Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Ani atəşgahı — Türkiyə Cümhuriyyətində, Qars ilinin Ani şəhər xarabalığında olan qədim atəşgah.
| Ani atəşgahı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | Qars |
| Yerləşir | Ani |
| Tikilmə tarixi | I-IV əsrlər |
| | |
 Atəşgahın planı | |
Abidə Birinci Dünya Müharibəsindən qısa müddət sonra, 1909 - cu ildə Anidə arxeoloji qazıntılar aparan tanınmış qafqazşünas və şərqşünas alim, akademik tərəfindən aşkarlanmışdır. Lakin bu qazıntılardan sonra abidəyə diqqət yetirilməmiş, abidə Aninin xəritələrinə salınmamışdır.
Qalıntıların e.ə. I - IV əsrlərə aid bir atəşpərəstlik məbədinə aid olduğu gümün edilir. Digər tərəfdən qalıqların erkən xristianlıq dönəminə aid bir açıq hava şəhidliyi olması ehtimalı da var. Lakin qədim Ermənistan ərazisində bir çox yeraltı şəhidliklərin olması faktı məlum olsa da açıq hava şəhidliyi örnəyi məlum deyil.
Təyinatı hər nə olursa olsun böyük ehtimalla Aninin ən qədim abidələrindən biridir və əgər həqiqətən də abidədirsə o zaman bu tikili şəhərdə, xristianlıqdan əvvəlki dövrə aid olan yeganə abidədir. Onu da qeyd edək ki, tarixin sonrakı dövründə dörd sütunlu abidənin sütunlarının arası hörülərək kilsə kimi istifadə olunmuşdur.
1998 - 1999 - cu illərdə atəşgahın ərazisində Ani qazıntılarının rəhbəri professor Beyhan Karamağaralı tərəfindən yenidən arxeoloji qazıntılara başlanılıb. Bu qazıntılar zamanı Bizans imperatoru I Yustinianın (518-527) adından kəsilmiş sikkə aşkar edilib. Bu Anidə həmin imperatorun dövrünə aid olan yeganə tapıntıdır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Atəşgahın qalıqları təxminən 1.30 m böyüklüyündə silindrik sütun altlıqları üstündə ucalan dairəvi dörd sütundan ibarətdir. Sütunlar bir-birindən 1.80 metr aralı və bir kvadrat əmələ gətirəcək şəkildə yerləşdirilmişdir. Sütunlar sal daşdan yonulma deyil və kiçik daşlardan yığılmışdır. Nə rus, nə də türk arxeoloqlar tərəfindən binanın damına aid heç bir apıntı əldə edilməmişdir. Lakin sütunların iriliyi damın daşdan olması ehtimalı üzərində dayanmağa imkan verir.
Sonrakı dövrlərdə sütunların arası hörülərək, binadan kilsə kimi istifadə olunmuşdur. Sonradan əlavə olunan bu tikinti əsas tikinti hissəsindən öz kobudluğu ilə seçilir. Rus mütəxəssislərin qazıntılar apardığı dövrdə həmin divarların sütunların başına qədər olan hissəsi salamat qalmış olsa da günümüzə həmin divarlardan elə bir şey çatmamışdır. Binanın Cənub tərəfində bir qapısı var. Şərq divarında isə apsisdə yerdən yüksəkdə bir "chancel" (kilsədə xüsusi din adamları üçün ayrılmış yer) görülməkdədir.
