Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aksu-Cabaqlı qoruğu (qaz. Ақсу-Жабағылы қорығы; rus. Aксу-Жабаглинский заповедник) ― Mərkəzi Asiyanın ən qədim qoruğu. Qoruq Qazaxıstan Respublikasının cənub vilayətində yerləşir və Tyan-Şanın şimal-qərb dağ silsilələrini əhatə edir. Adı bölgədəki ən böyük çay olan Aksudan və ərazinin şimal hissəsində yerləşən Cabaqlı dağ silsiləsindən götürülmüşdür.
| Aksu-Cabaqlı qoruğu | |
|---|---|
 | |
BTMB kateqoriyası — Ia (Ciddi Təbiət Qoruğu) | |
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 1926 |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| Yerləşməsi | Türkistan vilayəti |
| aksu-zhabagly.com | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
Aksu-Cabaqlı təbiət qoruğu qərbi Tyan-Şan dağlarında yerləşir. Ərazinin şərq sərhədini Qırğızıstan Respublikası, cənub sərhədini isə Maydantal çayının vadisi və Özbəkistan təşkil edir. Bölgə qərbdən Qızılqum, şimaldan isə Karatau dağları ilə əhatə olunmuşdur. Ərazi Cənubi Qazaxıstan vilayətindəki Tyul'kubaskiy və Lengerskiy rayonlarının inzibati bölgüsü daxilində yerləşir. Qoruq 131 934 hektar ərazini əhatə edir.
Geologiya
Paleozoy dövrünə aid əhəng daşı, dolomit və karbonlu tuflar təbiət qoruğundakı əsas dominant süxurlardır.
Flora
Aksu-Cabaqlı qoruğunda 1 312 növ bitki qeyd edilmişdir. Ərazidə ən çox yayılmış cinslərə bəziləri Astragalus, Gagea, Allium, Carex və Oxytropis daxildir. Burada yerli yabanı alma (Malus sieversii), yabanı üzüm (Vitis vinifera) və bir neçə vəhşi lalə növü də daxil olmaqla Qazaxıstanın Qırmızı Kitabına daxil edilmiş, nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan 44 nadir bitki növü var. Qoruğun aşağı bölgələrini yarımsəhra və çöl landşaftları əhatə edir.
Dağın yamacı Juniperus seravshanica və Juniperus semiglobosa-nın da daxil olduğu bir çox ardıc növündən ibarət meşələri və Avro-sibir Mərkəzi Asiya bitkilərinin inkişaf etdiyi çəmənlikləri ehtiva edir. Aksu Kanyonu Malus sieversii und Acer turkestanicum kimi növlərdən ibarət bəzi meşə qalıqlarını qoruyub saxlayır. Daha yuxarıda, subalp və alp qurşağında çəmənliklər, hündür ot bitkiləri və çim örtüyündən ibarətdir. Əsas çayların dərəsi boyunca söyüd və tozağacı meşələri yaranmışdır.
Fauna
Qoruqda Qazaxıstanın qırmızı kitabına daxil edilmiş 44 məməli növü var. Onlardan ən məşhuru nadir hallarda rast gəlinən qar leoparıdır. Daha tez-tez rast gəlinən növlərə Himalay qonur ayısı, Tyan-Şan arxarı (Ovis ammon karelini), Hindistan tirəndazı (Hystrix indica) və Menzbir marmotu daxildir.
İstinadlar
- http://iucnca.net/reserve108.
- http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/ecological-sciences/biosphere-reserves/asia-and-the-pacific/kazakhstan/aksu-zhabagly/.
- "Aksu-Zhabaglinskiy Zapovednik". Qazaxıstanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi. 10 iyul 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 18 noyabr 2010.
- Gosudarstvennaya Geologicheskaya Karta SSSR: K-42-XVII (Vannovka), Severo-Tyan’shanskaya seriya. Masshtab 1:200 000. (K-42-XVII [Vanovka], 1989.
- A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 16.
- "Celestial Silk Road 5th-21st June 2016". viranatura.com. 5 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 26 May 2015.
