Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mikelancelo Merisi de Karavacco (it. Michelangelo Merisi da Caravaggio, 29 sentyabr 1571[…], Milan, Milan hersoqluğu, İspaniya imperiyası[…] – 18 iyul 1610[…] və ya 1610, Porto Erkole[d], Napoli Krallığı[…]) — İtaliya rəssamı. Roma, Neapol, Malta və Siciliya şəhərlərində fəaliyyət göstərmişdir. Barokko rəssamlığının ilk böyük sənətçisidir.
| Karavacco | |
|---|---|
| it. Michelangelo Merisi da Caravaggio | |
 | |
| Doğum adı | Michelangelo Merisi |
| Doğum tarixi | 29 sentyabr 1571[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 iyul 1610[…](38 yaşında) və ya 1610 |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | rəssam |
| Janrlar | janr rəssamlığı, dini rəssamlıq[d], natürmort |
| Stillər | barokko, Əksreformasiya |
| Tanınmış işləri | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mikelancelo Karavacconun doğum tarixi və yaşı haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Tədqiqatçılara görə ən böyük ehtimallardan biri Santa Stefano kiləsəsinin qeyd dəftərindəki bir məlumata əsaslanır. Burada 30 sentyabr 1571-ci il tarixində " Cənab Fermo merisi və xanım Lusia Aratorinin oğlu Mikelancelo"nun vəftizi il bağlı qeydlər yer almaqdadır. Tədqiqatçılar güman edir ki, bəhs edilən məlumat məhz Karavacconun vəftizidir. Həmin dövrdə İtaliyada uşaq ölümləri artmışdı. Bu səbəbdən yeni doğan körpələri dünyaya göz açar-açmaz vəftiz edirdilər. Bütün bu məlumatlara əsasən Mikelancelo adı verilən bu körpənin 29 sentyabr 1571-ci ildə dünyaya gəldiyi ehtimal edilir. Mənbələrdə rəssamın tam adının Mikelancelo Merisi de Karavacco olması haqqında də bir sıra məlumatlar vardır. Tədqiqatçılara görə, Karavacco adı rəssamın böyüyüb başa çatdığı qəsəbə Karavacco qəsəbəsinin adından götürülmüşdür. Digər bir versiya isə Mikelancelonun atası Fermonun müdiri Karavacco Markisi Fransçesko Sforzanın adı ilə bağlıdır. Karavacconun atası Fermo memar idi. 1576-cı ildə bir çox Milanlının ölümünə səbəb olan vəba xəstəliyi onun ölümünə səbəb olmuş, nəticədə Karavacco anası və qardaşları ilə birlikdə şəhəri tərk etmək məcburiyyətində qalmışdı. 1582–1582-ci illərdə o, hələ 12 yaşında olarkən anasının təşviqi ilə peşə axtarışına çıxır. 1584-cü ildə Karavacco Berqamolu rəssam Simone Petersanonun yanında köməkçi kimi çalışmağa başlayır. Simone Petersano 1573–1592-ci illərdə fəaliyyət göstərən məşhur rəssamlardan biri idi. Petersanonun emalatxanası Milan şəhərində yerləşdiyindən Karavacco da bu illərdə Milana köçmüşdür. 1584–1588-ci illərdə o, Petersanonun şagirdi olur. Mikelancelo şagirdlik müddətini başa vurub 1588-ci ildə Karavaccoya geri qayıdır. Bunun bir digər səbəbi də anansının vəfat etməsi idi. İtaliyan rəssam 1589-cu ildə anasından qalan mirası almaq üçün Karavaccoda olmuşdur.
Romadakı həyatı
Sonrakı tarixlərdə sənəndlərdən rəssamın qardaşları ilə əlaqəsinin kəsildiyini və 1592–1593-cü illərdə Romaya köçdüyünü öyrənirik. Romaya yerləşdikdən sonra keçən 3–4 illik müddətdə Karavacconun harada yaşaması və hansı işlə məşğul olması barədə heç bir məlumata rast gəlinmir. Karavacconun Romada işlədiyi ilk professional rəssamlıq emalatxanası Sicilyalı rəssam emalatxanası olmuşdur. Bu barədə məlumat Roma Dövlət arxivində yerləşir. Lorenzo Karlidən sonra o Cüzeppe Sezari ilə çalışmağa başlamışdır. Cüzeppe Sezari yaşca Karavaccodan sadəcə 3 yaş böyük idi və dövrün gənc sənətçiləri içində öz qabiliyyəti ilə fərqlənirdi. Onun nüfuzu o qədər yüksək idi ki, Papa VIII Klemens tərəfindən "Cavalier d`Arpino" (Məsihin süvarisi) tituluna layiq görülmüşdü. Cüzeppe emalatxanadakı çiçək, yaşıllıq və natürmort ilə bağlı işləri Karavacccoya tapşırmışdı. Lambert yazır:
 | Baxmayaraq ki, Sezarinin emalatxanası məşhur bir emealatxana idi və Karavaccoya dövrün nüfuzlu şəxsləri, kardinallar, səfirlərlə tanış olmağa şərait yaradırdı, Karavacco tezliklə emalatxanadan ayrıldı. Buna səbəb Sezarini əsərlərini klassik standartlardan qırağa çıxmayan, sıxıcı olaraq qiymətləndirməsi və ona verilən tapşırıqların çox sadə olması idi. |  |
Karavacco özünün məşhur "Balaca, xəstə Vakx" və " Meyvə səbətli oğlan" əsərlərini burada rəsm etmişdir.
Sezari emalatxanasından ayrıldıqdan sonra Karavacco daha çox dostları ilə vaxt keçirməyə başlamışdır. Bu şəxslər dizayner Prospero Orsi, tacir Konstantio Spada, memar Onorio Lonqi və rəssam Orazio Qentilesçi idi. 1676-cı ildə Yoahim Sandart tərəfindən Karavacco haqqında yazılan qeydlərdə "nec spre, nec metu" şüarını mənimsəyən və "Bravi" adlandırılan bir qrupdan bəhs edilir. Karavacco və dostlarının da daxil olduğu bu qrup kilsənin qadağalarına baxmayaraq gecələr küçəyə çıxan və radikal fikirli insanlar olaraq tanınırdılar.
