Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İohann Aksux (yun. Ἰωάννης Ἀξούχ/Ἀξοῦχος; təq. 1087, Nikeya[d] – təq. 1150, Konstantinopol) — türkəsilli Bizans sərkərdəsi. O, imperator II İohann Komnininin (1118–1143) və oğlu I Manuel Komnininin (1143–1180) hakimiyyətinin ilk dövründə Bizans ordusunun baş komandanı (meqas domestikos) olmuşdur. O həmçinin, Bizans imperiyasının mülki administrasiyasının de-fakto başçısı kimi də fəaliyyət göstərmiş ola bilər.
| İohann Aksux | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. 1087 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | təq. 1150 |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Bizans imperiyası |
| Rütbəsi | general |
Erkən həyatı
İohann mənşəcə türk idi (İohann Kinnamitərəfindən anaxronistik olaraq "fars" kimi istinad edilmişdir). Uşaq yaşlarında olan zaman, 1097-ci ildə Nikeyada əsir düşmüşdü. I Aleksi Komniniyə hədiyyə olaraq verilmişdir. O, imperator ailəsində böyümüşdür. Böyüdükcə Aleksinin varisi İohann Komninin daimi yoldaşına çevrilmişdir. Sonuncu 1118-ci ildə II İohann kimi taxta çıxmışdı və İohann Aksux sebastos saray titulu ilə meqas domestikos təyin edilmişdir. O, imperatorun yeganə yaxın şəxsi dostu və sirdaşı idi. İmperator ailəsinin bütün üzvləri ona təzim etmələri tələb olunurdu. Bacısı Anna və onun əri Nikefor Brienni tərəfindən taxtına və həyatına qarşı sui-qəsdin qarşısını aldıqdan sonra II İohann bacısının müsadirə edilmiş əmlakını Aksuxa verməyə çalışmışdı. Aksux bunun onun imperator ailəsi ilə münasibətlərini daha da korlayacağını və yüksək aristokratiya arasında onu qeyri-populyar edəcəyini anladığı üçün bundan imtina etmişdi. Aksux həmçinin , imperatordan Anna üçün əfv istəmiş və onlar heç olmasa, müəyyən dərəcədə barışmışdılar.
Qismən Aksuxun bacarıqları sayəsində yeni imperator imperator ailəsi üzərində öz hakimiyyətini təsdiqləməyin ilkin çətinliklərini onları tamamilə özgələşdirmədən həll edə bilmişdi. Bu daxili yüksəliş sayəsində II İohann hakimiyyətinin çox hissəsi boyunca aqressiv xarici siyasət üzərində cəmləşdirə bilmişdi.
İmperator Balkanlarda, Anadoluda və Suriyada kampaniya aparan fəal sərkərdə idi. Buna görə də o və Aksux tez-tez səylərində əməkdaşlıq edirdilər. 1119-cu ildə Laodikiyanın Səlcuq türklərindən alınması zamanı Aksux mühasirəni həyata keçirmişdi, bu da II İohannın hadisə yerinə çatanda tez bir qələbə qazanmasına imkan yaratmışdı. Bu kampaniya Anadolu üzərindən Antalya və Kilikiyaya gedən quru yolunu açmışdı.
1122-ci ildə Balkanlarda Peçeneqlərlə döyüşən zaman Aksux ayağından və ya budundan yaralanmışdı. Aksux 1137–1138-ci illərdə Kilikiya, Antakya və Şimali Suriyaya edilən yürüşlərdə də fəal iştirak etmiş və burada aparılan döyüşlər zamanı yenidən yaralanmışdır.
Ailəsi
Aksux ailəsinin türkmənşəli olduğunu nəzərə alaraq, Bizans sarayında qərbyönlü (latın) qrupa qarşı səlcuq tərəfdarı bir qrup yaratdıqları irəli sürülmüşdür. Bizans və Səlcuq saraylarında elitaların bir-birinə qarışması, bir sıra yüksək vəzifəli Bizanslılar Səlcuqların tərəfinə keçdiklərinə görə, hətta açıq müharibə dövründə belə diplomatik kanallar həmişə mövcud idi.
