Biom (ing. biome, yun. βίος – həyat və … oma) — Eyni iqlim zonasının ekosisteminin küllüsü. Orqanizmlərin müxtəlif qruplarının və onların müəyyən landşaft-coğrafi zonada məskunlaşdığı mühitin məcmusu.
Bitki örtüyünə görə təsnif olunmuş yerüstü biomlar | ||||
Qütb səhraları Tundra Tayqa Enliyarpaqlı meşələr | Çöllər Subtropik rütubətli meşə Aralıq Dənizi biomları Musson meşələri | |||
Arid səhralar Kserofit kolluqlar Cənub çölləri Semiarid səhralar | Savannalar Ağac bitən savannalar (meşə-çöl) Subtropik meşələr Tropik rütubətli meşələr | |||
Alp tundrası Dağ meşələri |
Ümumi məlumat
“Biom” adı (məs., tundra, tayqa, mülayim zonanın iynəyarpaqlı meşələri, tropik savanna, çöllər, səhralar və s.) adətən, üstünlük təşkil edən bitki tipinin adı, yaxud landşaftın əsas stabil xüsusiyyətləri ilə müəyyən edilir. Düzənlik yerdə Biomlar ərazi cəhətdən bir-birindən az və ya çox aralı düşür, xeyli böyük sahələri tutur. Dağlarda kiçik bir sahədə beşə qədər qurşaq Biomu yanaşı ola bilər. “Biom” termini ən çox quru ərazilərin ekologiyasında istifadə edilir. Rus ədəbiyyatında onun əvəzinə çox vaxt ya “təbii (yaxud coğrafi) zona”, ya da “bitkilik zonası” terminləri həmin adlarla (tundra, tayqa, çöl və s.) birlikdə istifadə olunur. Xarici Avropa elmi ədəbiyyatında təbii zona və “Biom” kateqoriyalarını birləşdirən anlayışlar təklif edilmişdir (məs., Q. Valter zonobiomları (Zo- nobiomes)).
Fərqli Biomlar:
Bir biomu digərindən fərqləndirən əsas faktor iqlimdir. Məsələn Tropik meşələrin iqlimi, İynəyarpaqlı meşələrin iqlimindən olduqca fərqlidir. Tropik meşələrdə bol miqdarda suya rast gəlinir. Gündəlik temperatur 13,9 - 29,4 °C-lik istilik, bitkilərin inkişafı üçün əlverişli bir mühit yaradır. İynəyarpaqlı meşələr yaz aylarında quraqlığa, qış aylarında isə soyuq havaya daha yaxşı uyğunlaşır. Bənzər şəkildə heyvan birlilkləri də biomlardan asılı olaraq fərqlilik təşkil edirlər. Hər bioma məxsus olan bitki və heyvan birlikləri, o bioma uyğunlaşır.
İstinadlar
- Ekologiya. ЮНИТИ nəşriyyatı, 2007, 495 s. 2010-12-01 at the Wayback Machine (rus.)
Ekologiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Biom ing biome yun bios heyat ve oma Eyni iqlim zonasinin ekosisteminin kullusu Orqanizmlerin muxtelif qruplarinin ve onlarin mueyyen landsaft cografi zonada meskunlasdigi muhitin mecmusu Bitki ortuyune gore tesnif olunmus yerustu biomlar Qutb sehralari Tundra Tayqa Enliyarpaqli meseler Coller Subtropik rutubetli mese Araliq Denizi biomlari Musson meseleri Arid sehralar Kserofit kolluqlar Cenub colleri Semiarid sehralar Savannalar Agac biten savannalar mese col Subtropik meseler Tropik rutubetli meseler Alp tundrasi Dag meseleriUmumi melumat Biom adi mes tundra tayqa mulayim zonanin iyneyarpaqli meseleri tropik savanna coller sehralar ve s adeten ustunluk teskil eden bitki tipinin adi yaxud landsaftin esas stabil xususiyyetleri ile mueyyen edilir Duzenlik yerde Biomlar erazi cehetden bir birinden az ve ya cox arali dusur xeyli boyuk saheleri tutur Daglarda kicik bir sahede bese qeder qursaq Biomu yanasi ola biler Biom termini en cox quru erazilerin ekologiyasinda istifade edilir Rus edebiyyatinda onun evezine cox vaxt ya tebii yaxud cografi zona ya da bitkilik zonasi terminleri hemin adlarla tundra tayqa col ve s birlikde istifade olunur Xarici Avropa elmi edebiyyatinda tebii zona ve Biom kateqoriyalarini birlesdiren anlayislar teklif edilmisdir mes Q Valter zonobiomlari Zo nobiomes Ferqli Biomlar Bir biomu digerinden ferqlendiren esas faktor iqlimdir Meselen Tropik meselerin iqlimi Iyneyarpaqli meselerin iqliminden olduqca ferqlidir Tropik meselerde bol miqdarda suya rast gelinir Gundelik temperatur 13 9 29 4 C lik istilik bitkilerin inkisafi ucun elverisli bir muhit yaradir Iyneyarpaqli meseler yaz aylarinda quraqliga qis aylarinda ise soyuq havaya daha yaxsi uygunlasir Benzer sekilde heyvan birlilkleri de biomlardan asili olaraq ferqlilik teskil edirler Her bioma mexsus olan bitki ve heyvan birlikleri o bioma uygunlasir IstinadlarEkologiya YuNITI nesriyyati 2007 495 s 2010 12 01 at the Wayback Machine ISBN 978 5 238 01204 9 rus Ekologiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin