərində üstünlük əldə etmək və digər dövlətləri özlərinə tabe etməyə çalışırıdılar. Fransa, Papa dövləti, İtaliya, İngiltərə və Osmanlı imperiyası arasında olan normal münsibətlər sürətlə pisləşməyə başlamışdı. I Fransisk özündən əvvəl hakimiyyətdə olmuş XII Lüdovikin əlində saxlaya bilmədiyi Milan şəhərini işğal etdi. Bu işğal əsnasında I Fransisk Renesans mədəniyyəti ilə tanış olmuş və bu mədəniyyətdən çox təsirlənmişdir.
I Fransisk Fransaya qayıdanda dörd il sonra yeni bir üslubda bir qış sarayının tikilməsi barədə göstəriş verdi. Şambor qəsri I Fransiskin ən çox xərc cəkdiyi layihə idi. Memarlıq baxımından yüksək keyfiyyətdə inşa olunmuş qəsrdə heç bir kral və ya zadəgan uzun müddət qala bilməmişdir. I Fransisk qəsrdə sadəcə 72 gün qalmış və qəsrin tamamlanmasını görə bilməmişdir. Fransa kralı XIV Lüdovik Şambor sarayında kübar cəmiyyətinin nümayəndələri üçün tez-tez bahalı şənliklər təşkil etdirmişdir. Molyerin Zəriflik axmağı tamaşası ilk dəfə olaraq Şambor qəsrində səhnələşdirilmişdir. Versal sarayından fərqli olaraq Şambor qəsrində daimi mebel əşyaları saxlanılmırdı. Mebel əşyaları qəsrə sadəcə kral və digər nüfuzlu şəxslər gələndə krallıq anbarından gətirilirdi.
XVIII əsr
1725 - 1733-cü illərdə qəsrdə sürgündə olan Polşa kralı və eyni zamanda Fransa kralı XV Lüdovikin qayınatası I Stanislav Lezkurinski qalmışdır. 1748 - 1750-ci illərdə isə Şambor qəsrini saksoniyalı komandan Marşal Mortis istifadə etmiş, 1750-ci ildə isə vəfat etməsindən sonra qəsr yenidən sahibsiz qalmışdır. Marşal Mortis ov həvəskarı idi, bu səbəbdən 1738-ci ildə Saksoniya qoruğundan ovlanmaq üçün 100 ədəd ceyran gətirilməsini xayiş etmişdir. Hamburq şəhərindən Parisə göndərilən ceyranların saxlanılması üçün qəsrin yaxınlığında 5.433 hektarlıq saxlanma ərazisi yaradılmışdır. Şambor qəsri Böyük Fransa inqilabı zamanı yağmalanmışdır.
XIX əsr
XIX əsrdə qəsr ilə tanış olmuş tanınmış yazar Qüstav Flober Şambor qəsri haqqında öz fikirlərini bildirmişdir:
 | Sanki heç istifadə edilməyib, sanki heç kim ona sahib olmasın deyə sirli bir qüvvə əlindən gələni edib. Heç kim bu qəsrdə daimi olmayıb. Bura ehtiyac olduğundan daha böyük bir məkandır. Qonaqların divarlara öz adlarını yazmağa çəkindiyi bir məkan. |  |
Napoleon Bonapart XIX əsrdə qəsri Lui Aleksandr Bertyenin ixtiyarına verir. 1870-1871-ci illərdə Alman-Fransız müharibəsi zamanı Şambor qəsri hərbi xəstəxana kimi istifadə olunmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı Luvr muzeyində saxlanılan bir dəyərli eksponat təhlükəsizlik məqsədi ilə Luvr muzeyindən Şambor qəsrinə gətirilmişdir. Gətirilən əsərlər arasında Mona Liza və Miloslu Venera heykəli kimi dəyərli sənət nümunələri də vardı. Şambor qəsri hal-hazırda Fransada turistlərin ən çox ziyarət etdiyi məkanlardan biridir.