Karavacco ilk sifarişlərini Orsi və Sapada ilə olan dostluğu sayəsində qəbul etməyə başlamışdı. "Tövbəkar Məryəm" və " Misirə qaçarkən dincəlmək" adlı əsərləri onun ilk sifarişləri sayılır. Rəssamın 1595–1596-cı ildə kardinal Françesko del Monte tərəfindən alınan "Kələkbazlar və falçı qadın" adlı əsəri ona çox böyük şöhrət qazandırmışdır. Bundan sonra Karavacco kadrinalın evinə köçmüş və burada yaşamağa başlamışdır. Karavacconun həyatının bu dövründə çəkdiyi ilk rəsm əsəri " Ud çalğıçısı"dır. Kardinalın Karavaccoya verdiyi sifarişlərdən biri də "Meduza" əsəri idi. Del Monte bu rəsm əsərini ona hamilik edən Medici ailəsi üçün diplomatik bir jest olaraq sifariş etmişdi. Karavacco Meduzanı turnir qalxanına bərkidilmiş kətan parça üzərinə rəsm etmişdi. Kardinalın evində yaşadağı müddətdə onlar birlikdə " Narçis", "Musiqiçilər", "Meyvə səbəti", "Tövbəkar Məryəm", "kimi bir neçə rəsm əsəri ərsəyə gətirmişdirlər.
Fəaliyyəti
Dolğun yaradıcılıq çağı (XVI əsrin sonu, XVII əsrin 1-ci onilliyi) monumental rəngkarlığın yaranması dövrü ilə üst-üstə düşür. Karavacconun dramatik, sərgüzəştli həyatı onun üsyankar yaradıcılığında özünü açıq-aydın göstərir. Artıq Romadakı ilk işlərində- "Balaca xəstə Vakx" (1591, Roma, Qalereya Borgeze), "Meyvələrlə oğlan" (1593), "Vakx" (1593), "Baxıcılıq" (1593, Lüvr) o, cəsur yenilikçi kimi öz yaradıcılığının kəskin realizmi və demokratizmi ilə əsas rəssamlıq istiqaməti olan manyerizmə və akademizmə meydan oxumuşdur.
Karavacco məşhur italyan rəssamı və italyan barokkosunun nümayəndələrin biri sayılır. Karavacco güclü işıq-kölgə istifadəsi və rəsimsal tənzimləməni dramatik bir baxımdan barokko sənətinin ən xüsusi tətbiq edicilərindən biri olmuşdur. Karavacco rəssamlıq tarixində böyük rol alan istedadlı rəssamlardan biridir. Karavacco- Barokko, realizm, "karavacizm" üslubunun banisidir desək yanılmarıq. Hətta o öz yaradıcılığı ilə Bartolomeo Manfredi Klod Vinonun belə yaradıcılığına təkan vermişdir. O, XVII əsrin Avropa rəngkarlığına istiqamət verən və realist istiqamətin banisidir. Onun əsərləri öz hissiyyatlığı, emosianallığı ilə, gərginliyi, işıq və kölgənin kontrastlığı və xüsusi cizgisi ilə fərqlənir ki, buda "karavacizm" üslubunun xarakteridir. İstedadlı Karavacconun yaradıcılığı özünəməxsus axıcı, zəngin idi, lakin bir çoxları onun yaradıcılığının reallıqdan uzaq olduğunu hesab edirdi.
Obrazın ideallığı manyerizmə və akademizmə xas olduğu halda, Karavacco yeni bir istiqamətin, üslubun obrazın individual ifadəsinin təməlini qoymuşdur. Buna " Meyvə səbəti ilə gənc" əsəri buna açıq-aydın sübutdur.
Rəssamın navatorluğu nəinki bir çox rəssamın yaradıcılığına təkan vermişdir. Karavacconun ilk işlərinin çoxu portret janrında və hərdən isə detalları ilə zəngin olan əsərlərdir ki, Karavacco bunu əla bacarırdı. Karavacconun əsərlərindəki təsvir olunmuş fiqurlar elə obrazlı göstərilmişdir ki, hətta seyirci də açıq-aydın inanılmaz realizmi hiss edirlər. Sonra isə Karavacco tədricən öz yaradıcılığının istiqamətini dəyişərək dini tematika üzərinə yönəldir. Hətta onu dəfələrlə ittiham etmişlər ki, onun əsəsrindəki təsvir olunmuş insanlar müqəddəs insanlardansa adi və sadə insanlara bənzəyirlər, Ancaq elə bu cür rəssamın özünəməxsusluğu onu hamıdan fərqləyndirir, və bir çox rəssamın yaradıcılığının istiqamətinin dəyişməsinə təsir göstərmişdir. Hətta bu cür rəssamlar Avropadan Romaya məhz Karavacconun əsərlərini görməyə və bu əsərlərdən rəssamın navator stilinə yiyələnmək üçün və öz gözləri ilə görməyə gəlirdilər.
Rəssam əsərləri o cəsur navator kimi manyerizm və akademizm rəssamlarına öz əsərlərindəki realizmi və demokratizmi ilə meydan oxumuş və istiqamətləndirmişdir. Karavacconun qəhrəmanı təbii gözəlliyi , valehedici həyat sevgisi ilə seçilən sadə küçə oğlanıdır. Karvacconun bu qəhrəmanı sadə insanlardan həm ticarətçini, həm musiqiçini, hətta sadə qaraçını belə təmsil edir.
Vakxa- Rəssamın bu əsərinə isə baxan ilk insan rəssamın axıcı rəngli işığını hiss edir ki, bu da rəssamın əsərinin monumentallığını və plastikasını hiss etdirir. Fırıldaqçı (1596, Uodsvort Ateneum Xartford)- rəssamın bu cür əsərlərində zorakılıq, qəddarlıq var. Bu əsərlərdə təbii effektlivliyi əskik etməmişdir. Bu cür əsərlərə "İsaqın qurban verilməsi"(1603), "Yudif və Olofern"(1596) aiddir, Amma sonralar rəssam əvvəlki əsərlərinə nisbətən daha dərin və poetik məna kəsb edən əsərlərini "Misir yolunda istirahət" (1595), "Mariya Maqdalina" (1596) yaratmışdır.
