Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İd Kah məscidi — (uyğ. ھېيتگاھ مەسچىتى; çin. 艾提尕尔清真寺; fars dilində: عیدگاه, Eydgah, mənası "Bayram, şənlik yeri") Çinin, Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunun, Qaşqar şəhərində yerləşən məscid.
| İslam | |
| مسجد عيدگاه İd Kah Məscidi | |
|---|---|
| 艾提尕尔清真寺 Ài Tí Gǎ Ěr Qīng Zhēn Sì | |
 | |
| Din | |
| Mərasimləri | 20000 |
| Statusu | məscid |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ÇXR |
| Bölgə | Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu |
| Yeri | Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu, Qaşqar Çin Xalq Respublikası |
| Memarlıq | |
| Tikdirəni | |
| Memarı | Saqsız Mirza |
| Üslubu | məscid |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
İd Kah məscidi Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunda ən böyük məsciddir və Çindəki ən böyük məscidlərdən biridir. Hər cümə təxminən 10.000 nəfər ibadət edir və 20.000 nəfərə qədər insan məsciddə ibadət edə bilər.
Məscid Əmir Seyid Əlinin iki oğlundan böyüyü Saqsız Mirzə tərəfindən tikilmişdir. Atalarının xatirəsini yad etmək üçün 1442-ci ildə tikilən məscid (996-cı ilə aid köhnə tikililəri özündə birləşdirsə də) 16.800 kvadrat metr ərazini əhatə edir.
Məscidin müasir qızıl kərpicdən olan tikilisi 1798-ci ildə inşa edilmişdir və 1832-ci ildə mövcud ölçüsünə qədər daha da genişləndirilmişdir.
9 avqust 1933-cü ildə Çin Respublikası Milli İnqilab Ordusunun 36-cı müsəlman Diviziyasının generalı huey Ma Çzanq Kumul üsyanının uyğur liderlərindən olan Timur Bəyi öldürdü və başını kəsib İd Kah məscidində süngü üzərinə keçirərək ümumi tamaşaya qoydu.
1934-cü ilin martında uyğur əmiri Abdulla Buğranın da başının kəsildiyi, başının İd Kah məscidində göstərildiyi mənbələrdə əksini tapmışdır.
1934-cü ilin aprelində çinli müsəlman general Ma Çjunin, Qaşqardakı İd Kah məscidində nitq söyləmişdir. Bu nitqində o, uyğurlara Çin Respublikası Nankinin Homindan hökumətinə sadiq qalmalarını tələb etmişdir.
30 iyul 2014-cü ildə məscidin imamı, Cumə Tahir səhər namazına qatıldıqdan bir müddət sonra bıçaqlanaraq öldürülmüşdür. Oğlu Məmət Cümə İd Kah məscidinin hazırkı imamıdır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
İd Kah məscidi bir ibadətgah, sutra salonu, darvaza qülləsi və bəzi digər köməkçi binalardan ibarətdir. Məbəd qapısı sarı kərpicdən düzəldilib, qapısı 4.7 metr, eni 4.3 metr, darvaza binası isə təqribən 17 metrdir. Darvaza qülləsinin hər iki tərəfində 18 metr hündürlüyündə iki minarə asimmetrik şəkildə tikilib və qüllənin zirvəsində aypara dayanır. Hər gün sübh çağı məbədin imamı beş dəfə qalaya qalxaraq, müsəlmanları ibadət etməyə çağırır. Darvaza qülləsinin arxasında üstündə minarə olan böyük bir tağ var.
Dini təqiblər
Azad Asiya radiosu, 2018-ci ildə məscidin ön girişinin kənarında çoxdan asılı olan, Quran ayələrini özündə əks etdirən lövhənin hökumət məmurları tərəfindən "Uyğur inancını, ədəbi əsərlərini və dilini ortadan qaldırmaq" üçün qaldırıldığını bildirirdi.
2020-ci ilin mayında Azad Asiya radiosu lövhənin götürülməsi barədə yenidən məlumat vermişdir. Lakin 2020-ci ilin iyul ayında ABŞ-dakı Çin səfirliyi məscidin içərisində asılmış lövhəni göstərən imamla video müsahibəsini təqdim edərək məscidin təmir olunduğunu iddia etdi. İmam lövhənin yağış suları və günəş şüalarından korlanmaması üçün içəriyə köçürüldüyünü bildirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Peter Neville-Hadley. Frommer's China. Frommer's, 2003. ISBN . Page 302.
- Steinhardt, Nancy Shatzman. China's Early Mosques. Edinburgh: Edinburgh University Press. 2015. 268. ISBN .