Qəsrin quruluşu
Şambor qəsrinin hansı memar tərəfindən inşa olunduğu məlum deyil. Qəsrin tikiliş planın Leonardo da Vinçi və Domeniko Kartona kimi məşhur şəxslərə aid olması iddiaları sübut edilməmişdir. Qəsrin inşasına 1519-cu ildə başlanılmış, maddi sıxıntı səbəbindən 1539-cu ildə tikinti işlərinə fasilə verilmişdir. İnşaat işləri, düşündülüyündən çox çəkmiş və nəzərdə tutulandan daha çox xərc çıxmışdır. Qəsrin təməli 5 metr uzunluğunda olan taxta dayaqların üzərində, bataqlıq ərazidə qoyulmuşdur. Belə bir ərazidə adi binanın tikilməsi belə məsləhət deyildi, ancaq ərazinin strateji əhəmiyyəti nəzərə alınaraq qəsr bataqlığın üzərində inşa edilmişdir. Tikintinin ilk illərində 1800 nəfərlik işçi heyəti çalışırdı. Qəsrin mühafizə divarları ilə əhatə olunması 15 il vaxt aparmışıdır. Qəsr 156 metr uzunluğa, 56 metr hündürlüyə malikdir. Qəsrdə 6 müdafiə qülləsi, 426 otaq və 77 pilləkən yerləşir. Tikinti işləri 25 il davam etmiş, bəzi əlavələr və yenidən qurmalarla bu müddət dahada uzanmışdır.
Qəsr memarlıq quruluşu baxımından orta əsr müdafiə qalalarına bənzəyir. Qəsrin qala divarları ilə əhatə olunması və dörd ədəd əsas müdafiə qülləsinin olması qəsri orta əsr müdafiə qalalarına bənzədir. Digər tərəfdən Şambor qəsrində olan lojalar və terraslar Renesans mədəniyyətinin nadir nümunələrindəndir. Orta əsr müdafiə tikililəri və Renesans mədəniyyətinin birləşməsini Fransada ən çox Şambor qəsrində görmək olar. Şambor qəsri dördkünc şəkilndə inşa edilmişdir. Hər bir küncdə koni formasında olan qüllələr yüksəlir. Qüllədə müşahidə otaqları vardır. Qüllələrin damları terras şəklində inşa edilmişdir. Qərsdə donjon ülubu ilə tikilmiş iki ədəd pilləkən vardır.
Pilləkənlər bir - birinin yanında yerləşməsinə baxmayaraq, elə hazırlanmışdır ki, hər iki pilləkəndə olan şəxs digərini görə bilmir. Bu pilləkənlər I Fransiskin Amboisedə yerləşən digər bir malikanəsindən gətirilmişdir. Pilləkənlərin ətrafında dörd dəhliz yerləşir. Hər dəhlizin sol və sağ tərəflərində bir nəfərlik kiçik gözətçi otaqları vardır. Şambor qəsrini hər mərtəbəsində səkkiz ədəd mənzil vardır. Şambor qəsrinin bir çox yerində simvolik olaraq F hərfi vardır. F hərfi I Fransisk və Fransanın baş hərflərini simvolizə edir.
Park və ov sahəsi
Şambor qəsri Lorrein çayının bir qolu olan Kosson çayının kanallaşdırılmış sahəsinin kənarında yerləşir. Park ərazisi 32 kilometr uzunluğunda olan bir divarla əhatə olunmuşdur. Parkın 6 qapısı vardır. Ov ərazisinin genişliyi 5.433 hektar böyüklüyündədir. Bu ərazi Parisin ümumi ərazisinə bərabərdir. Muasir dövrdə bu park Avropada hasarlanmış ən böyük təbii parkdır. Parkda çox sayda heyvan yaşayır. Şambor qəsri 1981-ci ildə YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına salınmışdır.