Barokkonun ən böyük sənətçilərindən biri olan Karavacco Qərbi Avropa sənətinin inkişafında böyük rol oynamışdı. Onun yaradıcılığı italyan rəssamları ilə yanaşı, digər Avropa ölkələrinin də rəngkarlarına böyük təkan göstərmişdi. XVI əsrin sonu – XVII əsrin əvvəli realist istiqamət Karavacconun adı ilə "Karavacizm" adlandırılmışdı. İlk sifarişini himayədarı olan Del Montenin köməyilə alır. Rəssamın vəzifəsi Romada yerləşən San-Luidji dei Françezi kilsəsində Kontarelli kapellası üçün müqəddəs Matfeyanın rəsmlərini çəkmək idi. 1600-cü ilə qədər o 4 əsər yaradır- "Müqəddəs Matfeya" (2 variantda), "Müqəddəs Matfeyanın şövqü", "Müqəddəs Matfeyanın əziyyəti".
Karavacco üçün əsas yeri "Müqəddəs Matfeyanın şövqü" tutur. Bu əsər ilə o bütün dünyada məşhur olur, onun adı dillər əzbərinə çevrilir. Dini süjetli Matfeyanı canlandırdığı əsərlərində Karavacco real həyatdan da uzaqlaşmamışdı. Əsərdə Matfeya silahlanmış iki şəxslə (yəqin bu şəxslər onun köməkçiləri idi) oturub, elə onların yanında da onlara yaxınlaşan iki nəfər təsvir olunub. Yaxınlaşan iki nəfər kasıb təbəqədəndir. Onlar ayaqyalındırlar. Sadə geyimləri Matfeya və oturan şəxslərin geyimindən işıqlandırılmış kontrastla seçilib. Bu səhnəyə baxanda biz bu əsəri adi hadisə kimi yox, dini atmosferi hiss eləyirik. Bunun əsas səbəbi Karavacconun Şimali italyan realizmi ilə bağlı olan sənət epoxalarını Romada təhsil aldığı illərdə öyrənməsidir ki, bu da rəssamın bütün işlərində daxili hisslərin özünü göstərməsinə şərait yaratmışdır. Onun Kontarelli kapellası üçün yaratdığı əsərlər ona şöhrətlə yanaşı, ona qarşı əks fikirlər də yaratmışdır. Bəziləri onun işinin qeyri-adiliyi, cəsarəti və böyük sənətini qiymətləndirir. Bəzilərində isə onun işlərinin kobudluğu təəccüb doğururdu.
Yeni əsrin əvvəlində Karavacco yaradıcılığında böyük yer tutan əsərlər yaradır. Romada yerləşən Santa Mariya del Popole kilsəsində Çerazi kapellası üçün əsərlər yaradır. Elə həmin dövrdə Karavacco " Amur-qalib" əsərini yaradır. Bu əsər Karavacco yaradıcılığının ən gözəl əsərlərindən sayılır. Bu əsəri ilə Karavacco seyrciləri özünə cəlb etməyi bacarmışdı. Yaradıcılığının ən yüksək dövrü 1605–1606-cı illərdə "Mariyanın ölümü" əsəri ilə yaratdığı dövrüdür. Bu əsərində Karavacco xalqın Mariyaya inamını, çox acı çəkmiş bir ananı təsvir etmişdir. Təəssüf ki, bu əsər də Karavacconun bir çox əsəri kimi sifarişçi tərəfindən rədd olunur. Sifarişçi hesab edirdi ki, əsər gözə çarpan dərəcədə yaradılmayıb. Mariyanın üzündə xeyirxahlıqdan əsər-əlamət yoxdur. Onun üzündə ölüm cizgiləri əks olunub. Karavacconun yaradıcılığı XVI–XVII əsrlərə, Avropa incəsənətinin yaranması və çiçəklənməsi dövrünə təsadüf edir. Renesans dövründən sonra XVII yüzillik rəssamlıq sənətində böyük dəyişikliklərin yer aldığı dövr kimi sayılır ki, bu dövr realizmin yaranması və incəsənətin daha da real həyata yaxınlaşmasında böyük rol oynayırdı. Rəngkarlıq sənətində həlledici dövrün başlanğıcı təkcə İtaliyada deyil, bütün Avropa ölkələrində Mikelancelo Merizi da Karavacconun adı ilə bağlıdır. Karavacco yaradıcılığı XVI–XVII əsrlərin tamamlanmamış iki onilliyini əhatə edir.
Qısa müddət ərzində rəssamın yaradıcılığında məqsədyönlü və fəal bir istiqamət doğulur ki, bununla da paralel olaraq, yeni bir təsvir dili yaranır.
Karavacconun yeniliklərindən biri də ondan ibarət idi ki, əsərlərində dünyadakı idealizmin əvəzinə həyatı əhatə sadə insan tiplərinə yanaşılmış müxtəlif natura motivləri əlavə edilmiş daha güclü ifadə, nəzərəçarpan işıq kölgə ilə seyircini özünə cəlb edirdi.
Bu cür istiqamət-obyektin fondan sıçrayışı, ani nəzərəçarpıcılığı rəngkarlıq sənətində bir ilk kimi tarixə həkk olunmuşdur. Rəssamın ən böyük özəlliklərindən biri də dünyaya realist baxmağı və əsərindəki hər bir obyektin real həyatdan götürməsi idi ki, bu da rəssamlıq tarixində ilklərdən sayılır. Buna "Meyvə səbəti ilə gənc" əsəri sübutdur. Bu əsərdəki həyatdakı nikbinlik və həyat sevgisi bir rəssam tərəfindən yenidən özünəməxsus yaradılıb. Əsərdəki dərinlik, dəqiq və səlis işlənmiş hər bir cizgi və ön plandakı meyvələr elə ustalıqla işlənmişdir ki, bu əsəri görən hər bir tamaşaçını valeh edir. Bu istiqaməti davam etdirən və bu əsərdən ilhamlanan Karavacco digər əsəri "Kərtənkələ ilə gənc" (1593, Fond Lonqi, Florensiya) çəkmişdir.
