Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tempera (yumurta temperası kimi də adlandırlır)— suda həll oluna bilən yapışdırıcı maddəli rəngli piqmentlərdən ibarət olan davamlı, tez-quruyan rəssamlıq texnikasıdır (yapışqanlı maddə kimi adətən yumurta sarısı və ya digər xüsusi maddələr istifadə edilir). Tempera rəsmləri uzunmüddət yaxşı vəziyyətdə qala bilir və bunlara hələ bizim eranın birinci əsrlərində mövcud olmuş rəsmlər nümunə ola bilər. Yumurta temperası 1500-cü illərdən sonraya qədər də rəssamlıqda əsas üsul idi, ancaq yağlı boyakarlığın kəşfi yumurta temperasını əvəz etdi. Bir qayda olaraq, poster boyası kimi ABŞ-də istifadə olunan yapışqan maddəli və piqmentlərdən ibarət boya tez-tez "tempera boyası" adlanır. Bu boya ənənəvi tempera boyasından yapışdırıcı və xüsusi maddələrin olması ilə fərqlənir.
Tarixi
Tempera rəssamlığına aid nümunələr qədim Misirdə sarkofaq üzərindəki bəzəklərdə tapılıb. Fayum mumiya portretlərinin çoxunda tempera, bəzən isə enkaustika boyakarlığının (isti mum boyakarlığı) birləşməsindən istifadə olunub.
Müvafiq rəssamlıq texnikası Hindistanın daş məbədlərində və bir neçə mağaralarında tapılmış qədim və erkən orta əsr rəsmlərində də istifadə olunmuşdur. Temperanın köməyi ilə yüksək keyfiyyətli incəsənət nümunələri eramızın IV və X əsrlərində Baq mağarasında və eramızın VII əsrində Orissadakı Ravan Chhaya qaya sığınacağında yaradılıb.
Bu rəssamlıq texnikası Avropada orta və erkən intibah dövrü və Bizans cəmiyyətində panel boyakarlığı və İllüminati əlyazmalarında istifadə olunan əsas vasitə idi. Tempera rəssamlığı 1500-cü illərə qədər Avropada orta və erkən intibah dövründə demək olar ki, hər bir rəssam üçün ilkin panel boyakarlığı vasitəsi idi. Məsələn, Mikelancelo tərəfindən işlənmiş hər bir panel boyakarlıq nümunəsi yumurta temperasıdır.
V və IX əsrlərdə Əfqanıstanda meydana gəlmiş yağlı boyakarlıq orta əsrlərdə qərbə də öz təsirini göstərdi və nəticədə temperanı əvəz etdi. Yağlı boyakarlıq şimali Avropada XV əsr ərzində incəsənət nümunələrini yaratmaq üçün istifadə olunan əsas vasitə kimi temperanı əvəz etdi. 1500-cü illərdə yağlı boyakarlıq İtaliyada temperanı əvəz etdi. XIX və XX əsrlərdə Prerafaeliti, Sosial realizm və başqa incəsənət hərəkatları arasında, Qərbi incəsənətdə temperanın qısamüddətli dirçəlişi oldu. Tempera boyakarlığının Rusiya və Yunanıstanda istifadəsi davam edir. Bu boyakarlıq Ortodoks ikonalar üçün ənənəvi vasitədir.
Texnikası
Tempera ənənəvi olaraq, yumurta, yapışqan, su, bal və müxtəlif bitki yapışqanları kimi vasitələr və ya boyalara əllə narın hala salınmış tozvari piqmentlərlərin əlavə olunması ilə yaradılır.
Tempera boyakarlığı palitra, boşqab, kasa üzərinə qarışdırılmış tozvari piqmentlərin az miqdarda əlavə olunması ilə başlayır. Bəzi piqmentlər daha çox yumurta emulsiyası , bəziləri isə daha az yumurta emulsiyası tələb edə bilər. Bir neçə damcı distillə olunmuş su əlavə edilir. Sonra istənilən şəffaflığı almaq üçün kiçik həcmdə yumurta emulsiyası əlavə olunur. Daha çox yumurta emulsiyası, daha şəffaf boya almağa imkan verir.
Yumurta temperası
Klassik tempera boyakarlığının daha ümumi forması yumurta temperasıdır. Bunun üçün daha çox yumurtanın sarısı istifadə olunur. Yumurtanın qabığı və sarı hissənin membranı atılır. Yumurtanın sarısı heç vaxt piqmentlərin özü ilə istifadə olunmur. O demək olar ki, dərhal quruyur və quruyan kimi xırçıldayır. Bəzi agentlər müxtəlif dozalarda həmişə əlavə olunur. Bir reseptdə sirkə (həcmə görə 1:1 nisbətində yumurta sarısı) , digərində isə ağ şərab (1 hissə yumurta sarısı , 2 hissə ağ şərab) təklif oluna bilər. Yumurta temperasının bəzi istiqamətlərində yumurta sarısı və suyun müxtəlif qatışıqlarından istifadə edilir.
İkonalar və kilsə divarlarının boyanmasında istifadə olunan zaman , mayeyə xoş ətir vermək üçün bəzən əlavə edilir. Boya qarışığındakı yumurta sarısı və suyun miqdarındakı sabitliyi qorumaqla sululuq və yağlılıq arasındakı balansı təmin etmək üçün qarışıq daima tənzimlənməlidir. Tempera quruyana kimi, rəssam hava ilə təmasda olan qatılaşan yumurta sarısının sabitliyini saxlamaq üçün su əlavə edəcək. Hazırlanmış boya saxlana bilməz. Yumurta temperası suya davamlıdır, ancaq su keçirməz deyil.
Müxtəlif effetlər üçün yumurtanın hamısından və ya ağından istifadə edilir. Yumurta temperası tezuyuşan boya deyil və sərt lövhələr lazım olur.
Pinqmentlər
Kinovar (HgS), auripiqment (As2S3), ağ qurğuşun (2PbCO3·Pb(OH)2) və yüksək zəhərliliyə malik mürəkkəb birləşmələr piqment kimi orta əsr rəssamlarınadək istifadə olunurdu. Hal-hazırda rəssamların çoxu az zəhərləyici təsirə malik müasir sintetik piqmentlərdən istifadə edirlər, ancaq əvvəlki pinqmentlər ilə oxşar rəng xüsusiyyətlərinə malikdirlər. Hətta nə qədər ehtiyat tədbirləri görülsə də , pinqmentlərin çoxu hələ də təhlükəlidir.
Tətbiqi
Tempera boyası sürətlə quruyur. Bu boya, adətən, nazik , yarımşəffaf və şəffaf təbəqələrdə istifadə olunur. Tempera boyakarlığı texnikasında çoxsaylı kiçik fırça ştrixlərinin tətbiqi tələb olunan ənənəvi texnikalarla isitifadə zamanı böyük dəqiqliyə imkan verir. Quruduğu zaman boya hamar təsvirlər yaradır. Çünki, boya yağlı boyakarlıq kimi qalın təbəqələrdə tətbiq oluna bilməz. Tempera boyakarlığı nadir hallarda yağlı boyakarlıqla əldə olunan doymuş rənglərə malik olur. Digər tərəfdən tempera rəngləri zaman keçdikcə dəyişmir , halbuki yağlı boyakarlıq nümunələri illər keçdikcə rənglərini dəyişərək şəffaflaşır.
Qalereya
-
![image]()
Veneranın doğulması, Sandro Botiçelli, Florensiya, Kətan üzərində tempera, 1486-cı illər -
![image]()
Qvido da Siena, San Reqolo kilsəsi, Siena, Qızılı panel üzərində tempera, 1285-1295 -
![image]()
Müqəddəslərlə Madonna və uşağı, Duçço di Buoninsen, Qızılı taxta üzərində tempera, 1311–1318 -
![image]()
Stefano di Covanni, Kortona, Taxta üzərində tempera, 1435 -
![image]()
Uşaqlı Madonna , Karlo Krivelli, Taxta üzərində tempera, Kətan üzərinə köçürülüb, 1470 -
![image]()
Rafael, Qızılı taxta üzərində tempera, 1503–1505 -
![image]()
Marianna Stouks, Melizanda, Kətan üzərində tempera, 1895–1898 -
![image]()
Angélique Bègue, Odalisque, Qızılı taxta üzərində tempera, 2012 -
![image]()
Müqəddəs Martinin həyatını əks etdirən taxta panel üzərində tempera 1250-ci illər Uolters İncəsənət Muzeyi. -
![image]()
Çarmıxa çəkilmə; Uolters İncəsənət Muzeyi. -
![image]()
İyeronim Stridonlu iş otağında. Uolters İncəsənət Muzeyi. -
![image]()
Müqəddəs Sebastyan, Leo, Aleksandr, Pereqrine, Filipp, Rufinianus, Xustov, Konkordius və Dekentius ilə birgə təsvir olunmuş taxtda oturmuş Xristos , Bernardo Daddi, XIV əsr
İstinadlar
- "Ancient and medieval Indian cave paintings" (ingilis). wondermondo.com. 2018-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr,2014.
- "Ravan Chhaya rock shelter near Sitabinji" (ingilis). 2018-06-05 tarixində . İstifadə tarixi: 5 dekabr,2014.
- (ingilis). reuters.com. 2014-10-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 dekabr,2014.
- (ingilis). 2015-10-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 dekabr,2014.
- (ingilis). bozzle.com. 2015-10-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 dekabr,2014.
Xarici keçidlər
- http://www.watercolorpainting.com/eggtempera.htm 2012-02-05 at the Wayback Machine
- http://www.watercolorpainting.com/eggtempera.htm 2012-02-05 at the Wayback Machine
- Tempera rəssamlığı cəmiyyəti (ing.)
- http://www.danielsmith.com/content--id-105 2015-04-11 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tempera yumurta temperasi kimi de adlandirlir suda hell oluna bilen yapisdirici maddeli rengli piqmentlerden ibaret olan davamli tez quruyan ressamliq texnikasidir yapisqanli madde kimi adeten yumurta sarisi ve ya diger xususi maddeler istifade edilir Tempera resmleri uzunmuddet yaxsi veziyyetde qala bilir ve bunlara hele bizim eranin birinci esrlerinde movcud olmus resmler numune ola biler Yumurta temperasi 1500 cu illerden sonraya qeder de ressamliqda esas usul idi ancaq yagli boyakarligin kesfi yumurta temperasini evez etdi Bir qayda olaraq poster boyasi kimi ABS de istifade olunan yapisqan maddeli ve piqmentlerden ibaret boya tez tez tempera boyasi adlanir Bu boya enenevi tempera boyasindan yapisdirici ve xususi maddelerin olmasi ile ferqlenir Sandro Boticelli panel uzerinde tempera 1490 1500 TarixiTaxta uzerinde Nikkolo Semitekolo terefinden islenmis 1367 ci ile aid tempera Tempera ressamligina aid numuneler qedim Misirde sarkofaq uzerindeki bezeklerde tapilib Fayum mumiya portretlerinin coxunda tempera bezen ise enkaustika boyakarliginin isti mum boyakarligi birlesmesinden istifade olunub Muvafiq ressamliq texnikasi Hindistanin das mebedlerinde ve bir nece magaralarinda tapilmis qedim ve erken orta esr resmlerinde de istifade olunmusdur Temperanin komeyi ile yuksek keyfiyyetli incesenet numuneleri eramizin IV ve X esrlerinde Baq magarasinda ve eramizin VII esrinde Orissadaki Ravan Chhaya qaya siginacaginda yaradilib Bu ressamliq texnikasi Avropada orta ve erken intibah dovru ve Bizans cemiyyetinde panel boyakarligi ve Illuminati elyazmalarinda istifade olunan esas vasite idi Tempera ressamligi 1500 cu illere qeder Avropada orta ve erken intibah dovrunde demek olar ki her bir ressam ucun ilkin panel boyakarligi vasitesi idi Meselen Mikelancelo terefinden islenmis her bir panel boyakarliq numunesi yumurta temperasidir V ve IX esrlerde Efqanistanda meydana gelmis yagli boyakarliq orta esrlerde qerbe de oz tesirini gosterdi ve neticede temperani evez etdi Yagli boyakarliq simali Avropada XV esr erzinde incesenet numunelerini yaratmaq ucun istifade olunan esas vasite kimi temperani evez etdi 1500 cu illerde yagli boyakarliq Italiyada temperani evez etdi XIX ve XX esrlerde Prerafaeliti Sosial realizm ve basqa incesenet herekatlari arasinda Qerbi incesenetde temperanin qisamuddetli dircelisi oldu Tempera boyakarliginin Rusiya ve Yunanistanda istifadesi davam edir Bu boyakarliq Ortodoks ikonalar ucun enenevi vasitedir TexnikasiTempera enenevi olaraq yumurta yapisqan su bal ve muxtelif bitki yapisqanlari kimi vasiteler ve ya boyalara elle narin hala salinmis tozvari piqmentlerlerin elave olunmasi ile yaradilir Tempera boyakarligi palitra bosqab kasa uzerine qarisdirilmis tozvari piqmentlerin az miqdarda elave olunmasi ile baslayir Bezi piqmentler daha cox yumurta emulsiyasi bezileri ise daha az yumurta emulsiyasi teleb ede biler Bir nece damci distille olunmus su elave edilir Sonra istenilen seffafligi almaq ucun kicik hecmde yumurta emulsiyasi elave olunur Daha cox yumurta emulsiyasi daha seffaf boya almaga imkan verir Yumurta temperasi Klassik tempera boyakarliginin daha umumi formasi yumurta temperasidir Bunun ucun daha cox yumurtanin sarisi istifade olunur Yumurtanin qabigi ve sari hissenin membrani atilir Yumurtanin sarisi hec vaxt piqmentlerin ozu ile istifade olunmur O demek olar ki derhal quruyur ve quruyan kimi xircildayir Bezi agentler muxtelif dozalarda hemise elave olunur Bir reseptde sirke hecme gore 1 1 nisbetinde yumurta sarisi digerinde ise ag serab 1 hisse yumurta sarisi 2 hisse ag serab teklif oluna biler Yumurta temperasinin bezi istiqametlerinde yumurta sarisi ve suyun muxtelif qatisiqlarindan istifade edilir Ikonalar ve kilse divarlarinin boyanmasinda istifade olunan zaman mayeye xos etir vermek ucun bezen elave edilir Boya qarisigindaki yumurta sarisi ve suyun miqdarindaki sabitliyi qorumaqla sululuq ve yagliliq arasindaki balansi temin etmek ucun qarisiq daima tenzimlenmelidir Tempera quruyana kimi ressam hava ile temasda olan qatilasan yumurta sarisinin sabitliyini saxlamaq ucun su elave edecek Hazirlanmis boya saxlana bilmez Yumurta temperasi suya davamlidir ancaq su kecirmez deyil Muxtelif effetler ucun yumurtanin hamisindan ve ya agindan istifade edilir Yumurta temperasi tezuyusan boya deyil ve sert lovheler lazim olur Pinqmentler Kinovar HgS auripiqment As2S3 ag qurgusun 2PbCO3 Pb OH 2 ve yuksek zeherliliye malik murekkeb birlesmeler piqment kimi orta esr ressamlarinadek istifade olunurdu Hal hazirda ressamlarin coxu az zeherleyici tesire malik muasir sintetik piqmentlerden istifade edirler ancaq evvelki pinqmentler ile oxsar reng xususiyyetlerine malikdirler Hetta ne qeder ehtiyat tedbirleri gorulse de pinqmentlerin coxu hele de tehlukelidir Tetbiqi Tempera boyasi suretle quruyur Bu boya adeten nazik yarimseffaf ve seffaf tebeqelerde istifade olunur Tempera boyakarligi texnikasinda coxsayli kicik firca strixlerinin tetbiqi teleb olunan enenevi texnikalarla isitifade zamani boyuk deqiqliye imkan verir Qurudugu zaman boya hamar tesvirler yaradir Cunki boya yagli boyakarliq kimi qalin tebeqelerde tetbiq oluna bilmez Tempera boyakarligi nadir hallarda yagli boyakarliqla elde olunan doymus renglere malik olur Diger terefden tempera rengleri zaman kecdikce deyismir halbuki yagli boyakarliq numuneleri iller kecdikce renglerini deyiserek seffaflasir QalereyaVeneranin dogulmasi Sandro Boticelli Florensiya Ketan uzerinde tempera 1486 ci iller Qvido da Siena San Reqolo kilsesi Siena Qizili panel uzerinde tempera 1285 1295 Muqeddeslerle Madonna ve usagi Ducco di Buoninsen Qizili taxta uzerinde tempera 1311 1318 Stefano di Covanni Kortona Taxta uzerinde tempera 1435 Usaqli Madonna Karlo Krivelli Taxta uzerinde tempera Ketan uzerine kocurulub 1470 Rafael Qizili taxta uzerinde tempera 1503 1505 Marianna Stouks Melizanda Ketan uzerinde tempera 1895 1898 Angelique Begue Odalisque Qizili taxta uzerinde tempera 2012 Muqeddes Martinin heyatini eks etdiren taxta panel uzerinde tempera 1250 ci iller Uolters Incesenet Muzeyi Carmixa cekilme Uolters Incesenet Muzeyi Iyeronim Stridonlu is otaginda Uolters Incesenet Muzeyi Muqeddes Sebastyan Leo Aleksandr Pereqrine Filipp Rufinianus Xustov Konkordius ve Dekentius ile birge tesvir olunmus taxtda oturmus Xristos Bernardo Daddi XIV esrIstinadlar Ancient and medieval Indian cave paintings ingilis wondermondo com 2018 06 24 tarixinde Istifade tarixi 5 dekabr 2014 Ravan Chhaya rock shelter near Sitabinji ingilis 2018 06 05 tarixinde Istifade tarixi 5 dekabr 2014 ingilis reuters com 2014 10 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2014 ingilis 2015 10 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 dekabr 2014 ingilis bozzle com 2015 10 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 dekabr 2014 Xarici kecidlerVikianbarda Tempera ile elaqeli mediafayllar var http www watercolorpainting com eggtempera htm 2012 02 05 at the Wayback Machine http www watercolorpainting com eggtempera htm 2012 02 05 at the Wayback Machine Tempera ressamligi cemiyyeti ing http www danielsmith com content id 105 2015 04 11 at the Wayback Machine