Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bandiaqara — Malidə, doqon xalqının yaşadığı ərazidə uçurum. Qum daşı qayası aşağıdakı qumlu mənzillərdən təxminən 500 metr yuxarı qalxır. Uçurum təxminən 150 kilometr uzunluğa malikdir.
| Bandiaqara uçurumu | |
|---|---|
| Falaise de Bandiagara | |
 | |
| BTMB kateqoriyası — III () | |
| Sahəsi |
|
| Mütləq hündürlüyü | 323 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
| Rəsmi adı | Cliff of Bandiagara (Land of the Dogons) |
| Tipi | Mədəni və Təbii |
| Kriteriya | (v), (vii) |
| Tarixi | 1989 (13-cü sessiya) |
| İstinad nöm. | 516 |
| Ölkə |  Mali |
| Region | Afrika |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bandiaqara ərazisi bu gün Doqon xalqı tərəfindən məskunlaşmışdır. Doqonlardan əvvəl, ərazidə Tellem və Toloy xalqları yaşayırdı. Ərazidəki bir çox tikili tellemlərə aiddir. Bandiaqara uçurumu 1989-cu ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
Bandiaqara qayaları cənubdan şimal-şərqə doğru 200 km-dən çox məsafədə, Qrandamiya massivinə qədər uzanan bir qumdaşı zənciridir. Massivin sonu Malinin ən yüksək zirvəsi olan, 1,155 metr (3,789 ft) hündürlüyündəki Hombori Tondo dağı ilə biitir. Arxeoloji, etnoloji və geoloji xüsusiyyətlərinə görə bütün ərazi Qərbi Afrikada ən təsirli yerlərdən biridir.
Tarix
Mağarada yaşayan bir etnik qrup olan tellemlər, sonradan doqonların gəlişi ilə uçurumun yamaclarında yaşamağa başladı. Tellem mədəniyyəti uçurumlara həkk etdikləri təsvirlərdən aşkar edilmişdir. Belə ki, onlar ərazini tez-tez basan daşqınlardan uzaq olmağı üçün ölülərini yüksəklik yerlərdə basdırırdılar.
Kani Bonzon kimi onlarla kənd uçurum boyunca yerləşir. Doqonlar ilk dəfə 14-cü əsrdə bu kəndin yaxınlığında məskunlaşmış və oradan yaylağa, uçuruma və Seno-Qondo düzənliklərinə yayılmışdı.
Yerli şifahi tarixə görə, doqonlar Bandiaqara uçurumu üzərindəki təbii tunellər səbəbiylə Fransız müstəmləkə gücləri tərəfindən nisbətən daha az narahat idi. Tunelləri yalnız doqonlar bilirdi və onlardan təcavüzkarları pusmaq və dəf etmək üçün istifadə edə bilirdi.
Müasir dövrdə
Bu gün yerli bələdçilər doqon kəndlərini ziyarət etmək üçün turist qruplarını müşayiət edir. Qayalıqlar boyunca bir sıra yollar keçir və hər kənddəki yataqxanalar yemək və yaşayış yerləri ilə təmin olunur. Ev sahibi kəndlər gəlirlər yataqxanalardan və turist vergisindən əldə edirlər. Yerli, ənənəvi mədəniyyətlərə təzyiq göstərən yeni bir avtomobil yolu tikildiyi üçün ərazidə turizmin böyük artımı gözlənilir. Bundan əlavə, The Independent xəbər verir ki, ərazidəki zəif qorunan qədim artefaktların talan edilməsi geniş yayılıb.
Nəzarətsiz turist ziyarətləri məsələsinə diqqət yetirmək üçün Dünya Abidələr Fondu (WMF – ing. World Monuments Fund) 2004-cü ildə Bandiaqaranı Dünya Abidələri Müşavirinə daxil etdi. 2005-ci ildə WMF, İdarəetmə planının hazırlanması üçün Mission Culturelle de Bandiagara layihəsinə təqaüd təyin etdi. İdarəetmə planı ənənəvi binaların qorunması ilə birlikdə dünyanın tarixi rayonlarında ciddi tikinti qaydalarının yaradılması ilə yeni tikintilərin tənzimlənməsini tələb edir.
2012-ci ildə Malidəki qarşıdurmalardan sonra DoqonYaylası və Bandiaqara da daxil olmaqla ölkənin mərkəzi əraziləri getdikcə təhlükəli hala gəldi. Ərazidə terrorçu qruplar fəaliyyət göstərir və yerli etnik qruplar arasında zorakılıq gündəlik olaraq baş verir.
2018-ci ildən etibarən turizm üçün bu bölgəyə səyahət etmək olduqca məqsədəuyğun deyildir və Mali təhlükəsizlik qüvvələrinin buna cəhd edənləri geri döndərdiyi bilinir. 2018-ci ilin mart ayında silahlı qrup Bandiaqara qəsəbəsindəki BMT heyəti tərəfindən tez-tez ziyarət edilən bir otelə hücum etdi və bir neçə nəfəri öldürdü.
Qalereya
-
![image]()
Tərk edilmiş dogon kəndinin üstündə, arxa planda qədim Tellem xalqının qalan yaşayış yerləri. Müasir Doqon kəndinin palçıqlı məscidi ön planda görünür. -
![image]()
Bandiaqara uçurumu -
![image]()
Uçurum üzərində qurulmuş yaşayış məntəqəsi -
![image]()
Tellemlərin yaşayış məskəni
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- Baxter, Joan. "Mali: What Price Tourism?". BBC News. 16 aprel 2001. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-22.
