Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İdman gimnastikası — bura gimnastika ləvazimatları, döşəmə məşqləri və dayaqlar daxildir.
| İdman gimnastikası | |
|---|---|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
"Gimnastika" termini b.e.ə təxminən V əsrdə qədim Yunanıstanda təhsil, hərbi, və sağlamlıq üçün kompleks hərəkətləri ifadə edirdi. Qədim yunanlar belə hesab edirdilər ki, gimnastika bədənə çeviklik, güc, cəldlik, qədd-qamət, gözəllik verir, insana igidlik və nəciblik hissləri aşılayır. Yunanlar gimnastik hərəkətlərdən fiziki inkişaf üçün deyil, həm də hərbçilərin yetişdirilməsində də istifadə edirdilər.
Qədim Romada legionerləri döyüşə hazırlayarkən onlara dəstəkli atlar və xüsusi tirlərlə təlim keçirdilər. Qladiator məktəblərində gimnastika qladiatorun çevikliyinin və dözümlülüyünün yüksəldilməsində əvəzedilməz rol oynayırdı.
İntibah dövründə hümanistlər gənclərin fiziki tərbiyyəsi və hərtərəfli inkişafında gimnastikaya böyük əhəmiyyət verirdilər. 16-cı əsrdə gimnastika üzrə görkəmli mütəxəssis İ.Merkurialis "Gimnastika incəsənəti haqqında" əsərini nəşr etdirmişdi. Gimnastikanın inkişafında ən yüksək təjrübi və nəzəri biliklərin əsasını alman pedaqoqu Fit (1763-1836) və F. Quts-Muts (1759-1839) qoyublar. Onlar gimnastik hərəkətlərin biomexanikası haqqında təsəvvürlər, alətlərlə gimnastik hərəkətlər metodikasının işlənib hazırlanmasına öz layiqli töhfələrini vermişlər.
İsveç gimnastikasının əsasını qoymuş ata və oğul P.Q.Linq (1776-1839) və Y.Linq (1820-1886) gimnastikaya yeni alətlər – müxtəlif ölçülü nərdivan və tir daxil ediblər, təmrinləri anatomik əlamətlərinə görə təsnifatlaşdırıblar.
İdman gimnastikasının sürətli inkişafı təşkilatlanma ilə nəticələnib. 1881-ci ildə Beynəlxalq Gimnastika Federasiyası (FİG) yaradılıb. Beş ildən sonra, yəni 1896-cı ildə Afinada keçirilən ilk Olimpiya Oyunlarının proqramına salınan idman növləri arasında idman gimnastikası da yer alıb.
İdman gimnastikası üzrə ilk dünya çempitonatı FİQ-in əsasını qoymuş belçikalı N.C.Kuperusun təşəbbüsü ilə 1903-cü ildə Antverpendə keçirilib. 1903-cü ildən 1913-cü ilə qədər dünya çempionatları iki ildən bir, 1922-ci ildən isə dörd ildən bir keçirilib. FİQ-nin 1977-ci ildə düzənlənən konqresi gimnastika üzrə dünya çempionatlarının yenidən iki ildən bir keçirilməsi haqqında qərar qəbul edib.
Qadınlar ilk dəfə dünya çempionatlarında 1938-ci ildən iştirak etməyə başlayıblar.
Avropa çempionatı isə 1969-cu ildən etibarən düzənlənir.
