Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
İsmayıl ibn Yəsar (?-744/749) — VII-VIII əsr Azərbaycan əsilli ərəb ədəbiyyatı şairi.
| İsmayıl ibn Yəsar | |
|---|---|
| İsmayıl ibn Yəsar | |
 Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində İsmayıl ibn Yəsar rəsmi | |
| Doğum tarixi | VII əsr |
| Doğum yeri | Mədinə |
| Vəfat tarixi | VIII əsrin 40-cı illəri |
| Vətəndaşlığı |  Əməvilər xilafəti |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Uşağı | oğlu Məhəmməd |
| Fəaliyyəti | VII-VIII əsrlər |
| Əsərlərinin dili | Ərəb dili |
Həyatı
VII-VIII əsrlərdə yaşayıb yaratmağına və öz dövrünün məşhur şairi olmasına baxmayaraq, orta əsr mənbələrində onun adı nadir hallarda çəkilir. Əbul-Fərəc əl-İsfəhaninin "Nəğmələr Kitabı" sayəsində müasir ərəbşünaslar İsmayıl ibn Yəsarın zəngin irsi haqqında zəruri məlumat verilir.
İsmayıl ibn Yəsarı köklü azərbaycanlı kimi təqdim etmişdir. Ərəbşünas alim, professor Malik Mahmudov mütəfəkkirin milli mənsubiyyəti haqqında qeyd edirdi ki, İbn Qüteybə (828-889) İsmayıl ibn Yəsarın əslən Azərbaycandan olduğunu yazmışdır. Müasir tədqiqatçılardan ərəb alimi Əhməd Əmin və fars tədqiqatçısı Zabihulla Safa heç bir əsasları olmadan İsmayıl ibn Yəsarı fars şairlərinin siyahısına daxil etmişlər. Məhəmmədəli Tərbiyət isə onun azərbaycan şairi olduğunu təsdiqləmişdir.
Ülkər Zakirqızı şairin etnik mənşəyindən bəhs edərkən yazmışdır: İsmayıl ibn Yəsarı Azərbaycandan olduğunu göstərən mənbə və tədqiqatlar da vardır. İbn Quteybənin (828-889) “Şeir və şairlər” (“الشعر و الشعراء”) əsərində şairin Azərbaycandan olduğunu bildirmişdir. Filoloqun bu fikrini əsas götürən tədqiqatlar da vardır. Məşhur alman şərqşünası Karl Brokkelman “Ərəb ədəbiyyatı tarixi” (“تاريخ الادب العربي”) və ərəb alimi Ömər Fərrux “Ərəb ədəbiyyatı tarixi” (“تاريخ الادب العربي”) əsərlərində İbn Quteybənin fikirlərini əsas götürərək şairin Azərbaycandan olduğunu qeyd etmişlər.
İsmayıl ibn Yəsarın anadan olma tarixi barəsində mənbələrdə heç bir məlumat verilməsə də, ibn Qüteybə və əl-Mərzubani onun Mədinə şəhərində doğulduğunu qeyd etmişdir. Malik Mahmudov yazmışdır: ""Nəğmələr kitabı"nda söylənilir ki, Əbdul Malik ibn Mərvan xilafətin başına keçdikdən sonra (685-705) İsmayıl ibn Yəssar Urva əz-Zubeyrə ilə ona mədhiyyələr həsr etmiş və onun ardıcıllarına çevrilmişlər." M.Mahmudov İsmayıl ibn Yəssarın artıq 685-ci ildə tanınmış şair olduğu qənaətinə gəlmişdir.
G.Baxşəliyevanın monoqrafiyasında əl-İsfəhaninin dedikləri sözbəsöz tərcümə olunmuşdur: "Mənim əmim Musab ibn Abdullah əz-Zubeyrdən eşitdiklərini mənə danışmışdır: İsmayıl ibn Yəsar ən-Nisan Zubeyrilərin tərəfdaşlarından olan Qureyş qəbiləsinin Bani Tay ibn Mərva qolunun məvalisi olmuşdur. Hakimiyyət Əbdul-Malik ibn Mərvana keçdikdən sonra şair Urva ib Zubeyr ilə onun yanına getmiş və sülaləsinin xəlifələrini tərifləməyə başlamışlar. O, çox yaşamış, Əməvilər sülaləsinin son xəlifəsinə kimi görmüşdür, lakin Abbasilərin hakimiyyətinə kimi yaşamamışdır. Möhkəm sağlamlığa, xoş xarici görünüşə malik olmuş, zarafat etməyi sevmiş, gözəl şeirlər yazmış, Urva ibn Zubeyrin himayəsində yaşamışdır."
Professor Malik Mahmudov İsmayıl ibn Yəsarın nəslinin şairlər nəsli olduğunu, mənbələrdə onun iki qardaşının, Məhəmməd adında oğlundan bəhs edildiyini bildirmişdir. Tədqiqatçı həmin şairlərin şüubiyyə hərəkatının tərəfdarları olduğunu yazmışdır.
İsmayıl ibn Yəssar zəngin poetik ənənələr mühitində böyümüş, üzün ömür sürmüş və son illərini Xəlifə II Mərvanın (744-749) hakimiyyəti illərində keçirmişdir.
İstinadlar
- Abu’l-Faraj Eṣfahānī, Ketāb al-āḡānī IV, Beirut, 1956.
- Brocklemann, GAL I, p. 60; S. I, p. 95.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-07.
