Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kladdax üzüyü (irl. fáinne Chladaigh) — dostluq əlaməti olaraq təqdim olunan ənənəvi irland üzük növü; bəzən nişan üzüyü kimi istifadə olunur. Bu dizayndakı ilk üzük İrlandiyanın balıqçılıq kəndində edildi. Üzükdə ürək tutan bir cüt əlin üzərində tac təsvir olunub. Ürək — sevgi, əllər — dostluğu (güvən), tac isə sədaqət simvoludur.
İrland nişan üzüklərində adətən "Grá, Dilseacht, agus Cairdeas" (azərb. sevgi, sədaqət və dostluq) şüarı ilə nişanlanır. Bəzən bu şüarın təcəssümlərindən biri olan Kladdax üzüklərində də rast gəlmək olar.
dövründə bir çox irland ölkəsini tərk etmək məcburiyyətində qaldı və Kladdax üzüyü mühacirlərlə birlikdə Amerika Birləşmiş Ştatlarına yayıldı. Hal-hazırda Kladdax üzükləri İrlandiyadan kənarda da geniş tanınır.
Simvolika
Kladdax üzükləri dostluq və ya nişan əlaməti olaraq geyilir. Lakin aşağıdakı nüanslar da var:
- Üzük sağ tərəfdən geyilirsə və ürək sahibindən əks tərəfə (yəni barmaqların uclarına) yönəldilirmişsə, bu Kladdax üzük sahibinin sevgi axtardığını göstərir.
- Üzük sağ tərəfdən geyilirsə və ürək üzük sahibinə tərəf çevrilərsə, bu üzük sahibinin sevgi münasibətində olduğunu göstərir.
- Sol əlindəki ürəklə sahibinə çevrilən üzük — nişan üzüyü sayılır.
Sonradan üzüyü taxmağın dördüncü yolu yarandı — sol tərəfdən, geyindiyi şəxsin ürəyinə əks tərəf. Müxtəlif mənbələrə görə bu toy mərasimi, nişan, dul və ya boşanma zamanı geyilir. помолвленные
Ənənəyə görə, Kladdax üzüyü nənədən nəvəsinə, anadan qızına və ya nəsildən-nəslə ötürülür.
Əfsanə
Kladdax — 1660–1737-ci illərdə müəyyən Riçard Coys adlı şəxsin yaşadığı İrlandiyanın qərbindəki kiçik bir balıqçı kəndidir (hazırda şəhərciyi).
O, öz doğma yurdunu tərk edərək, işləməyə gedir. Qayıtdıqdan sonra Riçard sevgilisi ilə evlənmək fikrində olsa da, Kladdaxa tərəf səfərində, onun gəmisi Əlcəzair piratları tərəfindən tutulur. Riçard dustaq olur və mavr zərgərə qul kimi satılır. Qul tez bir zamanda ustadının sənətkarlığını mənimsəyir və qısa müddətdə mükəmməl sənətkar olur. Uzaq yurduna həsrət qalan zərgər, bir tac altında ürək tutan iki əl şəklində bir üzük yaradır. Daha sonra bu üzük Kladdax üzüyü kimi tanınır. Sonda Riçard Coysun bəxti gətirdi: 1689-cu ildə , tacqoyma mərasimindən çox keçmədən, bütün Britaniya qullarını azad etmək üçün mavrlarla ilə razılaşdı.
Keçmiş sahibi Riçardın yeganə qızı ilə evlənməyi və zərgərlik emalatxanasının ortağı olma təklifini etsə də, Riçard vətəninə qayıtdı. Bütün bu müddət ərzində Riçardın gəlini onu sədaqətlə gözləyirdi və heç kim evlənməmişdi. Onlar evləndilər və Riçard vətənində zərgərliklə məşqul olmağa başladı.
Hər hansı bir əfsanə kimi, Kladdax üzüyünün mənşəyi ilə bağlı hekayə də onun doğruluğuna dair əsaslı şübhələrə məruz qalır. Fakt budur ki, ən qədim qalan halqalarda "R.I." yazısı var və Riçard Coys (ing. Richard Ioyes) adlı zərgər həqiqətən də mövcud idi. Qeyd olunmalıdır ki, zərgərin damğası olan lövbər — ümid simvoludur.