Karavacconun dövründə rəngkarlıq sənəti və üslubu praktik cəhətdən bütünləşmişdir. Rəssamın əsərlərindəki ani nəzərəçarpan işıqlandırılmış ön plan rəsmin fonundan seçilir, optik effekt yaratmaqla rəsmdəki hərəkətləri gerçəkləşməsinə və daha real görsənməsinə şərait yaradırdı. Bütün incəliklər, hətta ikinci dərəcəli incəliklər belə təəccübləndirici dərəcədə ustalıqla, dəqiqliklə göstərilmişdir. Süjetlər çox vaxt dərin daxili dramatizm ilə zəngin idi. Öz yaradıcılığı ilə rəssam bütünlüklə rəngkarlıq janrının yüksək və alçaq növlərlə qiymətləndirilməsini rədd edirdi. Rəssam yaradıcılığı ilə rəngkarlığa xüsusi, özünəməxsus dəyişikliklər gətirmişdi. Karavacco yaradıcılığının seçilmiş özünəməxsusluğunu heç bir rəssamlıq məktəbinə aid etmək olmaz.
Karavacco dolu əsərlərinin idealı ilk vaxtlar xalqdan çıxmış gənclər, dərin hissiyyatlı gözəlliklər, həyata sevgi dolu baxan gənclər idi. Karavacconun bu şəkillərdəki sərt ifadəliyi ilə o dövrdəki rəssamlara meydan oxuyurdu. Bu personajlar təbii olduğu və real həyatdan götürüldüyünə görə tamaşaçıya daha yaxın idi. Demək olar ki, bütün tamaşaçılar tərəfindən başa düşülür, sevilirdi.
Daha sonralar isə rəssamlıq istiqaməti daha yumşalır, daha dərin və simvolik ifadələr kəsb edirdi, buna baxmayaraq öz realistliyini qoruyub saxlayırdı. Bu dövrdəki rəssamın yaratdığı əsərlərin əsas mövzusu dini süjetlər təşkil edirdi. Karavacco bununla yanaşı, dramatizm ilə naturalizm incəlikləri arasında incə sərhəd də yarada bilmişdi.
Karavacconun həyatının son illərindəki əsərlərinin mövzusu insanın öz dünyasındakı tənhalığı təşkil edirdi. O əsərlərində qohumluq cəhətdən bir-birinə yaxın insan qrupları yaradır, onların arasında isti münasibətləri və əlaqələri ustalıqla göstərirdi.
Karavacconun istiqaməti bir çox rəssamlarda heyrət doğurmuşdu. Onun qiymətləndirənlər arasında Rubens, Velaskes, Rembrant vardır. Karavacco otuz il döyüşlər dövründə yaşamışdır. Barokko əvvəllər, zərgərlik dilində nizamsız və əcaib formalı daş və inciləri xarakterizə edən bir söz olaraq istifadə edilmişdir. Əvvəl İtaliyada doğulmuş, daha sonra Avropaya və hətta, Latın Amerikaya qədər yayılmışdır. Qarşı-islahat hərəkətini mənimsəyən sənətçilər əsərlərində dini coşğu və həyəcanın yaradılmasına çalışmışlar. Dini atmosfer xaricindəki sahələrə də yönəlmişlər. İntibahın tarazlıq və uyğunlaşma mövzusundan çox, maniyerizmdə meydana çıxan şişirtmə və hərəkətlilik hakimdir. İşıq, kölgə oyunlarına söykənən heykəl, şəkil və arxitekturanın qaynaşdırıldığı bütün sənət anlayışı gətirilmişdir. Çiçək, meyvə kimi obyektlərin müəyyən bir nizamda ələ alındığı ölü təbiət (natürmort) növü bu dövrdə ortaya çıxmışdır. Bu dövrün məşhur sənətçiləri Vermeyer, Velazkes, Rubens və Rembrandtdır. Hər nə qədər barokko deyilən anlayış və stil XVI əsrdəki bəzi sənətçilərdə görülsə də, əsas etibarilə kilsənin öndərlik etdiyi anti-islahat hərəkəti içərisində ortaya çıxıb inkişaf etdiyi qəbul edilir. Həqiqətən də, XVIII əsrdə bir çox Katolik Avropa ölkəsində memar, heykeltəraş və rəssamları təşviq edən, onların müqəddəs məqsədə istiqamətli xüsusiyyətdəki əsərlərinin müştərisi olan kral ya da şahzadələrdən əvvəl kilsədir. Rəssamın ömrü az da olsa (39 il), fəal və rəngarəng həyat sürmüşdü, özündən sonra zəngin rəssamlıq irsi qoymuşdur.
Moskvada keçirilmiş Karavacco sərgisində rəssamın bir-birindən gözəl 11 əsəri nümayiş olunmuşdur. Bu əsərlər İtaliya və Vatikandan toplanmışdır. Sözsüz ki, bu sərgi təkcə Moskvada deyil, bütün Rusiyada böyük maraqla qarşılanmışdır.
Karavacconun erkən yaşda ölümü araşdırılmış və bir neçə fakt ortaya çıxmışdir. Kilsə kitabında bütün ölənlər haqqında yazılsa da o kitab elə həmin kilsədə itirilib və ya oğurlanmışdı. Bu haqda dəqiq məlumat olmasa da rəssamın sənətindən ilham alan bir şəxs rəssamın həyatını araşdırmış və həmin kilsədə keşiş tərəfindən mühasibat kitabında Karavacco haqqında bilgilər yazılmış qaralama əldə etmişdir. Bu bilgilərdə qeyd olunur ki, rəssam Mikelancelo Merizi da Karavacco 18 iyul 1609-cu ildə xəstəxanada xəstəliklə vəfat etmişdir. O dövrün təqvimi ilə bu dövrün təqvimində fərq olduğuna görə bu dövrü 1610-cu il 18 iyul kimi qəbul etmək lazımdır. Karavacco yaradıcılığının dərinliyini, zənginliyini, özünəməxsusluğunu dərk etmək üçün məhz İtaliyada olmalı və Florensiyada yerləşən Ufitsi qalereyasına baş çəkmək lazımdır. Rusiyada Ermitajda Karavacconun bir əsəri saxlanılır.
