Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Ömər əl-Bəşir (tam adı: Ömər Həsən Əhməd əl-Bəşir, ərəb. عمر حسن أحمد البشير; 1 yanvar 1944, Hoş Bonnaqa[d], Nil vilayəti[d]) — Sudan dövlət və siyasi xadimi, 30 iyun 1989-cu ildən 11 aprelin 2019-cu ilədək , 1996-cı ildən etibarən aparıcı «» partiyasının sədri. 2019-cu ilin aprel ayında hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyətdən endirilmişdir.
| Ömər Bəşir | |
|---|---|
| ərəb. عمر البشير | |
 | |
| Doğum tarixi | 1 yanvar 1944(80 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Fəaliyyət illəri | 1960–2019 |
| albashir.sd | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ömər Əl-Bəşir 1944-cü ildə kəndli ailəsində dünyaya gəlib. Sudan Britaniya və Misir müstəmləkəçiliyindən azad olanda, o yeniyetmə idi. 16 yaşlı Ömər ordu sıralarına yazıldı, Xartum və Qahirədə təhsil aldı. 1973-cü ildə Misir ordusunun tərəfində İsrailə qarşı döyüşdü.
Bundan sonra, əl-Bəşir ölkənin cənubunda ordu komandanı oldu, burada üsyançı qüvvələrlə mübarizəyə rəhbərlik etdi. Dünya Ömər əl-Bəşirin adını ilk dəfə 1989-cu il Sudan Nicat İnqilabı zamanı eşitdi.
Bu inqilabın əsas simalarından biri idi. Dörd il sonra əl-Bəşir özünü prezident elan etdi. Əl-Turabi həbs edildi. Sonradan o azad olundu, amma artıq əvvəlki nüfuza malik deyildi.
Sudan hökuməti əsasən müsəlmanlardan ibarət şimal və xristianların üstünlük təşkil etdiyi cənub arasında sülhə nail oldu. Cənubun Sudandan ayrılmasına dair referendum 2011-ci ildə keçirilməlidir.
Ömər əl-Bəşir özünü siyasi deyil, hərbi lider kimi nümayiş etdirməyi sevir. Prezident öz mövqeyini Sudandakı mübahisələri ya həll etmək, ya da onlara nəzarət etməklə möhkəmlədib.
Onun şəxsi həyatı haqqında çox az şey məlumdur. Onun iki arvadı olsa da, özünün övladı yoxdur. 1967-ci ildə Sudan Hərbi Akademiyasının məzunu olan Bəşir 1981-ci ildə isə Komandanlıq və Baş Qərargahlıq fakültəsinin Siyasət elmləri ixtisası üzrə magistr dərəcəsini alır. 1983-cü ildə Ömər Malayziya universitetinin Hərb elmləri fakültəsinin magistr ixtisası üzrə məzunu olur. 1987-ci ildə Sudan İdarəetmə Akademiyasının üzvü seçilən Bəşir 1973-cü il əl-Ubur müharibəsində iştirak edir. Daha sonra bir müddət BƏƏ-də işləyir. 1967-69-cu illərdə Sudan ordusunun Qərb komandanlığında çalışan Bəşir 1969-87-ci illər arasında isə Sudan HHQ-də işləyir. 1987-ci ildə Səkkizinci Müstəqil Piyada Batalyonuna komandir təyin edilən Bəşir bu vəzifədə 1989-cu ilə qədər qalır.
1989-cu il iyun ayının 30-da Bəşir Demokrat Partiyası hökumətini devirməklə hakimiyyətə gəlir və 30 iyun 1989 və 16 oktyabr 1993-cü il tarixləri arasında Milli Xilasetmə İnqilabı Komandanlıq Şurasının sədri olur. 1993-cü ildə isə konstitusiyanın “Respublika prezidenti eyni zamanda ölkənin Baş naziridir” bəndinə uyğun olaraq Sudan respublikasının prezidenti seçilir.
Ömər Bəşir hərbçi olmaqla yanaşı, Quran hafizi və dindardır. Bəşir birinci həyat yoldaşı təyyarə qəzasında həlak olduqdan sonra ikinci dəfə evlənir. Oğlan övladı yoxdur, bunun üçün Sudanın cənubundan iki oğlan uşağını oğulluğa götürüb. Onun hakimiyyəti Sudan tarixində ən uzun hakimiyyətdir. Milli Konfrans Partiyasının sədri olan Bəşir Afrika qitəsinin ən uzun müddətli müharibəsi olan Cənub müharibəsindən güclü iqtisadiyyat sayəsində çıxa bilib.
