Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İzidor Borovski və ya İsidor Borovski (fars. ایزیدر بروسکی; 1770, Mazovets voyevodluğu – 24 iyun 1838, Herat) — polyak hərbi xadim, Polşa və Cənubi Amerika azadlıq mübarizəsinin iştirakçısı, Simon Bolivarın ən yaxın komandanlarından biri və adyutantı, Qacarların polyak əsilli generalı. O, Kavalalı Mehməd Əli Paşanın xidmətində Misirdə riyaziyyat və ingilis dilini tədris etmiş və buradan Abbas Mirzənin dəvəti ilə Qacar dövlətinə getmiş və Qacar ordusunun modernləşdirilməsində mühüm rol oynamışdır.
| İzidor Borovski | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1770 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 iyun 1838 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Uşaqları | Stanislav Radzivill-Borovski Antoni Radzivill-Borovski |
| Atası | Şahzadə Radzivill |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Böyük Kolumbiya Respublikası ordusu Fransanın Polyak Legionu Qacar ordusu |
| Xidmət illəri | 1794–1838 |
| Rütbəsi | General |
| Döyüşlər | Haiti inqilabı Simon Bolivar hərəkatı I və II Herat mühasirəsi |
Həyatının erkən dövrü
Borovski Vilnoda (bugünkü Vilnüs, Litva) Rusiya protektoratlığındakı Reç Pospolitada anadan olmuşdur. Yəhudi ensiklopediyasında Borovskinin valideynləri barədə fərqli məlumatlar verilir. Onun şahzadə Radzivill ilə yəhudi qadının nikahdan kənar övladı və ya polyak zadəganla yəhudi qadının övladı olması güman edilir. Ədəbiyyat tarixçisi Leon Borovskinin (1784–1846) onun qardaşı olması ehtimalı vardır. Həyatının erkən dövrünə aid mənbələr ziddiyyətlidir. İranika Ensiklopediyasına görə o, gümanki zamanı (1795) İngiltərəyə qaçmalı olmuş və ya 1793-cü ildə Polşadan ayrılmışdır.Yagellon Universiteti tərəfindən hazırlanan akademik nəşriyyat olan Alma Mater qeyd edir ki, o, evə geri döndükdən sonra 1794-cü il iştirak etmişdir.
Hərbi karyerası
İranika Ensiklopediyasına görə, İngiltərəyə gəldikdən sonra o, Cənubi Afrikada və Britaniya Hindistanında xidmət etmişdir. Onun İngiltərəyə, Afrikaya və ya Hindistana səfərləri barədə heç bir məlumat verməyən Alma Materə görə o, İtaliyadakı polyak legionlarına qoşulmuş və 1802-ci il Haiti inqilabını yatırmağa göndərilmiş polyak kontingentinə daxil edilmişdir. Bir çox polyaklar kimi o da, azadlıq hərəkatını yatırmaqda iştirak etmək istəmədi və fransızları tərk edərək "Sahil qardaşlığı " adlanan quldur dəstələrinə qoşuldu. 1805–1806-cı illərdə o, Fransisko de Mirandanın rəhbərliyində olan Cənubi Amerika azadlıq döyüşçülərinə qoşuldu və 1810-cu il ərəfələrində Simon Bolivarın ən inandığı zabitinə və ardıyca da çevrildi. O, 1819–1920-ci illərdə baş tutmuş Yeni Qranadanın azad edilməsi hərəkatında Bolivarın komandanlarından biri oldu və özünü 1821-ci ildə And dağlarının keçilməsində, Boyaka döyüşündə və Karabobo döyüşündə yaxşı mənada fərqləndirə bildi. Böyük Kolumbiya Respublikasının yaradılmasından sonra o, ən azı 2 il Boqotada yaşadı, lakin siyasi intiriqalara görə Cənubi Amerikanı tərk etmək qərarına gəldi. O, ABŞ-ni ziyarət etdikdən sonra Orta Şərqə səyahət etdi və Misirdə Kavalalı Mehmed Əli Paşa üçün çalışmağa başladı. Burada o, riyaziyyat və ingilis dilini tədris edirdi.
