Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çusovaya (yuxarı axarlarında — Gündüz Çusovası) — Orta Uralda çay. Kama çayının sol qolu. Rusiyanın Perim diyarından, Sverdlovski və Çelyabinsk vilayətlərindən axır. Çayın özəlliklərindən biri odur ki, o Ural dağlarının şərq yamaclarından başlanğıcını götürür, silsiləni kəsib keçir və qərb yamacları boyu axır.
| Çusovaya | |
|---|---|
| rus. Чусовая | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Mənbəyi | Böyük Çusov gölü |
| • Yüksəkliyi | 399 m |
| Mənsəbi | Kama su anbarı |
| • Yüksəkliyi | 108 m |
| Uzunluğu | 592 km |
| Su sərfi | 222 m³/s |
| Su hövzəsi | Kama çayı, Volqa, Xəzər dənizi |
| Hövzəsinin sahəsi | 47600 km² |
| [ru] | 10010100512111100010035 |
Çayın sahilləri çox mənzərəlidir. Çusovaya çayı Uralın ən populyar turizm obyektlərindən biridir. Çayın bəzəyi onu əhatə edən qayalardı. Qayalar çayın Ural dağlarını kəsib keçdiyi ərazidə üstünlük təşkil edir.
Ümumi məlumat
Çayın uzunluğu — 592 km-dir. (Çelyabinsk vilayətində — 20 km, Sverdlovsk vilayəti — 377 km, Perim diyarında — 195 km). Sutoplayıcı hövzəsi 23 000 km²-dir. Orta meyillik 0,4 m/km-dir. Hövzənin dəniz səviyyəsindən orta hündürlüyü 356 metrdir.
Çay öz başlanğıcını Çelyabinsk vilayətinin şimalındakı bataqlıq ərazidə yerləşən Böyük Çusov gölündən götürür (399 metr). Çay göldən çıxdıqdan sonra şimala doğru axır. 45 km-dən sonra Qərbi Çusovaya çayı ilə birləşir. Daha sonra çay Ural dağlarının şərq yamacları ilə 150 km şimala doğru axır. Bu bölgədə çayın eni 10–13 metr arasında dəyişir.
Orta axarlarda çay dərəsi ensizləşir, yamacları kanyona bənzər xarakter alır. Paleozoy yaşlı süxurların kəsib keçən çay sahillərində böyük qayalıqlar formalaşdırır. Qayaların hündürlüyü 10–115 metr arasında dəyişir. Sahil boyu bu qayalar 30–1500 metrə yaxın uzana bilir. Çayın keçdiyi bu ərazidə karst prosesləri geniş yayılmış və mağaralar üstünlük təşkil edir.
Aşağı axarlarında çay düzənlik xarakteri daşıyır. Çayın sürəti zəifləyir. Yatağı bəzən 300 metrə qədər genişlənir. Çay Kama su anbarına tökülür. Su anbarı tam dolan zaman çayın mənsəbi 125 km məsafəyə qədər su anbarının suyu ilə dolur.
İstinadlar
- Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 11. Средний Урал и Приуралье. Вып. 1. Кама / под ред. В. В. Николаенко. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 324 с.
- Белявский П. Е., Рудаков В. Е. Кама, река // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
- "Первоуральский район. История и география". prvregion.narod.ru (rus). 2021-12-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- Полякова Е. Н. "Источники изучения пермской топонимии XVI—XVII вв". elar.urfu.ru (rus). 2022-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-22. // Известия Уральского государственного университета. — 2001. — № 20. — С. 78–82.
- . rekachusovaya.ru (rus). 2019-04-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-02-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-08.
- Чусовая // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cusovaya yuxari axarlarinda Gunduz Cusovasi Orta Uralda cay Kama cayinin sol qolu Rusiyanin Perim diyarindan Sverdlovski ve Celyabinsk vilayetlerinden axir Cayin ozelliklerinden biri odur ki o Ural daglarinin serq yamaclarindan baslangicini goturur silsileni kesib kecir ve qerb yamaclari boyu axir Cusovayarus ChusovayaOlke RusiyaMenbeyi Boyuk Cusov golu Yuksekliyi 399 mMensebi Kama su anbari Yuksekliyi 108 mUzunlugu 592 kmSu serfi 222 m sSu hovzesi Kama cayi Volqa Xezer deniziHovzesinin sahesi 47600 km ru 10010100512111100010035menbeyi mensebiCusovaya cayi Rusiyain fiziki xeritesinde 56 09 sm e 60 20 s u 58 07 sm e 57 01 s u Cayin sahilleri cox menzerelidir Cusovaya cayi Uralin en populyar turizm obyektlerinden biridir Cayin bezeyi onu ehate eden qayalardi Qayalar cayin Ural daglarini kesib kecdiyi erazide ustunluk teskil edir Umumi melumatCayin uzunlugu 592 km dir Celyabinsk vilayetinde 20 km Sverdlovsk vilayeti 377 km Perim diyarinda 195 km Sutoplayici hovzesi 23 000 km dir Orta meyillik 0 4 m km dir Hovzenin deniz seviyyesinden orta hundurluyu 356 metrdir Cay oz baslangicini Celyabinsk vilayetinin simalindaki bataqliq erazide yerlesen Boyuk Cusov golunden goturur 399 metr Cay golden cixdiqdan sonra simala dogru axir 45 km den sonra Qerbi Cusovaya cayi ile birlesir Daha sonra cay Ural daglarinin serq yamaclari ile 150 km simala dogru axir Bu bolgede cayin eni 10 13 metr arasinda deyisir Orta axarlarda cay deresi ensizlesir yamaclari kanyona benzer xarakter alir Paleozoy yasli suxurlarin kesib kecen cay sahillerinde boyuk qayaliqlar formalasdirir Qayalarin hundurluyu 10 115 metr arasinda deyisir Sahil boyu bu qayalar 30 1500 metre yaxin uzana bilir Cayin kecdiyi bu erazide karst prosesleri genis yayilmis ve magaralar ustunluk teskil edir Asagi axarlarinda cay duzenlik xarakteri dasiyir Cayin sureti zeifleyir Yatagi bezen 300 metre qeder genislenir Cay Kama su anbarina tokulur Su anbari tam dolan zaman cayin mensebi 125 km mesafeye qeder su anbarinin suyu ile dolur IstinadlarResursy poverhnostnyh vod SSSR Gidrologicheskaya izuchennost T 11 Srednij Ural i Priurale Vyp 1 Kama pod red V V Nikolaenko L Gidrometeoizdat 1966 324 s Belyavskij P E Rudakov V E Kama reka Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Pervouralskij rajon Istoriya i geografiya prvregion narod ru rus 2021 12 19 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 22 Polyakova E N Istochniki izucheniya permskoj toponimii XVI XVII vv elar urfu ru rus 2022 04 19 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 22 Izvestiya Uralskogo gosudarstvennogo universiteta 2001 20 S 78 82 rekachusovaya ru rus 2019 04 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 22 Arxivlenmis suret 2014 02 19 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 08 Chusovaya Slovar sovremennyh geograficheskih nazvanij Rus geogr o vo Mosk centr Pod obsh red akad V M Kotlyakova Institut geografii RAN Ekaterinburg U Faktoriya 2006