Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İvan Alekseyeviç Bunin (rus. Иван Алeксeeвич Бунин; 22 oktyabr 1870, Voronej, Rusiya imperiyası – 8 noyabr 1953[…], XVI arondisman (Paris)[d], Fransa) — rus yazıçı, şair, tərcüməçi, Peterburq Elmlər Akademiyasının fəxri akademiki (1909), Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alan ilk rus yazıçısı (1933).
| İvan Bunin | |
|---|---|
| rus. Иван Алексеевич Бунин | |
 | |
| Doğum tarixi | 22 oktyabr 1870 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 8 noyabr 1953[…](83 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Fəaliyyəti | yazıçı, tərcüməçi, şair, nasir, dramaturq |
| Fəaliyyət illəri | 1887–1953 |
| Əsərlərinin dili | rus dili |
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İvan Alekseyeviç Bunin Nobel mükafatına layiq görülən ilk rus yazıçısıdır. Mərkəzi Rusiyada, Voronej yaxınlığında doğulmuşdu. Atası kökləri XIV əsr Litva cəngavərlərinə gedib çıxan qədim zadəgan nəslindən idi. Lakin təhkimçilik hüququnun ləğvindən sonra təsərrüfatlarını yarıtmaz şəkildə idarə etdiklərindən Buninlər demək olar ki, tam müflis vəziyyətə düşmüşdülər.
Gələcək yazıçı ilk təhsilini evdə almış, 11 yaşında isə Yeletsk gimnaziyasında oxumağa başlamışdı. Ailənin maddi vəziyyəti ağırlaşdığından gimnaziyanı yarımçıq buraxmağa məcbur olmuşdu. Sonrakı təhsil həyatında qardaşı Yuli mühüm rol oynamışdı. Ruhən aristokrat olan İvanla Yuli Bunin fərqli adamlar idi. Yuli dərin ağlı ilə yanaşı həm də siyasi baxışlarının radikallığı ilə seçilirdi. Kiçik qardaşının ədəbi istedadını üzə çıxaran, onu rus klassikası ilə yaxından tanış edən və bədii yaradıcılığa ruhlandıran da Yuli olmuşdu. Bu arada ailənin maddi vəziyyəti daha da çətinləşdiyindən İvan Bunin 1889-cu ildə yerli "Orlovski vestnik" qəzetində korrektor kimi işə düzəlmişdi. İki ildən sonra "qalın" jurnallardan birinin kitabxanası seriyasından onun ilk şeirlər kitabı işıq üzü görmüşdü. Əsasən klassik üsluba yaxınlığı ilə seçilən bu şeirlərdə təbiət mənzərələrinin təsviri başlıca yer tuturdu.
90-cı illərdə Bunin nəsr sahəsində də qələmini sınamışdı. Yaradıcılığına böyük məhəbbətlə yanaşdığı Çexovla məktublaşması da bu dövrə təsadüf etmişdi. İlk görüşləri isə 1895-ci ildə olmuşdu. Sənətə fərqli münasibətlərinə və bədii üslublarının müxtəlifliyinə baxmayaraq, rus ədəbiyyatının bu iki tanınmış siması yaxın və səmimi dostluq münasibətləri qura bilmişdilər.
Ədəbi fəaliyyətinin ilk mərhələsində orijinal fəlsəfi baxışları və fərqli yaşayış tərzi ilə Buninə ciddi təsir göstərən rus sənətkarlarından biri də Lev Tolstoy olmuşdu. Şəxsi tanışlıq və ünsiyyətdən sonra isə ilkin təəssürat pozulmuşdu. Lakin bu, Buninə Lev Tolstoyu hər zaman rus ədəbiyyatının böyük simalarından biri saymağa və onun realizmindən heyranlıqla danışmağa mane olmamışdı.
Yazıçı Buninin populyarlıq qazanmasında 90-cı illərin ortalarında qələmə aldığı əsərlər mühüm rol oynamışdı. Onun "Xutorda", "Vətəndən xəbər", "Dünyanın o biri başında" hekayələri rus cəmiyyətinin acı reallıqlarına – 1892-ci ildəki aclığa, növbəti ilin vəba epidemiyasına, kiçik torpaq sahiblərinin müflisləşməsinə, kəndlilərin Sibirə sürgün edilmələrinə və s. həsr olunmuşdu. Şair Bunin isə orijinal poeziyası ilə yanaşı Rusiyada həm də Lonqfello poeziyasının məharətli tərcüməçisi kimi tanınmışdı. XX yüzilliyin əvvəllərində də bu sahədə fəaliyyətini davam etdirən müəllif Tennisonun "Ledi Qodiv", Bayronun "Manfred" poemalarını, habelə Alfred de Müssö və Fransua Koppenin şeirlərini rus dilinə çevirmişdi.