2019-cu ildə ölkədə aylarla davam edən xalq etirazlarından sonra aprelin 11-də çevriliş həyata keçirərək Əl-Bəşiri hakimiyyətdən uzaqlaşdırıb. Onu və bütün yaxın ətrafını həbs ediblər. Aprelin 20-də xəbər verilib ki, əl-Bəşirin evində axtarış zamanı 113 milyon dollara ekvivalent olan nağd pul tapılıb. Keçmiş prezident xarici valyutanı qanunsuz yığıb saxlamaqda və korrupsiyada, bahalı hədiyyələr qəbul etməkdə ittiham olunur.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi, Sudanın Dövlət başçısı Ömər Əl Bəşirin hərbi günahı və bəşəriyyətə qarşı cinayət işləmək kimi günahlarina ğörə tutulması qərarını verib. Beynəlxalq Haaqa Tribunalı Ömər əl-Bəşirin həbsi ilə bağlı 2009-cu ilin martında qərar çıxarıb. Dünya ölkələri Məhkəmənin qərarına reaksiya göstərib. Ömər Bəşir Beynəlxalq cinayət məhkəməsinin yarandığı 2002-ci ildən indiyədək, tutulması haqda qərar verilən ən yüksək seviyyəli dövlət rəsmisidir. Məhkəmə Əl Bəşiri 2003-cü ildən Darfur bölgəsində qırğın, işgəncə, etnik təmizləmə barədə göstəriş verməklə ittiham edir. Sudanın dövlət başçısı Əl Bəşir, Məhkəmənin qərarının, yeni müstəmləkəçi planların bir parçası olduğunu bildirib. Sudan hökuməti də bu qərarı pisləyib. Sudan xarici işlər naziri isə, Məhkəmənin qərarına baxmayaraq, Əl Bəşirin bu ay Qatarda keçiriləcək Ərəb Birliyi zirvəsində iştirak edəcəyini deyib. Digər tərəfdən Sudan qərara reaksiyasını göstərtmək üçün ölkədəki beynəlxalq təşkilatlardan 10-nun işçilərinin çıxarılması haqqında qərar verib. Paytaxt Hartumda da minlərlə insan qərara etiraz edib. ABŞ Məhkəmənin qərarına dəstək verib, Rusiya isə bunun təhlükəli addım olduğunu billdirib. Çin, BMT Təhlükəsizlik Şurasını qərarın həyata keçirilməsinə mane olmağa çağırıb. Afrika Birliyi də qərarın Afrika qitəsi ndə sülhə zərbə vuracağını qeyd edib.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Omar Hassan Ahmad al- Bashir // Munzinger Personen (alm.).
- http://www.bbc.co.uk/azeri/news/story/2009/03/090305_albashir.shtml
- "Bəşir həmin Bəşirdi, kefi də yerində..." 2019-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-16.
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-09.
- "Arxivlənmiş surət". 2012-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-03-06.
Xarici keçidlər
- http://az.timeturk.com/news_detail.php?id=333 2009-09-09 at the Wayback Machine
- http://az.timeturk.com/news_detail.php?id=777 2009-09-09 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Omer el Besir tam adi Omer Hesen Ehmed el Besir ereb عمر حسن أحمد البشير 1 yanvar 1944 Hos Bonnaqa d Nil vilayeti d Sudan dovlet ve siyasi xadimi 30 iyun 1989 cu ilden 11 aprelin 2019 cu iledek 1996 ci ilden etibaren aparici partiyasinin sedri 2019 cu ilin aprel ayinda herbi cevrilis neticesinde hakimiyyetden endirilmisdir Omer Besirereb عمر البشير Dogum tarixi 1 yanvar 1944 1944 01 01 80 yas Dogum yeri Hos Bonnaqa d Nil vilayeti d Ingilis Misir SudaniTehsili Sudan Herbi Kolleci d Misir Herbi Akademiyasi d Fealiyyeti siyasetciFealiyyet illeri 1960 2019albashir sd Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiOmer El Besir 1944 cu ilde kendli ailesinde dunyaya gelib Sudan Britaniya ve Misir mustemlekeciliyinden azad olanda o yeniyetme idi 16 yasli Omer ordu siralarina yazildi Xartum ve Qahirede tehsil aldi 1973 cu ilde Misir ordusunun terefinde Israile qarsi doyusdu Bundan sonra el Besir olkenin cenubunda ordu komandani oldu burada usyanci quvvelerle mubarizeye rehberlik etdi Dunya Omer el Besirin adini ilk defe 1989 cu il Sudan Nicat Inqilabi zamani esitdi Bu inqilabin esas simalarindan biri idi Dord il sonra el Besir ozunu prezident elan etdi El Turabi hebs edildi Sonradan o azad olundu amma artiq evvelki nufuza malik deyildi Sudan hokumeti esasen muselmanlardan ibaret simal ve xristianlarin ustunluk teskil etdiyi cenub arasinda sulhe nail oldu Cenubun Sudandan ayrilmasina dair referendum 2011 ci ilde kecirilmelidir Omer el Besir ozunu siyasi deyil herbi lider kimi numayis etdirmeyi sevir Prezident oz