Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mozdok rayonu (oset. Мæздæджы района) - Rusiya Federasiyası, Şimali Osetiyanın tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Mozdok şəhəridir.
| Mozdok rayonu | |
|---|---|
 | |
|
| |
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Mozdok |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 2 iyun 1924 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
Mozdok rayonu respublikanın şimalında, Terek çayının hər iki sahili boyunca uzanır. Rayonun ümumi sahəsi — 1071,12 km².
Qərbdə Kabarda-Balqariyanın və Proxladnenski rayonları, şimalda Stavropol vilayətinin Kursk rayonu, şərqdə Çeçenistanın Nadterek rayonu, cənub-şərqdən İnquşetiyanın Malqobek rayonu, cənubdan isə Şimali Osetiyanın Kirov və Pravoberejnı rayonları ilə həmsərhəddir.
Zonallıq üzrə rayon iki hissəyə bölünür — düzənlik və alçaq dağlıq. Rayonun şimal hissəsini əsasən düzənliklər əhatə edir. Terekçayının sol sahili boyunca ərazilərdə orta hündürlük dəniz səviyyəsindən 120-150 metr əraziləri əhatə edir. Terek çayının sağ sahilinə yaxın ərazi boyunca qərbdən şərqə doğru silsilə uzanır. Rayonun mərkəzi hissəsindən Terek silsiləsi keçir ki, onunda maksimal hündürlüyü 400 metrdir. Rayonun cənubu istiqamətdən keçən Kabardin-Suja silsiləsinin isə maksimal hünddürlüyü 800 metrdir.
Rayonun hidroloji şəbəkəsi əsasən Terek və onun qolu olan Kurp üzərində qurulmuşdur. Rayon ərazisi çoxlu sayda kanallara sahibdur:Lenin adına Terek-Kum kanalı, Malokabardin kanalı, Nadterek kanalı, Qızılyar kanalı.
Tarixi
- Mozdok qəzası
1785-ci ildə təşkil olunan Qafqaz vilayəti təşkil olunur. Bu vilayətə 6 qəza daxil edilir. Onlardan biridə mərkəzi Mozdok olan Mozdok qəzasıdır.
1822-ci ildə Qafqaz əyaləti əvvəlki sərhədlərini dəyişdirmədən vilayət adlandırıldı və Stavropol vilayətin mərkəzi təyin edildi.
1827-ci ildə Mozdok bir qəzaya çevrildi.
1847-ci ildə imperator I Nikolayın fərmanı ilə Qafqaz vilayəti Stavropol əyaləti adlandırıldı. Mozdok qəzası Stavropol əyalətinin tərkibindən şıxarıldı. Əyalət ərazisinin bir hissəsi, Mozdok ilə birlikdə Pyatiqorsk qəzasına daxil edildi.
29 noyabr 1866-cı il Mozdok şəhəri Stavropol əyalətindən Terek vilayətinə verildi
1921-ci ildə Terek vilayəti Terek quberniyasına çevrilir. Bu zaman quberniyanın tərkibinə 5 qəza daxil olur: Qeorqievsk, Qızılyar, Mozdok, Pyatiqorsk və Svyatokrestovı.
- Mozdok rayonu
2 iyun 1924-cü ildə Terek vilayəti ləğv edilir və razisində mərkəzi Pyatiqorsk olan Terek dairəsi və mərkəzi Mozdok olan Mozdok rayonu təşkil edilir.
1930-1937-ci illərdə rayon Şimali Qafqaz diyarının tərkibinə daxil olur. Diyarın adı 1937-ci ildə Ojərjonikidze, 1943-cü ildə isə Stavropol diyarı olaraq adlandırılır.
Rayon müasir sərhədlərini 1944-cü ildə alır. Bu zaman Stavropol vilayətindən Mozdok rayonu Şimali Osetiya MSSR, Kur rayonu Kabarda-Balkariya MSSR, Malqobek rayonu isə Çeçen-İnquş MSSR-na verilir.
Əhali
- Urbanizasiya
Şəhər şəraitində rayon əhalisinin 47,78 % yaşayır.