- A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 21–23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aksu Cabaqli qorugu qaz Aksu Zhabagyly korygy rus Aksu Zhabaglinskij zapovednik Merkezi Asiyanin en qedim qorugu Qoruq Qazaxistan Respublikasinin cenub vilayetinde yerlesir ve Tyan Sanin simal qerb dag silsilelerini ehate edir Adi bolgedeki en boyuk cay olan Aksudan ve erazinin simal hissesinde yerlesen Cabaqli dag silsilesinden goturulmusdur Aksu Cabaqli qoruguBTMB kateqoriyasi Ia Ciddi Tebiet Qorugu Sahesi 128 118 1 haYaradilma tarixi 1926Yerlesmesi42 19 59 sm e 70 40 00 s u Olke Qazaxistan SSRIYerlesmesi Turkistan vilayetiaksu zhabagly comAksu Cabaqli qorugu Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyaAksu Cabaqli tebiet qorugu qerbi Tyan San daglarinda yerlesir Erazinin serq serhedini Qirgizistan Respublikasi cenub serhedini ise Maydantal cayinin vadisi ve Ozbekistan teskil edir Bolge qerbden Qizilqum simaldan ise Karatau daglari ile ehate olunmusdur Erazi Cenubi Qazaxistan vilayetindeki Tyul kubaskiy ve Lengerskiy rayonlarinin inzibati bolgusu daxilinde yerlesir Qoruq 131 934 hektar erazini ehate edir GeologiyaPaleozoy dovrune aid eheng dasi dolomit ve karbonlu tuflar tebiet qorugundaki esas dominant suxurlardir FloraAksu Cabaqli qorugunda 1 312 nov bitki qeyd edilmisdir Erazide en cox yayilmis cinslere bezileri Astragalus Gagea Allium Carex ve Oxytropis daxildir Burada yerli yabani alma Malus sieversii yabani uzum Vitis vinifera ve bir nece vehsi lale novu de daxil olmaqla Qazaxistanin Qirmizi Kitabina daxil edilmis nesli kesilmek tehlukesi altinda olan 44 nadir bitki novu var Qorugun asagi bolgelerini yarimsehra ve col landsaftlari ehate edir Dagin yamaci Juniperus seravshanica ve Juniperus semiglobosa nin da daxil oldugu bir cox ardic novunden ibaret meseleri ve Avro sibir Merkezi Asiya bitkilerinin inkisaf etdiyi cemenlikleri ehtiva edir Aksu Kanyonu Malus sieversii und Acer turkestanicum kimi novlerden ibaret bezi mese qaliqlarini qoruyub saxlayir Daha yuxarida subalp ve alp qursaginda cemenlikler hundur ot bitkileri ve cim ortuyunden ibaretdir Esas caylarin deresi boyunca soyud ve tozagaci meseleri yaranmisdir FaunaQoruqda Qazaxistanin qirmizi kitabina daxil edilmis 44 memeli novu var Onlardan en meshuru nadir hallarda rast gelinen qar leoparidir Daha tez tez rast gelinen novlere Himalay qonur ayisi Tyan San arxari Ovis ammon karelini Hindistan tirendazi Hystrix indica ve Menzbir marmotu daxildir Istinadlarhttp iucnca net reserve108 http www unesco org new en natural sciences environment ecological sciences biosphere reserves asia and the pacific kazakhstan aksu zhabagly Aksu Zhabaglinskiy Zapovednik Qazaxistanin Kend Teserrufati Nazirliyi 10 iyul 2010 tarixinde Istifade tarixi 18 noyabr 2010 Gosudarstvennaya Geologicheskaya Karta SSSR K 42 XVII Vannovka Severo Tyan shanskaya seriya Masshtab 1 200 000 K 42 XVII Vanovka 1989 A F Kovshar Ed Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu Dzhabagly In Tethys Biodiversity Research Tom 1 S 16 Celestial Silk Road 5th 21st June 2016 viranatura com 5 March 2016 tarixinde Istifade tarixi 26 May 2015 A F Kovshar Ed Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu Dzhabagly In Tethys Biodiversity Research Tom 1 S 21 23