İdman gimnastikası olimpiya oyunlarında
İlk müasir Olimpiya oyunlarında kişilər gimnastikanın turnik, at, həlqə, dayaqla tullanma və kanatla dırmanma növləri üzrə yarışıblar. İlk Olimpiya çempionları tirdə Alfred Flatov (Almaniya), dayaqla tullanmada onun həmvətəni Karl Şuman, dəstəkli atda Luis Zutter (İsveçrə), turnikdə German Vayngertner (Almaniya), həlqələrlə İoannis Mitropulos (Yunanıstan), kanatla dırmanmada Nikolass Andiriakonukos (Yunanıstan) olublar. Şəxsi və komanda birinciliklərində Almaniya gimnastları fərqləniblər: 5 qızıl, 3 gümüş və 1 bürünc medal. Olimpiya oyunlarında nümayiş etdirilən gimnastika yarışlarına qadınlar ilk dəfə 1928-ci ildə Amsterdamda keçirilən 9-cu Olimpiadada qatılıblar. Maraqlıdır ki, 1996-cı ildə Atlanta Olimpiya Oyunlarında iştirak edən kişi və qadın gimnastların sayı bərabər idi – 108 gimnast.
Məşhur idman gimnastları
Müxtəlif illərdə idman gimnastikasının inkişafı məşhur gimnastların adı ilə bağlıdır. SSRİ yığmasının tərkibində XVI, XVII və VIII Olimpiya Oyunlarında cəmi 18 medal (9 qızıl, 5 gümüş, 4 bürünc) qazanmış Larisa Latinanın adı bütün dünyaya yaxşı tanışdır. O, iki dəfə (Melbrun və Roma Olimpiadalarında) çoxnövçülük üzrə mütləq çempion tituluna layiq görülüb (gimnastlar üçün ən yüksək titul "mütləq çempion" adıdır). XX, XXI və XXII Olimpiadaların iştirakçısı, 15 medalın (7 qızıl, 5 gümüş, 3 bürünc) sahibi, Monreal Oyunlarının mütləq çempionu Nikolay Andrianov, XVI, XVII və XVIII Olimpiadalarda 13 medala layiq görülmüş Boris Şaxlin (7 qızıl, 4 gümüş, 2 bürünc), yapon gimnastı Takasi Ono (5 qızıl, 4 gümüş, 4 bürünc) və başqaları idman gimnastikasının tarixinə şanlı səhifələr yazıblar.
İdman gimnastikası Azərbaycanda
İdman gimnastikası Azərbaycanda keçən əsrin 30-cu illərindən etibarən inkişaf etməyə başlayıb. 1939-cu ildə Bakıda ilk respublika çempionatı keçirilib. 50-ci illərin sonundan etibarən isə Azərbaycanda güclü idman gimnastları nəsli yetişib. Tofiq Mehtiyev, Dmitri Filonov, Kamal Abdullayev, Çingiz Şamilov, Natalya Abdinova (Şetinkina), Raisa Timinova kimi gimnastlar Azərbayjanın idman şərəfini müxtəlif beynəlxalq turnirlərdə layiqincə qoruyublar. 80-ci illərdə isə Kamran Fərzəliyev, Vaqif Sədiyev və Valeri Belenkinin simasında Azərbaycan idman gimnastikasına yeni nəfəs, yeni ruh gəlib.
Azərbaycanıvn ən müşhur idman gimnastı Valeri Belenki 1969-cu ildə Bakıda anadan olub. Kiçik yaşlarından bu idman növü ilə məşğul olmağa başlayan Belenki artıq 14 yaşında SSRİ yığmasının tərkibinə dəvət edilib. 1986-cı ildə Azərbayjanın mütləq çempionu və Azərbayjan kubokunun sahibi olan Valeri Belenki SSRİ yığmasının tərkibində 1989-cu ildə dünya çempionu adını qazanıb. 1990-cı ildə SSRİ yığmasının tərkibində ABŞ-nin Sietl şəhərində keçirilən Xoş Məramlı Oyunlarda paralel qollarda, halqalarda çempion, atda, sərbəst hərəkətlərdə gümüş, dayaqlı tullanmada isə bürünc mükafatçı olub.
1991-ci ildə Dünya kubokunu qazanan V. Belenki 1992-ci ildə Barselonada keçirilən XXV Olimpiya Oyunlarında MDB komandası tərkibində çempion adını qazanıb, şəxsi birincilikdə isə bürünc medala sahib olub.
