Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İvan Nikolayeviç Abxazov (1764, Tiflis – 5 oktyabr 1831, Rusiya imperiyası) — knyaz, general-mayor.
| İvan Abxazov | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1764 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 oktyabr 1831 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | vəba |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | piyada |
| Rütbəsi | general-mayor |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri | |
Həyatı
O, Tiflisdə knyaz ailəsində anadan olmuşdur. Atası da çara sədaqətli xidməti ilə "şöhrət" qazanmışdı. Atası oğlunun gələcəkdə yaxşı bir zabit olacağı ümidilə onu Tiflisdəki hərbi məktəbə vermişdi. O, əvvəlcə general A. P. Yermolovun, sonra isə İ. F. Paskeviçin yanında qulluq etmiş, onların xarakterində mövcud olan bir çox keyfiyyətləri əxz etmişdi.
İ. N. Abxazov rus qoşunlarının Azərbaycana işğalçı yürüşlərinin demək olar bir çoxunda iştirak etmişdi. Müharibələrdə öz sələflərindən heç də geri qalmırdı. İnsan qanı axıtmaqda, işğalçılıqda mahir usta idi.
İ. N. Abxazov polkovnik rütbəsində olduğu vaxt, daha yeni bir vəzifə aldı. O, Qafqazda müsəlman əyalətləri idarəsinin başçısı təyin olundu. Yeni vəzifəyə görə Qafqaz canişininə minnətdarlığını bildirdi. Beləliklə, o böyük səlahiyyətə malik oldu. İ. N. Abxazov bu vəzifəyə təyin olunan kimi, Azərbaycanı soyub talamaq, sərvətlərinə sahib olmaq üçün planlar hazırlamağa başladı. Hətta bu məqsədlə bəzi sərəncamlar da verdi. Həmin sərəncamların birində yazılmışdı: "Nəyin hesabına olursa-olsun burada ciddi nəzarət olmalıdır. Azərbaycanda xalqlara sərbəstlik verilməlidir".
Hiyləgər general əhali ilə davranırdı ki, onun hərəkətləri çox vaxt narazılıq doğurmurdu. Böyük "məharətlə" istədiyinə nail olurdu. O, hətta hiyləgərcəsinə əhalinin etimadını da qazanmağa cəhd edirdi. Məktubların birində qeyd edirdi: "Çalışmaq lazımdır ki, Qarabağ əhalisinin Rusiyaya marağı artsın. Onların arasından kifayət qədər süvari dəstəyə cəlb etmək lazımdır". Knyazin hərəkətləri yerlərdə məmurlara daha geniş imkanlar açırdı. Onlar daha da vəhşi tədbirlərə atırdılar. Bu isə ahaliyə ikiqat əzab verirdi. Onlar əhalidən istədiyi miqdarda vergilər alır, hər cür əziyyər verməkdən çıkinmirdilər. Xalq demək olar öz sərvətlərindən istifadə etməkdən məhrum idi.
Çar üsul-idarəsi Abxazovun bu əməllərini yüksək qiymətləndirərək qısa vaxt ərzində ona general rütbəsi də verdi. Bu ona yeni "şöhrət" gətirdi. Bundan ruhlanan general Azərbaycanın bütün nöqtələrini gəzməyə çıxdı. Onun bu səfərləri xalqa baha başa gəlirdi. Rus imperiyası sanki öz generalının hər bir vəhşi hərəkətini orden və medallara layiq görürdü. Tezliklə ona daha konkret vəzifə həvalə edildi. O, Qarabağ, Şirvan, Şəki əyalətləri üzrə hakim təyin olundu. Vaxtilə bu vəzifədə erməni generalı V. Q. Madatov çalışırdı. İ. N. Abxazov bu vəzifəyə təyin olunan kimi hər tərəfdən ermənilərin əhatəsinə düşdü. Ermənilərin fitvası ilə elə bir vəziyyət yarandı ki, Qarabağ xanı Mehdiqulu xan onun təhriki ilə hakimiyyətdən uzaqlaşmalı oldu. Mehdiqulu xan Tərtərə gəldi. Ordan isə Məlik Vanyanın xəbərçiliyi əlindən İrəvana getdi, orada çox qalmayıb İrana yola düşdü. Knyaz Abxazov, Qarabağ, Şirvan və Şəki əyalətlərini idarə etməklə kifayətlənmirdi. O bütün Azərbaycanın işlərinə müdaxilə edirdi, həmişə də ali baş komandan və canişindən bu işdə kömək görürdü. Onun hərəkətləri Tiflisdə canişinləri təmin edirdi. Çünki bütün varlığı ilə Rusiya imperiyasına bağlı olan bu knyaz yalnız canişinin planı əsasında işləyirdi. 1827-ci ilin may ayında İ. F. Paskeviç ona yazırdı: "Azərbaycanda xanlıq hakimiyyətindən narazı olan qüvvələrlə əlaqəni möhkəmlətməyə, Təbriz əhalisinin də Rusiyaya meylini artırmağa çalışmaq lazımdır".
