Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
İncəsənət feminizmi və yaxud art feminizm — feminist sənət nəzəriyyəsi kontekstində şüurlu şəkildə yaradılmış sənət. İncəsənət feminizmi qadınların demək olar ki, hər gün yaşadığı sosial və siyasi bərabərsizlikləri vurğulayır. 1970-ci illərin əvvəllərində kişilərin üstünlük təşkil etdiyi modernizmə inam böhranı özünü feminizmi və ya onun müasir növlərini qəbul edən qadın rəssamlar arasında ən dolğun ifadəsini tapdı. Bir hərəkat olaraq incəsənət feminizmi 1960-cı illərin sonu və 1970-ci illərin əvvəllərində meydana çıxdı. Bu, hər hansı bir xüsusi üslub və ya media ilə əlaqəli deyildi, lakin qadınlara dünyada, xüsusən də incəsənət dünyasında yer verməyə yönəlmiş bir sıra səylərlə xarakterizə olunurdu. İncəsənət feminizmi XX əsrin ikinci yarısının təsviri sənətində ən əhəmiyyətli transformasiyalardan biridir.
Tarixi
Tarixən qadın rəssamlar, əgər mövcud olublarsa, çox vaxt naməlum qalıblar. Tanınma baxımından onlar arasında Mikelancelo və ya Da Vinçi ilə müqayisə edilə bilən qadın yoxdur. Qadınların evdarlıq kimi tarixi rolu üzündən onların əksəriyyəti sənət əsərləri yaratmağa vaxt ayıra bilmirdilər. Bundan əlavə, qadınlara nadir hallarda sənət məktəblərinə getməyə icazə verilirdi və qeyri-münasib davranış qorxusu ilə demək olar ki, heç vaxt çılpaq modellik dərsləri almağa icazə verilmirdi. Belə ki, rəssamlar əsasən boş vaxtı olan, ataları və ya əmiləri tərəfindən öyrədilmiş imkanlı qadınlar idi. Onlar natürmort, mənzərə və ya portret janrlarında rəsmlər yaradırdılar. Görkəmli erkən qadın rəssamlara Anna Claypoole Peale (1791-1878), Meri Kassat (1844-1926) daxildir.
Feminist sənətin tərifi mübahisəlidir, çünki o, insanların fərqli münasibət bəslədiyi müxtəlif şəxsi və siyasi elementləri ehtiva edir. Əsas ziddiyyətlər suallarda öz əksini tapır. Feminizm tərəfdarlarının yaratdığı sənət feminist olurmu və feminist sənəti feminist baxışları paylaşmayan biri yarada bilərmi? 1960-cı illərin sonlarında ABŞ-da yaranan feminist sənət hərəkatı 1960-cı illərin tələbə etirazları, vətəndaş hüquqları hərəkatı və feminizmin ikinci dalğasından ilhamlanıb. Seksizmi və irqçiliyi təbliğ edən institutları tənqid edərək, rəngli tələbələr və qadınlar bərabərsizlikləri ifşa etməyə və həll etməyə çalışırdılar. Qadın rəssamlar qeyri-bərabərliyi nümayiş etdirmək üçün öz sənət əsərlərindən istifadə edir, etiraz aksiyalarında iştirak edir, icmalar təşkil edir və qadınların yaratdığı əsərlərin inventarlarını tərtib edirdilər.
XX əsr
1960-cı illər
1960-cı illərə qədər qadınların yazdığı əsərlərin əksəriyyəti feminist məzmun daşımırdı. Onlar qadınların tarixən yaşadıqları vəziyyəti araşdırmır və tənqid etmirdilər. Qadınlar daha çox müəlliflərin özlərindən daha çox sənət subyektləri idilər. Tarixən qadın bədəni kişilərin zövqü üçün mövcud olan istək obyekti kimi baxılmışdır. XX əsrin əvvəllərində ABŞ-da yayılan penal tipli plakatlar və şəkilləri kimi qadın cinsiyyətini nümayiş etdirən əsərlər görünməyə başladı. 1960-cı illərin sonlarında qadınların yalnız cinsi obyekt kimi təsvir edilməsi ənənəsindən uzaqlaşan bir sıra qadın əsərləri ortaya çıxdı.
