Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnnab (lat. Ziziphus jujuba) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin murdarçakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| İnnab | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Cins: İnnab | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
İnnab Azərbaycanın subtropik rayonlarında – Samur-Dəvəçi ovalığında, Abşeronda, Kür-Araz çayları ətrafındakı rayonlarda qədimdən becərilir. Hazırda innabın Abşeronda "Azərbaycan", "Abşeron", "Şirvan" və "Tacikistan" sortları vardır. Bundan başqa Respublikamızın bir neçə rayonlarında innaba həyətyanı sahələrdə tək-tək olsa da rast gəlinir.
İnnab çox faydalı, uzun ömürlü və bəhrəli bitkidir. Onun gövdəsinin aşağıya doğru meyil etmiş budaqları üzərində sıx sürətdə yerləşmiş yarpaqları vardır ki, bu yarpaqlar ağaca xüsusi gözəllik verir. İnnabın yaşıltəhər sarı rəngli gözəl çiçəkləri də vardır. Bunlar ulduzvarı şəkildə yerləşmişdir. İnnabın nəzəri cəlb edən sarı-qırmızı rəngli, şirin dadlı, xoş ətirli meyvələri olur. Meyvələrinin çox mühüm müalicəvi əhəmiyyəti vardır. İnnab iyun ayının əvvəlində çiçək açır, meyvələri oktyabırda yetişir.
İnnabda aşağıda qeyd olunan bir sıra müalicəvi əhəmiyyətli maddələr vardır: karotin, C vitamini (400 mq %), şəkər (60 %-ə qədər), üzvi turşular (1,6 %) və pektin maddələri və s. Bundan başqa meyvələrdə yod birləşmələri də müəyyən edilmişdir. Buna görə də meyvələrini təbabətdə uremiya və ur xəstəliklərinin müalicəsi üçün işlədirlər. İnnabın yarpaqları da faydalıdır. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, yarpaqlarında 1,7 keyidici (anesteziedici) maddələr vardır. Ona görə də yarpaqlarını qurudub çay kimi dəmləyərək ağciyər xəstəliyinə tutulanlara sakitləşdirici və iltihabı aradan qaldırıcı dərman kimi işlədirlər. Köklərindən spirtli cövhər (ekstrakt) şəklində fiziki və zehni yorğunluqlarda, eləcə də ağır xəstəlik keçirən zəifləmiş adamlara qüvvətverici kimi istifadə edilir.
İnnab çox faydalı bitkidir, onun respublikamızda geniş miqyasda becərilməsi zəruridir.
Xalq təbabətində istifadəsi
Xalq təbabətində innab mürəbbəsi quru öskürəyə qarşı sinəyumşaldıcı vasitə kimi işlədilir. Qurudulmuş innabın yarpaqlarından çay dəmlənib, sidik kisəsinin iltihabında sidikqovucu dərman kimi qəbul edilir. İnnabın meyvələri qan təzyiqini aşağı salmaq üçün istifadə edilir.
Onu nəzərə almaq lazımdır ki, innab gec və çətin həzm olunur. Roma həkimi Qalen (130–200 illər) onun haqqında belə yazır: "Mən innabda sağlamlığı qorumaq və ya xəstəliyin qabığını almaq gücünün heç izini də görmədim, lakin onun pis həzm olunması və insana az qida verməsi haqqında məlumatım vardır".
Əslində, innabın bir sıra xeyirli cəhətləri də vardır. Qalendən fərqli olaraq Məhəmməd Mömin (? – 1697) innabın mahiyyətini daha obyektiv qiymətləndirirdi: "Innab meyvəsi boğaz və ağ ciyərə xeyirlidir, qanı təmizləyir və onun əmələ gəlməsinə səbəb olur. Sidikqovucu vasitə alaraq böyrəklərə xeyirlidir. Bu qida böyrək xəstəliklərində xeyirlidir. Ancaq innab tez həzm olunmur. Əgər o çox yeyilsə köp verər. Yaxşı həzm olunması üçün, onu yeməkdən əvvəl gülabda islatmaq lazımdır. Mütəmadi olaraq həddindən çox yeyilərsə, bu zaman kişilərdə cinsi qabiliyyəti zəiflədər. Əgər innabı iskəncəbində (sirkə ilə balın qaynanmış qarışığı) və ya kasnı cövhərində qaynadılıb içsələr, o, ödü qovur və qan təzyiqini aşağı salır.