Haqqındakı filmlər
- Karavacco (1986)
Həmçinin bax
İstinadlar
- BeWeB.
- Graham-Dixon A. Caravaggio // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Caravaggio (ing.). OUP, 2006.
- http://www.biusante.parisdescartes.fr/histoire/biographies/index.php?cle=16311.
- http://library.aur.edu/cgi-bin/koha/opac-authoritiesdetail.pl?marc=1&authid=57155.
- RKDartists (nid.).
- http://www.timelines.ws/1600_1625.HTML.
- https://www.nationalgallery.org.uk/artists/michelangelo-merisi-da-caravaggio.
- https://www.rijksmuseum.nl/en/caravaggio-bernini.
- D'Orazio, Costantino. Caravaggio segreto. Sperling & Kepfer. 2014.
- König, Eberhard. Masters of Art: Caravaggio (Masters of Italian Art). H.F.Ullmann Publishing Gmbh. 15 mart 2013.
- Hibbard, Howard. Caravaggio. Harper & Row. 1983.
- Gilles Lambert. Caravaggio 1571-1610. London: Taschen. 2000. səh. 96.
- Natalie Anne Landreth. Nec Spe, Nec Metu: Caravaggio and the Tradition of the Self as Victim. Harvard University. 1998. 102.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mikelancelo Merisi de Karavacco it Michelangelo Merisi da Caravaggio 29 sentyabr 1571 Milan Milan hersoqlugu Ispaniya imperiyasi 18 iyul 1610 ve ya 1610 Porto Erkole d Napoli Kralligi Italiya ressami Roma Neapol Malta ve Siciliya seherlerinde fealiyyet gostermisdir Barokko ressamliginin ilk boyuk senetcisidir Karavaccoit Michelangelo Merisi da CaravaggioDogum adi Michelangelo MerisiDogum tarixi 29 sentyabr 1571 1571 09 29 Dogum yeri Milan Milan hersoqlugu Ispaniya imperiyasi Vefat tarixi 18 iyul 1610 1610 07 18 38 yasinda ve ya 1610Vefat yeri Porto Erkole d Napoli Kralligi Defn yeri Porto Erkole d Fealiyyeti ressamJanrlar janr ressamligi dini ressamliq d naturmortStiller barokko EksreformasiyaTaninmis isleri Emmausda sam yemeyi Meduza Karavacco Falci qadin Karavacco Balaca xeste Vakx Karavacco Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMikelancelo Karavacconun dogum tarixi ve yasi haqqinda deqiq melumat yoxdur Tedqiqatcilara gore en boyuk ehtimallardan biri Santa Stefano kilesesinin qeyd defterindeki bir melumata esaslanir Burada 30 sentyabr 1571 ci il tarixinde Cenab Fermo merisi ve xanim Lusia Aratorinin oglu Mikelancelo nun veftizi il bagli qeydler yer almaqdadir Tedqiqatcilar guman edir ki behs edilen melumat mehz Karavacconun veftizidir Hemin dovrde Italiyada usaq olumleri artmisdi Bu sebebden yeni dogan korpeleri dunyaya goz acar acmaz veftiz edirdiler Butun bu melumatlara esasen Mikelancelo adi verilen bu korpenin 29 sentyabr 1571 ci ilde dunyaya geldiyi ehtimal edilir Menbelerde ressamin tam adinin Mikelancelo Merisi de Karavacco olmasi haqqinda de bir sira melumatlar vardir Tedqiqatcilara gore Karavacco adi ressamin boyuyub basa catdigi qesebe Karavacco qesebesinin adindan goturulmusdur Diger bir versiya ise Mikelancelonun atasi Fermonun mudiri Karavacco Markisi Franscesko Sforzanin adi ile baglidir Karavacconun atasi Fermo memar idi 1576 ci ilde bir cox Milanlinin olumune sebeb olan veba xesteliyi onun olumune sebeb olmus neticede Karavacco anasi ve qardaslari ile birlikde seheri terk etmek mecburiyyetinde qalmisdi 1582 1582 ci illerde o hele 12 yasinda olarken anasinin tesviqi ile pese axtarisina cixir 1584 cu ilde Karavacco Berqamolu ressam Simone Petersanonun yaninda komekci kimi calismaga baslayir Simone Petersano 1573 1592 ci illerde fealiyyet gosteren meshur ressamlardan biri idi Petersanonun emalatxanasi Milan seherinde yerlesdiyinden Karavacco da bu illerde Milana kocmusdur 1584 1588 ci illerde o Petersanonun sagirdi olur Mikelancelo sagirdlik muddetini basa vurub 1588 ci ilde Karavaccoya geri qayidir Bunun bir diger sebebi de anansinin vefat etmesi idi Italiyan ressam 1589 cu ilde anasindan qalan mirasi almaq ucun Karavaccoda olmusdur Romadaki heyati Sonraki tarixlerde senendlerden ressamin qardaslari ile elaqesinin kesildiyini ve 1592 1593 cu illerde Romaya kocduyunu oyrenirik Romaya yerlesdikden sonra kecen 3 4 illik muddetde Karavacconun harada yasamasi ve hansi isle mesgul olmasi barede hec bir melumata rast gelinmir Karavacconun Romada islediyi ilk professional ressamliq emalatxanasi Sicilyali ressam emalatxanasi olmusdur Bu barede melumat Roma Dovlet arxivinde yerlesir Lorenzo Karliden sonra o Cuzeppe Sezari ile calismaga baslamisdir Cuzeppe Sezari yasca Karavaccodan sadece 3 yas boyuk idi ve dovrun genc senetcileri icinde oz qabiliyyeti ile ferqlenirdi Onun nufuzu o qeder yuksek idi ki Papa VIII Klemens terefinden Cavalier d Arpino Mesihin suvarisi tituluna layiq gorulmusdu Cuzeppe emalatxanadaki cicek yasilliq ve naturmort ile bagli isleri Karavacccoya tapsirmisdi Lambert yazir Baxmayaraq ki Sezarinin emalatxanasi meshur bir emealatxana idi ve Karavaccoya dovrun nufuzlu sexsleri kardinallar sefirlerle tanis olmaga serait yaradirdi Karavacco tezlikle emalatxanadan ayrildi Buna sebeb