1963-cü ildə Yayoi Kusama "Aqreqasiya heykəlləri" adlandırdığı daha böyük bir seriyanın bir hissəsi olan "Oven-Pan" heykəlini yaratdı. Bu seriyadakı əsərlər bir qadının məşğuliyyəti ilə əlaqəli bir obyekti - "Oven-Pan" vəziyyətində, metal bir çörək qabını götürür və tamamilə eyni materialın qabarıq parçaları ilə doldurur. Bu, sənətçilərin cəmiyyətdəki qadın rollarına dair ənənəvi qavrayışları pozmaq üçün bir yol tapmasının erkən feminist nümunəsidir. Metal tava ilə eyni rəngdən və materialdan hazırlanmış topaqların olması pananı funksionallıqdan və metaforik olaraq qadınlarla əlaqəsindən tamamilə məhrum edir. Eyni zamanda, obyektin cins xüsusiyyəti də aradan qaldırılır ki, bu da onu qadınların istifadə etdiyi mətbəx qabı funksiyasından məhrum etməklə yanaşı, onu çirkin bir şeyə çevirir. Əvvəlki dövrdə qadın əsərləri mənzərə və yorğan kimi gözəl və dekorativ mövzular idisə, daha müasir qadın sənət əsərləri cəsarətli, hətta üsyankar hala gəldi.
Onilliyin sonunda dominant sosial dəyərlərin və ideologiyanın neytral olmayan və qadınların hüquqlarını pozan tənqidlərlə dolu mütərəqqi fikirlər meydana çıxmağa başladı. Eyni zamanda, tikmə kimi yüksək estetik dəyərə malik olmayan, tarixən adi sayılan bədii təcrübələrin canlanması baş verdi. İncəsənətdə qadınların rolunun ənənəvi qavranışına qarşı üsyan qadın sənəti üçün yeni standartların yaranmasına səbəb oldu. Əvvəllər yalnız kişi istəklərinin obyekti hesab edilən qadın bədəni mövcud gender ideologiyasına qarşı bir silah kimi görünməyə başladı.
1964-cü ildə Yoko Ono "Cut Piece" performansı göstərdi. Bu performans sənətinin cinslə bağlı sosial dəyərləri tənqidi təhlil etmək yolu kimi feminist sənətdə populyarlıq qazanmasına səbəb oldu. "Cut Piece" filmində Ono səhnədə oturdu və tamaşaçılar onun paltarının parçalarını kəsdi, nəticədə tamaşaçılar büstqalter iplərini kəsdi və onu yarıçılpaq və cır-cındırda qoydu. Onunla tamaşaçı arasındakı əlaqə cinsi obyektə çevrildiyi üçün gender anlayışlarına toxundu. Tamaşa bir obyekt kimi qəbul edilən qadının sosial mövqeyini ortaya qoydu.
1970-ci illər
İstinadlar
- "Feminist Art Movement, Artists and Major Works". theartstory.org. İstifadə tarixi: 4 April 2018.
- Cheris Kramarae; Dale Spender. Routledge International Encyclopedia of Women: Global Women's Issues and Knowledge. Taylor & Francis. 1 December 2000. 92–93. ISBN .
- org/movement-feminist-art.htm# "Feminist art movement" (#bad_url). The Art Story Foundation. İstifadə tarixi: 13 January 2014.
- Emily Haight. "Challenge Accepted: Can You Name Five Women Artists?". National Museum of Women in the Arts (ingilis). 2017-02-27. 2018-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-04.
- "The Other Art History: The Non-Western Women of Feminist Art". Artspace (ingilis). 2018-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-17.
- Battersby, Christine. Gender and Genius: Towards a Feminist Aesthetic. Indiana UP: Bloomington. 1989.
Ədəbiyyat
- Norma Broude; Mary D. Garrard. The Power of Feminist Art The American Movement of the 1970s: History and Impact. New York: Harry N. Abrams Publishers Inc. 1994.
- Connie Butler (2007). en:WACK! Art and the Feminist Revolution. The MIT Press.
- Heartney, E., Posner, H., Princenthal, N., & Scott, S. (2013). After the revolution: women who transformed contemporary art. Prestel Verlag.
- Bettina Papenberg, Marta Zarzycka (eds.) (2017). Carnal Aesthetics: transgressive imagery and feminist politics. I.B.Tauris.
- en:Griselda Pollock (ed.) (2013). Visual Politics of Pychoanalysis. I.B.Tauris ISBN
- Griselda Pollock (1996). Generations and Geographies in the Visual Arts: Feminist Reading. London and NY: Routledge ISBN
- en:Liz Rideal and en:Kathleen Soriano (2018). Madame & Eve. Women Portraying Women. ISBN
- en: Jenni Sorkin and Linda Theung, "Selected Chronology of All-Women Group Exhibitions, 1943-1983," in Wack!: Art and the Feminist Revolution. Los Angeles: The Museum of Contemporary Art, 2007. Print.
- en: Catherine de Zegher (2015). Women's Work is Never Done. Ghent: Mer. Papers Kunsthalle.
