Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bazalt — normal cərgəli effuziv dağ süxuru, ən çox yayılan kaynotip süxurları.
| Bazalt | |
|---|---|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Haqqında
Bazaltlar püskürmə suxurların əsas kütləsini təşkil edir. Onlar müasir okeanların diblərini təşkil etməklə yanaşı, quru sahələrdə də geniş əraziləri tutur. Məsələn, Mərkəzi Sibirdə çox böyük ərazi qalın bazalt layları ilə örtülmüşdür."Bazalt" həbəş dilində "bazal" (dəmirsaxlayan daş) sözündən törəmişdir və ilk dəfə Böyük Plini tərəfindən işlədilmişdir.
Liparitlərdən fərqli olaraq bazaltlar qara rəngdə olur. Bazalt maqması daha duru olduğuna görə nazik axınlar yaradır və bu səbəbdən də daha tez soyuyur. Ona görə də bazaltların petroqrafik tərkibində vulkan şüşəsi çox olur.
Maqmadan ayrılan qazların hesabına bazalt suxurları, adətən məsaməli olur. Bazalt maqması soyuyarkən çox vaxt bazalt suxurlarının içərisində seolit və kalsit kristallarının yelpikvari formaları əmələ gəlir. Bazalt suxurlarının içərisindəki boşluqlarda bəzən aqat mineralının nazik zolaqlım kristallarına rast gəlinir.
Bazaltın analoqları diabaz və bazalt porfritidir.
Bazalt qatı
Bazalt qatı Yer qabığının seysmik məlumatlara əsasən ayrılan şərti qatlarından biri. Bazalt qatında seysmik dalğaların keçmə sürəti Vp=6,4-7,4; Vs=3,7-4,0 km/san-dir. Bu qatın sıxlığı 2,75-3,0 q/sm3 kimi qəbul edilmişdir. Qatın üst sərhədi qitələrdə adətən Konrad sərhədinə uyğun gəlir. Yer qabığının qranit qatının olmadığı bölgələrdə bazalt qatı bilavasitə çöküntü və vulkanogen çöküntü süxurlar qatı ilə örtülür. Bazalt qatının alt sərhədi Moxoroviçiç sərhədinə uyğun gəlir. Bazalt qatı süxurlarının yüksək dərəcədə əsasi tərkibli olduğu müəyyən edilmişdir. Okeanların altında quyularla açılan sahələrdə bazalt qatı bazalt tərkibli püskürmə süxurlarından ibarətdir. Qitələrdə bazalt qatına əsasi maqmanın soxulmasının təsirindən yaranmış və üstdə yatan süxurların təzyiqi nəticəsində sıxlaşan qədim metamorfik süxurlar aid edilir. Bazalt qatının qalınlığı — qitə qabığında 15-35 km, okean qabığında isə 4-10 km-dir. Bazalt maqmasının 60 km-dən 200 km-ə kimi və daha böyük dərinlikdə üst mantiya maddəsindən bazalt ərintilərinin ayrılması nəticəsində əmələ gəlməsi qəbul olunmuşdur. Bazalt qatının tərkibi tam məlum deyil, hesab edilir ki, bu qatda əsasi süxurlar üstünlük təşkil edir
Ədəbiyyat
- Краткий геологический словарь //под ред. проф. Г. И. Немкова. — М., «Недра»,1989.
- Практическое руководство по общей геологии //под ред. проф. Н.В Короновского. — М., «Академия», 2007
- Аблесимов Н.Е., Земцов А.Н. Релаксационные эффекты в неравновесных конденсированных системах. Базальты: от извержения до волокна. Москва, ИТиГ ДВО РАН, 2010. 400 с.
Mənbə
- Базальт на сайте «Горной энциклопедии» (rus.)
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bazalt normal cergeli effuziv dag suxuru en cox yayilan kaynotip suxurlari Bazalt Vikianbarda elaqeli mediafayllarBazaltin sutun xarakteli strukturu HaqqindaBazaltlar puskurme suxurlarin esas kutlesini teskil edir Onlar muasir okeanlarin diblerini teskil etmekle yanasi quru sahelerde de genis erazileri tutur Meselen Merkezi Sibirde cox boyuk erazi qalin bazalt laylari ile ortulmusdur Bazalt hebes dilinde bazal demirsaxlayan das sozunden toremisdir ve ilk defe Boyuk Plini terefinden isledilmisdir Liparitlerden ferqli olaraq bazaltlar qara rengde olur Bazalt maqmasi daha duru olduguna gore nazik axinlar yaradir ve bu sebebden de daha tez soyuyur Ona gore de bazaltlarin petroqrafik terkibinde vulkan susesi cox olur Maqmadan ayrilan qazlarin hesabina bazalt suxurlari adeten mesameli olur Bazalt maqmasi soyuyarken cox vaxt bazalt suxurlarinin icerisinde seolit ve kalsit kristallarinin yelpikvari formalari emele gelir Bazalt suxurlarinin icerisindeki bosluqlarda bezen aqat mineralinin nazik zolaqlim kristallarina rast gelinir Bazaltin analoqlari diabaz ve bazalt porfritidir Bazalt qatiBazalt qati Yer qabiginin seysmik melu mat lara esasen ayrilan serti qatlarindan biri Bazalt qatinda seysmik dal ga larin kecme sureti Vp 6 4 7 4 Vs 3 7 4 0 km san dir Bu qatin sixligi 2 75 3 0 q sm3 kimi qebul edilmisdir Qatin ust serhedi qitelerde adeten Konrad serhedine uy gun gelir Yer qabiginin qranit qatinin olmadigi bolgelerde bazalt qati bilavasite cokuntu ve vulkanogen cokuntu suxurlar qati ile ortulur Bazalt qatinin alt serhedi Moxorovicic serhedine uygun gelir Bazalt qati suxurlarinin yuksek derecede esasi terkibli oldugu mueyyen edilmisdir Okeanlarin altinda quyularla acilan sahelerde bazalt qati bazalt terkibli puskur me suxurlarindan ibaretdir Qitelerde bazalt qatina esasi maqmanin soxulmasinin tesirinden yaranmis ve ustde yatan suxurlarin tezyiqi neticesinde sixlasan qedim metamorfik suxurlar aid edilir Bazalt qatinin qalinligi qite qabiginda 15 35 km okean qabiginda ise 4 10 km dir Bazalt maqmasinin 60 km den 200 km e kimi ve daha boyuk derinlikde ust mantiya maddesinden bazalt erintilerinin ayrilmasi neticesinde emele gelmesi qebul olunmusdur Bazalt qatinin terkibi tam melum deyil hesab edilir ki bu qatda esasi suxurlar ustunluk teskil edirEdebiyyatKratkij geologicheskij slovar pod red prof G I Nemkova M Nedra 1989 Prakticheskoe rukovodstvo po obshej geologii pod red prof N V Koronovskogo M Akademiya 2007 Ablesimov N E Zemcov A N Relaksacionnye effekty v neravnovesnyh kondensirovannyh sistemah Bazalty ot izverzheniya do volokna Moskva ITiG DVO RAN 2010 400 s MenbeBazalt na sajte Gornoj enciklopedii rus Geologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 Xarici kecidler