Kama (udm. Кам, tatar. Чулман) — Rusiyanın Avropa hissəsindən axan çay. Volqa çayının sol və böyük qolu.
Kama çayı | |
---|---|
udm. Кам, tatar. Чулман | |
Ölkələr | |
Mənbəyi | |
• Yüksəkliyi | 1882 m |
Mənsəbi | Volqa çayı |
• Yüksəkliyi | 36 m |
Uzunluğu | 1805 km |
Meyilliyi | 0,11 m/km |
Su sərfi | 4.100 m³/s |
Su hövzəsi | Volqa çayı/Xəzər dənizi |
Hövzəsinin sahəsi | 507000 km² |
| |
[ru] | 10010100112111100000016 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Hazırda Kamanın uzunluğu 1805 km təşkil edir. Bununla belə Kuybışev su anbarının tikintisi ilə onun uzunluğu 2030 kilometrə çatmasına səbəb olmuşdur. Çay ümumilikdə 74 718 qol qəbul edir. Onun hövzəsinin sahəsi 521 000 km² təşkil edir.
Adı
Çayın adı uqro-fin dillərindən əmələ gəlməsi ehtimal edilir. Müasir formasına gəldikdə Udmurt dilində udm. кам sözü «çay, böyük çau» anlamı daşıyır. Fərziyəyə görə "Komi" etnomini Kama çayını adından törəmişdir.
Coğrafiya
Çay öz başlanğıcını Udmurtiyanın Kezki rayonu, Kuliqa kəndi yaxınlığından götürür. Mənbəyi Vernekams yüksəkliyidir. Yuxarı axarlarda axarı sabit olmayaraq lillidir. Ən böyük Qolu Ağidel çayıdır. Çay 400–1200 m arası enə malik yatağa sahibdir. Çay Kuybışev su anbarında reyləşən tökülür.
Qolları
Kamaya ümumilikdə 73 718 çay tökülür. Bunun 94,5 % 10 kimoletrdən çox axara sahib deyildir. Əsas sol qolları: Cənubi Keltma, Vişera, Çusovaya, Belaya, İk, Zay, Şeşma, Menzelya; sol qolları: Kosa, Obva, Vyatka, İj, Toyma, Myoma.
Qolların siyahısı
- 1 km: Vyatka (1314 km)
- 9 km: Zay (219 km)
- 53 km: Toyma (121 km)
- 65 km: Vetki
- 75 km: Çelna
- 78 km: Şilna
- 118 km: İl (571 km)
- 124 km: İj (237 km)
- 177 km: Ağidel (çay) (1430 km)
- 227 km: Vetlyanka
- 232 km: Berezovka
- 240 km: Buy (228 km)
- 241 km: Kambarka
- 259 km: Şolya
- 271 km: Kiçik Sarapulka
- 277 km: Böyük Sarapulka
- 329 km: Siva (206 km)
- 493 km: Tulva (118 km)
- 545 km: Oçyor
- 549 km: Yuq
- 572 km: Taborka
- 576 km: Peremka
- 586 km: Nıtva
- 605 km: Sırka
- 620 km: Çakva
- 624 km: Syuzva
- 631 km: Palta
- 636 km: Kiçik Lasva
- 638 km: Lasva
- 693 km: Çusovaya (735 km)
- 729 km: Polzna
- 745 km: Dobryanka
- 748 km: Tyos
- 776 km: Qarevaya
- 776 km: Lyovna
- 780 km: Obva (247 km)
- 787 km: Böyük Visim
- 792 km: Çyormoz (121 km)
- 799 km: Aşağı Lux
- 807 km: Kosva (283 km)
- 810 km: İnva (257 km)
- 824 km: Emelyanixa
- 835 km: Pojva
- 844 km: Tuzim
- 846 km: Sınva
- 864 km: Poz
- 872 km: Poludennı Kondas (102 km)
- 872 km: Kondas
- 879 km: Yayva (304 km)
- 881 km: Lyonva
- 889 km: Zıryanka
- 891 km: Tolıç
- 913 km: Lısva
- 919 km: Usolka
- 930 km: Borovaya
- 932 km: Vilva
- 937 km: Moşevisa
- 958 km: Vişera (415 km)
- 962 km: Qremyaçevka
- 965 km: Kerçevka
- 996 km: Urolka (140 km)
- 1005 km: Bolşoy Kozır
- 1014 km: Çyolva
- 1025 km: Çumıç
- 1037 km: Vilva
- 1056 km: Pilva (214 km)
- 1060 km: Cənubi Keltms (172 km)
- 1102 km: Svetlisa
- 1109 km: Kosa (267 km)
- 1172 km: Yazevka
- 1174 km: Todya
- 1175 km: Leman
- 1181 km: Lupya (128 km)
- 1193 km: Veslyanka (266 km)
- 1195 km: Ves
- 1198 km: Pıy
- 1199 km: Sordva
- 1206 km: Volva
- 1222 km: Liz
- 1222 km: Punşin
- 1236 km: Berezovka
- 1241 km: Poqva
- 1244 km: Syova
- 1261 km: Porış (131 km)
- 1267 km: Tuprunka
- 1287 km: Piseqovka
- 1293 km: Pıelka
- 1310 km: Kujva
- 1342 km: İma
- 1349 km: Lupya
- 1364 km: Buzima
- 1379 km: Çus
- 1388 km: Kım
- 1406 km: Nırmıç
- 1421 km: Volosnisa
- 1440 km: Rıta
