Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meqalopolis (qədim yunanca μεγᾰλό-πολις, hərfi mənada - μέγας - "böyük, nəhəng, böyük" + πόλις - "şəhər" sözündən "böyük (geniş) şəhər") — bir sıra şəhərlərin birləşməsi zamanı əmələ gələn ən böyük yaşayış forması. aglomerasiyalar. Sinonim “meqa-region” terminidir ki, bu termin Anglosferdə geniş yayılmışdır.Metropol (latın dilindən tərcümədə metropolis "ərazinin mərkəzi" və ya yunan dilindən tərcümədə metropolis "ana şəhər") coğrafi regionun və ya ölkənin paytaxtı mənasına gəlir.
Metropol həm əhali sayına görə, həm də iqtisadi və mədəni sahələrdəki dominantlığı ilə vacib şəhər şəbəkəsinin mərkəzi sayılır.
"Meqapolis" termini əhalisi 1 milyondan çox olan hər hansı bir şəhərə aid olan "metropolis" termini ilə qarışdırılmamalıdır.
Ümumi məlumat
Metropol mütləq paytaxt olmur. Məsələn, Nyu-York şəhəri ABŞ-nin ən böyük şəhəri olsa da, paytaxt şəhər Vaşinqtondur.
Meqalopolis, böyük urbanizasiya miqyasına malik regionlara malik olan ölkələrdə bir neçə şəhər aqlomerasiyasının birləşməsi nəticəsində yaranan son dərəcə şəhərləşmiş, adətən kortəbii şəhər məskunlaşmasıdır.Termin, Arkadiyanın 35-dən çox yaşayış məntəqəsinin birləşməsi nəticəsində yaranan qədim Yunanıstan şəhəri Meqalopolisin adından gəlir. Hərfi mənada meqalopolis yunan dilində böyük ölçülü şəhər deməkdir, burada meqalo- prefiksi şişirdilmiş məbləği təmsil edir.Bu termin ilk dəfə 1915-ci ildə Şotlandiyalı sosioloq və şəhərsalmaçı Patrick Geddes tərəfindən Təkamüldə olan şəhərlər kitabında və alman sosioloqu və filosofu Osvald Şpenqler tərəfindən 1918-ci ildə "Avropanın tənəzzülü" kitabında istifadə edilmişdir.1938-ci ildə amerikalı sosioloq və şəhərsalmaçı Lyuis Mumford “Şəhərlərin mədəniyyəti” kitabında meqapolisi şəhərin həddindən artıq inkişafı və sosial tənəzzülün ilk mərhələsi kimi təsvir etmişdir.Daha sonra 1954-cü ildə fransız coğrafiyaşünası Jean Gottman (İngilis) tərəfindən istifadə edilmişdir. Boston, Nyu-York, Filadelfiya, Baltimor, Vaşinqtonun bir-birinə bağlı aqlomerasiyaları (əhalisi 40 milyon nəfər) ABŞ-nin Atlantik sahilləri boyunca davamlı şəhərsalma inkişafını (uzunluğu 1000 km-dən çox və bəzi yerlərdə 200 km-ə qədər) ifadə edir. Sonuncunu bəzən Bos-Wash və ya Şimal-şərq meqapolisi adlandırırlar. Fransız coğrafiyaşünası Jean Gottman meqapolisin əhalisini 25 milyon nəfər müəyyən etmişdir. Yunan memarı və şəhərsalmaçısı Konstantinos Doxiadis kiçik metropoliten əraziləri təxminən 10 milyon insanın bir çoxluğu kimi təyin etdi.Amerikalı iqtisadçı Riçard Florida yazır ki, meqa-region üç əsas meyara cavab verməlidir: birdən çox böyük şəhər mərkəzi, ən azı 5 milyon əhalisi olan fasiləsiz, işıqlı ərazi və əmtəə və xidmət istehsalının ümumi həcmi 1-dən çox. 100 milyard dollar.Bu tərifə görə, dünyada 40 meqaregion var. "Amerika 2050"Amerika təşkilatının Regional Planning Association (İngilis) Rusca proqramı. (Eng. Regional Plan Association, RPA), ABŞ və Kanadada 11 meqa regionu sadalayır.