Bu kimi göstərişlə Abxazova daha geniş fəliyyət göstərməyə imkan verirdi. Həddən çox hiyləgər olan İ. Abxazov ciddi tədbirlərə əl atırdı. O, hətta gələcək planlarının həyata keçirilməsi naminə Qarabağdan getmiş Mehdiqulu xanla da əlaqə yaratmışdı. Mehdiqulu xana verdiyi müztəlif vədlər hesabına onu yoldan çıxarmışdı. Mehdiqulu xan yenidən Qarabağa gəlmişdi. Bu işin həlli Mirzə Adıgözəl bəyə tapşırılmışdı.
Görünür Mehdiqulu xanın Qarabağa qayıtması Rusiya imperiyasına gələcək məqsədlərinə don geydirmək üçün çox lazım imiş. Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği İrana getmiş, Mehdiqulu xan Cavanşir görüşmüş, vəziyyətlə onu tanış etmişdi. Bu barədə general İ. F. Paskeviç 1827-ci il iyunun 12-də qərərgah rəisi qraf Dibiçə aşağıdakı məlumatı çatdırmışdı: "Danışıqların müvəffəqiyyəti və Mehdiqulu xanın bizim tərəfimizə keçməsi haqqındakı xəbəri zati-alinizin hüzuruna çatdırmağı özümə şərəf hesab edirəm… Bu ayın 8-də mən Qarabağdan məlumat aldım ki, xan oraya qayıtmışdır. Onun arxasında Daralagözdən bizim sərhədlərimizə 3 min köçəri ailəsi köçmüşdür… Mehdiqulu xanın Qarabağa köçürülməsindən əldə edilən mənfəətlər olduqca mühümdür:
1. Keçmiş hakimlərinin (Mehdiqulu xanın) alçaldılmasına narazılıqla baxan sərhəd boyundakı adamların tərddüdlüyünə son qoyuldu. O, sərhəd yaxınlığında olmaqla köhnə əlaqələrindən istifadə edərək istədiyi vaxt onu qəbul etmiş olan İranın mənafeyi naminə çıxışlar və aramızda özünə fəal tərəfdarlar tapa bilərdi.
2. Bu tayfaların çox hissəsini Mehdiqulu xan öz ardınca Qarabağa gəlməyə rəğbətlənirdi. Düşmən artıq onlardan kömək gözləyə bilməz. Onlar 4 min ən yaxşı süvari verə bilərlər ki, bu da nəinki bizim üçün qorxu təşkil edə bilər, əksinə, onlar sərhədlərimizi mühafizə edərlər.
Göründüyü kimi Qarabağ xanı Mehdiqulunun Qarabağa gəlişi siyasət mahiyyəti daşıyırdı. Burada hakimiyyətə yenə də Abxazov başçılıq edirdi.
Knyaz İ. Abxazov Şirvan və Şəkidə də bir çox cinayətlər törədirdi. Sənədlərin birində yazılırdı ki, şirvanlılar o qədər əzab içində yaşayırdılar kiŞ onların adi yaşayışları belə yox idi. Qafqaz Arxeoloji Komissiyasının Aktlarında göstərilirdi ki, 1829-cu ildə Qarabağ və Şəki əyalətlərinin hər birindən ayrılıqda yalnız 24 min manat gümüş pul gəlir götürülür.
Şəki ipəyi də Rusiyaya aparılırdı. Belə ki, Abxazovun hakimiyyəti zamanı 14.000 pud Şəki ipəyi Rusiyaya daşınmamışdı. Rus tacirləri bu ipəyi xarici bazarlara çıxarır, böyük mənfəət əldə edirdilər. General İ. Abxazov Azərbaycanı soyub-talamaq və Rusiyaya göndərmək hesabına Qafqazın baş hakimi İ. F. Paskeviçin də etimadını qazanmışdı.