Onun Maksim Qorki ilə tanışlığı da rus ədəbiyyatı üçün şəxsiyyətlərlə zəngin olan XIX əsrin son ilində baş tutmuşdu. Qorkinin sosialist baxışlarından və ifrat realizmindən xoşlanmasa da, Bunin 1917-ci ilin oktyabrına qədər "proletar yazıçısı" ilə əlaqələrini kəsməmiş, ədəbi əməkdaşlığını davam etdirmişdi.
Rusiya kəndinin və kəndlisinin həyatı, zadəgan malikanələrinin dağıdılması, torpağa sahiblik hissinin itirilməsi iri həcmli nəsr əsərlərinin müəllifi kimi Bunini düşündürən başlıca mövzular idi. Yazıçının Birinci Dünya müharibəsinə qədərki dövrdə qələmə aldığı "Anton almaları", "Şamlar", "Kənd", "Quraqlıq" və s. əsərlərində rus kəndinin dəhşətli vəziyyəti təsvir olunmuşdu. Məhz bu əsərlərə görə Maksim Qorki onu "müasir dövrün ən yaxşı yazıçısı" adlandırmışdı. Bunin Oktyabr inqilabını qəbul etmədi. 1920-ci ilə qədər o, Ağ ordunun nəzarətində olan Odessada yaşadı. 1920-ci ildə isə vətəndaş nikahında olduğu Vera Muromtseva ilə birlikdə Fransaya mühacirət etdi. Parisdə, sonra isə Qrass şəhərində yaşayan yazıçı bolşevik rejiminə nifrətini "Lənətə gəlmiş günlər" adlı gündəliyində (1925–1926) əks etdirmişdi. Yazıçının mühacirət dövrü yaradıcılığında "İerixon gülü" (1924), "Mityanın məhəbbəti" (1925), "Günvurma" (1927) və avtobioqrafik səciyyəli "Arsenyevin həyatı" (1933) kimi əsərləri mühüm yer tutur. 1933-cü ildə İvan Bunin "klassik rus nəsrinin ənənələrni davam etdirən ciddi sənətkarlığına görə" Nobel mükafatına layiq görüldü. Bundan əvvəl onun adı iki dəfə nominantlar siyahısında olmuşdu. İsveç Akademiyasının üzvü Per Halstrem təqdimat nitqində "İvan Buninin real həyatı qeyri-adi dərəcədə ifadəli və dəqiq təsvir etmək məharəti" üzərində xüsusi dayanmışdı. Bunin cavab nitqində mühacir rus yazıçısına verdiyi qiymətə görə İsveç Akademiyasının cəsarətini alqışlamışdı.
Bunin SSRİ-yə qayıtmaq haqqında təkliflər alsa da, Stalin rejimi şəraitində belə addım atmağı məqbul saymamışdı. Onun mühacirətdəki həyatı da asan keçməmişdi. Şübhəsiz, bu çətinlik daha çox mənəvi xarakter daşıyırdı. Rus yazıçısının Nobel mükafatı laureatı kimi yaddaqalan əsəri son dərəcə acı dillə yazılmış "Xatirələr"idir (1950). Müəllif Çexov haqqında hələ 1904-cü ildə başladığı xatirələrini tamamlamağa çalışsa da, buna müvəffəq olmamışdı.
Mühacirətdə Bunin uzun müddət Rusiyanın aparıcı yazıçısı kimi təqdim edilirdi. Lakin o, heç vaxt Dostoyevski, Lev Tolstoy, yaxud Çexov kimi nəhəng sənətkarların səviyyəsinə yüksələ bilməmişdir. Başqa bir rus mühacir yazıçı – Vladimir Nabokov isə onun poeziyasını nəsrindən daha üstün tuturdu.
Buninin mühacirət illərində yaxın dostluq əlaqələri saxladığı ziyalılar içərisində azərbaycanlı Ümmülbanu-Banin də olmuşdu. Yazıçının əsərlərindən ayrı-ayrı nümunələr Azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir.
Əsərləri
- На "Чайке"
- Антоновские яблоки (1900)
- Деревня (1910)
- Суходол (1911)
- Господин из Сан-Франциско (1915)
- Окаянные дни (1918, 1925-ci ildə nəşr olunub)
- Жизнь Арсеньева (1930)
- Песнь о Гайавате
- Митина любовь (1924)
- Солнечный удар (1925)
- Дело корнета Елагина (1925)
- Легкое дыхание
- Матери
İstinadlar
- Михайлов О. Н. Краткая литературная энциклопедия (rus.). Москва: Советская энциклопедия, 1962. Т. 1.