Madrid, Paris, Milan və Berlin kimi ayrı-ayrı, hətta çox böyük aqlomerasiyaları meqapolislər kimi təsnif etmək olmaz.
Meqapolisin əsas xüsusiyyətləri
- Əsasən magistral və dəmir yolları boyunca uzanan inkişafın xətti xarakteri (bəzən gəmiçilik üçün istifadə olunan çaylar və ya dəniz sahilləri);
- Meqapolis təşkil edən aqlomerasiyaların bir-birinə nisbətən yaxın olan iri şəhər mərkəzlərinin qarşılıqlı təsiri nəticəsində ümumi çoxmərkəzli quruluş;
Müasir meqapolislərin formalaşmasının yan təsiri: insan fəaliyyəti ilə təbii mühit arasında ekoloji tarazlığın pozulması.
İstinadlar
- «География: Современная иллюстрированная энциклопедия»: «Мегало́полис». Авторы: Гл. редактор Горкин А. П. М.: «ru:Росмэн», 2006—624 с.
- "Антонов Е. В., Махрова А. Г. Крупнейшие городские агломерации и формы расселения надагломерационного уровня в России. Известия РАН. Серия географическая. № 4 (2019)". 2021-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-02.
- Ханна Параг. Коннектография. Будущее глобальной цивилизации. 69.
- Definition of the prefix megalo- 2021-01-19 at the Wayback Machine. The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition copyright ©2000 by Houghton Mifflin Company. Updated in 2009. Published by Houghton Mifflin Company. (ing.)
- Geddes, Patrick. Cities in Evolution. London: Williams and Norgate. 1915.
- Gottmann, Jean. L'Amerique. Paris: Hachette. 1954.
- Gottmann, Jean. Megalopolis, or the urbanization of the Northeastern Seaboard // Economic Geography . 33 (journal) (ingilis). № 3. 1957. 189—200. doi:10.2307/142307.
- Gottmann, Jean. Megalopolis. The Urbanized Northeastern seaboard of the United States. New York: The Twentieth Century Fund. 1961.
- Richard Florida. "Who's Your City?: What Is a Megaregion?". MoneyWatch. en:CBS News. 2008-03-19. 2016-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-06-08.
- Gottmann, Jean. Since Megalopolis. The Urban Writings of Jean Gottmann. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press. 1989. 163.
- "Megaregions" (ingilis). America 2050. 2017-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-01-05.
- "Cities: Capital for the New Megalopolis". Time magazine (ingilis). 1966-11-04. 2013-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-06-08.
- "About Us - America 2050" (ingilis). America 2050. 2014-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-05.