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir:
| Xalq | Say, nəf. | Ümumi əhaliyə olan nisbəti, % |
|---|---|---|
| ruslar | 42 296 | 49,95 % |
| qumuqlar | 15 732 | 18,58 % |
| osetinlər | 8 430 | 9,95 % |
| ermənilər | 2 807 | 3,31 % |
| türklər | 2 639 | 3,12 % |
| kabardinlər | 2 114 | 2,50 % |
| çeçenlər | 2 008 | 2,37 % |
| qaraçılar | 1 492 | 1,76 % |
| inquşlar | 1 324 | 1,56 % |
| koreyalılar | 1 066 | 1,26 % |
| ukraynalılar | 900 | 1,06 % |
| digərləri | 3 043 | 3,59 % |
| milliyyətini bildirməyənlər | 831 | 0,99 % |
| ümumi | 84 682 | 100,0 % |
- Cins tərkibi
2010-cu il məlumatına əsasən:
| yaş | kişi, nəf. | qadın, nəf. | ümumi say, nəf. | Ümumi əhaliyə nisbəti, % |
|---|---|---|---|---|
| 0 — 14 yaş | 9 174 | 8 465 | 17 639 | 20,83 % |
| 15 — 59 yaş | 26 022 | 27 458 | 53 480 | 63,15 % |
| от 60 yaş | 4 688 | 8 873 | 13 561 | 16,02 % |
| bildirməyənlər | 2 | 0 | 2 | 0,002 % |
| ümumi | 39 886 | 44 796 | 84 682 | 100,0 % |
Kişilər — 39 886 nəf. (47,1 %). Qadınlar — 44 796 nəf. (52,9 %).
Əhalinin orta yaşı: 36,1 yaş. Kişilərin orta yaşı: 33,1 yaş. Qadınların orta yaşı: 38,8 yaş.
İqtisadiyyat
Rayon ərazisində neft və qaz kəmərləri, neft anbarları, yanacaqdoldurma məntəqələri, yanacaq-sürtkü anbarları mövcuddur.
Mozdok şəhərinin yaxınlığında Mozdok Hərbi Hava Qüvvələri Aerodromu və bir neçə hərbi hissə fəaliyyət göstərir.
Kənd təsərrüfatı Mozdok rayonu Şimali Osetiyanın əsas qazanc gətirən yerlərindən biridir. Bölgənin kənd təsərrüfatına cəlb olunan sahəsi 83,974 ha, bunun da 69,289 ha əkin sahələridir. Burada arpa, buğda, sənaye bitkiləri əkirlir. Özəl sektorda əsasən tərəvəz yetişdirilir: digər bölgələrə ixrac olunan pomidor, xiyar, soğan.
Rayonda 4 KTA (Kəndli Təsərrüfatı Asossasiyası), 7 kolxoz, 5 sovxoz, 1 ASC, 2 kənd təsərrüfatı elmi-tədqiqat müəssisəsi fəaliyyət göstərir.
Təhsil
30 ictimai kitabxana,
2 uşaq kitabxanası,
12 uşaq bağçası,
35 orta ümumtəhsil məktəbi,
Ümumtəhsil internat məktəbi,
Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar üçün internat-məktəb,
3 musiqi məktəbi,
1 rəssamlıq məktəbi,
4 idnan məktəbi,
Aqrar-Sənaye Texnikumu,
Moskva İqtisadiyyat və Hüquq Akademiyası (Mozdok filialı),
Mozdok Mexaniki-Texnoloji texnikumu,
Mədəniyyət sarayı (Mozdok),
Uşaq Yaradıcılıq Evi (Mozdok).
Mədəniyyət
Mozdok Diyarşünaslıq Muzeyi.
Qumuq Dram Teatrı.
2 Kinoteatr.
Rəssamlıq qalereyası.
Nəqliyyat
Rayon ərazisində avtomobil şəbəkəsi yaxşı inkişaf etmişdir. Ərazidən Şimali Qafqaz dəmiryolu keçir. Demək olar ki, Mozdok şərq-qərb yolunun üzərində, nəqliyyat qovşağında yerləşir.