Sütunlar çox gözəl yonulmuş tünd qara bazaltdan inşa edilib. Anidə başqa bir tikilidə bu cür daşın inşasına təsadüf edilməyib. Lakin Ani qalasında həmin daşdan inşa edilmiş kiçik bir qüllə xaric. Mütəxəssislər qalanın həmin qülləsinin inşası zamanı atəşgah binasının dördkünc blok daşlarından istifadə olunduğunu güman edirlər. Bunu həmin daşların üstündəki incə naxışlar və daşların ortasındakı qurğuşun dəlikləri (qədim inşa ənənəsinə görə daşları bir - birinə daha yaxşı bərkitmək üçün daşların ortası deşilir və həmin deşiklərə ərinmiş qurğuşun axıdılaraq daşlar bir-birinə daha möhkəm bərkidilirdi.) də sübut edir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
- ATEŞGEDE
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Ani atesgahi Turkiye Cumhuriyyetinde Qars ilinin Ani seher xarabaliginda olan qedim atesgah Ani atesgahiOlke TurkiyeSeher QarsYerlesir AniTikilme tarixi I IV esrlerAni atesgahiAtesgahin plani Abide Birinci Dunya Muharibesinden qisa muddet sonra 1909 cu ilde Anide arxeoloji qazintilar aparan taninmis qafqazsunas ve serqsunas alim akademik terefinden askarlanmisdir Lakin bu qazintilardan sonra abideye diqqet yetirilmemis abide Aninin xeritelerine salinmamisdir Qalintilarin e e I IV esrlere aid bir atesperestlik mebedine aid oldugu gumun edilir Diger terefden qaliqlarin erken xristianliq donemine aid bir aciq hava sehidliyi olmasi ehtimali da var Lakin qedim Ermenistan erazisinde bir cox yeralti sehidliklerin olmasi fakti melum olsa da aciq hava sehidliyi orneyi melum deyil Teyinati her ne olursa olsun boyuk ehtimalla Aninin en qedim abidelerinden biridir ve eger heqiqeten de abidedirse o zaman bu tikili seherde xristianliqdan evvelki dovre aid olan yegane abidedir Onu da qeyd edek ki tarixin sonraki dovrunde dord sutunlu abidenin sutunlarinin arasi horulerek kilse kimi istifade olunmusdur 1998 1999 cu illerde atesgahin erazisinde Ani qazintilarinin rehberi professor Beyhan Karamagarali terefinden yeniden arxeoloji qazintilara baslanilib Bu qazintilar zamani Bizans imperatoru I Yustinianin 518 527 adindan kesilmis sikke askar edilib Bu Anide hemin imperatorun dovrune aid olan yegane tapintidir Memarliq xususiyyetleriAni atesgahinin berpa layihesi Atesgahin qaliqlari texminen 1 30 m boyukluyunde silindrik sutun altliqlari ustunde ucalan dairevi dord sutundan ibaretdir Sutunlar bir birinden 1 80 metr arali ve bir kvadrat emele getirecek sekilde yerlesdirilmisdir Sutunlar sal dasdan yonulma deyil ve kicik daslardan yigilmisdir Ne rus ne de turk arxeoloqlar terefinden binanin damina aid hec bir apinti elde edilmemisdir Lakin sutunlarin iriliyi damin dasdan olmasi ehtimali uzerinde dayanmaga imkan verir Sonraki dovrlerde sutunlarin arasi horulerek binadan kilse kimi istifade olunmusdur Sonradan elave olunan bu tikinti esas tikinti hissesinden oz kobudlugu ile secilir Rus mutexessislerin qazintilar apardigi dovrde hemin divarlarin sutunlarin basina qeder olan hissesi salamat qalmis olsa da gunumuze hemin divarlardan ele bir sey catmamisdir Binanin Cenub terefinde bir qapisi var Serq divarinda ise apsisde yerden yuksekde bir chancel kilsede xususi din adamlari ucun ayrilmis yer gorulmekdedir Sutunlar cox gozel yonulmus tund qara bazaltdan insa edilib Anide basqa bir tikilide bu cur dasin insasina tesaduf edilmeyib Lakin Ani qalasinda hemin dasdan insa edilmis kicik bir qulle xaric Mutexessisler qalanin hemin qullesinin insasi zamani atesgah binasinin dordkunc blok daslarindan istifade olundugunu guman edirler Bunu hemin daslarin ustundeki ince naxislar ve daslarin ortasindaki qurgusun delikleri qedim insa enenesine gore daslari bir birine daha yaxsi berkitmek ucun daslarin ortasi desilir ve hemin desiklere erinmis qurgusun axidilaraq daslar bir birine daha mohkem berkidilirdi de subut edir IstinadlarXarici kecidlerATESGEDE