Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İldırım ötürücü — bina və qurğulara quraşdırılan, ildırım vurmalarından qorunmaq üçün cihaz.
İş prinsipi
İldırım çaxması zamanı yer üzündə böyük bir cərəyan meydana gəlir və Yerin səthində güclü bir elektrik sahəsi görünür. Sahə intensivliyi xüsusilə kəskin keçiricilərin yanında yüksəkdir və buna görə ildırım ötürücünün ucunda bir tac boşalması alovlanır. Tac boşalması nəticəsində ildırım ötürücüyə yaxın hava güclü ionlaşır. Nəticədə ucun yaxınlığındakı elektrik sahəsi azalır (hər hansı bir ötürücünün içərisində olduğu kimi), induksiyalı yüklər binaya yığıla bilmir və şimşək ehtimalı azalır. İldırım meydana gəldiyi eyni hallarda (belə hallar çox nadirdir), ildırım ötürücü vastəsi ilə ötürülür və nəticədə dağıntı olmadan təhlükə aradan alxır.
Qurğu
Bir-biri ilə əlaqəli üç hissədən ibarətdir:
- İldırım qəbul edici — ildırımın qəbul edilçəsinə xidmət edir və ildırım kanalı ilə təmas zonasında yerləşir; qorunan obyektdən asılı olaraq, metal bir pin, keçirici material şəbəkə və ya qorunan obyektin üstünə uzanan bir metal kabel ola bilər.
- Yerləndirmə ötürücüsü və ya aşağı keçirici — yükü hava terminalından torpaq elektroduna yönəltməyə xidmət edən bir dirijor; ümumiyyətlə kifayət qədər böyük bir kəsişmədən ibarət bir teldir.
- Yerləndirmə — yerlə təmasda olan bir ötürücü və ya ümumiyyətlə torpağa basdırılmış bir metal çubuq.
Bir ildırım ötürücüsünü elementləri bir-birinə bağlıdır və dəstəkləyici bir quruluşla sabitlənmişdir. Torpaq obyektinə ildırım vurma ehtimalı, hündürlüyü artdıqca, ildırım ötürücünün ən yüksək səviyyədə ya birbaşa qorunan obyektdə, ya da obyektin yaxınlığında ayrı bir quruluş şəklində yerləşdirilir.
Bir ildırım çubuğunun qoruyucu hərəkətinin radiusu onun hündürlüyü ilə müəyyən edilir və təxmini düsturla hesablanır:
- R=1,732 x h,
burada h evin ən yüksək nöqtəsindən ildırım ötürücüsünün zirvəsinə qədər olan hündürlükdür.
Havanı ionlaşdıracaq bir qamma şüalanması mənbəyinin ucuna yerləşdirsəniz, hündürlüyü artırmadan ildırım ötürücünün hərəkət radiusunu artıra bilərsiniz. Mənbə gücünün artması ilə bir ildırım ötürücüsünün hərəkət radiusu artır. Bu da 100 və ya daha çox metrə qədər artırıla bilər.
Bəzən bir binanın və ya quruluşun dekorativ elementlərinə (Flüger, sütun zirvələri və s.) bir ildırım ötürücü qoyulur.
Tarixi
İldırım ötürücünün 1752-ci ildə Bencamin Franklin tərəfindən icad edildiyi güman edilir. Baxmayaraq ki, bu günə qədər ildırım ötürücüləri olan tikililərin mövcudluğuna dair sübutlar mövcuddur (məsələn: Qədim Misirdə məbədlərdə mis ilə işlənmiş yüksək dayaqlar, Qüdsdəki Kral Süleyman məbədindəki bənzər quruluşlar, Nevyansk qalası, Jak Romanın kağız uçurtmaları).
Rusiyada ilk ildırım ötürücü 1753-cü ildə Mixail Lomonosov və Qeorq Vilhelm Rixman tərəfindən qurulub.
Təbii ildırım ötürücülər
Tropik ağacların tacındakı bir liana, ildırım vurması zamanı elektrik cərəyanını çəkir və yerə ötürü. Özü isə yanır, ancaq ağacı ildırım ötürücü kimi qoruyur.
İstinadlar
- Мухин К. Н. Глава 8, § 33, часть 6. Радиоактивный громоотвод // Занимательная ядерная физика. — М.: Атомиздат, 1969. — С. 203. — 145 000 экз.