movqeyini Sudandaki mubahiseleri ya hell etmek ya da onlara nezaret etmekle mohkemledib Onun sexsi heyati haqqinda cox az sey melumdur Onun iki arvadi olsa da ozunun ovladi yoxdur 1967 ci ilde Sudan Herbi Akademiyasinin mezunu olan Besir 1981 ci ilde ise Komandanliq ve Bas Qerargahliq fakultesinin Siyaset elmleri ixtisasi uzre magistr derecesini alir 1983 cu ilde Omer Malayziya universitetinin Herb elmleri fakultesinin magistr ixtisasi uzre mezunu olur 1987 ci ilde Sudan Idareetme Akademiyasinin uzvu secilen Besir 1973 cu il el Ubur muharibesinde istirak edir Daha sonra bir muddet BEE de isleyir 1967 69 cu illerde Sudan ordusunun Qerb komandanliginda calisan Besir 1969 87 ci iller arasinda ise Sudan HHQ de isleyir 1987 ci ilde Sekkizinci Musteqil Piyada Batalyonuna komandir teyin edilen Besir bu vezifede 1989 cu ile qeder qalir 1989 cu il iyun ayinin 30 da Besir Demokrat Partiyasi hokumetini devirmekle hakimiyyete gelir ve 30 iyun 1989 ve 16 oktyabr 1993 cu il tarixleri arasinda Milli Xilasetme Inqilabi Komandanliq Surasinin sedri olur 1993 cu ilde ise konstitusiyanin Respublika prezidenti eyni zamanda olkenin Bas naziridir bendine uygun olaraq Sudan respublikasinin prezidenti secilir Omer Besir herbci olmaqla yanasi Quran hafizi ve dindardir Besir birinci heyat yoldasi teyyare qezasinda helak olduqdan sonra ikinci defe evlenir Oglan ovladi yoxdur bunun ucun Sudanin cenubundan iki oglan usagini ogulluga goturub Onun hakimiyyeti Sudan tarixinde en uzun hakimiyyetdir Milli Konfrans Partiyasinin sedri olan Besir Afrika qitesinin en uzun muddetli muharibesi olan Cenub muharibesinden guclu iqtisadiyyat sayesinde cixa bilib 2019 cu ilde olkede aylarla davam eden xalq etirazlarindan sonra aprelin 11 de cevrilis heyata kecirerek El Besiri hakimiyyetden uzaqlasdirib Onu ve butun yaxin etrafini hebs edibler Aprelin 20 de xeber verilib ki el Besirin evinde axtaris zamani 113 milyon dollara ekvivalent olan nagd pul tapilib Kecmis prezident xarici valyutani qanunsuz yigib saxlamaqda ve korrupsiyada bahali hediyyeler qebul etmekde ittiham olunur Beynelxalq Cinayet MehkemesiBeynelxalq Cinayet Mehkemesi Sudanin Dovlet bascisi Omer El Besirin herbi gunahi ve beseriyyete qarsi cinayet islemek kimi gunahlarina gore tutulmasi qerarini verib Beynelxalq Haaqa Tribunali Omer el Besirin hebsi ile bagli 2009 cu ilin martinda qerar cixarib Dunya olkeleri Mehkemenin qerarina reaksiya gosterib Omer Besir Beynelxalq cinayet mehkemesinin yarandigi 2002 ci ilden indiyedek tutulmasi haqda qerar verilen en yuksek seviyyeli dovlet resmisidir Mehkeme El Besiri 2003 cu ilden Darfur bolgesinde qirgin isgence etnik temizleme barede gosteris vermekle ittiham edir Sudanin dovlet bascisi El Besir Mehkemenin qerarinin yeni mustemlekeci planlarin bir parcasi oldugunu bildirib Sudan hokumeti de bu qerari pisleyib Sudan xarici isler naziri ise Mehkemenin qerarina baxmayaraq El Besirin bu ay Qatarda kecirilecek Ereb Birliyi zirvesinde istirak edeceyini deyib Diger terefden Sudan qerara reaksiyasini gostertmek ucun olkedeki beynelxalq teskilatlardan 10 nun iscilerinin cixarilmasi haqqinda qerar verib Paytaxt Hartumda da minlerle insan qerara etiraz edib ABS Mehkemenin qerarina destek verib Rusiya ise bunun tehlukeli addim oldugunu billdirib Cin BMT Tehlukesizlik Surasini qerarin heyata kecirilmesine mane olmaga cagirib Afrika Birliyi de qerarin Afrika qitesi nde sulhe zerbe vuracagini qeyd edib IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Omar Hassan Ahmad al Bashir Munzinger Personen alm http www bbc co uk azeri news story 2009 03 090305 albashir shtml Besir hemin Besirdi kefi de yerinde 2019 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 06 16 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 09 Arxivlenmis suret 2012 02 04 tarixinde Istifade tarixi 2009 03 06 Xarici kecidlerhttp az timeturk com news detail php id 333 2009 09 09 at the Wayback Machine http az timeturk com news detail php id 777 2009 09 09 at the Wayback Machine