Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şarl Adolf Vürs (26 noyabr 1817 – 12 may 1884) — fransız kimyaçı, nın üzvü (1867) və 1881-ci ildən onun prezidenti, Peterburq Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1873).
| Şarl Adolf Vürs | |
|---|---|
| Charles Adolphe Wurtz | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Elm sahələri | kimya, tibb |
| İş yerləri |
|
| Təhsili | |
| Tanınmış yetirməsi | Aleksandr Zayçev[d] |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Çarlz Adolf Vürts 26 noyabr 1817-ci il tarixində da anadan olmuşdu. Atası Lüteran pastoru olmuş, anası Sofiya Kress, savadlı qadın olaraq onun təhsili ilə məşğul olurdu. 1834-cü ildə Vürts Strasburqda protestant gimnaziyasını bitirdikdən sonra atası ona ilahiyyət əvəzinə tibbi öyrənməyə icazə vermişdi. Vürts həyatını kimya ilə bağlamağa qərar vermiş və buna da nail olmuşdu: 1839-ci ildə o, Strasburq Universitetinin tibb fakültəsində kimya üzrə aparılan tədqiqatlara rəhbər təyin olunmuşdu.
1843-ci ildə doktorluq dərəcəsi (Yustus Libexin rəhbərliyi altında Hessendə bir il ərzində tədqiq etdiyi albumin və fibrin haqqında dissertasiyaya görə) aldıqdan sonra o, Parisdə Jan-Batista Dümanın şəxsi laboratoriyasında işə başlamışdı. 1845-ci ildə Vürts Tibb Məktəbində köməkçi kimi çalışmış və dörd il sonra orada üzvi kimya kursu üzrə mühazirələr oxumağa başlamışdı. 1850-ci ildə Vürts Versalda yeni Aqronomluq İnstitutuna kimya professoru təyin edilmişdi, lakin 1852-ci ildə Institut III Napoleon tərəfindən bağlanmışdı. Növbəti ildə Düma istefaya getdikdə üzvi kimya, eləcə də qeyri-üzvi kimya və toksikologiya kafedraları birləşdirilmiş və Vürts buraya rəhbər təyin edilmişdi. O, mühazirə otağının yaxınlığında qanunsuz olaraq kimya laboratoriyası üçün yer ayıraraq tələbələrdən təhsil haqqı ödəmələrini tələb edirdi. 30 il ərzində onun laboratoriyasında əsasən xaricilərdən ibarət 155 tələbə təhsil almışdı. Bu onun beynəlxalq aləmdə tanınmasına kömək etmiş və 1864-cü il iyunun 9-da o, London Kral Cəmiyyətinin xarici üzvü seçilmişdi. 1864-cü ilin avqustundan 1865-ci ilin aprelinədək o, törəmələri ilə işləyən gənc rus kimyaçısı Aleksandr Mixayloviç Zaytsevi öz yanına qəbul edirdi. 1866-cı ildə Vürts tibb fakültəsinin dekanı vəzifəsinə təyin olunmuşdu. Vürts qadınların tibb fakültəsində ali təhsil alması və tədqiqat aparması kimi hüquqlarını tanımışdı. 1875-ci ildə Vürts dekan vəzifəsindən getmiş, lakin tibb fakültəsinin fəxri dekanı adını almışdı. O, Avropada mövcud olan, demək olar ki, bütün elmi cəmiyyətlərin üzvü idi. O, Parisdə Kimya Cəmiyyətini yaradanlardan (1858) biri, onun birinci katibi olmuş və üç dəfə prezidentin vəzifələrini yerinə yetirmişdi.O, 1867-ci ildə Elmlər Akademiyasının üzvü, 1880-ci ildə vitse-prezidenti, 1881-ci ildə isə prezidenti olmuşdu.