Mənbə
- Официальный сайт АМСУ Моздокского района 2012-07-31 at the Wayback Machine
İstinadlar
- "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)" (rus). 2023-08-18. İstifadə tarixi: 2023-08-23..
- "Ставкомархив" (PDF). 2021-12-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-10-16.
- "Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mozdok rayonu oset Maezdaedzhy rajona Rusiya Federasiyasi Simali Osetiyanin terkibinde inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Mozdok seheridir Mozdok rayonu43 45 sm e 44 39 s u Olke RusiyaInzibati merkez MozdokTarixi ve cografiyasiYaradilib 2 iyun 1924Sahesi 1 080 km Saat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 82 698 nef 2023 Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyaMozdok rayonu respublikanin simalinda Terek cayinin her iki sahili boyunca uzanir Rayonun umumi sahesi 1071 12 km Qerbde Kabarda Balqariyanin ve Proxladnenski rayonlari simalda Stavropol vilayetinin Kursk rayonu serqde Cecenistanin Nadterek rayonu cenub serqden Inqusetiyanin Malqobek rayonu cenubdan ise Simali Osetiyanin Kirov ve Pravoberejni rayonlari ile hemserheddir Zonalliq uzre rayon iki hisseye bolunur duzenlik ve alcaq dagliq Rayonun simal hissesini esasen duzenlikler ehate edir Terekcayinin sol sahili boyunca erazilerde orta hundurluk deniz seviyyesinden 120 150 metr erazileri ehate edir Terek cayinin sag sahiline yaxin erazi boyunca qerbden serqe dogru silsile uzanir Rayonun merkezi hissesinden Terek silsilesi kecir ki onunda maksimal hundurluyu 400 metrdir Rayonun cenubu istiqametden kecen Kabardin Suja silsilesinin ise maksimal hunddurluyu 800 metrdir Rayonun hidroloji sebekesi esasen Terek ve onun qolu olan Kurp uzerinde qurulmusdur Rayon erazisi coxlu sayda kanallara sahibdur Lenin adina Terek Kum kanali Malokabardin kanali Nadterek kanali Qizilyar kanali TarixiMozdok qezasi 1785 ci ilde teskil olunan Qafqaz vilayeti teskil olunur Bu vilayete 6 qeza daxil edilir Onlardan biride merkezi Mozdok olan Mozdok qezasidir 1822 ci ilde Qafqaz eyaleti evvelki serhedlerini deyisdirmeden vilayet adlandirildi ve Stavropol vilayetin merkezi teyin edildi 1827 ci ilde Mozdok bir qezaya cevrildi 1847 ci ilde imperator I Nikolayin fermani ile Qafqaz vilayeti Stavropol eyaleti adlandirildi Mozdok qezasi Stavropol eyaletinin terkibinden sixarildi Eyalet erazisinin bir hissesi Mozdok ile birlikde Pyatiqorsk qezasina daxil edildi 29 noyabr 1866 ci il Mozdok seheri Stavropol eyaletinden Terek vilayetine verildi 1921 ci ilde Terek vilayeti Terek quberniyasina cevrilir Bu zaman quberniyanin terkibine 5 qeza daxil olur Qeorqievsk Qizilyar Mozdok Pyatiqorsk ve Svyatokrestovi Mozdok rayonu 2 iyun 1924 cu ilde Terek vilayeti legv edilir ve razisinde merkezi Pyatiqorsk olan Terek dairesi ve merkezi Mozdok olan Mozdok rayonu teskil edilir 1930 1937 ci illerde rayon Simali Qafqaz diyarinin terkibine daxil olur Diyarin adi 1937 ci ilde Ojerjonikidze 1943 cu ilde ise Stavropol diyari olaraq adlandirilir Rayon muasir serhedlerini 1944 cu ilde alir