Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu, , çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. (dekabr 2023) |
İsfəndiyar ibn Fərruxzad — Sasanilər dövlətinin Azərbaycanda mərzbanı. Fərruxzad Bavəndinin oğlu.
| İsfəndiyar | |
|---|---|
| Doğum tarixi | VII əsr |
| Atası | Fərruxzad Bavəndi |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
Həyatı
639-cu ildə ərəb qoşunu Urmiya gölü tərəfdən Azərbaycana soxuldu . Nəhavənd döyüşündən sonra isə ərəblər baş şəhər Ərdəbil üzərinə gələrək , ölkəni tabe etməyə girişdilər.
Ərdəbildən bir qədər aralı, Cərmidan dağı yanında İsfəndiyarın hələ yaxşı möhkəmlənə bilməmiş dəstələri onları qarşıladı. Mənbələrin məlumatına görə, bu, Bukeyrin Azərbaycan ərazisində azərbaycanlılarla ilk toqquşması idi. Bir neçə gün davam edən qanlı döyüş ərəblərin qələbəsilə başa çatır. İsfəndiyar özü isə əsir düşür.
Mənbələrə görə, mərzban İsfəndiyar qardaşı Bəhramla birlikdə güclü müqavimət göstərdi. Dirənmə uzun çəkdi, Bukeyr və Utba adlı ərəb sərkərdələrinin qoşunları da buraya yeridildi. Mərzban basılıb barışığa gəldi. İsfəndiyar sərkərdə Bukeyrə "əgər məni öldürsəniz, bütün Azərbaycan mənim intiqamımı alacaq" demişdi. Azərbaycan əhalisi tabe olub torpaq və can vergisi ödəməyi, "hər kişi" bir ərəb əsgərini evində saxlamağı üzərinə götürdü. Ərəblər isə onların dini görüşlərinə – etiqad, ayin və adətlərinə toxunmayacaqlarına söz verir, ölkəni tərk etmək istəyənlər aman alır, ərəb qoşununa öz istəyi ilə girmək arzusunda olanlar bir il vergilərdən azad edilirdi. Ərəb qoşunu buradan Muğana yollandı. Ancaq Azərbaycan əhalisi üsyana qalxıb bağlaşmanı yerinə yetirməkdən boyun qaçırdı.
Ərəblərə qarşı onun müqaviməti haqqında mənbələrdə qeydlər var. Qaynaqlarda yazılır ki, Azərbaycan qoşunlarına mərzban İsfəndiyar ibn Fərruxzad komandanlıq edirdi. O , Meymənd,, Şiz, Məyanic və digər yerlərin əhalisindən Ərdəbildə böyük qoşun toplayıb ərəblərlə vuruşmağa girişdi. Vuruşma bir neçə gün davam etdi və ərəblərin qələbəsi ilə sona çatdı..
646-cı ildə əl-Valid ibn Ukbanın başçılığı ilə buraya göndərilən yeni qoşun üsyanı yatırdı. Yeni bağlaşma üzrə ərəblərə ildə 800 dirhəm vergi ödənilməli idi.
İsfəndiyar sonra ərəb valisi ilə əvəzləndi. Bəlazuri isə yazır ki, "hicri 18-ci ildə Xuzeyfə ibn əl-Yəmən Azərbaycanı dinc yol ilə istila edib, Azərbaycan əhalisi adından hərəkət edən Azərbaycan mərzbanı ilə müqavilə bağlamışdır. Şiz əhalisinin öz bayramlarında rəqs etməsinə və (keçmişdə) icra etdikləri hər işi açıq görmələrinə mane olmasınlar". Bundan sonra xəlifə Ömər, Xuzeyfə ibn əl-Yəməni vəzifəsindən götürdü və Utbə ibn Farkadı Azərbaycana canişin təyin etdi. Lakin ərəb qoşunları Azərbaycandan gedəndən sonra ölkənin əhalisi hicri 24 (644–645)-cü ildə üsyan qaldırıb, "müsəlmanların onlarla bağladıqları sülh şərtlərinə əməl etməkdən boyun qaçırdılar".
İstinadlar
- Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I. B. Tauris. .