Sezarini eserlerini klassik standartlardan qiraga cixmayan sixici olaraq qiymetlendirmesi ve ona verilen tapsiriqlarin cox sade olmasi idi Karavacco ozunun meshur Balaca xeste Vakx ve Meyve sebetli oglan eserlerini burada resm etmisdir Sezari emalatxanasindan ayrildiqdan sonra Karavacco daha cox dostlari ile vaxt kecirmeye baslamisdir Bu sexsler dizayner Prospero Orsi tacir Konstantio Spada memar Onorio Lonqi ve ressam Orazio Qentilesci idi 1676 ci ilde Yoahim Sandart terefinden Karavacco haqqinda yazilan qeydlerde nec spre nec metu suarini menimseyen ve Bravi adlandirilan bir qrupdan behs edilir Karavacco ve dostlarinin da daxil oldugu bu qrup kilsenin qadagalarina baxmayaraq geceler kuceye cixan ve radikal fikirli insanlar olaraq taninirdilar Karavacco ilk sifarislerini Orsi ve Sapada ile olan dostlugu sayesinde qebul etmeye baslamisdi Tovbekar Meryem ve Misire qacarken dincelmek adli eserleri onun ilk sifarisleri sayilir Ressamin 1595 1596 ci ilde kardinal Francesko del Monte terefinden alinan Kelekbazlar ve falci qadin adli eseri ona cox boyuk sohret qazandirmisdir Bundan sonra Karavacco kadrinalin evine kocmus ve burada yasamaga baslamisdir Karavacconun heyatinin bu dovrunde cekdiyi ilk resm eseri Ud calgicisi dir Kardinalin Karavaccoya verdiyi sifarislerden biri de Meduza eseri idi Del Monte bu resm eserini ona hamilik eden Medici ailesi ucun diplomatik bir jest olaraq sifaris etmisdi Karavacco Meduzani turnir qalxanina berkidilmis ketan parca uzerine resm etmisdi Kardinalin evinde yasadagi muddetde onlar birlikde Narcis Musiqiciler Meyve sebeti Tovbekar Meryem kimi bir nece resm eseri erseye getirmisdirler FealiyyetiDolgun yaradiciliq cagi XVI esrin sonu XVII esrin 1 ci onilliyi monumental rengkarligin yaranmasi dovru ile ust uste dusur Karavacconun dramatik serguzestli heyati onun usyankar yaradiciliginda ozunu aciq aydin gosterir Artiq Romadaki ilk islerinde Balaca xeste Vakx 1591 Roma Qalereya Borgeze Meyvelerle oglan 1593 Vakx 1593 Baxiciliq 1593 Luvr o cesur yenilikci kimi oz yaradiciliginin keskin realizmi ve demokratizmi ile esas ressamliq istiqameti olan manyerizme ve akademizme meydan oxumusdur Karavacco meshur italyan ressami ve italyan barokkosunun numayendelerin biri sayilir Karavacco guclu isiq kolge istifadesi ve resimsal tenzimlemeni dramatik bir baximdan barokko senetinin en xususi tetbiq edicilerinden biri olmusdur Karavacco ressamliq tarixinde boyuk rol alan istedadli ressamlardan biridir Karavacco Barokko realizm karavacizm uslubunun banisidir desek yanilmariq Hetta o oz yaradiciligi ile Bartolomeo Manfredi Klod Vinonun bele yaradiciligina tekan vermisdir O XVII esrin Avropa rengkarligina istiqamet veren ve realist istiqametin banisidir Onun eserleri oz hissiyyatligi emosianalligi ile gerginliyi isiq ve kolgenin kontrastligi ve xususi cizgisi ile ferqlenir ki buda karavacizm uslubunun xarakteridir Istedadli Karavacconun yaradiciligi ozunemexsus axici zengin idi lakin bir coxlari onun yaradiciliginin realliqdan uzaq oldugunu hesab edirdi Obrazin idealligi manyerizme ve akademizme xas oldugu halda Karavacco yeni bir istiqametin uslubun obrazin individual ifadesinin temelini qoymusdur Buna Meyve sebeti ile genc eseri buna aciq aydin subutdur Ressamin navatorlugu neinki bir cox ressamin yaradiciligina tekan vermisdir Karavacconun ilk islerinin coxu portret janrinda ve herden ise detallari ile zengin olan eserlerdir ki Karavacco bunu ela bacarirdi Karavacconun eserlerindeki tesvir olunmus fiqurlar ele obrazli gosterilmisdir ki hetta seyirci de aciq aydin inanilmaz realizmi hiss edirler Sonra ise Karavacco tedricen oz yaradiciliginin istiqametini deyiserek dini tematika uzerine yoneldir Hetta onu defelerle ittiham etmisler ki onun esesrindeki tesvir olunmus insanlar muqeddes insanlardansa adi ve sade insanlara benzeyirler Ancaq ele bu cur ressamin ozunemexsuslugu onu hamidan ferqleyndirir ve bir cox ressamin yaradiciliginin istiqametinin deyismesine tesir gostermisdir Hetta bu cur ressamlar Avropadan Romaya mehz Karavacconun eserlerini gormeye ve bu eserlerden ressamin navator stiline yiyelenmek ucun ve oz gozleri ile gormeye gelirdiler Ressam eserleri o cesur navator kimi manyerizm ve akademizm ressamlarina oz eserlerindeki realizmi ve demokratizmi ile meydan oxumus ve istiqametlendirmisdir Karavacconun qehremani tebii gozelliyi valehedici heyat sevgisi ile secilen sade kuce oglanidir Karvacconun bu qehremani sade insanlardan hem ticaretcini hem musiqicini hetta sade qaracini bele temsil edir Vakxa Ressamin bu eserine ise baxan ilk insan ressamin axici rengli isigini hiss edir ki bu da ressamin eserinin monumentalligini ve plastikasini hiss etdirir Firildaqci 1596 Uodsvort Ateneum Xartford ressamin bu cur eserlerinde zorakiliq qeddarliq var Bu eserlerde tebii effektlivliyi eskik etmemisdir Bu cur eserlere Isaqin qurban