Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrəvan qapısı və ya Xəlfəli qapısı — Şuşa qalasının üç əsas qapısından biri olmaqla qalanın qərb tərəfində yerləşir. Qalanın digər iki qapısı isə Gəncə və Ağoğlan qapılarıdır.
| İrəvan qapısı | |
|---|---|
 İrəvan qapısı XX əsrin əvvəllərində | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Aidiyyatı | Qarabağ xanlığı |
| Sifarişçi | Pənahəli xan |
| Tikilmə tarixi | XVIII əsr |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv,v,vi |
| Təyin edilib | 2001 |
| İstinad nöm. | 1574 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 337 |
| Kateqoriya | Qala |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Qapının profil görünüşü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Şuşa qalası üç əsas qapıya malik olmuşdur: Gəncə, İrəvan və Ağoğlan qapıları. Hər üç qapının adı tarixi mənbələrdə tez-tez xatırlanır, həmçinin onlar Şuşanın XIX əsrdə çəkilmiş bütün baş planlarında qeyd edilir. Məslən “Qafqaz” qəzetinin 1871-ci ildə çıxarılmış 25-ci nömrəsində yazılır: “Abixin barometrik ölçmələrinə görə, şəhərin Ağoğlan və Yelizavetpol qapıları yerləşən şimal-şərq hissəsi 3886 fut hündürlükdə, “Şuşa qayası” adlandırılan və İrəvan qapısı yerləşən cənub qərb hissəsi isə 4705 fut hündürlükdə yerləşir.” Hələ XIX əsrin 60-cı illərində bu qapılar Şuşanın ictimai həyatında mühüm rol oynayırdılar ki, «Иллюстрация» qəzetində çap edilmiş məqalə də bunu isbat edir. Həmin məqalədə verilən məlumata görə, Ağoğlan və İrəvan qapıları ali şəxslərin keçişi və yük daşınması üçün, Gəncə qapısı isə arabaların keçməsi üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bəzi mənbələrdə qala divarlarının dördüncü divarının da olmasından bəhs edilsə də, onun yeri və adı müəyyən edilməmişdir.
Pənahəli xanın dövründə inşa edilmiş qala qapısı XVIII əsrdən etibarən İrəvan qapısı və ya Xəlfəli qapısı adlandırılırdı. Bu qapıdan çıxan yol, Şuşa şəhərini Xəlfəli kəndi və İrəvan şəhəri ilə birləşdirirdi. İrəvan qapısı da Şuşa qalasının digər iki qapısı kimi Şuşanın XIX əsrdə çəkilmiş bütün baş planlarında qeyd edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Gəncə qapısından fərqli olaraq İrəvan qapısı daha ənənəvi tərzdə həll edilmişdir; oxvari tağa malik qapı iki tərəfdən simmetrik yerləşdirilmiş iki yaruslu döyüş qüllələri ilə möhkəmləndirilmişdir.
İrəvan qapısı şəhər divarlarının qərb hissəsində yerləşdiyinə və qala qüllələrinin sayılmasına qərbdən başlandığına görə, Şuşanın XIX əsrə aid çertyoj və baş planlarında həmin qüllələr 1 və 2 nömrələri ilə göstərilmişdir. İrəvan qapısı dövrümüzə dağılmış vəziyyətdə çatsa da, XX əsrin 30-cu illərində Şuşada ekspedisiya çərçivəsində araşdırmalar aparmış Sara Aşurbəyli qapının tağlarını müşahidə etdiyini deyir.
İstinadlar
- Nersesov (Qarabaği), Mirzə Yusif. Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. 2006. 35. 2022-07-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-07-09.
- Baharlı. Əhvalati-Qarabağ (E. Avalov, 34-də istinad edir). 1888.
- Авалов, Э. В. "О некоторых особенностях архитектуры оборонительных сооружений Шуши". Изв. АН Азерб. ССР сер. Лит. Яз. и Иск. (№ 2). 1972. (#accessdate_missing_url)
- "Кавказ, Тифлис" (№ 25). 1871.
- Очерки Закавказья. «Иллюстрация» (т. VII). СПб.-М. 1861. 257.
- Nersesov (Qarabaği), Mirzə Yusif. Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. 2006. 35. 2022-07-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-07-09.
- Авалов, 1977. səh. 34
- Авалов, 1977. səh. 35
- Ашурбейли, С. Архитектура Шуши и ее ближащих окрестностей. Баку. 1934. 12.