Hesab olunur ki, 1730-cu illərdə Riçard Coysun zərgərlik emalatxanası bağlandıqdan sonra, Kladdax üzüklərinin istehsalı dayandırıldı və Corc Robinson (ing. George Robinson tərəfindən bir nəsil (dövr) keçdikdən sonra bərpa edildi. Daha sonra belə üzükləri Qaloueyin digər zərgərləri istehsal etməyə başladı.
Aşağıda XVII əsrin sonu — XVIII əsrin əvvəllərində hazırlanmış Kladdax üzüklərinin mişanlanması üçün bir neçə variant qeyd olunub:
| Nişan | Zərgərin adı və şəhəri |
|---|---|
| RI | Riçard Coys (Richard Joyce), Qaluey |
| GR | Cors Robinson (George Robinson), Qaluey |
| AR | Endryu Robinson (Andrew Robinson), Qaluey |
| NB | Nikolas Börc (Nicholas Burdge), Qaluey |
| F | Ostin Frenç (Austin French), Qaluey |
| JD RD WD | Dillon |
| JS | Con Şedvell (?John Shadwell) |
| TH | ? |
Digər versiyalar
Kladdax üzüyünün mənşəyinin ikinci versiyasına görə, Marqaret Coys adlı xanım Qalueydə yaşayan varlı ispan taciri Dominqo de Rone ilə evlənir. Ərinin qəfil ölümündən sonra Coysa böyük bir miras qalır. 1596-cı ildə Marqaret Qalueyin hökmdarı Oliver Oq Frenç (ing. Oliver Og French) ilə evlənir. Marqaret varını bir neçə körpü tikməyə və xeyriyyəçilik işinə sərf etdiyindən, taleh onu mükafatlandırır: qartal onun dizlərinə qızıl üzük atır. Üzüyün əvvəlki əfsanələrdən daha qədim olduğunu israr edən digər versiyalar var.
- Kelt mifologiyasının üzərində qurulan versiya: Üzükdəki tac Baha-İleni (Beathauile) simvolizə edir, sol əl — İrlandiya xalqının anası olan , sağ əli isə tanrıların qüdrətli atası olan (Dagda Mór) təmsil edir.
- Balıqçı versiyası: Kladdax üzüyündə olan görüntü, bu bölgənin balıqçılarının bir növ "loqosu" sayılır. Şəkil gəmilərdə və yelkənlərdə təsvir olunur, hər balıqçı üzüyü peşəyə aid olan bir əlamət olaraq geyirdi. Yerli balıqçılar belə bir üzük təqdim edə bilməyən bir qayıqla qarşılaşanda, onu məhv edə bilərdilər.
- Kilsə versiyasının iki variantı var. Birinci variantda Məsihin keyfiyyətləri kimi sevgi, dostluq və sədaqəti, ikinci variantda isə üzükdə insanlığı (ürək) qoruyan Üç üqnum (tac və iki əl) rəmzi qeyd olunur.
Kladdax üzüklərinin məşhur sahibləri
Qaluey balıqçıları padşahlarının əfsanəsinə görə, Kladdax üzüyü hökmdarların şüarını simvollaşdırır:
 | Biz sevgi və dostluq ruhunda idarə etmək istəyirik. |  |
Növləri
Dublin növü
Fede üzüyü
Gimmel üzüyü
Digər
Müasir istifadə olunması
Bədii ədəbiyyatda
Qeyd
İstinadlar
- "Irish Celtic Jewels". The Claddagh Story. 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-24.
- Kathleen Lavallee. "Legend of the Irish Claddagh ring" (ingilis). 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-25.
- "How to Wear a Claddagh Ring". wikiHow. 2016-03-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-03-19.
- "How to Wear a Claddagh Ring" (ingilis). eHow Weddings Editor. 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-25.
- "The Claddagh Ring Story" (ingilis). 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-25.
- Fallers of Galway. "History of the Claddagh Ring" (ingilis). 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-25.
- "History of Claddagh Rings" (ingilis). 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-24.