İ. F. Paskeviç Qafqazdan getdikdən sonra onun da vəzifə yeri də dəyişilmiş və xalqımıza min mir əzab-əziyyət vermək hesabına özünə yaxşı karyerə düzəltmiş bu general öz bəd əməllərini Osetiyada davam etdirməyə başladı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Qasım bəy Zakirin müasirləri, Bakı, "Şuşa". 2011.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivan Nikolayevic Abxazov 1764 Tiflis 5 oktyabr 1831 Rusiya imperiyasi knyaz general mayor Ivan AbxazovSexsi melumatlarDogum tarixi 1764Dogum yeri Tiflis Kartli Kaxetiya kralligiVefat tarixi 5 oktyabr 1831 1831 10 05 Vefat yeri Rusiya imperiyasiVefat sebebi vebaVetendasligi Rusiya imperiyasiHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Rusiya imperiyasiQosun novu piyadaRutbesi general mayorDoyusler Rusiya Iran muharibesi Qafqaz muharibesiTeltifleriHeyatiO Tiflisde knyaz ailesinde anadan olmusdur Atasi da cara sedaqetli xidmeti ile sohret qazanmisdi Atasi oglunun gelecekde yaxsi bir zabit olacagi umidile onu Tiflisdeki herbi mektebe vermisdi O evvelce general A P Yermolovun sonra ise I F Paskevicin yaninda qulluq etmis onlarin xarakterinde movcud olan bir cox keyfiyyetleri exz etmisdi I N Abxazov rus qosunlarinin Azerbaycana isgalci yuruslerinin demek olar bir coxunda istirak etmisdi Muharibelerde oz seleflerinden hec de geri qalmirdi Insan qani axitmaqda isgalciliqda mahir usta idi I N Abxazov polkovnik rutbesinde oldugu vaxt daha yeni bir vezife aldi O Qafqazda muselman eyaletleri idaresinin bascisi teyin olundu Yeni vezifeye gore Qafqaz canisinine minnetdarligini bildirdi Belelikle o boyuk selahiyyete malik oldu I N Abxazov bu vezifeye teyin olunan kimi Azerbaycani soyub talamaq servetlerine sahib olmaq ucun planlar hazirlamaga basladi Hetta bu meqsedle bezi serencamlar da verdi Hemin serencamlarin birinde yazilmisdi Neyin hesabina olursa olsun burada ciddi nezaret olmalidir Azerbaycanda xalqlara serbestlik verilmelidir Hiyleger general ehali ile davranirdi ki onun hereketleri cox vaxt naraziliq dogurmurdu Boyuk meharetle istediyine nail olurdu O hetta hiylegercesine ehalinin etimadini da qazanmaga cehd edirdi Mektublarin birinde qeyd edirdi Calismaq lazimdir ki Qarabag ehalisinin Rusiyaya maragi artsin Onlarin arasindan kifayet qeder suvari desteye celb etmek lazimdir Knyazin hereketleri yerlerde memurlara daha genis imkanlar acirdi Onlar daha da vehsi tedbirlere atirdilar Bu ise ahaliye ikiqat ezab verirdi Onlar ehaliden istediyi miqdarda vergiler alir her cur eziyyer vermekden cikinmirdiler Xalq demek olar oz servetlerinden istifade etmekden mehrum idi Car usul idaresi Abxazovun bu emellerini yuksek qiymetlendirerek qisa vaxt erzinde ona general rutbesi de verdi Bu ona yeni sohret getirdi Bundan ruhlanan general Azerbaycanin butun noqtelerini gezmeye cixdi Onun bu seferleri xalqa baha basa gelirdi Rus imperiyasi sanki oz generalinin her bir vehsi hereketini orden ve medallara layiq gorurdu Tezlikle ona daha konkret vezife hevale edildi O Qarabag Sirvan Seki eyaletleri uzre hakim teyin olundu Vaxtile bu vezifede ermeni generali V Q Madatov calisirdi I N Abxazov bu vezifeye teyin olunan kimi her terefden ermenilerin ehatesine dusdu Ermenilerin fitvasi ile ele bir veziyyet yarandi ki Qarabag xani Mehdiqulu xan onun tehriki ile hakimiyyetden uzaqlasmali oldu Mehdiqulu xan Tertere geldi Ordan ise Melik Vanyanin xeberciliyi elinden Irevana getdi orada cox qalmayib Irana yola dusdu Knyaz Abxazov Qarabag Sirvan ve Seki eyaletlerini idare etmekle kifayetlenmirdi O butun Azerbaycanin islerine mudaxile edirdi hemise de ali bas komandan ve canisinden bu isde komek gorurdu Onun hereketleri Tiflisde canisinleri temin edirdi Cunki butun varligi ile Rusiya imperiyasina bagli olan bu knyaz yalniz canisinin plani esasinda isleyirdi 1827 ci ilin may ayinda I F Paskevic ona yazirdi Azerbaycanda xanliq hakimiyyetinden narazi olan quvvelerle elaqeni mohkemletmeye Tebriz ehalisinin de Rusiyaya meylini artirmaga calismaq lazimdir Bu kimi gosterisle Abxazova daha genis feliyyet gostermeye imkan verirdi Hedden cox hiyleger olan I Abxazov ciddi tedbirlere el atirdi O hetta gelecek planlarinin heyata kecirilmesi namine Qarabagdan getmis Mehdiqulu xanla da elaqe yaratmisdi Mehdiqulu xana verdiyi muztelif vedler hesabina onu yoldan cixarmisdi Mehdiqulu xan yeniden Qarabaga gelmisdi Bu isin helli Mirze Adigozel beye tapsirilmisdi Gorunur Mehdiqulu xanin Qarabaga qayitmasi Rusiya imperiyasina gelecek meqsedlerine don geydirmek ucun cox lazim imis Mirze Adigozel bey Qarabagi Irana getmis Mehdiqulu xan Cavansir gorusmus veziyyetle onu tanis etmisdi Bu barede general I F Paskevic 1827 ci il iyunun 12 de qerergah reisi qraf Dibice asagidaki melumati catdirmisdi Danisiqlarin muveffeqiyyeti ve Mehdiqulu xanin bizim terefimize kecmesi haqqindaki xeberi zati alinizin huzuruna catdirmagi ozume seref hesab edirem Bu ayin 8 de men Qarabagdan melumat aldim ki xan oraya qayitmisdir Onun arxasinda Daralagozden bizim serhedlerimize 3 min koceri ailesi kocmusdur Mehdiqulu xanin Qarabaga kocurulmesinden elde edilen menfeetler olduqca muhumdur 1 Kecmis hakimlerinin Mehdiqulu xanin alcaldilmasina naraziliqla baxan serhed boyundaki adamlarin terddudluyune son qoyuldu O serhed yaxinliginda olmaqla kohne elaqelerinden istifade ederek istediyi vaxt onu qebul etmis olan Iranin menafeyi namine cixislar ve aramizda ozune feal terefdarlar tapa bilerdi 2 Bu tayfalarin cox hissesini Mehdiqulu xan oz ardinca Qarabaga gelmeye regbetlenirdi Dusmen artiq onlardan komek gozleye bilmez Onlar 4 min en yaxsi suvari vere bilerler ki bu da neinki bizim ucun qorxu teskil ede biler eksine onlar serhedlerimizi muhafize ederler Gorunduyu kimi Qarabag xani Mehdiqulunun Qarabaga gelisi siyaset mahiyyeti dasiyirdi Burada hakimiyyete yene de Abxazov basciliq edirdi Knyaz I Abxazov Sirvan ve Sekide de bir cox cinayetler toredirdi Senedlerin birinde yazilirdi ki sirvanlilar o qeder ezab icinde yasayirdilar kiS onlarin adi yasayislari bele yox idi Qafqaz Arxeoloji Komissiyasinin Aktlarinda gosterilirdi ki 1829 cu ilde Qarabag ve Seki eyaletlerinin her birinden ayriliqda yalniz 24 min manat gumus pul gelir goturulur Seki ipeyi de Rusiyaya aparilirdi Bele ki Abxazovun hakimiyyeti zamani 14 000 pud Seki ipeyi Rusiyaya dasinmamisdi Rus tacirleri bu ipeyi xarici bazarlara cixarir boyuk menfeet elde edirdiler General I Abxazov Azerbaycani soyub talamaq ve Rusiyaya gondermek hesabina Qafqazin bas hakimi I F Paskevicin de etimadini qazanmisdi I F Paskevic Qafqazdan getdikden sonra onun da vezife yeri de deyisilmis ve xalqimiza min mir ezab eziyyet vermek hesabina ozune yaxsi karyere duzeltmis bu general oz bed emellerini Osetiyada davam etdirmeye basladi MenbeEnver Cingizoglu Qasim bey Zakirin muasirleri Baki Susa 2011 Istinadlar