- БУНИН Иван Алексеевич // Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (rus.). / под ред. Н. Н. Скатов 2005. С. 307–311.
- Михайлов О. Н. Бунин Иван Алексеевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivan Alekseyevic Bunin rus Ivan Alekseevich Bunin 22 oktyabr 1870 Voronej Rusiya imperiyasi 8 noyabr 1953 XVI arondisman Paris d Fransa rus yazici sair tercumeci Peterburq Elmler Akademiyasinin fexri akademiki 1909 Edebiyyat uzre Nobel mukafati alan ilk rus yazicisi 1933 Ivan Buninrus Ivan Alekseevich BuninDogum tarixi 22 oktyabr 1870 1870 10 22 Dogum yeri Voronej Rusiya imperiyasiVefat tarixi 8 noyabr 1953 1953 11 08 83 yasinda Vefat yeri XVI arondisman Paris d FransaVefat sebebi urek tutmasiFealiyyeti yazici tercumeci sair nasir dramaturqFealiyyet illeri 1887 1953Eserlerinin dili rus diliMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIvan Alekseyevic Bunin Nobel mukafatina layiq gorulen ilk rus yazicisidir Merkezi Rusiyada Voronej yaxinliginda dogulmusdu Atasi kokleri XIV esr Litva cengaverlerine gedib cixan qedim zadegan neslinden idi Lakin tehkimcilik huququnun legvinden sonra teserrufatlarini yaritmaz sekilde idare etdiklerinden Buninler demek olar ki tam muflis veziyyete dusmusduler Gelecek yazici ilk tehsilini evde almis 11 yasinda ise Yeletsk gimnaziyasinda oxumaga baslamisdi Ailenin maddi veziyyeti agirlasdigindan gimnaziyani yarimciq buraxmaga mecbur olmusdu Sonraki tehsil heyatinda qardasi Yuli muhum rol oynamisdi Ruhen aristokrat olan Ivanla Yuli Bunin ferqli adamlar idi Yuli derin agli ile yanasi hem de siyasi baxislarinin radikalligi ile secilirdi Kicik qardasinin edebi istedadini uze cixaran onu rus klassikasi ile yaxindan tanis eden ve bedii yaradiciliga ruhlandiran da Yuli olmusdu Bu arada ailenin maddi veziyyeti daha da cetinlesdiyinden Ivan Bunin 1889 cu ilde yerli Orlovski vestnik qezetinde korrektor kimi ise duzelmisdi Iki ilden sonra qalin jurnallardan birinin kitabxanasi seriyasindan onun ilk seirler kitabi isiq uzu gormusdu Esasen klassik usluba yaxinligi ile secilen bu seirlerde tebiet menzerelerinin tesviri baslica yer tuturdu 90 ci illerde Bunin nesr sahesinde de qelemini sinamisdi Yaradiciligina boyuk mehebbetle yanasdigi Cexovla mektublasmasi da bu dovre tesaduf etmisdi Ilk gorusleri ise 1895 ci ilde olmusdu Senete ferqli munasibetlerine ve bedii uslublarinin muxtelifliyine baxmayaraq rus edebiyyatinin bu iki taninmis simasi yaxin ve semimi dostluq munasibetleri qura bilmisdiler Edebi fealiyyetinin ilk merhelesinde orijinal felsefi baxislari ve ferqli yasayis terzi ile Bunine ciddi tesir gosteren rus senetkarlarindan biri de Lev Tolstoy olmusdu Sexsi tanisliq ve unsiyyetden sonra ise ilkin teessurat pozulmusdu Lakin bu Bunine Lev Tolstoyu her zaman rus edebiyyatinin boyuk simalarindan biri saymaga ve onun realizminden heyranliqla danismaga mane olmamisdi Yazici Buninin populyarliq qazanmasinda 90 ci illerin ortalarinda qeleme aldigi eserler muhum rol oynamisdi Onun Xutorda Vetenden xeber Dunyanin o biri basinda hekayeleri rus cemiyyetinin aci realliqlarina 1892 ci ildeki acliga novbeti ilin veba epidemiyasina kicik torpaq sahiblerinin muflislesmesine kendlilerin Sibire surgun edilmelerine ve s hesr olunmusdu Sair Bunin ise orijinal poeziyasi ile yanasi Rusiyada hem de Lonqfello poeziyasinin meharetli tercumecisi kimi taninmisdi XX yuzilliyin evvellerinde de bu sahede