Bu zaman Stavropol vilayetinden Mozdok rayonu Simali Osetiya MSSR Kur rayonu Kabarda Balkariya MSSR Malqobek rayonu ise Cecen Inqus MSSR na verilir EhaliUrbanizasiya Seher seraitinde rayon ehalisinin 47 78 yasayir Milli terkib 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasinin melumatlarina gore kendin milli terkibi haqqinda asagidaki melumatlar verilmisdir Xalq Say nef Umumi ehaliye olan nisbeti ruslar 42 296 49 95 qumuqlar 15 732 18 58 osetinler 8 430 9 95 ermeniler 2 807 3 31 turkler 2 639 3 12 kabardinler 2 114 2 50 cecenler 2 008 2 37 qaracilar 1 492 1 76 inquslar 1 324 1 56 koreyalilar 1 066 1 26 ukraynalilar 900 1 06 digerleri 3 043 3 59 milliyyetini bildirmeyenler 831 0 99 umumi 84 682 100 0 Cins terkibi 2010 cu il melumatina esasen yas kisi nef qadin nef umumi say nef Umumi ehaliye nisbeti 0 14 yas 9 174 8 465 17 639 20 83 15 59 yas 26 022 27 458 53 480 63 15 ot 60 yas 4 688 8 873 13 561 16 02 bildirmeyenler 2 0 2 0 002 umumi 39 886 44 796 84 682 100 0 Kisiler 39 886 nef 47 1 Qadinlar 44 796 nef 52 9 Ehalinin orta yasi 36 1 yas Kisilerin orta yasi 33 1 yas Qadinlarin orta yasi 38 8 yas IqtisadiyyatRayon erazisinde neft ve qaz kemerleri neft anbarlari yanacaqdoldurma menteqeleri yanacaq surtku anbarlari movcuddur Mozdok seherinin yaxinliginda Mozdok Herbi Hava Quvveleri Aerodromu ve bir nece herbi hisse fealiyyet gosterir Kend teserrufati Mozdok rayonu Simali Osetiyanin esas qazanc getiren yerlerinden biridir Bolgenin kend teserrufatina celb olunan sahesi 83 974 ha bunun da 69 289 ha ekin saheleridir Burada arpa bugda senaye bitkileri ekirlir Ozel sektorda esasen terevez yetisdirilir diger bolgelere ixrac olunan pomidor xiyar sogan Rayonda 4 KTA Kendli Teserrufati Asossasiyasi 7 kolxoz 5 sovxoz 1 ASC 2 kend teserrufati elmi tedqiqat muessisesi fealiyyet gosterir Tehsil30 ictimai kitabxana 2 usaq kitabxanasi 12 usaq bagcasi 35 orta umumtehsil mektebi Umumtehsil internat mektebi Xususi qaygiya ehtiyaci olan usaqlar ucun internat mekteb 3 musiqi mektebi 1 ressamliq mektebi 4 idnan mektebi Aqrar Senaye Texnikumu Moskva Iqtisadiyyat ve Huquq Akademiyasi Mozdok filiali Mozdok Mexaniki Texnoloji texnikumu Medeniyyet sarayi Mozdok Usaq Yaradiciliq Evi Mozdok MedeniyyetMozdok Diyarsunasliq Muzeyi Qumuq Dram Teatri 2 Kinoteatr Ressamliq qalereyasi NeqliyyatRayon erazisinde avtomobil sebekesi yaxsi inkisaf etmisdir Eraziden Simali Qafqaz demiryolu kecir Demek olar ki Mozdok serq qerb yolunun uzerinde neqliyyat qovsaginda yerlesir MenbeOficialnyj sajt AMSU Mozdokskogo rajona 2012 07 31 at the Wayback MachineIstinadlar Chislennost postoyannogo naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2023 goda s uchyotom itogov Vserossijskoj perepisi naseleniya 2020 g rus 2023 08 18 Istifade tarixi 2023 08 23 Stavkomarhiv PDF 2021 12 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 10 16 Tom 4 Tablica 4 Nacionalnyj sostav RSOA po municipalnym obrazovaniyam po perepisi 2010 goda 2013 08 19 tarixinde arxivlesdirilib 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 16