- James Hardiman. "The History of the Town and County of the Town of Galway" (ingilis). claddagh.com. 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-24.
- C. Austin. "The Claddagh Ring" (ingilis). 2011-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-25.
- Dr. Kurt Ticker: "The Claddagh Ring — A West of Ireland Folklore Custom" (1980)
Xarici keçidlər
Sitat səhvi: " L " adlı qrup üçün <ref> teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="L"/> teq tapılmadı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kladdax uzuyu irl fainne Chladaigh dostluq elameti olaraq teqdim olunan enenevi irland uzuk novu bezen nisan uzuyu kimi istifade olunur Bu dizayndaki ilk uzuk Irlandiyanin baliqciliq kendinde edildi Uzukde urek tutan bir cut elin uzerinde tac tesvir olunub Urek sevgi eller dostlugu guven tac ise sedaqet simvoludur Kladdax uzuyu Irland nisan uzuklerinde adeten Gra Dilseacht agus Cairdeas azerb sevgi sedaqet ve dostluq suari ile nisanlanir Bezen bu suarin tecessumlerinden biri olan Kladdax uzuklerinde de rast gelmek olar dovrunde bir cox irland olkesini terk etmek mecburiyyetinde qaldi ve Kladdax uzuyu muhacirlerle birlikde Amerika Birlesmis Statlarina yayildi Hal hazirda Kladdax uzukleri Irlandiyadan kenarda da genis taninir SimvolikaKladdax uzukleri dostluq ve ya nisan elameti olaraq geyilir Lakin asagidaki nuanslar da var Uzuk sag terefden geyilirse ve urek sahibinden eks terefe yeni barmaqlarin uclarina yoneldilirmisse bu Kladdax uzuk sahibinin sevgi axtardigini gosterir Uzuk sag terefden geyilirse ve urek uzuk sahibine teref cevrilerse bu uzuk sahibinin sevgi munasibetinde oldugunu gosterir Sol elindeki urekle sahibine cevrilen uzuk nisan uzuyu sayilir Sonradan uzuyu taxmagin dorduncu yolu yarandi sol terefden geyindiyi sexsin ureyine eks teref Muxtelif menbelere gore bu toy merasimi nisan dul ve ya bosanma zamani geyilir pomolvlennye Eneneye gore Kladdax uzuyu neneden nevesine anadan qizina ve ya nesilden nesle oturulur EfsaneKladdax 1660 1737 ci illerde mueyyen Ricard Coys adli sexsin yasadigi Irlandiyanin qerbindeki kicik bir baliqci kendidir hazirda seherciyi O oz dogma yurdunu terk ederek islemeye gedir Qayitdiqdan sonra Ricard sevgilisi ile evlenmek fikrinde olsa da Kladdaxa teref seferinde onun gemisi Elcezair piratlari terefinden tutulur Ricard dustaq olur ve mavr zergere qul kimi satilir Qul tez bir zamanda ustadinin senetkarligini menimseyir ve qisa muddetde mukemmel senetkar olur Uzaq yurduna hesret qalan zerger bir tac altinda urek tutan iki el seklinde bir uzuk yaradir Daha sonra bu uzuk Kladdax uzuyu kimi taninir Sonda Ricard Coysun bexti getirdi 1689 cu ilde tacqoyma merasiminden cox kecmeden butun Britaniya qullarini azad etmek ucun mavrlarla ile razilasdi Kecmis sahibi Ricardin yegane qizi ile evlenmeyi ve zergerlik emalatxanasinin ortagi olma teklifini etse de Ricard vetenine qayitdi Butun bu muddet erzinde Ricardin gelini onu sedaqetle gozleyirdi ve hec kim evlenmemisdi Onlar evlendiler ve Ricard veteninde zergerlikle mesqul olmaga basladi Her hansi bir efsane kimi Kladdax uzuyunun menseyi ile bagli hekaye de onun dogruluguna dair esasli subhelere meruz qalir Fakt budur ki en qedim qalan halqalarda R I yazisi var ve Ricard Coys ing Richard Ioyes adli zerger heqiqeten de movcud idi Qeyd olunmalidir ki zergerin damgasi olan lovber umid simvoludur Hesab olunur ki 1730 cu illerde Ricard Coysun zergerlik emalatxanasi baglandiqdan sonra