- Malik Mahmudov. Ərəbcə yazmış azərbaycanlı şair və ədiblər (VII-XII əsrlər). Bakı, 1983
- "ÜLKƏR ZAKİRQIZI (MƏMMƏDOVA). İSMAYIL İBN YƏSARIN POETİK İRSİ VƏ ETNİK MƏNŞƏYİ". 2016-12-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-19.
- Malik Mahmudov. Ərəbcə yazmış azərbaycanlı şair və ədiblər (VII-XII əsrlər). Bakı, 1983, səh.53
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ismayil ibn Yesar 744 749 VII VIII esr Azerbaycan esilli ereb edebiyyati sairi Ismayil ibn YesarIsmayil ibn YesarNizami adina Edebiyyat Muzeyinin binasinin penceresinde Ismayil ibn Yesar resmiDogum tarixi VII esrDogum yeri MedineVefat tarixi VIII esrin 40 ci illeriVetendasligi Emeviler xilafetiMilliyyeti AzerbaycanliUsagi oglu MehemmedFealiyyeti VII VIII esrlerEserlerinin dili Ereb diliHeyatiVII VIII esrlerde yasayib yaratmagina ve oz dovrunun meshur sairi olmasina baxmayaraq orta esr menbelerinde onun adi nadir hallarda cekilir Ebul Ferec el Isfehaninin Negmeler Kitabi sayesinde muasir erebsunaslar Ismayil ibn Yesarin zengin irsi haqqinda zeruri melumat verilir Ismayil ibn Yesari koklu azerbaycanli kimi teqdim etmisdir Erebsunas alim professor Malik Mahmudov mutefekkirin milli mensubiyyeti haqqinda qeyd edirdi ki Ibn Quteybe 828 889 Ismayil ibn Yesarin eslen Azerbaycandan oldugunu yazmisdir Muasir tedqiqatcilardan ereb alimi Ehmed Emin ve fars tedqiqatcisi Zabihulla Safa hec bir esaslari olmadan Ismayil ibn Yesari fars sairlerinin siyahisina daxil etmisler Mehemmedeli Terbiyet ise onun azerbaycan sairi oldugunu tesdiqlemisdir Ulker Zakirqizi sairin etnik menseyinden behs ederken yazmisdir Ismayil ibn Yesari Azerbaycandan oldugunu gosteren menbe ve tedqiqatlar da vardir Ibn Quteybenin 828 889 Seir ve sairler الشعر و الشعراء eserinde sairin Azerbaycandan oldugunu bildirmisdir Filoloqun bu fikrini esas goturen tedqiqatlar da vardir Meshur alman serqsunasi Karl Brokkelman Ereb edebiyyati tarixi تاريخ الادب العربي ve ereb alimi Omer Ferrux Ereb edebiyyati tarixi تاريخ الادب العربي eserlerinde Ibn Quteybenin fikirlerini esas goturerek sairin Azerbaycandan oldugunu qeyd etmisler Ismayil ibn Yesarin anadan olma tarixi baresinde menbelerde hec bir melumat verilmese de ibn Quteybe ve el Merzubani onun Medine seherinde doguldugunu qeyd etmisdir Malik Mahmudov yazmisdir Negmeler kitabi nda soylenilir ki Ebdul Malik ibn Mervan xilafetin basina kecdikden sonra 685 705 Ismayil ibn Yessar Urva ez Zubeyre ile ona medhiyyeler hesr etmis ve onun ardicillarina cevrilmisler M Mahmudov Ismayil ibn Yessarin artiq 685 ci ilde taninmis sair oldugu qenaetine gelmisdir G Baxseliyevanin monoqrafiyasinda el Isfehaninin dedikleri sozbesoz tercume olunmusdur Menim emim Musab ibn Abdullah ez Zubeyrden esitdiklerini mene danismisdir Ismayil ibn Yesar en Nisan Zubeyrilerin terefdaslarindan olan Qureys qebilesinin Bani Tay ibn Merva qolunun mevalisi olmusdur Hakimiyyet Ebdul Malik ibn Mervana kecdikden sonra sair Urva ib Zubeyr ile onun yanina getmis ve sulalesinin xelifelerini teriflemeye baslamislar O cox yasamis Emeviler sulalesinin son xelifesine kimi gormusdur lakin Abbasilerin hakimiyyetine kimi yasamamisdir Mohkem saglamliga xos xarici gorunuse malik olmus zarafat etmeyi sevmis gozel seirler yazmis Urva ibn Zubeyrin himayesinde yasamisdir Professor Malik Mahmudov Ismayil ibn Yesarin neslinin sairler nesli oldugunu menbelerde onun iki qardasinin Mehemmed adinda oglundan behs edildiyini bildirmisdir Tedqiqatci hemin sairlerin suubiyye herekatinin terefdarlari oldugunu yazmisdir Ismayil ibn Yessar zengin poetik eneneler muhitinde boyumus uzun omur surmus ve son illerini Xelife II Mervanin 744 749 hakimiyyeti illerinde kecirmisdir IstinadlarAbu l Faraj Eṣfahani Ketab al aḡani IV Beirut 1956 Brocklemann GAL I p 60 S I p 95 Arxivlenmis suret 2022 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 07 Arxivlenmis suret 2020 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 07 07 Malik Mahmudov Erebce yazmis azerbaycanli sair ve edibler VII XII esrler Baki 1983 ULKER ZAKIRQIZI MEMMEDOVA ISMAYIL IBN YESARIN POETIK IRSI VE ETNIK MENSEYI 2016 12 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 19 Malik Mahmudov Erebce yazmis azerbaycanli sair ve edibler VII XII esrler Baki 1983 seh 53Hemcinin baxAzerbaycan edebiyyatiXarici kecidler