- S. Frederick Starr. Xinjiang: China's Muslim borderland. M.E. Sharpe. 2004. səh. 77. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- James A. Millward. Eurasian crossroads: a history of Xinjiang. Columbia University Press. 2007. səh. 198. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- Andrew D. W. Forbes. Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911–1949. Cambridge, England: CUP Archive. 1986. səh. 93. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- The British newspaper The Times reported that a turki chief was beheaded on August 25, 1933
- Christian Tyler. Wild West China: the taming of Xinjiang. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press. 2004. səh. 116. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- Andrew D. W. Forbes. Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911–1949. Cambridge, England: CUP Archive. 1986. səh. 123. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- S. Frederick Starr. Xinjiang: China's Muslim borderland. M.E. Sharpe. 2004. səh. 79. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- James A. Millward. Eurasian crossroads: a history of Xinjiang. Columbia University Press. 2007. səh. 200. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- Andrew D. W. Forbes. Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911–1949. Cambridge, England: CUP Archive. 1986. səh. 124. ISBN . İstifadə tarixi: 2010-06-28.
- "Xinjiang imam killed after clashes". 31 July 2014. 23 August 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 22 August 2018 – www.bbc.co.uk vasitəsilə.
- James T. Areddy. "State-Appointed Muslim Leader Killed in China". The Wall Street Journal. 31 July 2014. 6 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 1 August 2014.
- "Removal of Islamic Motifs Leaves Xinjiang's Id Kah Mosque 'a Shell For Unsuspecting Visitors'". Radio Free Asia (ingilis). 2020-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-12.
- "Removal of Islamic Motifs Leaves Xinjiang's Id Kah Mosque 'a Shell For Unsuspecting Visitors'". Radio Free Asia (ingilis). 2020-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-02.
- "Chinese Embassy in US". Twitter (ingilis). 2020-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-08-12.
- "Xinjiang imam refutes U.S. rumor on plaque of historic mosque - Xinhua | English.news.cn". www.xinhuanet.com. 2020-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-02.
Xarici keçidlər
- Çinin daxilinə səyahət (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Id Kah mescidi uyg ھېيتگاھ مەسچىتى cin 艾提尕尔清真寺 fars dilinde عیدگاه Eydgah menasi Bayram senlik yeri Cinin Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunun Qasqar seherinde yerlesen mescid Islamمسجد عيدگاه Id Kah Mescidi艾提尕尔清真寺 Ai Ti Gǎ Er Qing Zhen SiDinMerasimleri 20000Statusu mescidYerlesmesiOlke CXRBolge Sintszyan Uygur Muxtar RayonuYeri Sintszyan Uygur Muxtar Rayonu Qasqar Cin Xalq RespublikasiMemarliqTikdireni CinMemari Saqsiz MirzaUslubu mescidId Kah mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiId Kah mescidi Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunda en boyuk mesciddir ve Cindeki en boyuk mescidlerden biridir Her cume texminen 10 000 nefer ibadet edir ve 20 000 nefere qeder insan mescidde ibadet ede biler Mescid Emir Seyid Elinin iki oglundan boyuyu Saqsiz Mirze terefinden tikilmisdir Atalarinin xatiresini yad etmek ucun 1442 ci ilde tikilen mescid 996 ci ile aid kohne tikilileri ozunde birlesdirse de 16 800 kvadrat metr erazini ehate edir Mescidin muasir qizil kerpicden olan tikilisi 1798 ci ilde insa edilmisdir ve 1832 ci ilde movcud olcusune qeder daha da genislendirilmisdir 9 avqust 1933 cu ilde Cin Respublikasi Milli Inqilab Ordusunun 36 ci muselman Diviziyasinin generali huey Ma Czanq Kumul usyaninin uygur liderlerinden olan Timur Beyi oldurdu ve basini kesib Id Kah mescidinde sungu uzerine kecirerek umumi tamasaya qoydu 1934 cu ilin martinda uygur emiri Abdulla Bugranin da basinin kesildiyi basinin Id Kah mescidinde gosterildiyi menbelerde eksini tapmisdir 