- 1473 km: Lupya (135 km)
- 1487 km: Çula
- 1508 km: Çyornaya
- 1519 km: Syozva
- 1528 km: Nyarpa
- 1530 km: Şalim
- 1545 km: Zuykarka
- 1551 km: Puqovka
- 1561 km: Çus
- 1562 km: Çeneq
- 1572 km: Zyozba
- 1580 km: Pura
- 1590 km: Kolıç
- 1594 km: Vok
- 1601 km: Neopol
- 1608 km: Kaya
- 1617 km: Nirim
- 1630 km: Tomız
- 1637 km: Pax
- 1640 km: Çenoq
- 1646 km: Kedra
- 1652 km: Çenoq
- 1656 km: Lıtka
- 1667 km: Syova
- 1683 km: Leman
- 1703 km: Şimali Sarday
- 1709 km: Sarday
- 1723 km: Kiçik Pızel
- 1724 km: Kampızel
- 1729 km: Lopya
- 1767 km: Nilkam
İdman
Kama çayında Perm vilayətində Yelkənli qayıqların yarışı keçirilir - Kama kuboku
Gəmiçilik
Kama nəhəng naviqasiya sisteminə malikdir. Su anbarlarının inşası onun imkanlarını artırmışdır. Kama Kerçevski qəsəbəsinə qədər gəmiçilik üçün yararlıdır. Əsas limanları: Solikamsk, Berezniki, Lyovşina, Perm, Krasnokamsk, Çaykovski, , , Naberejneye Çelnı, Nijnekamsk, Çistopol. Permdən Moskva, , Həştərxan və Ufaya reyslər təşkil edilir.
Təbiəti
Çayda çökə, nərə, çapaq, karp, , xanı, adi durnabalığı və s balıqlar yayılmışdır.
Qalereya
Bəndlər və su anbarları
Kama üzərində bir neçə yerdə bənd mövcuddur:
- Permdə, Kama su anbarını meydana gətirən bənd Kama Su Elektrik Stansiyasının yanında;
- Çaykovskidə, Votkinsk su anbarını təşkil edən bənd Votkinsk Su Elektrik Stansiyasının yanında;
- Naberejnıye Çelnıda, Nijnekamsk Su Elektrik Stansiyasının yanındakı bənd, Nijnekamsk su anbarını əmələ gətirir.
İstinadlar
- "Kama". 2021-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-24.
- . 2017-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
- Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. II. С. 172.
- Владимир Владимирович Напольских К начальным этапам этнической истории коми 2015-03-28 at the Wayback Machine
- . 2011-07-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
- Kuybışev su anbarı Kamanın uzunluğuna daxil deyil
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kama udm Kam tatar Chulman Rusiyanin Avropa hissesinden axan cay Volqa cayinin sol ve boyuk qolu Kama cayiudm Kam tatar ChulmanOlkeler Rusiya Basqirdistan TataristanMenbeyi Yuksekliyi 1882 mMensebi Volqa cayi Yuksekliyi 36 mUzunlugu 1805 kmMeyilliyi 0 11 m kmSu serfi 4 100 m sSu hovzesi Volqa cayi Xezer deniziHovzesinin sahesi 507000 km menbeyi mensebiKama Rusiyanin fiziki xeritesinde 48 11 42 sm e 53 45 15 s u 55 21 50 sm e 49 59 52 s u ru 10010100112111100000016 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hazirda Kamanin uzunlugu 1805 km teskil edir Bununla bele Kuybisev su anbarinin tikintisi ile onun uzunlugu 2030 kilometre catmasina sebeb olmusdur Cay umumilikde 74 718 qol qebul edir Onun hovzesinin sahesi 521 000 km teskil edir AdiCayin adi uqro fin dillerinden emele gelmesi ehtimal edilir Muasir formasina geldikde Udmurt dilinde udm kam sozu cay boyuk cau anlami dasiyir Ferziyeye gore Komi etnomini Kama cayini adindan toremisdir CografiyaKamanin hovzesi Cay oz baslangicini Udmurtiyanin Kezki rayonu Kuliqa kendi yaxinligindan goturur Menbeyi Vernekams yuksekliyidir Yuxari axarlarda axari sabit olmayaraq lillidir En boyuk Qolu Agidel cayidir Cay 400 1200 m arasi ene malik yataga sahibdir Cay Kuybisev su anbarinda reylesen tokulur QollariKamaya umumilikde 73 718 cay tokulur Bunun 94 5 10 kimoletrden cox axara sahib deyildir Esas sol qollari Cenubi Keltma Visera Cusovaya Belaya Ik Zay