1995-ci ildə Avropa çempionatının bürünc mükafatını, atla yarışlarda isə qitə çempionu adını qazanıb.
2015-ci ildə Bakı şəhərində keçirilən Birinci Avropa Oyunlarında Oleq Stepko, Pyotr Paxnyuk və Eldar Səfərov komanda hesabında Azərbaycana bürünc medal qazandırmışlar.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- İdman gimnastikası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Idman gimnastikasi bura gimnastika levazimatlari doseme mesqleri ve dayaqlar daxildir Idman gimnastikasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi Gimnastika termini b e e texminen V esrde qedim Yunanistanda tehsil herbi ve saglamliq ucun kompleks hereketleri ifade edirdi Qedim yunanlar bele hesab edirdiler ki gimnastika bedene ceviklik guc celdlik qedd qamet gozellik verir insana igidlik ve neciblik hissleri asilayir Yunanlar gimnastik hereketlerden fiziki inkisaf ucun deyil hem de herbcilerin yetisdirilmesinde de istifade edirdiler Qedim Romada legionerleri doyuse hazirlayarken onlara destekli atlar ve xususi tirlerle telim kecirdiler Qladiator mekteblerinde gimnastika qladiatorun cevikliyinin ve dozumluluyunun yukseldilmesinde evezedilmez rol oynayirdi Intibah dovrunde humanistler genclerin fiziki terbiyyesi ve herterefli inkisafinda gimnastikaya boyuk ehemiyyet verirdiler 16 ci esrde gimnastika uzre gorkemli mutexessis I Merkurialis Gimnastika inceseneti haqqinda eserini nesr etdirmisdi Gimnastikanin inkisafinda en yuksek tejrubi ve nezeri biliklerin esasini alman pedaqoqu Fit 1763 1836 ve F Quts Muts 1759 1839 qoyublar Onlar gimnastik hereketlerin biomexanikasi haqqinda tesevvurler aletlerle gimnastik hereketler metodikasinin islenib hazirlanmasina oz layiqli tohfelerini vermisler Isvec gimnastikasinin esasini qoymus ata ve ogul P Q Linq 1776 1839 ve Y Linq 1820 1886 gimnastikaya yeni aletler muxtelif olculu nerdivan ve tir daxil edibler temrinleri anatomik elametlerine gore tesnifatlasdiriblar Idman gimnastikasinin suretli inkisafi teskilatlanma ile neticelenib 1881 ci ilde Beynelxalq Gimnastika Federasiyasi FIG yaradilib Bes ilden sonra yeni 1896 ci ilde Afinada kecirilen ilk Olimpiya Oyunlarinin proqramina salinan idman novleri arasinda idman gimnastikasi da yer alib Idman gimnastikasi uzre ilk dunya cempitonati FIQ in esasini qoymus belcikali N C Kuperusun tesebbusu ile 1903 cu ilde Antverpende kecirilib 1903 cu ilden 1913 cu ile qeder dunya cempionatlari iki ilden bir 1922 ci ilden ise dord ilden bir kecirilib FIQ nin 1977 ci ilde duzenlenen konqresi gimnastika uzre dunya cempionatlarinin yeniden iki ilden bir kecirilmesi haqqinda qerar qebul edib Qadinlar ilk defe dunya cempionatlarinda 1938 ci ilden istirak etmeye baslayiblar Avropa cempionati ise 1969 cu ilden etibaren duzenlenir Idman gimnastikasi olimpiya oyunlarindaIlk muasir Olimpiya oyunlarinda kisiler gimnastikanin turnik at helqe dayaqla tullanma ve kanatla dirmanma novleri uzre yarisiblar Ilk Olimpiya cempionlari tirde Alfred Flatov Almaniya dayaqla tullanmada onun hemveteni Karl Suman destekli atda Luis Zutter Isvecre turnikde German Vayngertner Almaniya helqelerle Ioannis Mitropulos Yunanistan kanatla dirmanmada Nikolass Andiriakonukos Yunanistan olublar Sexsi ve komanda birinciliklerinde Almaniya gimnastlari ferqlenibler 5 qizil 3 gumus ve 1 burunc medal Olimpiya oyunlarinda numayis etdirilen gimnastika yarislarina qadinlar ilk defe 1928 ci ilde Amsterdamda kecirilen 9 cu Olimpiadada qatiliblar Maraqlidir ki 1996 ci ilde Atlanta Olimpiya Oyunlarinda istirak eden kisi ve qadin gimnastlarin sayi beraber idi 108 gimnast Meshur idman gimnastlariMuxtelif illerde idman gimnastikasinin inkisafi meshur gimnastlarin adi ile baglidir SSRI yigmasinin terkibinde XVI XVII ve VIII Olimpiya Oyunlarinda cemi 18 medal 9 qizil 5 gumus 4 burunc qazanmis Larisa Latinanin adi butun dunyaya yaxsi tanisdir O iki defe Melbrun ve Roma Olimpiadalarinda coxnovculuk uzre mutleq cempion tituluna layiq gorulub gimnastlar ucun en yuksek titul mutleq cempion adidir XX XXI ve XXII Olimpiadalarin istirakcisi 15 medalin 7 qizil 5 gumus 3 burunc sahibi Monreal Oyunlarinin mutleq cempionu Nikolay Andrianov XVI XVII ve XVIII Olimpiadalarda 13 medala layiq gorulmus Boris Saxlin 7 qizil 4 gumus 2 burunc yapon gimnasti Takasi Ono 5 qizil 4 gumus 4 burunc ve basqalari idman gimnastikasinin tarixine sanli sehifeler yaziblar Idman gimnastikasi AzerbaycandaIdman gimnastikasi Azerbaycanda kecen esrin 30 cu illerinden etibaren inkisaf etmeye baslayib 1939 cu ilde Bakida ilk respublika cempionati kecirilib 50 ci illerin sonundan etibaren ise Azerbaycanda guclu idman gimnastlari nesli yetisib Tofiq Mehtiyev Dmitri Filonov Kamal Abdullayev Cingiz Samilov Natalya Abdinova Setinkina Raisa Timinova kimi gimnastlar Azerbayjanin idman serefini muxtelif beynelxalq turnirlerde layiqince qoruyublar 80 ci illerde ise Kamran Ferzeliyev Vaqif Sediyev ve Valeri Belenkinin simasinda Azerbaycan idman gimnastikasina yeni nefes yeni ruh gelib Azerbaycanivn en mushur idman gimnasti Valeri Belenki 1969 cu ilde Bakida anadan olub Kicik yaslarindan bu idman novu ile mesgul olmaga baslayan Belenki artiq 14 yasinda SSRI yigmasinin terkibine devet edilib 1986 ci ilde Azerbayjanin mutleq cempionu ve Azerbayjan kubokunun sahibi olan Valeri Belenki SSRI yigmasinin terkibinde 1989 cu ilde dunya cempionu adini qazanib 1990 ci ilde SSRI yigmasinin terkibinde ABS nin Sietl seherinde kecirilen Xos Meramli Oyunlarda paralel qollarda halqalarda cempion atda serbest hereketlerde gumus dayaqli tullanmada ise burunc mukafatci olub 1991 ci ilde Dunya kubokunu qazanan V Belenki 1992 ci ilde Barselonada kecirilen XXV Olimpiya Oyunlarinda MDB komandasi terkibinde cempion adini qazanib sexsi birincilikde ise burunc medala sahib olub 1995 ci ilde Avropa cempionatinin burunc mukafatini atla yarislarda ise qite cempionu adini qazanib 2015 ci ilde Baki seherinde kecirilen Birinci Avropa Oyunlarinda Oleq Stepko Pyotr Paxnyuk ve Eldar Seferov komanda hesabinda Azerbaycana burunc medal qazandirmislar Hemcinin baxBedii gimnastika GimnastikaXarici kecidlerIdman gimnastikasi