- Smith, Alex Duval. "Mali Plunders its Desert Heritage to Feed Demand for 'Primitive' Art". The Independent. 17 mart 2001.[ölü keçid]
- "World Monuments Fund - Bandiagara Escarpment Cultural Landscape". 2017-03-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-22.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bandiaqara Malide doqon xalqinin yasadigi erazide ucurum Qum dasi qayasi asagidaki qumlu menzillerden texminen 500 metr yuxari qalxir Ucurum texminen 150 kilometr uzunluga malikdir Bandiaqara ucurumuFalaise de BandiagaraBTMB kateqoriyasi III Sahesi 327 390 haMutleq hundurluyu 323 mYerlesmesi14 25 sm e 3 19 q u Olke MaliBandiaqara ucurumuUNESCO Umumdunya IrsiResmi adiCliff of Bandiagara Land of the Dogons TipiMedeni ve TebiiKriteriya v vii Tarixi1989 13 cu sessiya Istinad nom 516OlkeMaliRegionAfrika Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bandiaqara erazisi bu gun Doqon xalqi terefinden meskunlasmisdir Doqonlardan evvel erazide Tellem ve Toloy xalqlari yasayirdi Erazideki bir cox tikili tellemlere aiddir Bandiaqara ucurumu 1989 cu ilde UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Bandiaqara qayalari cenubdan simal serqe dogru 200 km den cox mesafede Qrandamiya massivine qeder uzanan bir qumdasi zenciridir Massivin sonu Malinin en yuksek zirvesi olan 1 155 metr 3 789 ft hundurluyundeki Hombori Tondo dagi ile biitir Arxeoloji etnoloji ve geoloji xususiyyetlerine gore butun erazi Qerbi Afrikada en tesirli yerlerden biridir TarixMagarada yasayan bir etnik qrup olan tellemler sonradan doqonlarin gelisi ile ucurumun yamaclarinda yasamaga basladi Tellem medeniyyeti ucurumlara hekk etdikleri tesvirlerden askar edilmisdir Bele ki onlar erazini tez tez basan dasqinlardan uzaq olmagi ucun olulerini yukseklik yerlerde basdirirdilar Kani Bonzon kimi onlarla kend ucurum boyunca yerlesir Doqonlar ilk defe 14 cu esrde bu kendin yaxinliginda meskunlasmis ve oradan yaylaga ucuruma ve Seno Qondo duzenliklerine yayilmisdi Yerli sifahi tarixe gore doqonlar Bandiaqara ucurumu uzerindeki tebii tuneller sebebiyle Fransiz mustemleke gucleri terefinden nisbeten daha az narahat idi Tunelleri yalniz doqonlar bilirdi ve onlardan tecavuzkarlari pusmaq ve def etmek ucun istifade ede bilirdi Muasir dovrdeBu gun yerli beledciler doqon kendlerini ziyaret etmek ucun turist qruplarini musayiet edir Qayaliqlar boyunca bir sira yollar kecir ve her kenddeki yataqxanalar yemek ve yasayis yerleri ile temin olunur Ev sahibi kendler gelirler yataqxanalardan ve turist vergisinden elde edirler Yerli enenevi medeniyyetlere tezyiq gosteren yeni bir avtomobil yolu tikildiyi ucun erazide turizmin boyuk artimi gozlenilir Bundan elave The Independent xeber verir ki erazideki zeif qorunan qedim artefaktlarin talan edilmesi genis yayilib Nezaretsiz turist ziyaretleri meselesine diqqet yetirmek ucun Dunya Abideler Fondu WMF ing World Monuments Fund 2004 cu ilde Bandiaqarani Dunya Abideleri Musavirine daxil etdi 2005 ci ilde WMF Idareetme planinin hazirlanmasi ucun Mission Culturelle de Bandiagara layihesine teqaud teyin etdi Idareetme plani enenevi binalarin qorunmasi ile birlikde dunyanin tarixi rayonlarinda ciddi tikinti qaydalarinin yaradilmasi ile yeni tikintilerin tenzimlenmesini teleb edir 2012 ci ilde Malideki qarsidurmalardan sonra DoqonYaylasi ve Bandiaqara da daxil olmaqla olkenin merkezi erazileri getdikce tehlukeli hala geldi Erazide terrorcu qruplar fealiyyet gosterir ve yerli etnik qruplar arasinda zorakiliq gundelik olaraq bas verir 2018 ci ilden etibaren turizm ucun bu bolgeye seyahet etmek olduqca meqsedeuygun deyildir ve Mali tehlukesizlik quvvelerinin buna cehd edenleri geri donderdiyi bilinir 2018 ci ilin mart ayinda silahli qrup Bandiaqara qesebesindeki BMT heyeti terefinden tez tez ziyaret edilen bir otele hucum etdi ve bir nece neferi oldurdu QalereyaTerk edilmis dogon kendinin ustunde arxa planda qedim Tellem xalqinin qalan yasayis yerleri Muasir Doqon kendinin palciqli mescidi on planda gorunur Bandiaqara ucurumu Ucurum uzerinde qurulmus yasayis menteqesi Tellemlerin yasayis meskeniIstinadlarGEOnet Names Server 2018 Baxter Joan Mali What Price Tourism BBC News 16 aprel 2001 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 22 Smith Alex Duval Mali Plunders its Desert Heritage to Feed Demand for Primitive Art The Independent 17 mart 2001 olu kecid World Monuments Fund Bandiagara Escarpment Cultural Landscape 2017 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 22 Arxivlenmis suret 2018 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 22