Kladdax uzuklerinin istehsali dayandirildi ve Corc Robinson ing George Robinson terefinden bir nesil dovr kecdikden sonra berpa edildi Daha sonra bele uzukleri Qaloueyin diger zergerleri istehsal etmeye basladi 1853 cu ilin sekilinde Kladdax uzuyu Asagida XVII esrin sonu XVIII esrin evvellerinde hazirlanmis Kladdax uzuklerinin misanlanmasi ucun bir nece variant qeyd olunub Nisan Zergerin adi ve seheriRI Ricard Coys Richard Joyce QalueyGR Cors Robinson George Robinson QalueyAR Endryu Robinson Andrew Robinson QalueyNB Nikolas Borc Nicholas Burdge QalueyF Ostin Frenc Austin French QalueyJD RD WD DillonJS Con Sedvell John Shadwell TH Diger versiyalar Kladdax uzuyunun menseyinin ikinci versiyasina gore Marqaret Coys adli xanim Qalueyde yasayan varli ispan taciri Dominqo de Rone ile evlenir Erinin qefil olumunden sonra Coysa boyuk bir miras qalir 1596 ci ilde Marqaret Qalueyin hokmdari Oliver Oq Frenc ing Oliver Og French ile evlenir Marqaret varini bir nece korpu tikmeye ve xeyriyyecilik isine serf etdiyinden taleh onu mukafatlandirir qartal onun dizlerine qizil uzuk atir Uzuyun evvelki efsanelerden daha qedim oldugunu israr eden diger versiyalar var Kelt mifologiyasinin uzerinde qurulan versiya Uzukdeki tac Baha Ileni Beathauile simvolize edir sol el Irlandiya xalqinin anasi olan sag eli ise tanrilarin qudretli atasi olan Dagda Mor temsil edir Baliqci versiyasi Kladdax uzuyunde olan goruntu bu bolgenin baliqcilarinin bir nov loqosu sayilir Sekil gemilerde ve yelkenlerde tesvir olunur her baliqci uzuyu peseye aid olan bir elamet olaraq geyirdi Yerli baliqcilar bele bir uzuk teqdim ede bilmeyen bir qayiqla qarsilasanda onu mehv ede bilerdiler Kilse versiyasinin iki varianti var Birinci variantda Mesihin keyfiyyetleri kimi sevgi dostluq ve sedaqeti ikinci variantda ise uzukde insanligi urek qoruyan Uc uqnum tac ve iki el remzi qeyd olunur Kladdax uzuklerinin meshur sahibleriGumus Kladdax uzuyu Qaluey baliqcilari padsahlarinin efsanesine gore Kladdax uzuyu hokmdarlarin suarini simvollasdirir Biz sevgi ve dostluq ruhunda idare etmek isteyirik NovleriDublin novu Fede uzuyu Gimmel uzuyu DigerMuasir istifade olunmasiBedii edebiyyatdaQeydIstinadlar Irish Celtic Jewels The Claddagh Story 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 24 Kathleen Lavallee Legend of the Irish Claddagh ring ingilis 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 25 How to Wear a Claddagh Ring wikiHow 2016 03 28 tarixinde Istifade tarixi 2016 03 19 How to Wear a Claddagh Ring ingilis eHow Weddings Editor 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 25 The Claddagh Ring Story ingilis 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 25 Fallers of Galway History of the Claddagh Ring ingilis 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 25 History of Claddagh Rings ingilis 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 24 James Hardiman The History of the Town and County of the Town of Galway ingilis claddagh com 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 24 C Austin The Claddagh Ring ingilis 2011 01 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 11 25 Dr Kurt Ticker The Claddagh Ring A West of Ireland Folklore Custom 1980 Xarici kecidlerVikianbarda Kladdax uzuyu ile elaqeli mediafayllar var Vikianbarda Kolco Gimmel ile elaqeli mediafayllar var Sitat sehvi L adli qrup ucun lt ref gt teqleri movcuddur lakin muvafiq lt references group L gt teq tapilmadi