Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinanəddin Yusif Gərmiyani Şeyxi (XIV əsr, Germiyanoğulları bəyliyi – 1431, Germiyanoğulları bəyliyi) — Türk Divan şairi.
| Yusif Şeyxi | |
|---|---|
| Doğum tarixi | XIV əsr |
| Doğum yeri | Kütahya, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | müəllif, həkim-yazıçı[d] |
Həyatı
XV əsr türk ədəbiyyatı tarixində Şeyxinin özünəməxsus yeri var. XIV əsrin sonu, XV əsrin əvvəllərində yaşayıb. Şeyxi təxəllüslü Yusuf Sinanəddin Germiyani (?-1431) Germiyanda (Kütahiyədə) anadan olub. Öz təhsilini Germiyanda başa vurduqdan sonra biliyini artırmaq üçün İrana gedib, orada tibb, təsəvvüf, ədəbiyyat sahəsində savad alıb, göz həkimi ixtisasına yiyələnib. Ona tibblə məşğul olmasına görə adına həkim Sinan da deyiblər. İrandan Ankaraya dönüb, Hacı Bayram Vəli ilə yaxın olub, Şeyxi ləqəbini də bu üzdən alıb. Germiyanda göz həkimliyi edən Şeyxi əvvəl Germiyan hakimi II Yaqubun, sonra Süleyman şahın dönəmində, 1425-ci ildə Çələbi Mehmedin Karaman savaşı zamanı gözləri ağrıdığından onun gözünü müalicə edib, əvəzində Tokuzlular kəndi ona hədiyyə edilib. Şair 1431-ci ildə vəfat edib.
Onun əldə üç əsəri var. Bunlar «Divan», «Xərnamə», «Xosrov və Şirin»dir. Divanın 1938-ci il nüsxəsi Əli Nihad Tərlanın incələməsi ilə birlikdə Türk Dil Qurumu tərəfindən 1946-cı ildə yayınlanıb. Onun divanı tövhid, nət və qəsidələrdən ibarətdir. O, bu qəsidələrdə ən çox II Muradı tərif edir. Şeyxi «Xosrov və Şirin» məsnəvisini Nizaminin eyniadlı əsəri əsasında yazıb sultan II Murada təqdim edib. Bu əsər 6944 beytdən ibarətdir. Təzkirələr məlumat verir ki, Şeyxi bu əsəri tamamlaya bilməyib və əsər Cəmali tərəfindən sona çatdırılıb. Ancaq bu, doğru deyil. Şeyxinin bu gün ən tanınan, sevilən məsnəvisi «Xərnamə»dir («Eşşək haqqında poema»). 126 beytlik bu əsər həcv kimi qələmə alınıb. O, sultan Çələbi Mehmedin gözlərini müalicə edəndən sonra ona bağışlanmış Tokuzluya gələrkən kəndin əvvəlki sahibləri şairi yaxşı qarşılamamış, döyüb qovubmuşlar. Şeyxi də bu olaydan təsirlənərək «Xərnamə»sini yazıb sultana bağışlamışdı. Digər rəvayətə görə, II Murad ona vəzirlik vermək istəyirmiş, ancaq sarayda şairi sevməyən adamlar Nizaminin «Xəmsə»si kimi bir əsər ortaya qoyduqdan sonra ona vəzirlik verilməsinin doğru olduğunu söyləyirlər. Onların sözünə cavab kimi şair «Xosrov və Şirin»i tərcümə etməyə başlayır, 1000 beytini çevirərək sultana bağışlayır. Əsər sultanın xoşuna gəlir. Sultan II Murad ona çoxlu hədiyyələr verir. Aldığı hədiyyələrlə vətəninə dönən şairi yolda oğrular soyurlar. Şeyxi də başına gələn bu hadisəni həcv kimi yazıb II Murada göndərir. Bəzi tədqiqatçılar bu həcvin I Mehmedə bağışlanması fikrindədirlər. Təsəvvüflə maraqlanmasına baxmayaraq, şairin qəzəllərində sufizmin çox da dərin izlərinə rast gəlinmir. Ancaq şair qəzəllərində təsəvvüfün məzmun və düşüncə tərzindən böyük ölçüdə faydalanıb. Onun türkcə divanı var, məhəbbətdən bəhs edən çoxlu qəzəllər də yazıb.
Məhəmməd Füzuli tərəfindən öz əsərlərində xatırlanmışdır.
İstinadlar
- Şeyhî // MAK (pol.).
- Фүзули // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. X ҹилд: Фрост—Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sinaneddin Yusif Germiyani Seyxi XIV esr Germiyanogullari beyliyi 1431 Germiyanogullari beyliyi Turk Divan sairi Yusif SeyxiDogum tarixi XIV esrDogum yeri Kutahya Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1431Vefat yeri Germiyanogullari beyliyiFealiyyeti muellif hekim yazici d HeyatiXV esr turk edebiyyati tarixinde Seyxinin ozunemexsus yeri var XIV esrin sonu XV esrin evvellerinde yasayib Seyxi texelluslu Yusuf Sinaneddin Germiyani 1431 Germiyanda Kutahiyede anadan olub Oz tehsilini Germiyanda basa vurduqdan sonra biliyini artirmaq ucun Irana gedib orada tibb tesevvuf edebiyyat sahesinde savad alib goz hekimi ixtisasina yiyelenib Ona tibble mesgul olmasina gore adina hekim Sinan da deyibler Irandan Ankaraya donub Haci Bayram Veli ile yaxin olub Seyxi leqebini de bu uzden alib Germiyanda goz hekimliyi eden Seyxi evvel Germiyan hakimi II Yaqubun sonra Suleyman sahin doneminde 1425 ci ilde Celebi Mehmedin Karaman savasi zamani gozleri agridigindan onun gozunu mualice edib evezinde Tokuzlular kendi ona hediyye edilib Sair 1431 ci ilde vefat edib Onun elde uc eseri var Bunlar Divan Xername Xosrov ve Sirin dir Divanin 1938 ci il nusxesi Eli Nihad Terlanin incelemesi ile birlikde Turk Dil Qurumu terefinden 1946 ci ilde yayinlanib Onun divani tovhid net ve qesidelerden ibaretdir O bu qesidelerde en cox II Muradi terif edir Seyxi Xosrov ve Sirin mesnevisini Nizaminin eyniadli eseri esasinda yazib sultan II Murada teqdim edib Bu eser 6944 beytden ibaretdir Tezkireler melumat verir ki Seyxi bu eseri tamamlaya bilmeyib ve eser Cemali terefinden sona catdirilib Ancaq bu dogru deyil Seyxinin bu gun en taninan sevilen mesnevisi Xername dir Essek haqqinda poema 126 beytlik bu eser hecv kimi qeleme alinib O sultan Celebi Mehmedin gozlerini mualice edenden sonra ona bagislanmis Tokuzluya gelerken kendin evvelki sahibleri sairi yaxsi qarsilamamis doyub qovubmuslar Seyxi de bu olaydan tesirlenerek Xername sini yazib sultana bagislamisdi Diger revayete gore II Murad ona vezirlik vermek isteyirmis ancaq sarayda sairi sevmeyen adamlar Nizaminin Xemse si kimi bir eser ortaya qoyduqdan sonra ona vezirlik verilmesinin dogru oldugunu soyleyirler Onlarin sozune cavab kimi sair Xosrov ve Sirin i tercume etmeye baslayir 1000 beytini cevirerek sultana bagislayir Eser sultanin xosuna gelir Sultan II Murad ona coxlu hediyyeler verir Aldigi hediyyelerle vetenine donen sairi yolda ogrular soyurlar Seyxi de basina gelen bu hadiseni hecv kimi yazib II Murada gonderir Bezi tedqiqatcilar bu hecvin I Mehmede bagislanmasi fikrindedirler Tesevvufle maraqlanmasina baxmayaraq sairin qezellerinde sufizmin cox da derin izlerine rast gelinmir Ancaq sair qezellerinde tesevvufun mezmun ve dusunce terzinden boyuk olcude faydalanib Onun turkce divani var mehebbetden behs eden coxlu qezeller de yazib Mehemmed Fuzuli terefinden oz eserlerinde xatirlanmisdir IstinadlarSeyhi MAK pol Fүzuli Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә X ҹild Frost Shүshtәr Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1987 S 14