Ədəbiyyat
- Boucher, J.J., Chambord (French), Fernand Lanore, 1980
- Chirol, Serge; Seydoux, Philippe, Chateaux of the Val de Loire, Vendôme Press, 1992
- Creighton, Oliver; Higham, Robert, Medieval Castles, Shire Archaeology, 2003, ISBN
- Garrett, Martin, The Loire: a Cultural History, Oxford University Press, 2010, ISBN
- Reymond, Marcel, "Leonardo da Vinci, architect de Chambord", Gazette des Beaux-arts, 1913: 413–460
- Thompson, M. W., The Decline of the Castle, Magna Books, 1994 [1987], ISBN
- Viollet-le-Duc, Eugene, Dictionnaire raisonné de l'architecture française du XIe au XVIe siècle, 1875
- Yarwood, Doreen, The Architecture of Europe, London: B. T. Batsford, 1974
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sambor qesri fr Chateau de Chambord Fransanin Lotaringiya departamentinde yerlesen qesr Qesr Blua seherinin 15 kilometr serqinde yerlesir XVI esrin ikinci yarisinda Kral I Fransisk terefinden ov qesri kimi insa etdirilmisdir Sambor qesri Lotaringiyada yerlesen qesr ve saraylar arasinda en muhumu hesab olunur Sambor qesriTarixiXVI ve XVII esrler Italiyada yaranmis Renesans medeniyyeti Fransada oz tesirlerini gostermeye baslayirdi Renesans medeniyyeti Fransada ilk olaraq Lotaringiya departamentinde yaranmis ve inkisaf etmisdir Bu bolgede tikilen qalalar qesrler ve diger bu nov tikililer Renesans medeniyyetinin ilkin numunelerinden hesab olunur Kral I Fransisk Sambor qesrini 1519 cu ilden etibaren insa etdirmeye baslatdirmisdir Hemin vaxt kralin cemi 25 yasi vardi Hemin dovrde Avropada bes dovlet diger dovlet uzerinde ustunluk elde etmek ve diger dovletleri ozlerine tabe etmeye calisiridilar Fransa Papa dovleti Italiya Ingiltere ve Osmanli imperiyasi arasinda olan normal munsibetler suretle pislesmeye baslamisdi I Fransisk ozunden evvel hakimiyyetde olmus XII Ludovikin elinde saxlaya bilmediyi Milan seherini isgal etdi Bu isgal esnasinda I Fransisk Renesans medeniyyeti ile tanis olmus ve bu medeniyyetden cox tesirlenmisdir I Fransisk Fransaya qayidanda dord il sonra yeni bir uslubda bir qis sarayinin tikilmesi barede gosteris verdi Sambor qesri I Fransiskin en cox xerc cekdiyi layihe idi Memarliq baximindan yuksek keyfiyyetde insa olunmus qesrde hec bir kral ve ya zadegan uzun muddet qala bilmemisdir I Fransisk qesrde sadece 72 gun qalmis ve qesrin tamamlanmasini gore bilmemisdir Fransa krali XIV Ludovik Sambor sarayinda kubar cemiyyetinin numayendeleri ucun tez tez bahali senlikler teskil etdirmisdir Molyerin Zeriflik axmagi tamasasi ilk defe olaraq Sambor qesrinde sehnelesdirilmisdir Versal sarayindan ferqli olaraq Sambor qesrinde daimi mebel esyalari saxlanilmirdi Mebel esyalari qesre sadece kral ve diger nufuzlu sexsler gelende kralliq anbarindan getirilirdi XVIII esr 1725 1733 cu illerde qesrde surgunde olan Polsa krali ve eyni zamanda Fransa krali XV Ludovikin qayinatasi I Stanislav Lezkurinski qalmisdir 1748 1750 ci illerde ise Sambor qesrini saksoniyali komandan Marsal Mortis istifade etmis 1750 ci ilde ise vefat etmesinden sonra qesr yeniden sahibsiz qalmisdir Marsal Mortis ov heveskari idi bu sebebden 1738 ci ilde Saksoniya qorugundan ovlanmaq ucun 100 eded ceyran getirilmesini xayis etmisdir Hamburq seherinden Parise gonderilen ceyranlarin saxlanilmasi ucun qesrin yaxinliginda 5 433 hektarliq saxlanma erazisi yaradilmisdir Sambor qesri Boyuk Fransa inqilabi zamani yagmalanmisdir XIX esr XIX esrde qesr ile tanis olmus taninmis yazar Qustav Flober Sambor qesri haqqinda oz fikirlerini bildirmisdir Sanki hec istifade edilmeyib sanki hec kim ona sahib olmasin deye sirli bir quvve elinden geleni edib Hec kim bu qesrde daimi olmayib Bura ehtiyac oldugundan daha boyuk bir mekandir Qonaqlarin divarlara oz adlarini yazmaga cekindiyi bir mekan Napoleon Bonapart XIX esrde qesri Lui Aleksandr Bertyenin ixtiyarina verir 1870 1871 ci illerde Alman Fransiz