Elmi işləri
Vürtsün elmi işləri, əsasən, yeni birləşmələr və yeni ümumi sintez üsullarının kəşfi ilə zənginləşdirdiyi üzvi kimyaya aiddir. 1849-cu ildə Vürts izosian və izosianur turşusunun metil və etil efirlərinə kalium hidroksidlə təsir etməklə alifatik aminlərin ən sadə nümayəndələrini - metilamin və etilamini sintez etmişdi. 1855-ci ildə Vürts natrium metalı ilə alkil halogenidə təsir etməklə doymuş karbohidrogenlərin sintezini təklif etmişdi. Bu gün bu üsul Vürts üsulu adlanr. 1856-cı ildə o etilenqlikol, 1859-cu ildə etilenxlorhidrin və etilen oksidini, onun əsasında 1867-ci ildə xolin və 1869-cu ildə neyrin aminospirtini sintez etmişdi. 1867-ci ildə o, benzolsulfoturşuya qələvi ilə təsir etməklə fenolu almışdı. 1872-ci ildə Vürts Aldol kondensasiyasını təsvir etmişdi. O, Butlerovun kimyəvi quruluş nəzəriyyəsinin tərəfdarı idi, eləcə də n dövri qanununun vacibliyini başa düşərək onun xaricdə tanınmasına kömək etmişdi. Vürtsün bütün dərs vəsaitləri və monoqrafiyası öz vaxtında geniş yayılmışdı.
Əsərləri
- Leçons élémentaires de chimie moderne, Paris, Masson, 1867-1868 ; dernière édition revue et augmentée, 1892 (Müasir kimyanın elementar dərsləri).
- Dictionnaire de chimie pure et appliquée, Hachette, Paris, 5 tomes, 1869-1874 ; 1er suppl., 2 tomes, 1880 et 1886 ; 2e suppl., 7 tomes, 1892-1908 (Nəzəri və tətbiqi kimya lüğəti).
- La Théorie atomique, préface de Charles Friedel, Librairie G. Baillière, 4e éd., Paris, 1879 (Atom nəzəriyyəsi).
- Traité de chimie biologique, 1885 (Biokimya haqqında traktat).
- Kimyəvi və fiziki xronikaya töhfə.
Mənbələr
- Гольдштейн М. Ю. Вюрц, Шарль-Адольф // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Wurz A. Ueber eine neue Klasse organischer Radicale // Justus Liebigs Annalen der Chemie. 1855. B. 96. H. 3. S. 364—375. DOI:10.1002/jlac.18550960310
- Wurtz C. A. Sur un aldéhyde-alcool // Comptes rendus de l’Académie des sciences. 1872. T. 74. № 22. P. 1361.
İstinadlar
- Вюрц Шарль Адольф // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Вюрц, Шарль-Адольф (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. Т. VIIа. С. 711–713.
- www.accademiadellescienze.it (it.).
- http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9751478j/f116.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Adolf Sarl Adolf Vurs 26 noyabr 1817 12 may 1884 fransiz kimyaci nin uzvu 1867 ve 1881 ci ilden onun prezidenti Peterburq Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1873 Sarl Adolf VursCharles Adolphe WurtzDogum tarixi 26 noyabr 1817Dogum yeri StrasburqVefat tarixi 12 may 1884 66 yasinda Vefat yeri Paris Paris Il de Frans Fransa metropoliyasi FransaDefn yeri Per Lasez qebiristanligiElm saheleri kimya tibbIs yerleri Paris tibb mektebi d Strasburq universitetinin tibb fakultesi d 1839 Milli aqronomiya institutu d 1850 1852 Tehsili Strasburq Universiteti Gissen UniversitetiTaninmis yetirmesi Aleksandr Zaycev d Uzvluyu London Kral Cemiyyeti 1864 Fransa Elmler Akademiyasi Peterburq Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d Bavariya Elmler Akademiyasi d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1883 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCarlz Adolf Vurts 26 noyabr 1817 ci il tarixinde da anadan olmusdu Atasi Luteran pastoru olmus anasi Sofiya Kress savadli qadin olaraq onun tehsili ile mesgul olurdu 1834 cu ilde Vurts Strasburqda protestant gimnaziyasini bitirdikden sonra atasi ona ilahiyyet evezine tibbi oyrenmeye icaze vermisdi Vurts heyatini kimya ile baglamaga qerar vermis ve buna da nail olmusdu 1839 ci ilde o Strasburq Universitetinin tibb fakultesinde kimya uzre aparilan tedqiqatlara rehber teyin olunmusdu 1843 ci ilde doktorluq derecesi Yustus Libexin rehberliyi altinda Hessende bir il erzinde