Xarici keçidlər
- Арт-азбука
- Feminism & Feminist Art
- Feminist Art Base (архив, посвященный арт-феминизму
- n.paradoxa, international feminist art journal
- 50 работ известных женщин-скульпторов Arxiv surəti 5 noyabr 2016 tarixindən (Wayback Machine) saytında
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 3 saniye evvel En Merker muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Incesenet feminizmi ve yaxud art feminizm feminist senet nezeriyyesi kontekstinde suurlu sekilde yaradilmis senet Incesenet feminizmi qadinlarin demek olar ki her gun yasadigi sosial ve siyasi berabersizlikleri vurgulayir 1970 ci illerin evvellerinde kisilerin ustunluk teskil etdiyi modernizme inam bohrani ozunu feminizmi ve ya onun muasir novlerini qebul eden qadin ressamlar arasinda en dolgun ifadesini tapdi Bir herekat olaraq incesenet feminizmi 1960 ci illerin sonu ve 1970 ci illerin evvellerinde meydana cixdi Bu her hansi bir xususi uslub ve ya media ile elaqeli deyildi lakin qadinlara dunyada xususen de incesenet dunyasinda yer vermeye yonelmis bir sira seylerle xarakterize olunurdu Incesenet feminizmi XX esrin ikinci yarisinin tesviri senetinde en ehemiyyetli transformasiyalardan biridir Meri Kassat avtopertret teqriben 1878 ci il TarixiTarixen qadin ressamlar eger movcud olublarsa cox vaxt namelum qaliblar Taninma baximindan onlar arasinda Mikelancelo ve ya Da Vinci ile muqayise edile bilen qadin yoxdur Qadinlarin evdarliq kimi tarixi rolu uzunden onlarin ekseriyyeti senet eserleri yaratmaga vaxt ayira bilmirdiler Bundan elave qadinlara nadir hallarda senet mekteblerine getmeye icaze verilirdi ve qeyri munasib davranis qorxusu ile demek olar ki hec vaxt cilpaq modellik dersleri almaga icaze verilmirdi Bele ki ressamlar esasen bos vaxti olan atalari ve ya emileri terefinden oyredilmis imkanli qadinlar idi Onlar naturmort menzere ve ya portret janrlarinda resmler yaradirdilar Gorkemli erken qadin ressamlara Anna Claypoole Peale 1791 1878 Meri Kassat 1844 1926 daxildir Feminist senetin terifi mubahiselidir cunki o insanlarin ferqli munasibet beslediyi muxtelif sexsi ve siyasi elementleri ehtiva edir Esas ziddiyyetler suallarda oz eksini tapir Feminizm terefdarlarinin yaratdigi senet feminist olurmu ve feminist seneti feminist baxislari paylasmayan biri yarada bilermi 1960 ci illerin sonlarinda ABS da yaranan feminist senet herekati 1960 ci illerin telebe etirazlari vetendas huquqlari herekati ve feminizmin ikinci dalgasindan ilhamlanib Seksizmi ve irqciliyi teblig eden institutlari tenqid ederek rengli telebeler ve qadinlar berabersizlikleri ifsa etmeye ve hell etmeye calisirdilar Qadin ressamlar qeyri beraberliyi numayis etdirmek ucun oz senet eserlerinden istifade edir etiraz aksiyalarinda istirak edir icmalar teskil edir ve qadinlarin yaratdigi eserlerin inventarlarini tertib edirdiler XX esr 1960 ci iller Oven Pan heykelinin yaradicisi Yayoi Kusama 1960 ci illere qeder qadinlarin yazdigi eserlerin ekseriyyeti feminist mezmun dasimirdi Onlar qadinlarin tarixen yasadiqlari veziyyeti arasdirmir ve tenqid etmirdiler Qadinlar daha cox muelliflerin ozlerinden daha cox senet subyektleri idiler Tarixen qadin bedeni kisilerin zovqu ucun movcud olan istek obyekti kimi baxilmisdir XX esrin evvellerinde ABS da yayilan penal tipli plakatlar ve sekilleri kimi qadin cinsiyyetini numayis etdiren eserler gorunmeye basladi 1960 ci illerin sonlarinda qadinlarin yalniz cinsi obyekt kimi tesvir edilmesi enenesinden uzaqlasan bir sira qadin eserleri ortaya cixdi 1963 cu ilde Yayoi Kusama Aqreqasiya heykelleri adlandirdigi daha boyuk bir seriyanin bir hissesi olan Oven Pan heykelini yaratdi Bu seriyadaki eserler bir qadinin mesguliyyeti ile elaqeli bir obyekti Oven Pan veziyyetinde metal bir corek qabini goturur ve tamamile eyni materialin qabariq parcalari ile doldurur Bu senetcilerin