Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monetar siyasət (ing. Monetary policy) — zamanı iqtisadiyyat pul və onun alətləri vasitəsilə idarə edilir və tənzimlənir. Monetar siyasətdən XIX əsrlərin sonlarından etibarən istifadə edilməyə başlanılıb. Bu siyasət faiz dərəcəsinin iqtisadiyyata təsirinə əsaslanır və borc götürülən pulun qiymətini və pulun məcmu təklifini dəyişir. Monetar siyasət bunları idarə etmək üçün müxtəlif alətlərdən istifadə edir ki bu da iqtisadi artıma, inflyasiyaya, işsizliyə və məzənnəyə təsir göstərir. Belə ki, əgər valyutanın buraxılışı bir mərkəzdən həyata keçirilirsə və ya iqtisadi subyektlər üçün pulu təmin edən bankların mərkəzi banka tabe olduğu nizamlama sistemi mövcuddursa, monetar siyasət (iqtisadi məqsədlərə çatmaq üçün) pul təklifini və faiz dərəcəsini idarə edir. 1970-ci ildən bəri monetar siyasət ümumilikdə fiskal siyasətdən ayrı həyata keçirilir. Hətta bundan əvvəl Bretton Vuds sistemi də dövlətin iki siyasəti ayrılıqda formalaşdırımasını təklif edirdi.
Modern dövrdə əksər ölkələrdə monetar siyasəti həyata keçirən müstəqil qurumlar (ABŞ-də Federal Ehtiyatlar Sistemi, İngiltərə Bankı, Avropa Mərkəzi Bankı, Çin Xalq Bankı, Yeni Zellandiya Ehtiyat Bankı və Yaponiya Bankı) mövcuddur. Ümumilikdə bu qurumlar mərkəzi bank adlandırılırlar və adətən maliyyə sistemindəki əməliyyatların düzgün və səlis həyata keçirilməsinə məsuldurlar.
Monetar siyasətin növləri
- Daraldıcı siyasət yeridilirsə — bu zaman pul təklifi azaldılacaq və ya az artırılacaq, yaxud faiz dərəcəsi yüksəldiləcək.
- Genişləndirici siyasət zamanı isə pul təklifi kəskin artacaq və ya faiz dərəcəsi azaldılacaq.
Bundan əlavə monetar siyasətin məqsədindən asılı olaraq aşağıdakı növləri var:
- Yumşaq pul siyasəti — Mərkəzi bank faiz dərəcəsin aşağı salmaqla iqtisadi artıma təkan verir
- Neytral pul siyasəti — Mərkəzi bank faiz dərəcəsində dəyişiklik etmir. Beləliklə nə iqtisadi artım təşviq edilir nə də inflyasiya ilə mübarizə aparılır.
- Sərt pul siyasəti — bu zaman faiz dərəcəsi yuxarı səviyyədə saxlanmaqla inflyasiya azaldılır.
Monetar siyasətin alətləri
Monetar siyasətin əsas alətlərindən biri . Bu alət dövlət istiqrazlarının, şirkətlərin səhmləri və xarici valyutaların alınması və satılması ilə pulun miqdarı idarə edilməsinə səbəb olur. Bütün bu əməliyyatlar zamanı az ya da çox həcmdəki valyuta bazar dövriyyəsindən çıxır və ya dövriyyəyə daxil olur. Adətən qısa müddətli açıq bazar əməliyyatlarının səbəbi qısa müddətli faiz dərəcəsinə nail olmaqdır. Digər tərəfdən isə bu əməliyyatlar hər hansı xarici valyutada (və ya qızılda) xüsusi mübadilə dərəcəsini qoruyub saxlamağa xidmət edir. Monetar siyasətdə istifadə edilən digər əsas alətlərə isə aşağıdakılar daxildir:
- Diskont faiz dərəcəsi,
- Məcburi ehtiyat norması,
- Mənəvi razısalma (ing. Moral suasion),
- Açıq ağız əməliyyatları (ing. Open Mouth Operations)
likvidlik tələsində effektsizdir. İnflyasiya və faiz dərəcəsi sıfıra yaxın olduqda Mərkəz Bankı ənənəvi yollarla monetar siyasət həyata keçirə bilmir. Bu zaman qeyri ənənəvi üsullar tətbiq edir: dövlət istiqrazları almaqdansa, korporativ qiymətli kağızlar almaqla istehsalın artımını təmin edir ya da uzunmüddətli istiqrazlar alır və qısa müddətli istirazlarını satır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Friedman, B.M. Monetary Policy // International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. 2001. 9976–9984. doi:10.1016/B0-08-043076-7/02257-9. ISBN .
- "Federal Reserve Act". Federal Reserve Board. May 14, 2003. May 17, 2008 tarixində . İstifadə tarixi: October 19, 2020.
- Levy Yeyati, Eduardo; Sturzenegger, Federico. Monetary and Exchange Rate Policies // Handbooks in Economics. Handbook of Development Economics. 5. 2010. 4215–4281. doi:10.1016/B978-0-444-52944-2.00002-1. ISBN .
- Expansionary Monetary Policy: Definition, Purpose, Tools 2021-04-28 at the Wayback Machine. The Balance.
- Abdel-Monem, Tarik. . University of Iowa Center for The Center for International Finance and Development. 2009-11-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Bordo, Michael D., 2008. "monetary policy, history of," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract 2016-03-04 at the Wayback Machine and pre-publication copy. 2016-03-04 at the Wayback Machine
- "Bank of England founded 1694". BBC. March 31, 2006. February 19, 2006 tarixində . İstifadə tarixi: October 19, 2020.