İranika Ensiklopediyası Borovskinin bilinməyən vaxtda Misiri tərk etdiyini və Qacarların vəliəhd şahzadəsi Abbas Mirzənin dəvəti ilə İrana yollandığını və onların xidmətinə daxil olduğunu qeyd edir. Alma Materə görə, o, Qacarların (1830–1831) müdaxilə etməsini müdafiə etmişdir. O, tezliklə vəzifədəki həm Fətəli şahla (1797–1834), həm də vəliəhd şahzadəylə yaxşı münasibətlər qurmağı bacarır. O, uğurla rütbələrdə yüksələ bilir və İran ordusunun modernləşdirilməsində əsas rol oynayır. Alma Materə görə, o, vəzir və əmir kimi rütbə və ya vəzifələr də almışdır.
Borovski daha sonra 1833-cü ildə Heratı mühasirəyə alan Qacar ordusunun baş komandanı olan və Abbas Mirzənin oğlu olan Məhəmməd Mirzənin (sonrakı kraliyyət adı Məhəmməd şah Qacar) tabeliyinə təyin edildi. 1833-cü ildə Abbas Mirzənin, bir il sonra isə Fətəli şahın ölümündən sonra Borovski varis Məhəmməd Mirzəyə sadiq qaldı və növbəti müharibə olan vərasət toqquşmalarında iştirak etdi. Müəyyən vaxt sonra Borovski Qəhrəman Mirzə (Abbas Mirzənin bir digər oğlu) və Məsud Mirzə ilə birlikdə özbəkləri məğlub etdi və türkmənlərin üsyanını yatırdı. Bu hərbi toqquşmaların ikisi də Xorasanda baş vermişdir.
Ölümü
Daha sonra Borovski ikinci Herat mühasirısində də (1837–1838) iştirak etdi. Alma Materə görə, o, İran qoşunlarının baş komandanı idi. Qacar komandanlarının öz aralarında çəkişmələrinə və ordudakı döyüş ruhunun aşağı olmasına görə Borovski döyüş sahəsindəki liderliyi də öz əlinə almışdı. Bu mühasirə sonuncu oldu. O, düşmən istehkamlarına qarşı hücuma şəxsən başçılıq edərkən qarnından güllə yarası aldı və qısa müddət sonra həyatını itirdi.
Mirası
O, Yeni Culfadakı (İsfahanın ermənilər yaşayan hissəsi) erməni qəbirstanlığında dəfn edilmişdir. Məzarınn üzərində yazılmış fransızca yazıya görə, o, 1838-ci ilin 24 iyununda vəfat etmişdir. Ölümündən sonra onun Qacar ordusundakı Bartelemi Semino adlı italyan dostu onun dul həyat yoldaşı (Yeni Culfadan olan erməni) ilə evlənmiş və övladlarının qayğısına qalmışdır. Mənbələrə görə, Borovski Qacar ordusunda xidmət etdiyi illər ərzində diqqətə dəyər miqdarda sərvət toplaya bilmişdi.
Lakin, görünür vəsiyyətinin elan edildiyi vaxtda sərvətin çoxu yoxa çıxmışdı. Vəsiyyətə Rusiyanın Rəştdəki səfiri və Borovskinin "həmyerlisi" olan Aleksandr Çodzko sahib idi.
İranika Ensiklopediyasına görə, Borovskinin iki oğlu olmuşdur. Birincisi Stanislav Dar-ül Fən məktəbində müəllim olmuş və 1898-ci ildə Tehranda vəfat etmişdir. Borovskinin ikinci oğlu Qacar hökumətinin xidmətinə qəbul olmuş, lakin çox keçmədən intihar etmişdir. Alam Mater Qacarların xidmətində general olmuş və 1856-cı ildə Heratın mühasirəsində iştirak etmiş Antoni Radzivill-Borovskinin də adını çəkir.
İstinadlar
- Utas, 2002
- Suziedelis, 2011. səh. xxv
- Rosenthal, Wiernik, 1906
- Fedirko, J. (PDF). Alma Mater (Polish). 94. 2007: 121–125. 2017-03-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-16.
- Atkin, 2013. səh. 52
Mənbə
- Cronin, Stephanie. Armies and State Building in the Modern Middle East: Politics, Nationalism and Military Reform. I.B.Tauris. 2013. ISBN .
- Rosenthal, Herman; Wiernik, Peter. "BOROWSKI, ISIDOR". Jewish Encyclopedia. 1906. İstifadə tarixi: 18 March 2017.