cemiyyetdeki qadin rollarina dair enenevi qavrayislari pozmaq ucun bir yol tapmasinin erken feminist numunesidir Metal tava ile eyni rengden ve materialdan hazirlanmis topaqlarin olmasi panani funksionalliqdan ve metaforik olaraq qadinlarla elaqesinden tamamile mehrum edir Eyni zamanda obyektin cins xususiyyeti de aradan qaldirilir ki bu da onu qadinlarin istifade etdiyi metbex qabi funksiyasindan mehrum etmekle yanasi onu cirkin bir seye cevirir Evvelki dovrde qadin eserleri menzere ve yorgan kimi gozel ve dekorativ movzular idise daha muasir qadin senet eserleri cesaretli hetta usyankar hala geldi Onilliyin sonunda dominant sosial deyerlerin ve ideologiyanin neytral olmayan ve qadinlarin huquqlarini pozan tenqidlerle dolu mutereqqi fikirler meydana cixmaga basladi Eyni zamanda tikme kimi yuksek estetik deyere malik olmayan tarixen adi sayilan bedii tecrubelerin canlanmasi bas verdi Incesenetde qadinlarin rolunun enenevi qavranisina qarsi usyan qadin seneti ucun yeni standartlarin yaranmasina sebeb oldu Evveller yalniz kisi isteklerinin obyekti hesab edilen qadin bedeni movcud gender ideologiyasina qarsi bir silah kimi gorunmeye basladi 1964 cu ilde Yoko Ono Cut Piece performansi gosterdi Bu performans senetinin cinsle bagli sosial deyerleri tenqidi tehlil etmek yolu kimi feminist senetde populyarliq qazanmasina sebeb oldu Cut Piece filminde Ono sehnede oturdu ve tamasacilar onun paltarinin parcalarini kesdi neticede tamasacilar bustqalter iplerini kesdi ve onu yaricilpaq ve cir cindirda qoydu Onunla tamasaci arasindaki elaqe cinsi obyekte cevrildiyi ucun gender anlayislarina toxundu Tamasa bir obyekt kimi qebul edilen qadinin sosial movqeyini ortaya qoydu 1970 ci illerIstinadlar Feminist Art Movement Artists and Major Works theartstory org Istifade tarixi 4 April 2018 Cheris Kramarae Dale Spender Routledge International Encyclopedia of Women Global Women s Issues and Knowledge Taylor amp Francis 1 December 2000 92 93 ISBN 978 0 415 92088 9 org movement feminist art htm Feminist art movement bad url The Art Story Foundation Istifade tarixi 13 January 2014 Emily Haight Challenge Accepted Can You Name Five Women Artists National Museum of Women in the Arts ingilis 2017 02 27 2018 03 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 09 04 The Other Art History The Non Western Women of Feminist Art Artspace ingilis 2018 03 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 17 Battersby Christine Gender and Genius Towards a Feminist Aesthetic Indiana UP Bloomington 1989 EdebiyyatNorma Broude Mary D Garrard The Power of Feminist Art The American Movement of the 1970s History and Impact New York Harry N Abrams Publishers Inc 1994 Connie Butler 2007 en WACK Art and the Feminist Revolution The MIT Press Heartney E Posner H Princenthal N amp Scott S 2013 After the revolution women who transformed contemporary art Prestel Verlag Bettina Papenberg Marta Zarzycka eds 2017 Carnal Aesthetics transgressive imagery and feminist politics I B Tauris en Griselda Pollock ed 2013 Visual Politics of Pychoanalysis I B Tauris ISBN 978 1 78076 316 3 Griselda Pollock 1996 Generations and Geographies in the Visual Arts Feminist Reading London and NY Routledge ISBN 0 415 14128 1 en Liz Rideal and en Kathleen Soriano 2018 Madame amp Eve Women Portraying Women ISBN 978 1 78627 156 3 en Jenni Sorkin and Linda Theung Selected Chronology of All Women Group Exhibitions 1943 1983 in Wack Art and the Feminist Revolution Los Angeles The Museum of Contemporary Art 2007 Print en Catherine de Zegher 2015 Women s Work is Never Done Ghent Mer Papers Kunsthalle Xarici kecidlerArt azbuka Feminism amp Feminist Art Feminist Art Base arhiv posvyashennyj art feminizmu n paradoxa international feminist art journal 50 rabot izvestnyh zhenshin skulptorov Arxiv sureti 5 noyabr 2016 tarixinden Wayback Machine saytinda