Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fransa-Rusiya müharibəsi (rus. Отечественная война 1812 года; fr. Сampagne de Russie pendant l'année 1812) — 1812-ci ildə Rusiya və Fransa imperiyaları arasında baş vermiş müharibə.
| Fransa-Rusiya müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Napoleonun Rusiyaya hücumu | |||
 | |||
| Tarix | 12 iyun — 14 dekabr 1812 | ||
| Yeri | Rusiya imperiyası | ||
| Nəticəsi | Rusiyanın qələbəsi, Napoleon ordusunun məğlubiyyəti | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Müharibənin səbəbləri Rusiyanın, Napoleonun İngiltərəyə qarşı Rusiyanın maraqlarını nəzərə almadan Avropa dövlətlərinə qarşı həyata keçirdiyi Kontinental blokada siyasətini aktiv dəstəkləməməsi idi.
Müharibənin ilk mərhələsində (iyun-sentyabr 1812-ci il) rus ordusu Rusiya sərhədlərindən Moskvaya geri çəkildi, Borodino döyüşündə Moskvanı verdilər.
Müharibənin ikinci mərhələsində (oktyabr-dekabr 1812) Napoleon ordusu ilk növbədə müharibə ilə maraqlanmayan ərazilərdə qış mənzillərinə getməyə səy göstərdi və sonra Rusiya ordusu, aclıq və don hadisələri ilə Rusiyanın sərhədlərinə çəkildi.
Müharibə Napoleon ordusunun, Rusiya ərazilərinin azad edilməsi və 1813-cü ildə Varşava və Almaniya torpaqlarına hərbi əməliyyatların ötürülməsi ilə tamamilə məhv edildi. Napoleon ordusunun məğlubiyyətinin səbəbləri arasında rus tarixçisi N. Troitski müharibədə rus ordusunun qəhrəmanlığını, ümumilikdə geniş ərazilərdə və Rusiyanın təbii-iqlim şəraitində hərbi əməliyyatlar üçün fransız ordusunun hazır olmaması və rus komandiri Mixail Kutuzovun və digər generalların hərbi istedadları ilə izah edir.
Tarixi
Napoleon Bonapart Avropada Rusiya kimi güclü bir dövlətin mövcudluğu ilə barışmaq istəmirdi. 1810-cu ildən Fransa Rusiyaya qarşı müharibəyə hazırlaşmağa başladı. Rusiyadan sonra Napoleon İngiltərəni məğlub etmək və dünya ağalığı planını həyata keçirmək niyyətində idi. Rusiya Fransanın ona qarşı müharibəyə hazırlaşdığını bilirdi, digər tərəfdən, Avropada öz mövqelərinin zəifləməsini istəmirdi. 1812-ci ilin fevralında Fransa Prussiya ilə gizli saziş imzalamışdı. Prussiya Rusiyaya qarşı 20 minlik qoşun göndərməli idi. 1812-ci ilin martında Avstriya Fransa ilə saziş bağlayıb Ukraynaya 30 min nəfər qoşun göndərməyi vəd etdi. Rusiya üzərində qələbədən sonra Pribaltika Prussiyaya, Volın Avstriyaya verilməli idi. Avstriya və Prussiya könüllü şəkildə Rusiyaya qarşı müharibə etmək fikrində deyildi. Fransa İsveçi və Türkiyəni Rusiyaya qarşı müharibəyə qoşmaq istəyirdi, lakin buna nail olmadı. İsveç 1812-ci ilin fevralında Rusiya ilə gizli saziş imzalamışdı. 1812-ci ilin iyulun 18-də Rusiya ilə İngiltərə arasında müqavilə imzalanmışdı. 1812-ci ilin mayında Rusiya Türkiyə ilə Buxarest sülhü imzaladı.
Napoleon Rusiyaya hücum üçün 600 minlik qoşun hazırlamışdı. Rusiyanın sərhəd boyu dağınıq vəziyyətdə yerləşən ordusu isə 220 min əsgər və zabitdən ibarət idi.1812-ci ilin iyunun 24-də Fransa ordusu Rusiyaya hücum etdi. Napoleon Rusiya qoşunlarını sərhəddə mühasirəyə alıb məhv edə bilmədi, Smolensk döyüşündən sonra Rusiya ilə ilk dəfə danışıqlara cəhd etdi. Lakin Rusiya bu təklifə Borodino döyüşü və partizan hərakatı ilə cavab verdi. Napoleonun planının əksinə olaraq Rusiya qoşunu böyük döyüşə girməyib ölkənin içərilərinə geri çəkildi. 7 sentyabr 1812-ci ildə Borodino çölündə baş vermiş döyüşdə Fransa ordusu 60 min nəfər, Rusiya ordusu isə 40 min əsgər itirdi. Döyüşdən sonra Rusiya ordusu geri çəkilməkdə davam etdi. Borodino döyüşü “Böyük Fransa ordusu”nun məğlubedilməzliyi haqqında əfsanəyə son qoydu.
1812-ci ilin sentyabrın 14-də Fransa ordusu Moskvaya daxil oldu, lakin Napoleon Moskvada olarkən üç dəfə I Aleksandra Rusiya üçün əlverişli şərtlərlə danışıqlara başlamağı təklif etdi. I Aleksandr bu təklifləri qəbul etmədi. Fransa ordusu bir neçə döyüşdə məğlubiyyətə uğrayıb Rusiya ərazisini tərk etdi. Geriyə çəkilən Fransa qoşunları müttəfiq orduları tərəfindən təqib edilirdi. Fransaya qarşı yaradılan altıncı koalisiyaya Rusiya, İngiltərə, Prussiya, İsveç və Avstriya daxil idi. Napoleon Leyptsiqdə 1813-cü ilin oktyabrında baş vermiş döyüşdə məğlub olub Reynin arxasına və Parisə qaçdı. Müharibənin son məqsədlərinə müttəfiqlərin münasibəti müxtəlif idi. Rusiya və Prussiya Fransada Bonopartları hakimiyyətdən salmaq istəyirdilər. İngiltərə Fransada Burbonların hakimiyyətə qayıtmasını təklif edirdi. Napoleon Fransanın inqilabdan əvvəlki sərhədlərə qayıtması şərti ilə müttəfiqlərin danışıqlara başlamaq təklifini qəbul etmədi. 1814-cü ilin martın 1-də İngiltərə, Avstriya, Rusiya və Prussiya Şomon müqaviləsini imzaladılar. Bu dövlətlər tam qələbəyə qədər Fransa ilə gizli müqavilə bağlamamalı idi. Onlardan üçü Fransaya qarşı 150 min qoşun göndərməli, İngiltərə isə hər il 5 milyon funt sterlinq pul verməli idi.
Xarici keçidlər
- Степанищев А. Т. "Интерактивный тест на знание истории Отечественной войны 1812 года". Министерство обороны Российской Федерации. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-15.
- Rammacher, Wolfgang. "Napoleon und das Wetter 1812" (alman). 2011-12. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-29.
- Schneider, Wolfgang. "Napoleons großes Gemetzel" (alman). Welt Online. 2012-04-23. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-29.
- "1812. Интернет-проект". 2012-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-19.
- Верне, Гораций. "История Наполеона". 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-03.
- "Война 1812 года. Сражения, схемы, планы". 2012-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-19.
- "«День Бородина»". Государственный Бородинский военно-исторический музей-заповедник. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-28.
- "Мемориал Отечественной войны 1812 года". 2012-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-30.
- Калина В. "Тобольчане увидят уникальный снимок участника Бородинского сражения". ФедералПресс. 2010-02-19. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-27.
- Маркин А. С. "Г. М. Курин и отряд самообороны вохонских крестьян в 1812 году". 1999. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-07.
- Микаберидзе А. "Лев русской армии". 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-30.
- "Отечественная война 1812 года". Проект Хронос. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-20.
- "Краткая хронология войны 1812-1814 гг. и кампании 1815 г." 2012-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-05.
- "Партизаны и народная война в 1812 году". Отечественная война 1812 года. Источники. Памятники. Проблемы. 2012-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-18.
- "Русская армия накануне Отечественной войны 1812 г." Научно-исследовательский институт (военной истории) Военной академии Генерального штаба ВС РФ. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-30.
- Сироткин В. Г. "Судьба пленных солдат и офицеров Великой Армии в России после Бородинского сражения". Отечественная война 1812 года. Источники. Памятники. Проблемы. 2012-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-23.
- Тепляков С. А. "Болезни, ранения, лечение и военная медицина в наполеоновскую эпоху". 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-20.
- Хлёсткин В. "Канун Бородина. Военно-исторический очерк". Русское Воскресение. 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-20.
- "Французы занимают Штральзунд и берега Шведской Померании (31 января 1812 года)". 2012-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-03.
- Понасенков Е. Н. Экономические предпосылки кризиса тильзитской системы в России (1807—1812 гг.) и причины войны 1812 г.
- Манифест «О принесении Господу Богу благодарения за освобождение России от нашествия неприятельского». 25.12.1812. 2017-09-28 at the Wayback Machine // Проект Российского военно-исторического общества «100 главных документов российской истории».