Xarici keçidlər
- Census.gov, U.S. Census Bureau, About Metropolitan and Micropolitan Statistics
- MetroForum.com, forum dedicated to discussions on metropolis
- Blog.ar2com.de, a podcast with a worldwide analysis of megacities (focus Latin America)
- E-geopolis.eu at the Library of Congress Web Archives (archived oktyabr 27, 2009): research group, university of Paris-Diderot, France
- See en:Ronald Daus´s bibliography, researcher at the en:Free University of Berlin
- "Coğrafiya: Müasir İllüstrasiyalı Ensiklopediya": "Meqalopolis". Müəlliflər: Ch. redaktor Qorkin
- https://journals.eco-vector.com/2587-5566/article/view/15855/12488
- https://www.google.com/books/edition/
- http://www.thefreedictionary.com/megalo.19 yanvar 2021-ci il, Wayback Machine-də. The American Heritage® İngilis dili lüğəti, Dördüncü Nəşr müəllif hüququ ©2000 Houghton Mifflin şirkəti tərəfindən. 2009-cu ildə yenilənib. Houghton Mifflin şirkəti tərəfindən nəşr edilib. (İngilis dili)
- https://archive.org/details/citiesinevolutio00gedduoft.London.https://en.wikipedia.org/wiki/Williams_and_Norgate
- Gottmann, Jean. L'Amerique (neopr.). - Paris: Hachette, 1954.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Meqalopolis qedim yunanca megᾰlo polis herfi menada megas boyuk neheng boyuk polis seher sozunden boyuk genis seher bir sira seherlerin birlesmesi zamani emele gelen en boyuk yasayis formasi aglomerasiyalar Sinonim meqa region terminidir ki bu termin Anglosferde genis yayilmisdir Metropol latin dilinden tercumede metropolis erazinin merkezi ve ya yunan dilinden tercumede metropolis ana seher cografi regionun ve ya olkenin paytaxti menasina gelir Iki meqapolisin gece peyk sekillerinin miqyasda muqayisesi ABS da BosVas ve Yaponiyada Taiheiyō kemeri Metropol hem ehali sayina gore hem de iqtisadi ve medeni sahelerdeki dominantligi ile vacib seher sebekesinin merkezi sayilir Meqapolis termini ehalisi 1 milyondan cox olan her hansi bir sehere aid olan metropolis termini ile qarisdirilmamalidir Umumi melumatMetropol mutleq paytaxt olmur Meselen Nyu York seheri ABS nin en boyuk seheri olsa da paytaxt seher Vasinqtondur Meqalopolis boyuk urbanizasiya miqyasina malik regionlara malik olan olkelerde bir nece seher aqlomerasiyasinin birlesmesi neticesinde yaranan son derece seherlesmis adeten kortebii seher meskunlasmasidir Termin Arkadiyanin 35 den cox yasayis menteqesinin birlesmesi neticesinde yaranan qedim Yunanistan seheri Meqalopolisin adindan gelir Herfi menada meqalopolis yunan dilinde boyuk olculu seher demekdir burada meqalo prefiksi sisirdilmis meblegi temsil edir Bu termin ilk defe 1915 ci ilde Sotlandiyali sosioloq ve sehersalmaci Patrick Geddes terefinden Tekamulde olan seherler kitabinda ve alman sosioloqu ve filosofu Osvald Spenqler terefinden 1918 ci ilde Avropanin tenezzulu kitabinda istifade edilmisdir 1938 ci ilde amerikali sosioloq ve sehersalmaci Lyuis Mumford Seherlerin medeniyyeti kitabinda meqapolisi seherin heddinden artiq inkisafi ve sosial tenezzulun ilk merhelesi kimi tesvir etmisdir Daha sonra 1954 cu ilde fransiz cografiyasunasi Jean Gottman Ingilis terefinden istifade edilmisdir Boston Nyu York Filadelfiya Baltimor Vasinqtonun bir birine bagli aqlomerasiyalari ehalisi 40 milyon nefer ABS nin Atlantik sahilleri boyunca davamli sehersalma inkisafini uzunlugu 1000 km den cox ve bezi yerlerde 200 km e qeder ifade edir Sonuncunu bezen Bos Wash ve ya Simal serq meqapolisi adlandirirlar Fransiz cografiyasunasi Jean Gottman meqapolisin ehalisini 25 milyon nefer mueyyen etmisdir Yunan memari ve sehersalmacisi Konstantinos Doxiadis kicik metropoliten erazileri texminen 10 milyon insanin bir coxlugu kimi teyin etdi Amerikali iqtisadci Ricard