Ədəbiyyat
- Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Irevan qapisi ve ya Xelfeli qapisi Susa qalasinin uc esas qapisindan biri olmaqla qalanin qerb terefinde yerlesir Qalanin diger iki qapisi ise Gence ve Agoglan qapilaridir Irevan qapisiIrevan qapisi XX esrin evvellerinde39 45 25 sm e 46 44 06 s u Olke AzerbaycanSeher SusaYerlesir Susa Dovlet Tarix Memarliq QoruguAidiyyati Qarabag xanligiSifarisci Penaheli xanTikilme tarixi XVIII esrUslubu Arran memarliq mektebiUNESCO Ehtiyat SiyahisiTipiMedeniKriteriyai iv v viTeyin edilib2001Istinad nom 1574DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 337KateqoriyaQalaEhemiyyetiOlke ehemiyyetliQapinin profil gorunusu Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSusa qalasi uc esas qapiya malik olmusdur Gence Irevan ve Agoglan qapilari Her uc qapinin adi tarixi menbelerde tez tez xatirlanir hemcinin onlar Susanin XIX esrde cekilmis butun bas planlarinda qeyd edilir Meslen Qafqaz qezetinin 1871 ci ilde cixarilmis 25 ci nomresinde yazilir Abixin barometrik olcmelerine gore seherin Agoglan ve Yelizavetpol qapilari yerlesen simal serq hissesi 3886 fut hundurlukde Susa qayasi adlandirilan ve Irevan qapisi yerlesen cenub qerb hissesi ise 4705 fut hundurlukde yerlesir Hele XIX esrin 60 ci illerinde bu qapilar Susanin ictimai heyatinda muhum rol oynayirdilar ki Illyustraciya qezetinde cap edilmis meqale de bunu isbat edir Hemin meqalede verilen melumata gore Agoglan ve Irevan qapilari ali sexslerin kecisi ve yuk dasinmasi ucun Gence qapisi ise arabalarin kecmesi ucun nezerde tutulmusdu Bezi menbelerde qala divarlarinin dorduncu divarinin da olmasindan behs edilse de onun yeri ve adi mueyyen edilmemisdir Penaheli xanin dovrunde insa edilmis qala qapisi XVIII esrden etibaren Irevan qapisi ve ya Xelfeli qapisi adlandirilirdi Bu qapidan cixan yol Susa seherini Xelfeli kendi ve Irevan seheri ile birlesdirirdi Irevan qapisi da Susa qalasinin diger iki qapisi kimi Susanin XIX esrde cekilmis butun bas planlarinda qeyd edilmisdir Memarliq xususiyyetleriIrevan qapisinin plani Gence qapisindan ferqli olaraq Irevan qapisi daha enenevi terzde hell edilmisdir oxvari taga malik qapi iki terefden simmetrik yerlesdirilmis iki yaruslu doyus qulleleri ile mohkemlendirilmisdir Irevan qapisi seher divarlarinin qerb hissesinde yerlesdiyine ve qala qullelerinin sayilmasina qerbden baslandigina gore Susanin XIX esre aid certyoj ve bas planlarinda hemin qulleler 1 ve 2 nomreleri ile gosterilmisdir Irevan qapisi dovrumuze dagilmis veziyyetde catsa da XX esrin 30 cu illerinde Susada ekspedisiya cercivesinde arasdirmalar aparmis Sara Asurbeyli qapinin taglarini musahide etdiyini deyir IstinadlarNersesov Qarabagi Mirze Yusif Tarixi Safi PDF Qarabagnameler II kitab Baki Serq Qerb nesriyyati 2006 35 2022 07 11 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 07 09 Baharli Ehvalati Qarabag E Avalov 34 de istinad edir 1888 Avalov E V O nekotoryh osobennostyah arhitektury oboronitelnyh sooruzhenij Shushi Izv AN Azerb SSR ser Lit Yaz i Isk 2 1972 accessdate missing url Kavkaz Tiflis 25 1871 Ocherki Zakavkazya Illyustraciya t VII SPb M 1861 257 Nersesov Qarabagi Mirze Yusif Tarixi Safi PDF Qarabagnameler II kitab Baki Serq Qerb nesriyyati 2006 35 2022 07 11 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 07 09 Avalov 1977 seh 34 Avalov 1977 seh 35 Ashurbejli S Arhitektura Shushi i ee blizhashih okrestnostej Baku 1934 12 EdebiyyatAvalov E V Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm 1977