Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harmatan (ing. Harmattan) — Böyük səhradan Qvineya və Yaşıl burun adaları tərəfə əsən (noyabr-mart) çox quru və tozlu şimal-şərq passatının, həmçinin müvafiq mövsümün yerli adı.
Təsirlər
Bu mövsüm qışdan fərqli olaraq soyuq, quru və tozlu külək, həmçinin gecə və gündüz ətraf mühitin temperaturunda geniş dalğalanmalar ilə xarakterizə olunur. Bəzən günortadan sonra temperatur 30 °C (86 °F)-a qədər yüksələ bilsə də, bütün gün boyunca 9 °C (48 °F)-ə qədər aşağı da düşə bilər. Sahara kimi bəzi bölgələrdə bu mövsüm isti keçə bilər.
Harmattan bölgəyə əsdiyi zaman havanın rütubətliliyi azalır. Harmattan özü ilə səhra üçün səciyyəvi olan hava şəraiti gətirir: rütubəti azaldır, bulud örtüyünü dağıtır, yağıntının yaranmasının qarşısını alır və bəzən qum fırtınaları nəticələnə bilən böyük toz buludları yaradır. Külək həmçinin yanğın riskini artıra və məhsula ciddi ziyan vura bilər. Harmattanın musson küləkləri ilə qarşılıqlı təsiri tornadolara səbəb ola bilər.
Harmattan dumanı
Qərbi Afrikanın bəzi ölkələrində havada tozun ağır miqdarı görmə qabiliyyətini ciddi şəkildə məhdudlaşdıra və bir neçə gün günəş işığının qarşısını güclü dumanla müqayisə ediləcək qədər bağlaya bilər. Bu təsir "Harmattan dumanı" kimi tanınır. Hər il ləğv edilən və yönü dəyişdirilən uçuşlar aviaşirkətlərə milyonlarla dollara başa gəlir.
Sağlamlıq
Rütubətin 15%-dən aşağı düşməsi bəzi insanlarda burun qanaxmalarına səbəb ola bilər. Küləyin insan sağlamlığına digər təsirlərinə dərinin quruması, qurumuş və ya çatlamış dodaqlar, gözlər və tənəffüs sistemi, o cümlədən astmanın ağırlaşmasını daxil etmək olar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- O. Osmanov. B. Abdullayev. İzahlı coğrafiya lüğəti. Bakı.1966.
- Minka, Ndazo Salka; Ayo, Joseph. "Influence of cold–dry (harmattan) season on colonic temperature and the development of pulmonary hypertension in broiler chickens, and the modulating effect of ascorbic acid". Open Access Animal Physiology. 2014: 1. doi:10.2147/OAAP.S51741.
- Sivakumar, Mannava V. K.; Ndiang'ui, Ndegwa, redaktorlar Climate and Land Degradation. Environmental Science and Engineering. 2007. doi:10.1007/978-3-540-72438-4. ISBN .
At the southern fringe of the Sahara Desert, a special dry and hot wind, locally termed Harmattan, occurs.
- Minka, Ndazo Salka; Ayo, Joseph. "Influence of cold–dry (harmattan) season on colonic temperature and the development of pulmonary hypertension in broiler chickens, and the modulating effect of ascorbic acid". Open Access Animal Physiology. 2014: 1. doi:10.2147/OAAP.S51741.
- Oladipupo, Akolade R. "Harmattan: Behold A Season". Leadership. 13 December 2014. 2015-02-12 tarixində .
- Terazono, Emiko; Blas, Javier. "Saharan wind stirs cocoa market". Financial Times. 19 January 2012. 25 January 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 28 January 2012.
- Harmattan // Encyclopædia Britannica. 5 September 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 22 July 2015.
- "Tuareg unrest". Temoust. BBC News. 7 September 2007. 30 December 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2007.
- Eze, Chinedu. "Nigerian Civil Aviation warns pilots, airlines of Harmattan haze". This Day. 15 January 2013. 7 April 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 5 January 2024 – All Africa vasitəsilə.
- Valdmanis, Richard. . Reuters. 8 February 2012. 11 February 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 February 2012.
- Terazono, Emiko; Blas, Javier. "Saharan wind stirs cocoa market". Financial Times. 19 January 2012. 25 January 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 28 January 2012.
- Anuforo, Emeka; Chukwu, Lilian. "Coping With Health Hazards of Harmattan Haze". Rivers State News. 20 January 2015. 4 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 5 January 2024.