İohannın Aleksey adlı bir oğlu var idi. O, II İohannın böyük oğlu və həmkarimperatoru Alekseyin qızı Mariya Komninini ilə evlənmişdi (1142-ci ildə vəfat etmişdir). Aleksey Aksux Bizans ordusunun ikinci komandiri olan protostrator edilmişdi. 1167-ci ildə xəyanətdə günahlandırılmış və monastıra girməyə məcbur edilmişdir. İohann Aksuxun qızı Evdokiya imperator I Aleksios Komnininn (1081–1118) böyük qardaşıoğlu Stefan Komnini ilə evlənmişdir.
Mənbə
İstinadlar
- Cinnamus, 1976, 5.21–5.22.
- Kazhdan, Cutler, 1991. səh. 239.
- Choniates, 1984. səh. 7.
- Angold, p. 152
- Choniates, 1984. səh. 8–9.
- Angold, pp. 152-153
- Brand, 1989. səh. 5.
- Angold, p. 190
- Cinnamus, 1976, 227.17; Choniates, 1984. səh. 59.
- Cinnamus, 1976, 129.16–129.19 and 267.16–269.23.
Ədəbiyyat
- Angold, Michael, (1984) The Byzantine Empire 1025–1204, a political history, Longman,
- Brand, Charles M. "The Turkish Element in Byzantium, Eleventh-Twelfth Centuries". Dumbarton Oaks Papers. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University. 43. 1989: 1–25. doi:10.2307/1291603. JSTOR 1291603.
- Choniates, Nicetas (1984). O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniatēs. Translated by Harry J. Magoulias. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2.
- . Deeds of John and Manuel Comnenus. New York, New York and West Sussex, United Kingdom: Columbia University Press. 1976. ISBN .
- Guilland, Rodolphe (1967). "Le grand domestique". Recherches sur les institutions byzantines [Studies on the Byzantine Institutions]. Berliner byzantinische Arbeiten 35 (in French). Vol. I. Berlin and Amsterdam: Akademie-Verlag & Adolf M. Hakkert. pp. 405–425. OCLC 878894516.
- ; Cutler, Anthony. Axouch // (redaktor). . Oxford and New York: Oxford University Press. 1991. səh. 239. ISBN .
- Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iohann Aksux yun Ἰwannhs Ἀ3oyx Ἀ3oῦxos teq 1087 Nikeya d teq 1150 Konstantinopol turkesilli Bizans serkerdesi O imperator II Iohann Komnininin 1118 1143 ve oglu I Manuel Komnininin 1143 1180 hakimiyyetinin ilk dovrunde Bizans ordusunun bas komandani meqas domestikos olmusdur O hemcinin Bizans imperiyasinin mulki administrasiyasinin de fakto bascisi kimi de fealiyyet gostermis ola biler Iohann AksuxSexsi melumatlarDogum tarixi teq 1087Dogum yeri Nikeya d IznikVefat tarixi teq 1150Vefat yeri KonstantinopolVetendasligi Bizans imperiyasiHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Bizans imperiyasiRutbesi generalErken heyatiImperator II Iohann Komnini 1118 1143 cu iller Iohann Aksuxun yaxin dostu ve destekcisi olmusdur Iohann mensece turk idi Iohann Kinnamiterefinden anaxronistik olaraq fars kimi istinad edilmisdir Usaq yaslarinda olan zaman 1097 ci ilde Nikeyada esir dusmusdu I Aleksi Komniniye hediyye olaraq verilmisdir O imperator ailesinde boyumusdur Boyudukce Aleksinin varisi Iohann Komninin daimi yoldasina cevrilmisdir Sonuncu 1118 ci ilde II Iohann kimi taxta cixmisdi ve Iohann Aksux sebastos saray titulu ile meqas domestikos teyin edilmisdir O imperatorun yegane yaxin sexsi dostu ve sirdasi idi Imperator ailesinin butun uzvleri ona tezim etmeleri teleb olunurdu Bacisi Anna ve onun eri Nikefor Brienni terefinden taxtina ve heyatina qarsi sui qesdin qarsisini aldiqdan sonra II Iohann bacisinin musadire edilmis emlakini Aksuxa vermeye calismisdi Aksux bunun onun imperator ailesi ile munasibetlerini daha da korlayacagini ve yuksek aristokratiya arasinda