verilmesi 1603 Yudif ve Olofern 1596 aiddir Amma sonralar ressam evvelki eserlerine nisbeten daha derin ve poetik mena kesb eden eserlerini Misir yolunda istirahet 1595 Mariya Maqdalina 1596 yaratmisdir Barokkonun en boyuk senetcilerinden biri olan Karavacco Qerbi Avropa senetinin inkisafinda boyuk rol oynamisdi Onun yaradiciligi italyan ressamlari ile yanasi diger Avropa olkelerinin de rengkarlarina boyuk tekan gostermisdi XVI esrin sonu XVII esrin evveli realist istiqamet Karavacconun adi ile Karavacizm adlandirilmisdi Ilk sifarisini himayedari olan Del Montenin komeyile alir Ressamin vezifesi Romada yerlesen San Luidji dei Francezi kilsesinde Kontarelli kapellasi ucun muqeddes Matfeyanin resmlerini cekmek idi 1600 cu ile qeder o 4 eser yaradir Muqeddes Matfeya 2 variantda Muqeddes Matfeyanin sovqu Muqeddes Matfeyanin eziyyeti Karavacco ucun esas yeri Muqeddes Matfeyanin sovqu tutur Bu eser ile o butun dunyada meshur olur onun adi diller ezberine cevrilir Dini sujetli Matfeyani canlandirdigi eserlerinde Karavacco real heyatdan da uzaqlasmamisdi Eserde Matfeya silahlanmis iki sexsle yeqin bu sexsler onun komekcileri idi oturub ele onlarin yaninda da onlara yaxinlasan iki nefer tesvir olunub Yaxinlasan iki nefer kasib tebeqedendir Onlar ayaqyalindirlar Sade geyimleri Matfeya ve oturan sexslerin geyiminden isiqlandirilmis kontrastla secilib Bu sehneye baxanda biz bu eseri adi hadise kimi yox dini atmosferi hiss eleyirik Bunun esas sebebi Karavacconun Simali italyan realizmi ile bagli olan senet epoxalarini Romada tehsil aldigi illerde oyrenmesidir ki bu da ressamin butun islerinde daxili hisslerin ozunu gostermesine serait yaratmisdir Onun Kontarelli kapellasi ucun yaratdigi eserler ona sohretle yanasi ona qarsi eks fikirler de yaratmisdir Bezileri onun isinin qeyri adiliyi cesareti ve boyuk senetini qiymetlendirir Bezilerinde ise onun islerinin kobudlugu teeccub dogururdu Yeni esrin evvelinde Karavacco yaradiciliginda boyuk yer tutan eserler yaradir Romada yerlesen Santa Mariya del Popole kilsesinde Cerazi kapellasi ucun eserler yaradir Ele hemin dovrde Karavacco Amur qalib eserini yaradir Bu eser Karavacco yaradiciliginin en gozel eserlerinden sayilir Bu eseri ile Karavacco seyrcileri ozune celb etmeyi bacarmisdi Yaradiciliginin en yuksek dovru 1605 1606 ci illerde Mariyanin olumu eseri ile yaratdigi dovrudur Bu eserinde Karavacco xalqin Mariyaya inamini cox aci cekmis bir anani tesvir etmisdir Teessuf ki bu eser de Karavacconun bir cox eseri kimi sifarisci terefinden redd olunur Sifarisci hesab edirdi ki eser goze carpan derecede yaradilmayib Mariyanin uzunde xeyirxahliqdan eser elamet yoxdur Onun uzunde olum cizgileri eks olunub Karavacconun yaradiciligi XVI XVII esrlere Avropa incesenetinin yaranmasi ve ciceklenmesi dovrune tesaduf edir Renesans dovrunden sonra XVII yuzillik ressamliq senetinde boyuk deyisikliklerin yer aldigi dovr kimi sayilir ki bu dovr realizmin yaranmasi ve incesenetin daha da real heyata yaxinlasmasinda boyuk rol oynayirdi Rengkarliq senetinde helledici dovrun baslangici tekce Italiyada deyil butun Avropa olkelerinde Mikelancelo Merizi da Karavacconun adi ile baglidir Karavacco yaradiciligi XVI XVII esrlerin tamamlanmamis iki onilliyini ehate edir Qisa muddet erzinde ressamin yaradiciliginda meqsedyonlu ve feal bir istiqamet dogulur ki bununla da paralel olaraq yeni bir tesvir dili yaranir Karavacconun yeniliklerinden biri de ondan ibaret idi ki eserlerinde dunyadaki idealizmin evezine heyati ehate sade insan tiplerine yanasilmis muxtelif natura motivleri elave edilmis daha guclu ifade nezerecarpan isiq kolge ile seyircini ozune celb edirdi Bu cur istiqamet obyektin fondan sicrayisi ani nezerecarpiciligi rengkarliq senetinde bir ilk kimi tarixe hekk olunmusdur Ressamin en boyuk ozelliklerinden biri de dunyaya realist baxmagi ve eserindeki her bir obyektin real heyatdan goturmesi idi ki bu da ressamliq tarixinde ilklerden sayilir Buna Meyve sebeti ile genc eseri subutdur Bu eserdeki heyatdaki nikbinlik ve heyat sevgisi bir ressam terefinden yeniden ozunemexsus yaradilib Eserdeki derinlik deqiq ve selis islenmis her bir cizgi ve on plandaki meyveler ele ustaliqla islenmisdir ki bu eseri goren her bir tamasacini valeh edir Bu istiqameti davam etdiren ve bu eserden ilhamlanan Karavacco diger eseri Kertenkele ile genc 1593 Fond Lonqi Florensiya cekmisdir Karavacconun dovrunde rengkarliq seneti ve uslubu praktik cehetden butunlesmisdir Ressamin eserlerindeki ani nezerecarpan isiqlandirilmis on plan resmin fonundan secilir optik effekt yaratmaqla resmdeki hereketleri gerceklesmesine ve daha real gorsenmesine serait yaradirdi Butun incelikler hetta ikinci dereceli incelikler bele teeccublendirici derecede ustaliqla deqiqlikle gosterilmisdir Sujetler cox vaxt derin daxili dramatizm ile zengin idi Oz yaradiciligi