- Əl-Bəlazuri, səh. 325–326
- Yaqut, I, 173
- Əl-Bəlazuri, 326
- əl-Yaqut, I, 173
- Ət-Təbəri, I, 2804
- əl-Bəlazuri, 328
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tenha meqaledir cunki hansisa meqaleden bu meqaleye verilmis kecid yoxdur Lutfen elaqeli meqalelerden bu sehifeye kecid vermeye calisin dekabr 2023 Isfendiyar ibn Ferruxzad Sasaniler dovletinin Azerbaycanda merzbani Ferruxzad Bavendinin oglu IsfendiyarDogum tarixi VII esrAtasi Ferruxzad BavendiFealiyyeti herbi lider d Heyati639 cu ilde ereb qosunu Urmiya golu terefden Azerbaycana soxuldu Nehavend doyusunden sonra ise erebler bas seher Erdebil uzerine gelerek olkeni tabe etmeye girisdiler Erdebilden bir qeder arali Cermidan dagi yaninda Isfendiyarin hele yaxsi mohkemlene bilmemis desteleri onlari qarsiladi Menbelerin melumatina gore bu Bukeyrin Azerbaycan erazisinde azerbaycanlilarla ilk toqqusmasi idi Bir nece gun davam eden qanli doyus ereblerin qelebesile basa catir Isfendiyar ozu ise esir dusur Menbelere gore merzban Isfendiyar qardasi Behramla birlikde guclu muqavimet gosterdi Direnme uzun cekdi Bukeyr ve Utba adli ereb serkerdelerinin qosunlari da buraya yeridildi Merzban basilib barisiga geldi Isfendiyar serkerde Bukeyre eger meni oldurseniz butun Azerbaycan menim intiqamimi alacaq demisdi Azerbaycan ehalisi tabe olub torpaq ve can vergisi odemeyi her kisi bir ereb esgerini evinde saxlamagi uzerine goturdu Erebler ise onlarin dini goruslerine etiqad ayin ve adetlerine toxunmayacaqlarina soz verir olkeni terk etmek isteyenler aman alir ereb qosununa oz isteyi ile girmek arzusunda olanlar bir il vergilerden azad edilirdi Ereb qosunu buradan Mugana yollandi Ancaq Azerbaycan ehalisi usyana qalxib baglasmani yerine yetirmekden boyun qacirdi Ereblere qarsi onun muqavimeti haqqinda menbelerde qeydler var Qaynaqlarda yazilir ki Azerbaycan qosunlarina merzban Isfendiyar ibn Ferruxzad komandanliq edirdi O Meymend Siz Meyanic ve diger yerlerin ehalisinden Erdebilde boyuk qosun toplayib ereblerle vurusmaga girisdi Vurusma bir nece gun davam etdi ve ereblerin qelebesi ile sona catdi 646 ci ilde el Valid ibn Ukbanin basciligi ile buraya gonderilen yeni qosun usyani yatirdi Yeni baglasma uzre ereblere ilde 800 dirhem vergi odenilmeli idi Isfendiyar sonra ereb valisi ile evezlendi Belazuri ise yazir ki hicri 18 ci ilde Xuzeyfe ibn el Yemen Azerbaycani dinc yol ile istila edib Azerbaycan ehalisi adindan hereket eden Azerbaycan merzbani ile muqavile baglamisdir Siz ehalisinin oz bayramlarinda reqs etmesine ve kecmisde icra etdikleri her isi aciq gormelerine mane olmasinlar Bundan sonra xelife Omer Xuzeyfe ibn el Yemeni vezifesinden goturdu ve Utbe ibn Farkadi Azerbaycana canisin teyin etdi Lakin ereb qosunlari Azerbaycandan gedenden sonra olkenin ehalisi hicri 24 644 645 cu ilde usyan qaldirib muselmanlarin onlarla bagladiqlari sulh sertlerine emel etmekden boyun qacirdilar IstinadlarPourshariati Parvaneh 2008 Decline and Fall of the Sasanian Empire The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran London and New York I B Tauris ISBN 978 1 84511 645 3 El Belazuri seh 325 326 Yaqut I 173 El Belazuri 326 el Yaqut I 173 Et Teberi I 2804 el Belazuri 328Hemcinin baxErdebil