- Suziedelis, Saulius A. Historical Dictionary of Lithuania (2). Scarecrow Press. 2011. ISBN .
- Utas, Bo. BOROWSKY, ISIDORE // Encyclopaedia Iranica. 2002.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Izidor Borovski ve ya Isidor Borovski fars ایزیدر بروسکی 1770 Mazovets voyevodlugu 24 iyun 1838 Herat polyak herbi xadim Polsa ve Cenubi Amerika azadliq mubarizesinin istirakcisi Simon Bolivarin en yaxin komandanlarindan biri ve adyutanti Qacarlarin polyak esilli generali O Kavalali Mehmed Eli Pasanin xidmetinde Misirde riyaziyyat ve ingilis dilini tedris etmis ve buradan Abbas Mirzenin deveti ile Qacar dovletine getmis ve Qacar ordusunun modernlesdirilmesinde muhum rol oynamisdir Izidor BorovskiSexsi melumatlarDogum tarixi 1770Dogum yeri Mazovets voyevodlugu PolsaVefat tarixi 24 iyun 1838 1838 06 24 Vefat yeri HeratDefn yeri IranVetendasligi PolsaUsaqlari Stanislav Radzivill Borovski Antoni Radzivill BorovskiAtasi Sahzade RadzivillHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Boyuk Kolumbiya Respublikasi ordusu Fransanin Polyak Legionu Qacar ordusuXidmet illeri 1794 1838Rutbesi GeneralDoyusler Haiti inqilabi Simon Bolivar herekati I ve II Herat muhasiresiHeyatinin erken dovruBorovski Vilnoda bugunku Vilnus Litva Rusiya protektoratligindaki Rec Pospolitada anadan olmusdur Yehudi ensiklopediyasinda Borovskinin valideynleri barede ferqli melumatlar verilir Onun sahzade Radzivill ile yehudi qadinin nikahdan kenar ovladi ve ya polyak zadeganla yehudi qadinin ovladi olmasi guman edilir Edebiyyat tarixcisi Leon Borovskinin 1784 1846 onun qardasi olmasi ehtimali vardir Heyatinin erken dovrune aid menbeler ziddiyyetlidir Iranika Ensiklopediyasina gore o gumanki zamani 1795 Ingiltereye qacmali olmus ve ya 1793 cu ilde Polsadan ayrilmisdir Yagellon Universiteti terefinden hazirlanan akademik nesriyyat olan Alma Mater qeyd edir ki o eve geri dondukden sonra 1794 cu il istirak etmisdir Herbi karyerasiIranika Ensiklopediyasina gore Ingiltereye geldikden sonra o Cenubi Afrikada ve Britaniya Hindistaninda xidmet etmisdir Onun Ingiltereye Afrikaya ve ya Hindistana seferleri barede hec bir melumat vermeyen Alma Matere gore o Italiyadaki polyak legionlarina qosulmus ve 1802 ci il Haiti inqilabini yatirmaga gonderilmis polyak kontingentine daxil edilmisdir Bir cox polyaklar kimi o da azadliq herekatini yatirmaqda istirak etmek istemedi ve fransizlari terk ederek Sahil qardasligi adlanan quldur destelerine qosuldu 1805 1806 ci illerde o Fransisko de Mirandanin rehberliyinde olan Cenubi Amerika azadliq doyusculerine qosuldu ve 1810 cu il erefelerinde Simon Bolivarin en inandigi zabitine ve ardiyca da cevrildi O 1819 1920 ci illerde bas tutmus Yeni Qranadanin azad edilmesi herekatinda Bolivarin komandanlarindan biri oldu ve ozunu 1821 ci ilde And daglarinin kecilmesinde Boyaka doyusunde ve Karabobo doyusunde yaxsi menada ferqlendire bildi Boyuk Kolumbiya Respublikasinin yaradilmasindan sonra o en azi 2 il Boqotada yasadi lakin siyasi intiriqalara gore Cenubi Amerikani terk etmek qerarina geldi O ABS ni ziyaret etdikden sonra Orta Serqe seyahet etdi ve Misirde Kavalali Mehmed Eli Pasa ucun calismaga basladi Burada o riyaziyyat ve ingilis dilini tedris edirdi Iranika