- Николай Горькавый Сказка о трёх богатырях, которые сразились с "электрическим драконом" // Наука и жизнь. — 2017. — № 2. — С. 81–89. — URL: http://www.nkj.ru/archive/articles/30634/ 2017-03-05 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ildirim oturucu bina ve qurgulara qurasdirilan ildirim vurmalarindan qorunmaq ucun cihaz Abide uzerindeki ildirim oturucuIs prinsipiIldirim caxmasi zamani yer uzunde boyuk bir cereyan meydana gelir ve Yerin sethinde guclu bir elektrik sahesi gorunur Sahe intensivliyi xususile keskin keciricilerin yaninda yuksekdir ve buna gore ildirim oturucunun ucunda bir tac bosalmasi alovlanir Tac bosalmasi neticesinde ildirim oturucuye yaxin hava guclu ionlasir Neticede ucun yaxinligindaki elektrik sahesi azalir her hansi bir oturucunun icerisinde oldugu kimi induksiyali yukler binaya yigila bilmir ve simsek ehtimali azalir Ildirim meydana geldiyi eyni hallarda bele hallar cox nadirdir ildirim oturucu vastesi ile oturulur ve neticede daginti olmadan tehluke aradan alxir QurguBir biri ile elaqeli uc hisseden ibaretdir Ildirim qebul edici ildirimin qebul edilcesine xidmet edir ve ildirim kanali ile temas zonasinda yerlesir qorunan obyektden asili olaraq metal bir pin kecirici material sebeke ve ya qorunan obyektin ustune uzanan bir metal kabel ola biler Yerlendirme oturucusu ve ya asagi kecirici yuku hava terminalindan torpaq elektroduna yoneltmeye xidmet eden bir dirijor umumiyyetle kifayet qeder boyuk bir kesismeden ibaret bir teldir Yerlendirme yerle temasda olan bir oturucu ve ya umumiyyetle torpaga basdirilmis bir metal cubuq Bir ildirim oturucusunu elementleri bir birine baglidir ve destekleyici bir qurulusla sabitlenmisdir Torpaq obyektine ildirim vurma ehtimali hundurluyu artdiqca ildirim oturucunun en yuksek seviyyede ya birbasa qorunan obyektde ya da obyektin yaxinliginda ayri bir qurulus seklinde yerlesdirilir Bir ildirim cubugunun qoruyucu hereketinin radiusu onun hundurluyu ile mueyyen edilir ve texmini dusturla hesablanir R 1 732 x h burada h evin en yuksek noqtesinden ildirim oturucusunun zirvesine qeder olan hundurlukdur Havani ionlasdiracaq bir qamma sualanmasi menbeyinin ucuna yerlesdirseniz hundurluyu artirmadan ildirim oturucunun hereket radiusunu artira bilersiniz Menbe gucunun artmasi ile bir ildirim oturucusunun hereket radiusu artir Bu da 100 ve ya daha cox metre qeder artirila biler Bezen bir binanin ve ya qurulusun dekorativ elementlerine Fluger sutun zirveleri ve s bir ildirim oturucu qoyulur TarixiIldirim oturucunun 1752 ci ilde Bencamin Franklin terefinden icad edildiyi guman edilir Baxmayaraq ki bu gune qeder ildirim oturuculeri olan tikililerin movcudluguna dair subutlar movcuddur meselen Qedim Misirde mebedlerde mis ile islenmis yuksek dayaqlar Qudsdeki Kral Suleyman mebedindeki benzer quruluslar Nevyansk qalasi Jak Romanin kagiz ucurtmalari Rusiyada ilk ildirim oturucu 1753 cu ilde Mixail Lomonosov ve Qeorq Vilhelm Rixman terefinden qurulub Tebii ildirim oturuculerTropik agaclarin tacindaki bir liana ildirim vurmasi zamani elektrik cereyanini cekir ve yere oturu Ozu ise yanir ancaq agaci ildirim oturucu kimi qoruyur IstinadlarMuhin K N Glava 8 33 chast 6 Radioaktivnyj gromootvod Zanimatelnaya yadernaya fizika M Atomizdat 1969 S 203 145 000 ekz Nikolaj Gorkavyj Skazka o tryoh bogatyryah kotorye srazilis s elektricheskim drakonom Nauka i zhizn 2017 2 S 81 89 URL http www nkj ru archive articles 30634 2017 03 05 at the Wayback Machine