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax 1812 ci il muharibesi Fransa Rusiya muharibesi rus Otechestvennaya vojna 1812 goda fr Sampagne de Russie pendant l annee 1812 1812 ci ilde Rusiya ve Fransa imperiyalari arasinda bas vermis muharibe Fransa Rusiya muharibesiNapoleonun Rusiyaya hucumuTarix 12 iyun 14 dekabr 1812Yeri Rusiya imperiyasiNeticesi Rusiyanin qelebesi Napoleon ordusunun meglubiyyetiMunaqise terefleri Fransa Rusiya ImperiyasiKomandan lar Napoleon Bonapart Lui Davu Misel Ney Yoahim Murat Jozef Bonapart I Aleksandr Mixail Kutuzov Mixail Barklay de Tolli Aleksandr TormasovTereflerin quvvesi675 000 esger 1 390 texnika 6000 000 esgerItkilerCanli quvve Olu 334 min Yarali 180 min Canli quvve Olu 150 200 min Vikianbarda elaqeli mediafayllar Muharibenin sebebleri Rusiyanin Napoleonun Ingiltereye qarsi Rusiyanin maraqlarini nezere almadan Avropa dovletlerine qarsi heyata kecirdiyi Kontinental blokada siyasetini aktiv desteklememesi idi Muharibenin ilk merhelesinde iyun sentyabr 1812 ci il rus ordusu Rusiya serhedlerinden Moskvaya geri cekildi Borodino doyusunde Moskvani verdiler Muharibenin ikinci merhelesinde oktyabr dekabr 1812 Napoleon ordusu ilk novbede muharibe ile maraqlanmayan erazilerde qis menzillerine getmeye sey gosterdi ve sonra Rusiya ordusu acliq ve don hadiseleri ile Rusiyanin serhedlerine cekildi Muharibe Napoleon ordusunun Rusiya erazilerinin azad edilmesi ve 1813 cu ilde Varsava ve Almaniya torpaqlarina herbi emeliyyatlarin oturulmesi ile tamamile mehv edildi Napoleon ordusunun meglubiyyetinin sebebleri arasinda rus tarixcisi N Troitski muharibede rus ordusunun qehremanligini umumilikde genis erazilerde ve Rusiyanin tebii iqlim seraitinde herbi emeliyyatlar ucun fransiz ordusunun hazir olmamasi ve rus komandiri Mixail Kutuzovun ve diger generallarin herbi istedadlari ile izah edir TarixiNapoleon Bonapart Avropada Rusiya kimi guclu bir dovletin movcudlugu ile barismaq istemirdi 1810 cu ilden Fransa Rusiyaya qarsi muharibeye hazirlasmaga basladi Rusiyadan sonra Napoleon Ingiltereni meglub etmek ve dunya agaligi planini heyata kecirmek niyyetinde idi Rusiya Fransanin ona qarsi muharibeye hazirlasdigini bilirdi diger terefden Avropada oz movqelerinin zeiflemesini istemirdi 1812 ci ilin fevralinda Fransa Prussiya ile gizli sazis imzalamisdi Prussiya Rusiyaya qarsi 20 minlik qosun gondermeli idi 1812 ci ilin martinda Avstriya Fransa ile sazis baglayib Ukraynaya 30 min nefer qosun gondermeyi ved etdi Rusiya uzerinde qelebeden sonra Pribaltika Prussiyaya Volin Avstriyaya verilmeli idi Avstriya ve Prussiya konullu sekilde Rusiyaya qarsi muharibe etmek fikrinde deyildi Fransa Isveci ve Turkiyeni Rusiyaya qarsi muharibeye qosmaq isteyirdi lakin buna nail olmadi Isvec 1812 ci ilin fevralinda Rusiya ile gizli sazis imzalamisdi 1812 ci ilin iyulun 18 de Rusiya ile Ingiltere arasinda muqavile imzalanmisdi 1812 ci ilin mayinda Rusiya Turkiye ile Buxarest sulhu imzaladi Napoleon Rusiyaya hucum ucun 600 minlik qosun hazirlamisdi Rusiyanin serhed boyu daginiq veziyyetde yerlesen ordusu ise 220 min esger ve zabitden ibaret idi 1812 ci ilin iyunun 24 de Fransa ordusu Rusiyaya hucum etdi Napoleon Rusiya qosunlarini serhedde muhasireye alib mehv ede bilmedi Smolensk doyusunden sonra Rusiya ile ilk defe danisiqlara cehd etdi Lakin Rusiya bu teklife Borodino doyusu ve partizan herakati ile cavab verdi Napoleonun planinin eksine olaraq Rusiya qosunu boyuk doyuse girmeyib olkenin icerilerine geri cekildi 7 sentyabr 1812 ci ilde Borodino colunde bas vermis doyusde Fransa ordusu 60 min nefer Rusiya ordusu ise 40 min esger itirdi Doyusden sonra Rusiya ordusu geri cekilmekde davam etdi Borodino doyusu Boyuk Fransa ordusu nun meglubedilmezliyi haqqinda efsaneye son qoydu 1812 ci ilin sentyabrin 14 de Fransa ordusu Moskvaya daxil oldu lakin Napoleon Moskvada olarken uc defe I Aleksandra Rusiya ucun elverisli sertlerle danisiqlara baslamagi teklif etdi I Aleksandr bu teklifleri