- . 2019-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-19.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monetar siyaset ing Monetary policy zamani iqtisadiyyat pul ve onun aletleri vasitesile idare edilir ve tenzimlenir Monetar siyasetden XIX esrlerin sonlarindan etibaren istifade edilmeye baslanilib Bu siyaset faiz derecesinin iqtisadiyyata tesirine esaslanir ve borc goturulen pulun qiymetini ve pulun mecmu teklifini deyisir Monetar siyaset bunlari idare etmek ucun muxtelif aletlerden istifade edir ki bu da iqtisadi artima inflyasiyaya issizliye ve mezenneye tesir gosterir Bele ki eger valyutanin buraxilisi bir merkezden heyata kecirilirse ve ya iqtisadi subyektler ucun pulu temin eden banklarin merkezi banka tabe oldugu nizamlama sistemi movcuddursa monetar siyaset iqtisadi meqsedlere catmaq ucun pul teklifini ve faiz derecesini idare edir 1970 ci ilden beri monetar siyaset umumilikde fiskal siyasetden ayri heyata kecirilir Hetta bundan evvel Bretton Vuds sistemi de dovletin iki siyaseti ayriliqda formalasdirimasini teklif edirdi Modern dovrde ekser olkelerde monetar siyaseti heyata keciren musteqil qurumlar ABS de Federal Ehtiyatlar Sistemi Ingiltere Banki Avropa Merkezi Banki Cin Xalq Banki Yeni Zellandiya Ehtiyat Banki ve Yaponiya Banki movcuddur Umumilikde bu qurumlar merkezi bank adlandirilirlar ve adeten maliyye sistemindeki emeliyyatlarin duzgun ve selis heyata kecirilmesine mesuldurlar Monetar siyasetin novleriDaraldici siyaset yeridilirse bu zaman pul teklifi azaldilacaq ve ya az artirilacaq yaxud faiz derecesi yukseldilecek Genislendirici siyaset zamani ise pul teklifi keskin artacaq ve ya faiz derecesi azaldilacaq Bundan elave monetar siyasetin meqsedinden asili olaraq asagidaki novleri var Yumsaq pul siyaseti Merkezi bank faiz derecesin asagi salmaqla iqtisadi artima tekan verir Neytral pul siyaseti Merkezi bank faiz derecesinde deyisiklik etmir Belelikle ne iqtisadi artim tesviq edilir ne de inflyasiya ile mubarize aparilir Sert pul siyaseti bu zaman faiz derecesi yuxari seviyyede saxlanmaqla inflyasiya azaldilir Monetar siyasetin aletleriMonetar siyasetin esas aletlerinden biri Bu alet dovlet istiqrazlarinin sirketlerin sehmleri ve xarici valyutalarin alinmasi ve satilmasi ile pulun miqdari idare edilmesine sebeb olur Butun bu emeliyyatlar zamani az ya da cox hecmdeki valyuta bazar dovriyyesinden cixir ve ya dovriyyeye daxil olur Adeten qisa muddetli aciq bazar emeliyyatlarinin sebebi qisa muddetli faiz derecesine nail olmaqdir Diger terefden ise bu emeliyyatlar her hansi xarici valyutada ve ya qizilda xususi mubadile derecesini qoruyub saxlamaga xidmet edir Monetar siyasetde istifade edilen diger esas aletlere ise asagidakilar daxildir Diskont faiz derecesi Mecburi ehtiyat normasi Menevi razisalma ing Moral suasion Aciq agiz emeliyyatlari ing Open Mouth Operations likvidlik telesinde effektsizdir Inflyasiya ve faiz derecesi sifira yaxin olduqda Merkez Banki enenevi yollarla monetar siyaset heyata kecire bilmir Bu zaman qeyri enenevi usullar tetbiq edir dovlet istiqrazlari almaqdansa korporativ qiymetli kagizlar almaqla istehsalin artimini temin edir ya da uzunmuddetli istiqrazlar alir ve qisa muddetli istirazlarini satir Hemcinin baxBudce vergi fiskal siyasetiIstinadlarFriedman B M Monetary Policy International Encyclopedia of the Social amp Behavioral Sciences 2001 9976 9984 doi 10 1016 B0 08 043076 7 02257 9 ISBN 9780080430768 Federal Reserve Act Federal Reserve Board May 14 2003 May 17 2008 tarixinde Istifade tarixi October 19 2020 Levy Yeyati Eduardo Sturzenegger Federico Monetary and Exchange Rate Policies Handbooks in Economics Handbook of Development Economics 5 2010 4215 4281 doi 10 1016 B978 0 444 52944 2 00002 1 ISBN 9780444529442 Expansionary Monetary Policy Definition Purpose Tools 2021 04 28 at the Wayback Machine The Balance Abdel Monem Tarik University of Iowa Center for The Center for International Finance and Development 2009 11 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Bordo Michael D 2008 monetary policy history of The New Palgrave Dictionary of Economics 2nd Edition Abstract 2016 03 04 at the Wayback Machine and pre publication copy 2016 03 04 at the Wayback Machine Bank of England founded 1694 BBC March 31 2006 February 19 2006 tarixinde Istifade tarixi October 19 2020 2019 07 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 10 19 Xarici kecidler