tedqiq etdiyi albumin ve fibrin haqqinda dissertasiyaya gore aldiqdan sonra o Parisde Jan Batista Dumanin sexsi laboratoriyasinda ise baslamisdi 1845 ci ilde Vurts Tibb Mektebinde komekci kimi calismis ve dord il sonra orada uzvi kimya kursu uzre muhazireler oxumaga baslamisdi 1850 ci ilde Vurts Versalda yeni Aqronomluq Institutuna kimya professoru teyin edilmisdi lakin 1852 ci ilde Institut III Napoleon terefinden baglanmisdi Novbeti ilde Duma istefaya getdikde uzvi kimya elece de qeyri uzvi kimya ve toksikologiya kafedralari birlesdirilmis ve Vurts buraya rehber teyin edilmisdi O muhazire otaginin yaxinliginda qanunsuz olaraq kimya laboratoriyasi ucun yer ayiraraq telebelerden tehsil haqqi odemelerini teleb edirdi 30 il erzinde onun laboratoriyasinda esasen xaricilerden ibaret 155 telebe tehsil almisdi Bu onun beynelxalq alemde taninmasina komek etmis ve 1864 cu il iyunun 9 da o London Kral Cemiyyetinin xarici uzvu secilmisdi 1864 cu ilin avqustundan 1865 ci ilin aprelinedek o toremeleri ile isleyen genc rus kimyacisi Aleksandr Mixaylovic Zaytsevi oz yanina qebul edirdi 1866 ci ilde Vurts tibb fakultesinin dekani vezifesine teyin olunmusdu Vurts qadinlarin tibb fakultesinde ali tehsil almasi ve tedqiqat aparmasi kimi huquqlarini tanimisdi 1875 ci ilde Vurts dekan vezifesinden getmis lakin tibb fakultesinin fexri dekani adini almisdi O Avropada movcud olan demek olar ki butun elmi cemiyyetlerin uzvu idi O Parisde Kimya Cemiyyetini yaradanlardan 1858 biri onun birinci katibi olmus ve uc defe prezidentin vezifelerini yerine yetirmisdi O 1867 ci ilde Elmler Akademiyasinin uzvu 1880 ci ilde vitse prezidenti 1881 ci ilde ise prezidenti olmusdu Elmi isleriVurtsun elmi isleri esasen yeni birlesmeler ve yeni umumi sintez usullarinin kesfi ile zenginlesdirdiyi uzvi kimyaya aiddir 1849 cu ilde Vurts izosian ve izosianur tursusunun metil ve etil efirlerine kalium hidroksidle tesir etmekle alifatik aminlerin en sade numayendelerini metilamin ve etilamini sintez etmisdi 1855 ci ilde Vurts natrium metali ile alkil halogenide tesir etmekle doymus karbohidrogenlerin sintezini teklif etmisdi Bu gun bu usul Vurts usulu adlanr 1856 ci ilde o etilenqlikol 1859 cu ilde etilenxlorhidrin ve etilen oksidini onun esasinda 1867 ci ilde xolin ve 1869 cu ilde neyrin aminospirtini sintez etmisdi 1867 ci ilde o benzolsulfotursuya qelevi ile tesir etmekle fenolu almisdi 1872 ci ilde Vurts Aldol kondensasiyasini tesvir etmisdi O Butlerovun kimyevi qurulus nezeriyyesinin terefdari idi elece de n dovri qanununun vacibliyini basa duserek onun xaricde taninmasina komek etmisdi Vurtsun butun ders vesaitleri ve monoqrafiyasi oz vaxtinda genis yayilmisdi EserleriLecons elementaires de chimie moderne Paris Masson 1867 1868 derniere edition revue et augmentee 1892 Muasir kimyanin elementar dersleri Dictionnaire de chimie pure et appliquee Hachette Paris 5 tomes 1869 1874 1er suppl 2 tomes 1880 et 1886 2e suppl 7 tomes 1892 1908 Nezeri ve tetbiqi kimya lugeti La Theorie atomique preface de Charles Friedel Librairie G Bailliere 4e ed Paris 1879 Atom nezeriyyesi Traite de chimie biologique 1885 Biokimya haqqinda traktat Kimyevi ve fiziki xronikaya tohfe MenbelerGoldshtejn M Yu Vyurc Sharl Adolf Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Wurz A Ueber eine neue Klasse organischer Radicale Justus Liebigs Annalen der Chemie 1855 B 96 H 3 S 364 375 DOI 10 1002 jlac 18550960310 Wurtz C A Sur un aldehyde alcool Comptes rendus de l Academie des sciences 1872 T 74 22 P 1361 IstinadlarVyurc Sharl Adolf Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Vyurc Sharl Adolf rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1892 T VIIa S 711 713 www accademiadellescienze it it http gallica bnf fr ark 12148 bpt6k9751478j f116