Sesma Menzelya sol qollari Kosa Obva Vyatka Ij Toyma Myoma Qollarin siyahisi 1 km Vyatka 1314 km 9 km Zay 219 km 53 km Toyma 121 km 65 km Vetki 75 km Celna 78 km Silna 118 km Il 571 km 124 km Ij 237 km 177 km Agidel cay 1430 km 227 km Vetlyanka 232 km Berezovka 240 km Buy 228 km 241 km Kambarka 259 km Solya 271 km Kicik Sarapulka 277 km Boyuk Sarapulka 329 km Siva 206 km 493 km Tulva 118 km 545 km Ocyor 549 km Yuq 572 km Taborka 576 km Peremka 586 km Nitva 605 km Sirka 620 km Cakva 624 km Syuzva 631 km Palta 636 km Kicik Lasva 638 km Lasva 693 km Cusovaya 735 km 729 km Polzna 745 km Dobryanka 748 km Tyos 776 km Qarevaya 776 km Lyovna 780 km Obva 247 km 787 km Boyuk Visim 792 km Cyormoz 121 km 799 km Asagi Lux 807 km Kosva 283 km 810 km Inva 257 km 824 km Emelyanixa 835 km Pojva 844 km Tuzim 846 km Sinva 864 km Poz 872 km Poludenni Kondas 102 km 872 km Kondas 879 km Yayva 304 km 881 km Lyonva 889 km Ziryanka 891 km Tolic 913 km Lisva 919 km Usolka 930 km Borovaya 932 km Vilva 937 km Mosevisa 958 km Visera 415 km 962 km Qremyacevka 965 km Kercevka 996 km Urolka 140 km 1005 km Bolsoy Kozir 1014 km Cyolva 1025 km Cumic 1037 km Vilva 1056 km Pilva 214 km 1060 km Cenubi Keltms 172 km 1102 km Svetlisa 1109 km Kosa 267 km 1172 km Yazevka 1174 km Todya 1175 km Leman 1181 km Lupya 128 km 1193 km Veslyanka 266 km 1195 km Ves 1198 km Piy 1199 km Sordva 1206 km Volva 1222 km Liz 1222 km Punsin 1236 km Berezovka 1241 km Poqva 1244 km Syova 1261 km Poris 131 km 1267 km Tuprunka 1287 km Piseqovka 1293 km Pielka 1310 km Kujva 1342 km Ima 1349 km Lupya 1364 km Buzima 1379 km Cus 1388 km Kim 1406 km Nirmic 1421 km Volosnisa 1440 km Rita 1473 km Lupya 135 km 1487 km Cula 1508 km Cyornaya 1519 km Syozva 1528 km Nyarpa 1530 km Salim 1545 km Zuykarka 1551 km Puqovka 1561 km Cus 1562 km Ceneq 1572 km Zyozba 1580 km Pura 1590 km Kolic 1594 km Vok 1601 km Neopol 1608 km Kaya 1617 km Nirim 1630 km Tomiz 1637 km Pax 1640 km Cenoq 1646 km Kedra 1652 km Cenoq 1656 km Litka 1667 km Syova 1683 km Leman 1703 km Simali Sarday 1709 km Sarday 1723 km Kicik Pizel 1724 km Kampizel 1729 km Lopya 1767 km NilkamIdmanKama cayinda Perm vilayetinde Yelkenli qayiqlarin yarisi kecirilir Kama kubokuGemicilikKama neheng naviqasiya sistemine malikdir Su anbarlarinin insasi onun imkanlarini artirmisdir Kama Kercevski qesebesine qeder gemicilik ucun yararlidir Esas limanlari Solikamsk Berezniki Lyovsina Perm Krasnokamsk Caykovski Naberejneye Celni Nijnekamsk Cistopol Permden Moskva Hesterxan ve Ufaya reysler teskil edilir TebietiCayda coke nere capaq karp xani adi durnabaligi ve s baliqlar yayilmisdir QalereyaBendler ve su anbarlariKama uzerinde bir nece yerde bend movcuddur Permde Kama su anbarini meydana getiren bend Kama Su Elektrik Stansiyasinin yaninda Caykovskide Votkinsk su anbarini teskil eden bend Votkinsk Su Elektrik Stansiyasinin yaninda Naberejniye Celnida Nijnekamsk Su Elektrik Stansiyasinin yanindaki bend Nijnekamsk su anbarini emele getirir Istinadlar Kama 2021 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 24 2017 06 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 24 Fasmer M Etimologicheskij slovar russkogo yazyka T II S 172 Vladimir Vladimirovich Napolskih K nachalnym etapam etnicheskoj istorii komi 2015 03 28 at the Wayback Machine 2011 07 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 24 Kuybisev su anbari Kamanin uzunluguna daxil deyil