Elmi təbabətin gətirdiyi dəlillərə əsasən, innabın şirin, yeməli meyvəsinin tərkibində 30%-ə yaxın şəkərlər, orqanik turşular, aşılayıcı maddələr, çoxlu C vitamini (400–800 mq %), karotin (A provitamini), rutin, kumarin törəmələri və sair maddələr vardır. Müasir tədqiqatlar müəyyən ediblər ki, innab yarpaqları mikrobları öldürür. Meyvənin isti həlimini öskürək zamanı içirlər. O həmçinin yüksək qan təzyiqində məsləhət görülür. Innabın içində olan lifli maddələr zəhərləri, tullantıları, artıq xolesterini və ağır metalları orqanizmdən çıxarır. Hal-hazırda innab meyvəsi böyrək və sidik kisəsi iltihabı xəstəliklərində sidikqovucu vasitə kimi də istifadə edilir. O, ödün ifrazı və çıxması prosesinə də təsir edir. Innabı qara ciyər, hipertoniya (qan təzyiqini aşağı salan və sidikqovucu vasitə kimi), nəfəs orqanları (qeyd olunur ki, onlar, bronxit, traxeit və boğaz xəstəliklərində boğazı və sinəni yumşaldır) xəstəliklərində pəhrizə daxil edirlər. Innabın yarpaq və qabığının həlimini ağ ciyər xəstəliklərinə qarşı içirlər, dəri xəstəliklərində isə bədənin üzərinə qoyurlar.
Növləri
- Hochst. ex A.Rich.
- (Griseb.) M.C. Johnst.
- (Sessé & Moc.) M.C. Johnst.
- Pierre
- (L.) Oliv.
- Triana & Planch.
- S.F.Blake
- Merr.
- Roxb.
- Mart.
- Ziziphus jujuba Mill.
- (Bunge) Rehder
- (Nakai) Kitag.
- (Bunge) Hu ex H.F. Chow
- Merr.
- (Mill.) M.C. Johnst.
- (L.) Lam.
- Dode
- Pittier
- Griseb.
- W.W. Sm.
- Willd.
- (Burm. f.) Wight & Arn.
- (Maire) A. Chev.
- (L.) Mill.
- Torr.
- Pilg.
- Rehder
- Lam.
- Pittier
- (L.) Willd.
- (Boiss.) Qaiser & Nazim.
- Triana & Planch.
- (Britton) M.C. Johnst.
- Benth.
- Y.L. Chen & P.K. Chou
- Standl.
- Sond.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Innab lat Ziziphus jujuba bitkiler aleminin gulcicekliler destesinin murdarcakimiler fesilesine aid bitki cinsi InnabElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile MurdarcakimilerTriba Cins InnabBeynelxalq elmi adiZiziphus Mill 1754Sekil axtarisiITIS 28594NCBI 72171EOL 59534FW 56047 Innab Azerbaycanin subtropik rayonlarinda Samur Deveci ovaliginda Abseronda Kur Araz caylari etrafindaki rayonlarda qedimden becerilir Hazirda innabin Abseronda Azerbaycan Abseron Sirvan ve Tacikistan sortlari vardir Bundan basqa Respublikamizin bir nece rayonlarinda innaba heyetyani sahelerde tek tek olsa da rast gelinir Innab cox faydali uzun omurlu ve behreli bitkidir Onun govdesinin asagiya dogru meyil etmis budaqlari uzerinde six suretde yerlesmis yarpaqlari vardir ki bu yarpaqlar agaca xususi gozellik verir Innabin yasilteher sari rengli gozel cicekleri de vardir Bunlar ulduzvari sekilde yerlesmisdir Innabin nezeri celb eden sari qirmizi rengli sirin dadli xos etirli meyveleri olur Meyvelerinin cox muhum mualicevi ehemiyyeti vardir Innab iyun ayinin evvelinde cicek acir meyveleri oktyabirda yetisir Innabda asagida qeyd olunan bir sira mualicevi ehemiyyetli maddeler vardir karotin C vitamini 400 mq seker 60 e qeder uzvi tursular 1 6 ve pektin maddeleri ve s Bundan basqa meyvelerde yod birlesmeleri de mueyyen edilmisdir Buna gore de meyvelerini tebabetde uremiya ve ur xesteliklerinin mualicesi ucun isledirler Innabin yarpaqlari da faydalidir Tedqiqatlar neticesinde mueyyen edilmisdir ki