muharibesi zamani Sambor qesri herbi xestexana kimi istifade olunmusdur Ikinci dunya muharibesi zamani Luvr muzeyinde saxlanilan bir deyerli eksponat tehlukesizlik meqsedi ile Luvr muzeyinden Sambor qesrine getirilmisdir Getirilen eserler arasinda Mona Liza ve Miloslu Venera heykeli kimi deyerli senet numuneleri de vardi Sambor qesri hal hazirda Fransada turistlerin en cox ziyaret etdiyi mekanlardan biridir Qesrin qurulusuSambor qesrinin qala divarlarinin icinden olan gorunusu Sambor qesrinin hansi memar terefinden insa olundugu melum deyil Qesrin tikilis planin Leonardo da Vinci ve Domeniko Kartona kimi meshur sexslere aid olmasi iddialari subut edilmemisdir Qesrin insasina 1519 cu ilde baslanilmis maddi sixinti sebebinden 1539 cu ilde tikinti islerine fasile verilmisdir Insaat isleri dusunduluyunden cox cekmis ve nezerde tutulandan daha cox xerc cixmisdir Qesrin temeli 5 metr uzunlugunda olan taxta dayaqlarin uzerinde bataqliq erazide qoyulmusdur Bele bir erazide adi binanin tikilmesi bele meslehet deyildi ancaq erazinin strateji ehemiyyeti nezere alinaraq qesr bataqligin uzerinde insa edilmisdir Tikintinin ilk illerinde 1800 neferlik isci heyeti calisirdi Qesrin muhafize divarlari ile ehate olunmasi 15 il vaxt aparmisidir Qesr 156 metr uzunluga 56 metr hundurluye malikdir Qesrde 6 mudafie qullesi 426 otaq ve 77 pilleken yerlesir Tikinti isleri 25 il davam etmis bezi elaveler ve yeniden qurmalarla bu muddet dahada uzanmisdir Qesr memarliq qurulusu baximindan orta esr mudafie qalalarina benzeyir Qesrin qala divarlari ile ehate olunmasi ve dord eded esas mudafie qullesinin olmasi qesri orta esr mudafie qalalarina benzedir Diger terefden Sambor qesrinde olan lojalar ve terraslar Renesans medeniyyetinin nadir numunelerindendir Orta esr mudafie tikilileri ve Renesans medeniyyetinin birlesmesini Fransada en cox Sambor qesrinde gormek olar Sambor qesri dordkunc sekilnde insa edilmisdir Her bir kuncde koni formasinda olan qulleler yukselir Qullede musahide otaqlari vardir Qullelerin damlari terras seklinde insa edilmisdir Qersde donjon ulubu ile tikilmis iki eded pilleken vardir Pillekenler bir birinin yaninda yerlesmesine baxmayaraq ele hazirlanmisdir ki her iki pillekende olan sexs digerini gore bilmir Bu pillekenler I Fransiskin Amboisede yerlesen diger bir malikanesinden getirilmisdir Pillekenlerin etrafinda dord dehliz yerlesir Her dehlizin sol ve sag tereflerinde bir neferlik kicik gozetci otaqlari vardir Sambor qesrini her mertebesinde sekkiz eded menzil vardir Sambor qesrinin bir cox yerinde simvolik olaraq F herfi vardir F herfi I Fransisk ve Fransanin bas herflerini simvolize edir Qesrin panoramasiPark ve ov sahesiSambor qesri Lorrein cayinin bir qolu olan Kosson cayinin kanallasdirilmis sahesinin kenarinda yerlesir Park erazisi 32 kilometr uzunlugunda olan bir divarla ehate olunmusdur Parkin 6 qapisi vardir Ov erazisinin genisliyi 5 433 hektar boyukluyundedir Bu erazi Parisin umumi erazisine beraberdir Muasir dovrde bu park Avropada hasarlanmis en boyuk tebii parkdir Parkda cox sayda heyvan yasayir Sambor qesri 1981 ci ilde YUNESKO nun Umumdunya irsi siyahisina salinmisdir EdebiyyatVikianbarda Sambor qesri ile elaqeli mediafayllar var Boucher J J Chambord French Fernand Lanore 1980 Chirol Serge Seydoux Philippe Chateaux of the Val de Loire Vendome Press 1992 Creighton Oliver Higham Robert Medieval Castles Shire Archaeology 2003 ISBN 0 7478 0546 6 Garrett Martin The Loire a Cultural History Oxford University Press 2010 ISBN 978 0 19 976839 4 Reymond Marcel Leonardo da Vinci architect de Chambord Gazette des Beaux arts 1913 413 460 Thompson M W The Decline of the Castle Magna Books 1994 1987 ISBN 1 85422 608 8 Viollet le Duc Eugene Dictionnaire raisonne de l architecture francaise du XIe au XVIe siecle 1875 Yarwood Doreen The Architecture of Europe London B T Batsford 1974