qebul etmedi Fransa ordusu bir nece doyusde meglubiyyete ugrayib Rusiya erazisini terk etdi Geriye cekilen Fransa qosunlari muttefiq ordulari terefinden teqib edilirdi Fransaya qarsi yaradilan altinci koalisiyaya Rusiya Ingiltere Prussiya Isvec ve Avstriya daxil idi Napoleon Leyptsiqde 1813 cu ilin oktyabrinda bas vermis doyusde meglub olub Reynin arxasina ve Parise qacdi Muharibenin son meqsedlerine muttefiqlerin munasibeti muxtelif idi Rusiya ve Prussiya Fransada Bonopartlari hakimiyyetden salmaq isteyirdiler Ingiltere Fransada Burbonlarin hakimiyyete qayitmasini teklif edirdi Napoleon Fransanin inqilabdan evvelki serhedlere qayitmasi serti ile muttefiqlerin danisiqlara baslamaq teklifini qebul etmedi 1814 cu ilin martin 1 de Ingiltere Avstriya Rusiya ve Prussiya Somon muqavilesini imzaladilar Bu dovletler tam qelebeye qeder Fransa ile gizli muqavile baglamamali idi Onlardan ucu Fransaya qarsi 150 min qosun gondermeli Ingiltere ise her il 5 milyon funt sterlinq pul vermeli idi Xarici kecidlerStepanishev A T Interaktivnyj test na znanie istorii Otechestvennoj vojny 1812 goda Ministerstvo oborony Rossijskoj Federacii 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 15 Rammacher Wolfgang Napoleon und das Wetter 1812 alman 2011 12 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 29 Schneider Wolfgang Napoleons grosses Gemetzel alman Welt Online 2012 04 23 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 29 1812 Internet proekt 2012 05 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 19 Verne Goracij Istoriya Napoleona 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 03 Vojna 1812 goda Srazheniya shemy plany 2012 05 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 19 Den Borodina Gosudarstvennyj Borodinskij voenno istoricheskij muzej zapovednik 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 28 Memorial Otechestvennoj vojny 1812 goda 2012 05 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 30 Kalina V Tobolchane uvidyat unikalnyj snimok uchastnika Borodinskogo srazheniya FederalPress 2010 02 19 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 27 Markin A S G M Kurin i otryad samooborony vohonskih krestyan v 1812 godu 1999 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 07 Mikaberidze A Lev russkoj armii 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 30 Otechestvennaya vojna 1812 goda Proekt Hronos 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 20 Kratkaya hronologiya vojny 1812 1814 gg i kampanii 1815 g 2012 08 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 08 05 Partizany i narodnaya vojna v 1812 godu Otechestvennaya vojna 1812 goda Istochniki Pamyatniki Problemy 2012 08 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 18 Russkaya armiya nakanune Otechestvennoj vojny 1812 g Nauchno issledovatelskij institut voennoj istorii Voennoj akademii Generalnogo shtaba VS RF 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 30 Sirotkin V G Sudba plennyh soldat i oficerov Velikoj Armii v Rossii posle Borodinskogo srazheniya Otechestvennaya vojna 1812 goda Istochniki Pamyatniki Problemy 2012 06 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 23 Teplyakov S A Bolezni raneniya lechenie i voennaya medicina v napoleonovskuyu epohu 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 20 Hlyostkin V Kanun Borodina Voenno istoricheskij ocherk Russkoe Voskresenie 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 05 20 Francuzy zanimayut Shtralzund i berega Shvedskoj Pomeranii 31 yanvarya 1812 goda 2012 06 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 06 03 Ponasenkov E N Ekonomicheskie predposylki krizisa tilzitskoj sistemy v Rossii 1807 1812 gg i prichiny vojny 1812 g Manifest O prinesenii Gospodu Bogu blagodareniya za osvobozhdenie Rossii ot nashestviya nepriyatelskogo 25 12 1812 2017 09 28 at the Wayback Machine Proekt Rossijskogo voenno istoricheskogo obshestva 100 glavnyh dokumentov rossijskoj istorii