yarpaqlarinda 1 7 keyidici anesteziedici maddeler vardir Ona gore de yarpaqlarini qurudub cay kimi demleyerek agciyer xesteliyine tutulanlara sakitlesdirici ve iltihabi aradan qaldirici derman kimi isledirler Koklerinden spirtli covher ekstrakt seklinde fiziki ve zehni yorgunluqlarda elece de agir xestelik keciren zeiflemis adamlara quvvetverici kimi istifade edilir Innab cox faydali bitkidir onun respublikamizda genis miqyasda becerilmesi zeruridir Xalq tebabetinde istifadesiXalq tebabetinde innab murebbesi quru oskureye qarsi sineyumsaldici vasite kimi isledilir Qurudulmus innabin yarpaqlarindan cay demlenib sidik kisesinin iltihabinda sidikqovucu derman kimi qebul edilir Innabin meyveleri qan tezyiqini asagi salmaq ucun istifade edilir Onu nezere almaq lazimdir ki innab gec ve cetin hezm olunur Roma hekimi Qalen 130 200 iller onun haqqinda bele yazir Men innabda saglamligi qorumaq ve ya xesteliyin qabigini almaq gucunun hec izini de gormedim lakin onun pis hezm olunmasi ve insana az qida vermesi haqqinda melumatim vardir Eslinde innabin bir sira xeyirli cehetleri de vardir Qalenden ferqli olaraq Mehemmed Momin 1697 innabin mahiyyetini daha obyektiv qiymetlendirirdi Innab meyvesi bogaz ve ag ciyere xeyirlidir qani temizleyir ve onun emele gelmesine sebeb olur Sidikqovucu vasite alaraq boyreklere xeyirlidir Bu qida boyrek xesteliklerinde xeyirlidir Ancaq innab tez hezm olunmur Eger o cox yeyilse kop verer Yaxsi hezm olunmasi ucun onu yemekden evvel gulabda islatmaq lazimdir Mutemadi olaraq heddinden cox yeyilerse bu zaman kisilerde cinsi qabiliyyeti zeifleder Eger innabi iskencebinde sirke ile balin qaynanmis qarisigi ve ya kasni covherinde qaynadilib icseler o odu qovur ve qan tezyiqini asagi salir Elmi tebabetin getirdiyi delillere esasen innabin sirin yemeli meyvesinin terkibinde 30 e yaxin sekerler orqanik tursular asilayici maddeler coxlu C vitamini 400 800 mq karotin A provitamini rutin kumarin toremeleri ve sair maddeler vardir Muasir tedqiqatlar mueyyen edibler ki innab yarpaqlari mikroblari oldurur Meyvenin isti helimini oskurek zamani icirler O hemcinin yuksek qan tezyiqinde meslehet gorulur Innabin icinde olan lifli maddeler zeherleri tullantilari artiq xolesterini ve agir metallari orqanizmden cixarir Hal hazirda innab meyvesi boyrek ve sidik kisesi iltihabi xesteliklerinde sidikqovucu vasite kimi de istifade edilir O odun ifrazi ve cixmasi prosesine de tesir edir Innabi qara ciyer hipertoniya qan tezyiqini asagi salan ve sidikqovucu vasite kimi nefes orqanlari qeyd olunur ki onlar bronxit traxeit ve bogaz xesteliklerinde bogazi ve sineni yumsaldir xesteliklerinde pehrize daxil edirler Innabin yarpaq ve qabiginin helimini ag ciyer xesteliklerine qarsi icirler deri xesteliklerinde ise bedenin uzerine qoyurlar NovleriHochst ex A Rich Griseb M C Johnst Sesse amp Moc M C Johnst Pierre L Oliv Triana amp Planch S F Blake Merr Roxb Mart Ziziphus jujuba Mill Bunge Rehder Nakai Kitag Bunge Hu ex H F Chow Merr Mill M C Johnst L Lam Dode Pittier Griseb W W Sm Willd Burm f Wight amp Arn Maire A Chev L Mill Torr Pilg Rehder Lam Pittier L Willd Boiss Qaiser amp Nazim Triana amp Planch Britton M C Johnst Benth Y L Chen amp P K Chou Standl Sond IstinadlarHemcinin bax