fealiyyetini davam etdiren muellif Tennisonun Ledi Qodiv Bayronun Manfred poemalarini habele Alfred de Musso ve Fransua Koppenin seirlerini rus diline cevirmisdi Onun Maksim Qorki ile tanisligi da rus edebiyyati ucun sexsiyyetlerle zengin olan XIX esrin son ilinde bas tutmusdu Qorkinin sosialist baxislarindan ve ifrat realizminden xoslanmasa da Bunin 1917 ci ilin oktyabrina qeder proletar yazicisi ile elaqelerini kesmemis edebi emekdasligini davam etdirmisdi Rusiya kendinin ve kendlisinin heyati zadegan malikanelerinin dagidilmasi torpaga sahiblik hissinin itirilmesi iri hecmli nesr eserlerinin muellifi kimi Bunini dusunduren baslica movzular idi Yazicinin Birinci Dunya muharibesine qederki dovrde qeleme aldigi Anton almalari Samlar Kend Quraqliq ve s eserlerinde rus kendinin dehsetli veziyyeti tesvir olunmusdu Mehz bu eserlere gore Maksim Qorki onu muasir dovrun en yaxsi yazicisi adlandirmisdi Bunin Oktyabr inqilabini qebul etmedi 1920 ci ile qeder o Ag ordunun nezaretinde olan Odessada yasadi 1920 ci ilde ise vetendas nikahinda oldugu Vera Muromtseva ile birlikde Fransaya muhaciret etdi Parisde sonra ise Qrass seherinde yasayan yazici bolsevik rejimine nifretini Lenete gelmis gunler adli gundeliyinde 1925 1926 eks etdirmisdi Yazicinin muhaciret dovru yaradiciliginda Ierixon gulu 1924 Mityanin mehebbeti 1925 Gunvurma 1927 ve avtobioqrafik seciyyeli Arsenyevin heyati 1933 kimi eserleri muhum yer tutur 1933 cu ilde Ivan Bunin klassik rus nesrinin enenelerni davam etdiren ciddi senetkarligina gore Nobel mukafatina layiq goruldu Bundan evvel onun adi iki defe nominantlar siyahisinda olmusdu Isvec Akademiyasinin uzvu Per Halstrem teqdimat nitqinde Ivan Buninin real heyati qeyri adi derecede ifadeli ve deqiq tesvir etmek mehareti uzerinde xususi dayanmisdi Bunin cavab nitqinde muhacir rus yazicisina verdiyi qiymete gore Isvec Akademiyasinin cesaretini alqislamisdi Bunin SSRI ye qayitmaq haqqinda teklifler alsa da Stalin rejimi seraitinde bele addim atmagi meqbul saymamisdi Onun muhaciretdeki heyati da asan kecmemisdi Subhesiz bu cetinlik daha cox menevi xarakter dasiyirdi Rus yazicisinin Nobel mukafati laureati kimi yaddaqalan eseri son derece aci dille yazilmis Xatireler idir 1950 Muellif Cexov haqqinda hele 1904 cu ilde basladigi xatirelerini tamamlamaga calissa da buna muveffeq olmamisdi Muhaciretde Bunin uzun muddet Rusiyanin aparici yazicisi kimi teqdim edilirdi Lakin o hec vaxt Dostoyevski Lev Tolstoy yaxud Cexov kimi neheng senetkarlarin seviyyesine yuksele bilmemisdir Basqa bir rus muhacir yazici Vladimir Nabokov ise onun poeziyasini nesrinden daha ustun tuturdu Buninin muhaciret illerinde yaxin dostluq elaqeleri saxladigi ziyalilar icerisinde azerbaycanli Ummulbanu Banin de olmusdu Yazicinin eserlerinden ayri ayri numuneler Azerbaycan diline tercume edilmisdir EserleriNa Chajke Antonovskie yabloki 1900 Derevnya 1910 Suhodol 1911 Gospodin iz San Francisko 1915 Okayannye dni 1918 1925 ci ilde nesr olunub Zhizn Arseneva 1930 Pesn o Gajavate Mitina lyubov 1924 Solnechnyj udar 1925 Delo korneta Elagina 1925 Legkoe dyhanie MateriIstinadlarMihajlov O N Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 1 BUNIN Ivan Alekseevich Russkaya literatura XX veka Prozaiki poety dramaturgi rus pod red N N Skatov 2005 S 307 311 ISBN 5 94848 245 6 Mihajlov O N Bunin Ivan Alekseevich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax