Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Molekul (lat. molecula; "moles" — kiçik, "kula" - kütlə "kiçik kütlə" ) deməkdir. Maddənin bütün xassələrini özündə cəmləyən və atomlardan ibarət mikrohissəcik. Bəzi maddələr yalnız bir molekuldan ibarət olurlar (O2, N2, P4 və s.).
Molekulları təşkil edən atomların quruluşunu xüsusi formula ilə ifadə edirlər. Süni yolla alınmış maddələrin molekulları minlərlə atomdan ibarət ola bilər. Polimerlərdə ayrıca olaraq mikromolekullardan sohbət açılır. Ancaq kimyəvi maddələrin heç də hamısı molekullardan təşkil olunmamışdırlar. Atom -müsbət yüklü nüvədən və mənfi yüklü elektronlardan ibarət elektroneytral hissəcikdir.
Atom-molekul təliminin əsas müddəaları
Atom-molekul təliminin əsas müddəaları aşağıdakılardır:
- Maddələr molekul və atomlardan təşkil olunmuşdur;
- Molekullar daim hərəkətdədir, molekulların hərəkət sürəti temperaturla düz mütənasibdir;
- Molekulların arasında qarşılıqlı cazibə və itələmə qüvvələri mövcuddur;
- Molekullar fiziki hadisələr zamanı dəyişmir, lakin kimyəvi reaksiyalarda müəyyən dəyişikliyə məruz qalır;
- Molekullar atomlardan təşkil olunmuşdur. Atomlar da molekullar kimi daim hərəkətdədir. Atomların hərəkət formalarından biri - kimyəvi reaksiyalardır. Atomlar kimyəvi çevrilmələr zamanı dəyişməz qalır.
- Bir atom növü digərindən öz kütləsinə, ölçüsünə, elementar zərrəciklərin sayına və xassələrinə görə fərqlənir;
- Molekulyar quruluşlu maddələrin kristal qəfəsinin düyünlərində molekullar yerləşir;
- Qeyri-molekulyar quruluşlu maddələrin kristal qəfəsinin düyünlərində atomlar və ya yüklü hissəciklər olurlar.
Molekullar:molekulların quruluşu nəzəriyyəsində, kvant fizikasına əsaslanan kvant kimyasında tədqiq edilirlər. Bütün cisimlər ən xırda hissəciklərdən – atomlardan ibarətdir. Daha dəqiq desək,təkcə atomlardan deyil, atom qruplarından.Belə atom qruplarını molekul adlandırırlar. Axı, təbiətdə atom tikintidə inşaat materialı kimi bir şeydir. İnşaat materialının bir neçə növündən: kərpicdən, taxtadan, tirdən, şalbandan yüzlərlə müxtəlif evlər tikirlər. Təbiət və insan isə təxminən 90 növ atomdan yüz minlərlə müxtəlif maddələr düzəltmişlər.Hər bir maddədə atomlar müxtəlif qruplarda birləşərək, müxtəlif molekullar əmələ gətirir. Hər maddənin öz molekulları vardır. Onlardan bəziləri çox bəsitdir.Məsələn,oksigenin molekulu iki oksigen atomundan, hidrogenin molekulu isə iki hidrogen atomundan ibarətdir. Bunlar bəsit maddələrdir. Lakin hidrogeni oksigenlə qarışdırıb qızdırsaq hidrogenin və oksigenin molekulları əvvəlcə atomlara parçalanacaq, sonra isə birləşərək suyun molekullarını əmələ gətirəcək. Su isə mürəkkəb maddədir. Karbon və hidrogen atomlarından ibarət olan molekullar daha maraqlı xassələrə malikdir. Hal-hazırda üç milyona qədər belə molekul olsa da alimlər daim yenilərini kəşf edir və ya onları süni surətdə alırlar. Bəs nə üçün yalnız iki növ atom bu qədər maddə, coxlu müxtəlif molekul əmələ gətirir? Ona görə ki , belə molekullar karbon və hidrogenin müxtəlif sayda atomlarından təşkil oluna bilər.Əgər dörd hidrogen atomu bir karbon atomu ilə birləşsə metan qazı əmələ gələr. Bu qazdan qaz plitələrindən istifadə olunur.Altı karbon atomu altı hidrogen atomu ilə birləşdikdə isə benzol alınır.Molekullarda təkcə atomların sayı deyil, həm də onlarin necə yerləşməsi vacibdir. Məsələn, butan və kimi iki müxtəlif maddə mövcuddur.Onlar molekullarla eyni sayda atomlardan – dörd karbon və on hidrogen atomundan təşkil olunmuşdur.Lakin bu atomlar butanda zəncirvarı düzülmüşdür, izobutanda isə sanki üçbucaq şəkilli ulduzlar kimi yerləşir. Daha mürəkkəb molekullar mövcuddur. Zülal, kauçuk, ağac və bir çox sintetik materialların molekulları yüzlərlə, hətta minlərlə atomdan ibarətdir. Maddələrin xassələri, ilk növbədə, onların molekullarının xassələrindən asılıdır. Əgər molekullar arasındakı rabitə zəifdirsə, onlardan ibarət maddə qaz halında olacaqdır (məsələn,su buxarı). Onun molekulları sürətlə və sərbəst hərəkət edir və yalnız təsadüfən bir – biri ilə toqquşur.Su buxarını soyutduqda suyun molekulları yavaş hərəkət edəcək, bir –biri ilə birləşəcək və buxar mayeyə çevriləcəkdir.Mayedə molekullar daha sıx yerləşir, lakin hər halda onlar müəyyən qədər sərbəst hərəkət edə bilir.Əgər temperaturu 0°-dək azaltsaq , su donar və bərk kristal maddə -buz əmələ gələr.Buzda isə suyun molekulları,demək olar ki,ancaq öz yerində rəqs edə bilər. Molekullarda çoxlu çevrilmələr baş verə bilir.Bu çevrilmələrə kimyəvi reaksiyalar deyirlər.Onların vasitəsilə yeni maddələr və materiallar almaq mümkundür.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Molekul lat molecula moles kicik kula kutle kicik kutle demekdir Maddenin butun xasselerini ozunde cemleyen ve atomlardan ibaret mikrohissecik Bezi maddeler yalniz bir molekuldan ibaret olurlar O2 N2 P4 ve s Molekul Molekullari teskil eden atomlarin qurulusunu xususi formula ile ifade edirler Suni yolla alinmis maddelerin molekullari minlerle atomdan ibaret ola biler Polimerlerde ayrica olaraq mikromolekullardan sohbet acilir Ancaq kimyevi maddelerin hec de hamisi molekullardan teskil olunmamisdirlar Atom musbet yuklu nuveden ve menfi yuklu elektronlardan ibaret elektroneytral hissecikdir Atom molekul teliminin esas muddealariAtom molekul teliminin esas muddealari asagidakilardir Maddeler molekul ve atomlardan teskil olunmusdur Molekullar daim hereketdedir molekullarin hereket sureti temperaturla duz mutenasibdir Molekullarin arasinda qarsiliqli cazibe ve iteleme quvveleri movcuddur Molekullar fiziki hadiseler zamani deyismir lakin kimyevi reaksiyalarda mueyyen deyisikliye meruz qalir Molekullar atomlardan teskil olunmusdur Atomlar da molekullar kimi daim hereketdedir Atomlarin hereket formalarindan biri kimyevi reaksiyalardir Atomlar kimyevi cevrilmeler zamani deyismez qalir Bir atom novu digerinden oz kutlesine olcusune elementar zerreciklerin sayina ve xasselerine gore ferqlenir Molekulyar quruluslu maddelerin kristal qefesinin duyunlerinde molekullar yerlesir Qeyri molekulyar quruluslu maddelerin kristal qefesinin duyunlerinde atomlar ve ya yuklu hissecikler olurlar Molekullar molekullarin qurulusu nezeriyyesinde kvant fizikasina esaslanan kvant kimyasinda tedqiq edilirler Butun cisimler en xirda hisseciklerden atomlardan ibaretdir Daha deqiq desek tekce atomlardan deyil atom qruplarindan Bele atom qruplarini molekul adlandirirlar Axi tebietde atom tikintide insaat materiali kimi bir seydir Insaat materialinin bir nece novunden kerpicden taxtadan tirden salbandan yuzlerle muxtelif evler tikirler Tebiet ve insan ise texminen 90 nov atomdan yuz minlerle muxtelif maddeler duzeltmisler Her bir maddede atomlar muxtelif qruplarda birleserek muxtelif molekullar emele getirir Her maddenin oz molekullari vardir Onlardan bezileri cox besitdir Meselen oksigenin molekulu iki oksigen atomundan hidrogenin molekulu ise iki hidrogen atomundan ibaretdir Bunlar besit maddelerdir Lakin hidrogeni oksigenle qarisdirib qizdirsaq hidrogenin ve oksigenin molekullari evvelce atomlara parcalanacaq sonra ise birleserek suyun molekullarini emele getirecek Su ise murekkeb maddedir Karbon ve hidrogen atomlarindan ibaret olan molekullar daha maraqli xasselere malikdir Hal hazirda uc milyona qeder bele molekul olsa da alimler daim yenilerini kesf edir ve ya onlari suni suretde alirlar Bes ne ucun yalniz iki nov atom bu qeder madde coxlu muxtelif molekul emele getirir Ona gore ki bele molekullar karbon ve hidrogenin muxtelif sayda atomlarindan teskil oluna biler Eger dord hidrogen atomu bir karbon atomu ile birlesse metan qazi emele geler Bu qazdan qaz plitelerinden istifade olunur Alti karbon atomu alti hidrogen atomu ile birlesdikde ise benzol alinir Molekullarda tekce atomlarin sayi deyil hem de onlarin nece yerlesmesi vacibdir Meselen butan ve kimi iki muxtelif madde movcuddur Onlar molekullarla eyni sayda atomlardan dord karbon ve on hidrogen atomundan teskil olunmusdur Lakin bu atomlar butanda zencirvari duzulmusdur izobutanda ise sanki ucbucaq sekilli ulduzlar kimi yerlesir Daha murekkeb molekullar movcuddur Zulal kaucuk agac ve bir cox sintetik materiallarin molekullari yuzlerle hetta minlerle atomdan ibaretdir Maddelerin xasseleri ilk novbede onlarin molekullarinin xasselerinden asilidir Eger molekullar arasindaki rabite zeifdirse onlardan ibaret madde qaz halinda olacaqdir meselen su buxari Onun molekullari suretle ve serbest hereket edir ve yalniz tesadufen bir biri ile toqqusur Su buxarini soyutduqda suyun molekullari yavas hereket edecek bir biri ile birlesecek ve buxar mayeye cevrilecekdir Mayede molekullar daha six yerlesir lakin her halda onlar mueyyen qeder serbest hereket ede bilir Eger temperaturu 0 dek azaltsaq su donar ve berk kristal madde buz emele geler Buzda ise suyun molekullari demek olar ki ancaq oz yerinde reqs ede biler Molekullarda coxlu cevrilmeler bas vere bilir Bu cevrilmelere kimyevi reaksiyalar deyirler Onlarin vasitesile yeni maddeler ve materiallar almaq mumkundur