Ensiklopediyasi Borovskinin bilinmeyen vaxtda Misiri terk etdiyini ve Qacarlarin veliehd sahzadesi Abbas Mirzenin deveti ile Irana yollandigini ve onlarin xidmetine daxil oldugunu qeyd edir Alma Matere gore o Qacarlarin 1830 1831 mudaxile etmesini mudafie etmisdir O tezlikle vezifedeki hem Feteli sahla 1797 1834 hem de veliehd sahzadeyle yaxsi munasibetler qurmagi bacarir O ugurla rutbelerde yuksele bilir ve Iran ordusunun modernlesdirilmesinde esas rol oynayir Alma Matere gore o vezir ve emir kimi rutbe ve ya vezifeler de almisdir Borovski daha sonra 1833 cu ilde Herati muhasireye alan Qacar ordusunun bas komandani olan ve Abbas Mirzenin oglu olan Mehemmed Mirzenin sonraki kraliyyet adi Mehemmed sah Qacar tabeliyine teyin edildi 1833 cu ilde Abbas Mirzenin bir il sonra ise Feteli sahin olumunden sonra Borovski varis Mehemmed Mirzeye sadiq qaldi ve novbeti muharibe olan veraset toqqusmalarinda istirak etdi Mueyyen vaxt sonra Borovski Qehreman Mirze Abbas Mirzenin bir diger oglu ve Mesud Mirze ile birlikde ozbekleri meglub etdi ve turkmenlerin usyanini yatirdi Bu herbi toqqusmalarin ikisi de Xorasanda bas vermisdir OlumuDaha sonra Borovski ikinci Herat muhasirisinde de 1837 1838 istirak etdi Alma Matere gore o Iran qosunlarinin bas komandani idi Qacar komandanlarinin oz aralarinda cekismelerine ve ordudaki doyus ruhunun asagi olmasina gore Borovski doyus sahesindeki liderliyi de oz eline almisdi Bu muhasire sonuncu oldu O dusmen istehkamlarina qarsi hucuma sexsen basciliq ederken qarnindan gulle yarasi aldi ve qisa muddet sonra heyatini itirdi MirasiO Yeni Culfadaki Isfahanin ermeniler yasayan hissesi ermeni qebirstanliginda defn edilmisdir Mezarinn uzerinde yazilmis fransizca yaziya gore o 1838 ci ilin 24 iyununda vefat etmisdir Olumunden sonra onun Qacar ordusundaki Bartelemi Semino adli italyan dostu onun dul heyat yoldasi Yeni Culfadan olan ermeni ile evlenmis ve ovladlarinin qaygisina qalmisdir Menbelere gore Borovski Qacar ordusunda xidmet etdiyi iller erzinde diqqete deyer miqdarda servet toplaya bilmisdi Lakin gorunur vesiyyetinin elan edildiyi vaxtda servetin coxu yoxa cixmisdi Vesiyyete Rusiyanin Restdeki sefiri ve Borovskinin hemyerlisi olan Aleksandr Codzko sahib idi Iranika Ensiklopediyasina gore Borovskinin iki oglu olmusdur Birincisi Stanislav Dar ul Fen mektebinde muellim olmus ve 1898 ci ilde Tehranda vefat etmisdir Borovskinin ikinci oglu Qacar hokumetinin xidmetine qebul olmus lakin cox kecmeden intihar etmisdir Alam Mater Qacarlarin xidmetinde general olmus ve 1856 ci ilde Heratin muhasiresinde istirak etmis Antoni Radzivill Borovskinin de adini cekir IstinadlarUtas 2002 Suziedelis 2011 seh xxv Rosenthal Wiernik 1906 Fedirko J PDF Alma Mater Polish 94 2007 121 125 2017 03 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 03 16 Atkin 2013 seh 52MenbeCronin Stephanie Armies and State Building in the Modern Middle East Politics Nationalism and Military Reform I B Tauris 2013 ISBN 978 1780767406 Rosenthal Herman Wiernik Peter BOROWSKI ISIDOR Jewish Encyclopedia 1906 Istifade tarixi 18 March 2017 Suziedelis Saulius A Historical Dictionary of Lithuania 2 Scarecrow Press 2011 ISBN 978 0810875364 Utas Bo BOROWSKY ISIDORE Encyclopaedia Iranica 2002