Xarici keçidlər
- Харматан
![image]()
Kisholm, Hyu, redaktorHarmattan // Britannika Ensiklopediyası (XI). Cambridge University Press. 1911.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Harmatan ing Harmattan Boyuk sehradan Qvineya ve Yasil burun adalari terefe esen noyabr mart cox quru ve tozlu simal serq passatinin hemcinin muvafiq movsumun yerli adi Abucadaki Abuca Milli mescidini ehate eden Harmatan passatiTesirlerBu movsum qisdan ferqli olaraq soyuq quru ve tozlu kulek hemcinin gece ve gunduz etraf muhitin temperaturunda genis dalgalanmalar ile xarakterize olunur Bezen gunortadan sonra temperatur 30 C 86 F a qeder yuksele bilse de butun gun boyunca 9 C 48 F e qeder asagi da duse biler Sahara kimi bezi bolgelerde bu movsum isti kece biler Harmattan bolgeye esdiyi zaman havanin rutubetliliyi azalir Harmattan ozu ile sehra ucun seciyyevi olan hava seraiti getirir rutubeti azaldir bulud ortuyunu dagitir yagintinin yaranmasinin qarsisini alir ve bezen qum firtinalari neticelene bilen boyuk toz buludlari yaradir Kulek hemcinin yangin riskini artira ve mehsula ciddi ziyan vura biler Harmattanin musson kulekleri ile qarsiliqli tesiri tornadolara sebeb ola biler Harmattan dumani Qerbi Afrikanin bezi olkelerinde havada tozun agir miqdari gorme qabiliyyetini ciddi sekilde mehdudlasdira ve bir nece gun gunes isiginin qarsisini guclu dumanla muqayise edilecek qeder baglaya biler Bu tesir Harmattan dumani kimi taninir Her il legv edilen ve yonu deyisdirilen ucuslar aviasirketlere milyonlarla dollara basa gelir Saglamliq Rutubetin 15 den asagi dusmesi bezi insanlarda burun qanaxmalarina sebeb ola biler Kuleyin insan saglamligina diger tesirlerine derinin qurumasi qurumus ve ya catlamis dodaqlar gozler ve teneffus sistemi o cumleden astmanin agirlasmasini daxil etmek olar Hemcinin baxHarmsil XemsinIstinadlarO Osmanov B Abdullayev Izahli cografiya lugeti Baki 1966 Minka Ndazo Salka Ayo Joseph Influence of cold dry harmattan season on colonic temperature and the development of pulmonary hypertension in broiler chickens and the modulating effect of ascorbic acid Open Access Animal Physiology 2014 1 doi 10 2147 OAAP S51741 Sivakumar Mannava V K Ndiang ui Ndegwa redaktorlar Climate and Land Degradation Environmental Science and Engineering 2007 doi 10 1007 978 3 540 72438 4 ISBN 978 3540724377 At the southern fringe of the Sahara Desert a special dry and hot wind locally termed Harmattan occurs Minka Ndazo Salka Ayo Joseph Influence of cold dry harmattan season on colonic temperature and the development of pulmonary hypertension in broiler chickens and the modulating effect of ascorbic acid Open Access Animal Physiology 2014 1 doi 10 2147 OAAP S51741 Oladipupo Akolade R Harmattan Behold A Season Leadership 13 December 2014 2015 02 12 tarixinde Terazono Emiko Blas Javier Saharan wind stirs cocoa market Financial Times 19 January 2012 25 January 2012 tarixinde Istifade tarixi 28 January 2012 Harmattan Encyclopaedia Britannica 5 September 2015 tarixinde Istifade tarixi 22 July 2015 Tuareg unrest Temoust BBC News 7 September 2007 30 December 2007 tarixinde Istifade tarixi 8 October 2007 Eze Chinedu Nigerian Civil Aviation warns pilots airlines of Harmattan haze This Day 15 January 2013 7 April 2014 tarixinde Istifade tarixi 5 January 2024 All Africa vasitesile Valdmanis Richard Reuters 8 February 2012 11 February 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 February 2012 Terazono Emiko Blas Javier Saharan wind stirs cocoa market Financial Times 19 January 2012 25 January 2012 tarixinde Istifade tarixi 28 January 2012 Anuforo Emeka Chukwu Lilian Coping With Health Hazards of Harmattan Haze Rivers State News 20 January 2015 4 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 5 January 2024 Xarici kecidlerHarmatan Kisholm Hyu redaktorHarmattan Britannika Ensiklopediyasi XI Cambridge University Press 1911