1934 cu ilin aprelinde cinli muselman general Ma Cjunin Qasqardaki Id Kah mescidinde nitq soylemisdir Bu nitqinde o uygurlara Cin Respublikasi Nankinin Homindan hokumetine sadiq qalmalarini teleb etmisdir 30 iyul 2014 cu ilde mescidin imami Cume Tahir seher namazina qatildiqdan bir muddet sonra bicaqlanaraq oldurulmusdur Oglu Memet Cume Id Kah mescidinin hazirki imamidir Memarliq xususiyyetleriId Kah mescidi v 2009 cu ilde Id Kah mescidi bir ibadetgah sutra salonu darvaza qullesi ve bezi diger komekci binalardan ibaretdir Mebed qapisi sari kerpicden duzeldilib qapisi 4 7 metr eni 4 3 metr darvaza binasi ise teqriben 17 metrdir Darvaza qullesinin her iki terefinde 18 metr hundurluyunde iki minare asimmetrik sekilde tikilib ve qullenin zirvesinde aypara dayanir Her gun subh cagi mebedin imami bes defe qalaya qalxaraq muselmanlari ibadet etmeye cagirir Darvaza qullesinin arxasinda ustunde minare olan boyuk bir tag var Dini teqiblerAzad Asiya radiosu 2018 ci ilde mescidin on girisinin kenarinda coxdan asili olan Quran ayelerini ozunde eks etdiren lovhenin hokumet memurlari terefinden Uygur inancini edebi eserlerini ve dilini ortadan qaldirmaq ucun qaldirildigini bildirirdi 2020 ci ilin mayinda Azad Asiya radiosu lovhenin goturulmesi barede yeniden melumat vermisdir Lakin 2020 ci ilin iyul ayinda ABS daki Cin sefirliyi mescidin icerisinde asilmis lovheni gosteren imamla video musahibesini teqdim ederek mescidin temir olundugunu iddia etdi Imam lovhenin yagis sulari ve gunes sualarindan korlanmamasi ucun iceriye kocurulduyunu bildirdi Hemcinin baxCinde Islam Islam memarligiIstinadlarPeter Neville Hadley Frommer s China Frommer s 2003 ISBN 978 0 7645 6755 1 Page 302 Steinhardt Nancy Shatzman China s Early Mosques Edinburgh Edinburgh University Press 2015 268 ISBN 978 0 7486 7041 3 S Frederick Starr Xinjiang China s Muslim borderland M E Sharpe 2004 seh 77 ISBN 0 7656 1318 2 Istifade tarixi 2010 06 28 James A Millward Eurasian crossroads a history of Xinjiang Columbia University Press 2007 seh 198 ISBN 978 0 231 13924 3 Istifade tarixi 2010 06 28 Andrew D W Forbes Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Cambridge England CUP Archive 1986 seh 93 ISBN 0 521 25514 7 Istifade tarixi 2010 06 28 The British newspaper The Times reported that a turki chief was beheaded on August 25 1933 Christian Tyler Wild West China the taming of Xinjiang New Brunswick New Jersey Rutgers University Press 2004 seh 116 ISBN 0 8135 3533 6 Istifade tarixi 2010 06 28 Andrew D W Forbes Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Cambridge England CUP Archive 1986 seh 123 ISBN 0 521 25514 7 Istifade tarixi 2010 06 28 S Frederick Starr Xinjiang China s Muslim borderland M E Sharpe 2004 seh 79 ISBN 0 7656 1318 2 Istifade tarixi 2010 06 28 James A Millward Eurasian crossroads a history of Xinjiang Columbia University Press 2007 seh 200 ISBN 978 0 231 13924 3 Istifade tarixi 2010 06 28 Andrew D W Forbes Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Cambridge England CUP Archive 1986 seh 124 ISBN 0 521 25514 7 Istifade tarixi 2010 06 28 Xinjiang imam killed after clashes 31 July 2014 23 August 2018 tarixinde Istifade tarixi 22 August 2018 www bbc co uk vasitesile James T Areddy State Appointed Muslim Leader Killed in China The Wall Street Journal 31 July 2014 6 April 2019 tarixinde Istifade tarixi 1 August 2014 Removal of Islamic Motifs Leaves Xinjiang s Id Kah Mosque a Shell For Unsuspecting Visitors Radio Free Asia ingilis 2020 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 12 Removal of Islamic Motifs Leaves Xinjiang s Id Kah Mosque a Shell For Unsuspecting Visitors Radio Free Asia ingilis 2020 07 31 tarixinde Istifade tarixi 2021 01 02 Chinese Embassy in US Twitter ingilis 2020 07 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 08 12 Xinjiang imam refutes U S rumor on plaque of historic mosque Xinhua English news cn www xinhuanet com 2020 08 21 tarixinde Istifade tarixi 2021 01 02 Xarici kecidlerVikianbarda Id Kah mescidi ile elaqeli mediafayllar var Cinin daxiline seyahet ing