ile ressam butunlukle rengkarliq janrinin yuksek ve alcaq novlerle qiymetlendirilmesini redd edirdi Ressam yaradiciligi ile rengkarliga xususi ozunemexsus deyisiklikler getirmisdi Karavacco yaradiciliginin secilmis ozunemexsuslugunu hec bir ressamliq mektebine aid etmek olmaz Karavacco dolu eserlerinin ideali ilk vaxtlar xalqdan cixmis gencler derin hissiyyatli gozellikler heyata sevgi dolu baxan gencler idi Karavacconun bu sekillerdeki sert ifadeliyi ile o dovrdeki ressamlara meydan oxuyurdu Bu personajlar tebii oldugu ve real heyatdan goturulduyune gore tamasaciya daha yaxin idi Demek olar ki butun tamasacilar terefinden basa dusulur sevilirdi Daha sonralar ise ressamliq istiqameti daha yumsalir daha derin ve simvolik ifadeler kesb edirdi buna baxmayaraq oz realistliyini qoruyub saxlayirdi Bu dovrdeki ressamin yaratdigi eserlerin esas movzusu dini sujetler teskil edirdi Karavacco bununla yanasi dramatizm ile naturalizm incelikleri arasinda ince serhed de yarada bilmisdi Karavacconun heyatinin son illerindeki eserlerinin movzusu insanin oz dunyasindaki tenhaligi teskil edirdi O eserlerinde qohumluq cehetden bir birine yaxin insan qruplari yaradir onlarin arasinda isti munasibetleri ve elaqeleri ustaliqla gosterirdi Karavacconun istiqameti bir cox ressamlarda heyret dogurmusdu Onun qiymetlendirenler arasinda Rubens Velaskes Rembrant vardir Karavacco otuz il doyusler dovrunde yasamisdir Barokko evveller zergerlik dilinde nizamsiz ve ecaib formali das ve incileri xarakterize eden bir soz olaraq istifade edilmisdir Evvel Italiyada dogulmus daha sonra Avropaya ve hetta Latin Amerikaya qeder yayilmisdir Qarsi islahat hereketini menimseyen senetciler eserlerinde dini cosgu ve heyecanin yaradilmasina calismislar Dini atmosfer xaricindeki sahelere de yonelmisler Intibahin tarazliq ve uygunlasma movzusundan cox maniyerizmde meydana cixan sisirtme ve hereketlilik hakimdir Isiq kolge oyunlarina soykenen heykel sekil ve arxitekturanin qaynasdirildigi butun senet anlayisi getirilmisdir Cicek meyve kimi obyektlerin mueyyen bir nizamda ele alindigi olu tebiet naturmort novu bu dovrde ortaya cixmisdir Bu dovrun meshur senetcileri Vermeyer Velazkes Rubens ve Rembrandtdir Her ne qeder barokko deyilen anlayis ve stil XVI esrdeki bezi senetcilerde gorulse de esas etibarile kilsenin onderlik etdiyi anti islahat hereketi icerisinde ortaya cixib inkisaf etdiyi qebul edilir Heqiqeten de XVIII esrde bir cox Katolik Avropa olkesinde memar heykelteras ve ressamlari tesviq eden onlarin muqeddes meqsede istiqametli xususiyyetdeki eserlerinin musterisi olan kral ya da sahzadelerden evvel kilsedir Ressamin omru az da olsa 39 il feal ve rengareng heyat surmusdu ozunden sonra zengin ressamliq irsi qoymusdur Moskvada kecirilmis Karavacco sergisinde ressamin bir birinden gozel 11 eseri numayis olunmusdur Bu eserler Italiya ve Vatikandan toplanmisdir Sozsuz ki bu sergi tekce Moskvada deyil butun Rusiyada boyuk maraqla qarsilanmisdir Karavacconun erken yasda olumu arasdirilmis ve bir nece fakt ortaya cixmisdir Kilse kitabinda butun olenler haqqinda yazilsa da o kitab ele hemin kilsede itirilib ve ya ogurlanmisdi Bu haqda deqiq melumat olmasa da ressamin senetinden ilham alan bir sexs ressamin heyatini arasdirmis ve hemin kilsede kesis terefinden muhasibat kitabinda Karavacco haqqinda bilgiler yazilmis qaralama elde etmisdir Bu bilgilerde qeyd olunur ki ressam Mikelancelo Merizi da Karavacco 18 iyul 1609 cu ilde xestexanada xestelikle vefat etmisdir O dovrun teqvimi ile bu dovrun teqviminde ferq olduguna gore bu dovru 1610 cu il 18 iyul kimi qebul etmek lazimdir Karavacco yaradiciliginin derinliyini zenginliyini ozunemexsuslugunu derk etmek ucun mehz Italiyada olmali ve Florensiyada yerlesen Ufitsi qalereyasina bas cekmek lazimdir Rusiyada Ermitajda Karavacconun bir eseri saxlanilir Haqqindaki filmlerKaravacco 1986 Hemcinin baxKaravacizm Barokko ressamligi Isaqin qurban verilmesi Karavacco IstinadlarBeWeB Graham Dixon A Caravaggio Encyclopaedia Britannica ing Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Caravaggio ing OUP 2006 ISBN 978 0 19 977378 7 http www biusante parisdescartes fr histoire biographies index php cle 16311 http library aur edu cgi bin koha opac authoritiesdetail pl marc 1 amp authid 57155 RKDartists nid http www timelines ws 1600 1625 HTML https www nationalgallery org uk artists michelangelo merisi da caravaggio https www rijksmuseum nl en caravaggio bernini D Orazio Costantino Caravaggio segreto Sperling amp Kepfer 2014 Konig Eberhard Masters of Art Caravaggio Masters of Italian Art H F Ullmann Publishing Gmbh 15 mart 2013 Hibbard Howard Caravaggio Harper amp Row 1983 Gilles Lambert Caravaggio 1571 1610 London Taschen 2000 seh 96 Natalie Anne Landreth Nec Spe Nec Metu Caravaggio and the Tradition of the Self as Victim Harvard University 1998 102