çarlz Bebbic ing Charles Babbage 26 dekabr 1791 London 18 oktyabr 1871 Marlibon d Böyük London ingilis riyaziyyatçısı fi

Çarlz Bebbic (ing. Charles Babbage, 26 dekabr 1791^[…], London – 18 oktyabr 1871^[…], Marlibon^[d], Böyük London) — ingilis riyaziyyatçısı, filosofu və maşınqayırma mühəndisi. İlk ixtiraçısı. üzvü olmuşdur.

Çarlz Bebbic
Charles Babbage

Doğum tarixi	26 dekabr 1791(1791-12-26)^[…]
Doğum yeri	London, İngiltərə, Böyük Britaniya krallığı
Vəfat tarixi	18 oktyabr 1871(1871-10-18)^[…](79 yaşında)
Vəfat yeri	Marlibon^[d], Vestminster borosu, Böyük London, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı
Vəfat səbəbi	böyrək çatışmazlığı^[d]
Dəfn yeri	Kensal-Qrin qəbiristanlığı^[d]
Uşaqları	8
Elm sahələri	riyaziyyat, analitik fəlsəfə, informatika
Elmi dərəcələri	bakalavr^[d] (1814), magistr^[d] (1817)
İş yeri	Kembric Universiteti
Təhsili	Triniti Kolleci (1810–)
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti, Bavariya Elmlər Akademiyası^[d], Peterburq Elmlər Akademiyası, Macarıstan Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1832–), Kral statistika cəmiyyəti (1834–)
Mükafatları

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Çarlz Bebbic 26 dekabr 1791-ci il İngiltərənin cənub-qərbində yerləşən Totnes şəhərində, varlı bank işçisinin ailəsində dünyaya göz açmışdır. O hələ 1820–1860-cı illərdə ilk dəfə olaraq proqram idarəetməsinə malik olan hesablama maşının yaradılması ilə məşğul olmuşdur. Bebbicin "Mexaniki Kompüter"i üçün proqramları dahi ingilis şairi Corc Bayronun yeganə qızı, dərin riyazi biliklərə malik olan Ada Avqusta Lavleys hazırlayırdı.

İlk analitik maşının kəşfi

*On the economy of machinery and manufactures*, 1835

Çarlz Bebbic müasir kompüterin prototipi olan universal rəqəm hesablama maşınının layihəsini hazırlamışdır. Hesablama maşınları sahəsinin mütəxəssisi olan Bebbic hərtərəfli insan idi. Dahi alimin ixtiralarının siyahısına spidometr, oftalmoskop, seysmoqraf da daxildir. O, XIX əsr tarixində özündən sonra böyük iz qoymuş və tək riyaziyyat və hesablama texnikası deyil, elmin bütün sahələrində çevrilişlər etmişdir.

1830-cu ildə Çarlz Bebbic proqramla işləyən, yəni insanın iştirakı olmadan hesablama aparan hesablama maşınını yaratmağa cəhd göstərdi. Maşına proqramın perfokartlar vasitəsi ilə daxil edilməsi verilənlərin və nəticələrin isə yaddaşda saxlanması nəzərdə tutulurdu. Çarlz Bebbicin kəşfi sonradan kompyuterin yaranmasının əsasını qoydu.

Bebbicin işlərinin bir hissəsi saxlanılır.

İstinadlar

Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
Баббидж, Чарльз (rus.). // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1891. Т. IIa. С. 592.
Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
Charles Babbage // Encyclopædia Britannica (ing.).
NNDB (ing.). 2002.
http://venn.lib.cam.ac.uk/cgi-bin/search-2016.pl?sur=&suro=w&fir=&firo=c&cit=&cito=c&c=all&z=all&tex=BBG810C&sye=&eye=&col=all&maxcount=50.
https://www.britannica.com/biography/Charles-Babbage.
http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/babbage_charles.shtml.
www.accademiadellescienze.it (it.).
Kərimov S.Q., Həbibullayev S.B. İbrahimzadə T.İ. "İNFORMATİKA", 2002, Bakı
. 2013-08-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-05.

Mənbə

Вокруг Света. Jurnal. dekabr 2004
Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh.

[_bb918ba6825a8d27-1] Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_17d78a28b30b553b-2] Баббидж, Чарльз (rus.). // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1891. Т. IIa. С. 592.

[_cbac3ad4591750c3-3] Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.

[_90052750bb4e2ba9-4] Charles Babbage // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_82ac359659bec0c7-5] NNDB (ing.). 2002.

[_183f7d7fa7f980f3-6] ttp://venn.lib.cam.ac.uk/cgi-bin/search-2016.pl?sur=&suro=w&fir=&firo=c&cit=&cito=c&c=all&z=all&tex=BBG810C&sye=&eye=&col=all&maxcount=50.

[_d52985d9ad3af82f-7] ttps://www.britannica.com/biography/Charles-Babbage.

[_749a6ac6460b5ac3-8] ttp://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/babbage_charles.shtml.

[_458e02e9f8d7c4f8-9] www.accademiadellescienze.it (it.).

[10] Kərimov S.Q., Həbibullayev S.B. İbrahimzadə T.İ. "İNFORMATİKA", 2002, Bakı

[11] . 2013-08-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-05.