Florida yazir ki meqa region uc esas meyara cavab vermelidir birden cox boyuk seher merkezi en azi 5 milyon ehalisi olan fasilesiz isiqli erazi ve emtee ve xidmet istehsalinin umumi hecmi 1 den cox 100 milyard dollar Bu terife gore dunyada 40 meqaregion var Amerika 2050 Amerika teskilatinin Regional Planning Association Ingilis Rusca proqrami Eng Regional Plan Association RPA ABS ve Kanadada 11 meqa regionu sadalayir Madrid Paris Milan ve Berlin kimi ayri ayri hetta cox boyuk aqlomerasiyalari meqapolisler kimi tesnif etmek olmaz Meqapolisin esas xususiyyetleriEsasen magistral ve demir yollari boyunca uzanan inkisafin xetti xarakteri bezen gemicilik ucun istifade olunan caylar ve ya deniz sahilleri Meqapolis teskil eden aqlomerasiyalarin bir birine nisbeten yaxin olan iri seher merkezlerinin qarsiliqli tesiri neticesinde umumi coxmerkezli qurulus Muasir meqapolislerin formalasmasinin yan tesiri insan fealiyyeti ile tebii muhit arasinda ekoloji tarazligin pozulmasi Istinadlar Geografiya Sovremennaya illyustrirovannaya enciklopediya Megalo polis Avtory Gl redaktor Gorkin A P M ru Rosmen 2006 624 s ISBN 9785353024439 Antonov E V Mahrova A G Krupnejshie gorodskie aglomeracii i formy rasseleniya nadaglomeracionnogo urovnya v Rossii Izvestiya RAN Seriya geograficheskaya 4 2019 2021 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 02 Hanna Parag Konnektografiya Budushee globalnoj civilizacii 69 Definition of the prefix megalo 2021 01 19 at the Wayback Machine The American Heritage Dictionary of the English Language Fourth Edition copyright c 2000 by Houghton Mifflin Company Updated in 2009 Published by Houghton Mifflin Company ing Geddes Patrick Cities in Evolution London Williams and Norgate 1915 Gottmann Jean L Amerique Paris Hachette 1954 Gottmann Jean Megalopolis or the urbanization of the Northeastern Seaboard Economic Geography 33 journal ingilis 3 1957 189 200 doi 10 2307 142307 Gottmann Jean Megalopolis The Urbanized Northeastern seaboard of the United States New York The Twentieth Century Fund 1961 Richard Florida Who s Your City What Is a Megaregion MoneyWatch en CBS News 2008 03 19 2016 05 30 tarixinde Istifade tarixi 2016 06 08 Gottmann Jean Since Megalopolis The Urban Writings of Jean Gottmann Baltimore and London The Johns Hopkins University Press 1989 163 Megaregions ingilis America 2050 2017 05 16 tarixinde Istifade tarixi 2014 01 05 Cities Capital for the New Megalopolis Time magazine ingilis 1966 11 04 2013 08 27 tarixinde Istifade tarixi 2016 06 08 About Us America 2050 ingilis America 2050 2014 10 06 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 05 Xarici kecidlerCensus gov U S Census Bureau About Metropolitan and Micropolitan Statistics MetroForum com forum dedicated to discussions on metropolis Blog ar2com de a podcast with a worldwide analysis of megacities focus Latin America E geopolis eu at the Library of Congress Web Archives archived oktyabr 27 2009 research group university of Paris Diderot France See en Ronald Daus s bibliography researcher at the en Free University of Berlin Cografiya Muasir Illustrasiyali Ensiklopediya Meqalopolis Muellifler Ch redaktor Qorkin https journals eco vector com 2587 5566 article view 15855 12488 https www google com books edition http www thefreedictionary com megalo 19 yanvar 2021 ci il Wayback Machine de The American Heritage Ingilis dili lugeti Dorduncu Nesr muellif huququ c 2000 Houghton Mifflin sirketi terefinden 2009 cu ilde yenilenib Houghton Mifflin sirketi terefinden nesr edilib Ingilis dili https archive org details citiesinevolutio00gedduoft London https en wikipedia org wiki Williams and Norgate Gottmann Jean L Amerique neopr Paris Hachette 1954