onu qeyri populyar edeceyini anladigi ucun bundan imtina etmisdi Aksux hemcinin imperatordan Anna ucun efv istemis ve onlar hec olmasa mueyyen derecede barismisdilar Qismen Aksuxun bacariqlari sayesinde yeni imperator imperator ailesi uzerinde oz hakimiyyetini tesdiqlemeyin ilkin cetinliklerini onlari tamamile ozgelesdirmeden hell ede bilmisdi Bu daxili yukselis sayesinde II Iohann hakimiyyetinin cox hissesi boyunca aqressiv xarici siyaset uzerinde cemlesdire bilmisdi Imperator Balkanlarda Anadoluda ve Suriyada kampaniya aparan feal serkerde idi Buna gore de o ve Aksux tez tez seylerinde emekdasliq edirdiler 1119 cu ilde Laodikiyanin Selcuq turklerinden alinmasi zamani Aksux muhasireni heyata kecirmisdi bu da II Iohannin hadise yerine catanda tez bir qelebe qazanmasina imkan yaratmisdi Bu kampaniya Anadolu uzerinden Antalya ve Kilikiyaya geden quru yolunu acmisdi 1122 ci ilde Balkanlarda Peceneqlerle doyusen zaman Aksux ayagindan ve ya budundan yaralanmisdi Aksux 1137 1138 ci illerde Kilikiya Antakya ve Simali Suriyaya edilen yuruslerde de feal istirak etmis ve burada aparilan doyusler zamani yeniden yaralanmisdir AilesiAksux ailesinin turkmenseli oldugunu nezere alaraq Bizans sarayinda qerbyonlu latin qrupa qarsi selcuq terefdari bir qrup yaratdiqlari ireli surulmusdur Bizans ve Selcuq saraylarinda elitalarin bir birine qarismasi bir sira yuksek vezifeli Bizanslilar Selcuqlarin terefine kecdiklerine gore hetta aciq muharibe dovrunde bele diplomatik kanallar hemise movcud idi Iohannin Aleksey adli bir oglu var idi O II Iohannin boyuk oglu ve hemkarimperatoru Alekseyin qizi Mariya Komninini ile evlenmisdi 1142 ci ilde vefat etmisdir Aleksey Aksux Bizans ordusunun ikinci komandiri olan protostrator edilmisdi 1167 ci ilde xeyanetde gunahlandirilmis ve monastira girmeye mecbur edilmisdir Iohann Aksuxun qizi Evdokiya imperator I Aleksios Komnininn 1081 1118 boyuk qardasioglu Stefan Komnini ile evlenmisdir MenbeIstinadlar Cinnamus 1976 5 21 5 22 Kazhdan Cutler 1991 seh 239 Choniates 1984 seh 7 Angold p 152 Choniates 1984 seh 8 9 Angold pp 152 153 Brand 1989 seh 5 Angold p 190 Cinnamus 1976 227 17 Choniates 1984 seh 59 Cinnamus 1976 129 16 129 19 and 267 16 269 23 Edebiyyat Angold Michael 1984 The Byzantine Empire 1025 1204 a political history Longman Brand Charles M The Turkish Element in Byzantium Eleventh Twelfth Centuries Dumbarton Oaks Papers Washington District of Columbia Dumbarton Oaks Trustees for Harvard University 43 1989 1 25 doi 10 2307 1291603 JSTOR 1291603 Choniates Nicetas 1984 O City of Byzantium Annals of Niketas Choniates Translated by Harry J Magoulias Detroit Wayne State University Press ISBN 0 8143 1764 2 Deeds of John and Manuel Comnenus New York New York and West Sussex United Kingdom Columbia University Press 1976 ISBN 978 0 231 04080 8 Guilland Rodolphe 1967 Le grand domestique Recherches sur les institutions byzantines Studies on the Byzantine Institutions Berliner byzantinische Arbeiten 35 in French Vol I Berlin and Amsterdam Akademie Verlag amp Adolf M Hakkert pp 405 425 OCLC 878894516 Cutler Anthony Axouch redaktor Oxford and New York Oxford University Press 1991 seh 239 ISBN 0 19 504652 8 Magdalino Paul 2002 1993 The Empire of Manuel I Komnenos 1143 1180 Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 52653 1 Treadgold Warren 1997 A History of the Byzantine State and Society Stanford California Stanford University Press ISBN 0 8047 2630 2