Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Radiasiya — Yer səthinə gəlib çatan günəş radiasiyasının bir hissəsi udulur, digər hissəsi isə əks olunur. Bundan başqa Yer kürəsi özü ətraf atmosferə radiasiya şüalandırır. Atmosfer öz növbəsində Yerdən şüalanan radiasiyanı udaraq özü infraqırmızı radiasiya şüalandırır.
Radiasiya
Radiasiya maddədən fərqlənən materiya formasıdır. Radiasiyanın fərdi halı görünən işıqdır, lakin radiasiya gözlə görünməyən qamma şüası, radiodalğalar, ultrabənövşəyi və infraqırmızı radiasiyalar da aiddir. Onların hamısı birlikdə elektromaqnit spektri formalaşdırır.
Səpələnən radiasiya
Səpələnən radiasiya atmosferdən keçərkən atmosfer qazlarının molekulları və aerozollar tərəfindən səpələnən günəş radiasiyasının bir hissəsinə deyilir. Düz günəş radiasiyasının atmosferdə zəifləməsinin əvəzi səpələnən radiasiyanın hesabına qismən ödənilir. Səpələnən radiasiyanın kəmiyyətinə müxtəlif amillər təsir göstərirlər:
- günəşin üfüqdən yüksəkliyi,
- atmosferin şəffaflığı,
- atmosferdə olan suyun miqdarı və vəziyyəti,
- yer səthinin albedosu.
Düz radiasiya artdıqca səpələnən radiasiya da artır. Lakin ümumi radiasiyada səpələnən radiasiyanın rolu günəşin üfüqdən yüksəkliyi azaldıqca, atmosfer şəffaflığı pisləşdikcə və buludluluq artdıqca artır. Məlumdur ki, tutqun havalı günlərdə işıqlanma tamamilə səpələnən radiasiyanın hesabına olur. Orta buludlulu günlərdə və aydın havalarda səpələnən radiasiyanın ümumi radiasiyadakı payı uyğun olaraq 43% və 13% təşkil edir. Bir çox en dairələri zonalarında səpələnən radiasiyanın sutkalıq gəliri düz günəş radiasiyasının gəlirinə uyğundur. Böyük buludluluğu ilə fərqlənən yer kürəsinin bir sıra rayonlarında səpələnən radiasiyanın kəmiyyəti düz günəş radiasiyasının kəmiyyətindən xeyli yüksək olur. Məsələn: qütb vilayətləri. Əksinə 20–300en dairələrində səpələnən radiasiyanın kəmiyyəti düz günəş radiasiyasının kəmiyyətindən təxminən 2 dəfə azdır. Beləliklə ən çox səpələnən radiasiyanı ekvatorətrafı rayonlar alırlar. Çünki burada buludlar əsasən topabuludlardır ki, onlar radiasiyanı çox yaxşı səpələyirlər. Ekvatordan uzaqlaşdıqca səpələnən radiasiyanın kəmiyyəti xeyli azalır, xüsusilə tropik enliklər daxilində.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Шихлинский Э.М. Радиационный баланс Азербайджана. Баку,1960
- С.П.Хромов Метеорология и климатология. Ленинград. 1968, стр. 342.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Radiasiya Yer sethine gelib catan gunes radiasiyasinin bir hissesi udulur diger hissesi ise eks olunur Bundan basqa Yer kuresi ozu etraf atmosfere radiasiya sualandirir Atmosfer oz novbesinde Yerden sualanan radiasiyani udaraq ozu infraqirmizi radiasiya sualandirir RadiasiyaRadiasiya maddeden ferqlenen materiya formasidir Radiasiyanin ferdi hali gorunen isiqdir lakin radiasiya gozle gorunmeyen qamma suasi radiodalgalar ultrabenovseyi ve infraqirmizi radiasiyalar da aiddir Onlarin hamisi birlikde elektromaqnit spektri formalasdirir Sepelenen radiasiyaSepelenen radiasiya atmosferden kecerken atmosfer qazlarinin molekullari ve aerozollar terefinden sepelenen gunes radiasiyasinin bir hissesine deyilir Duz gunes radiasiyasinin atmosferde zeiflemesinin evezi sepelenen radiasiyanin hesabina qismen odenilir Sepelenen radiasiyanin kemiyyetine muxtelif amiller tesir gosterirler gunesin ufuqden yuksekliyi atmosferin seffafligi atmosferde olan suyun miqdari ve veziyyeti yer sethinin albedosu Duz radiasiya artdiqca sepelenen radiasiya da artir Lakin umumi radiasiyada sepelenen radiasiyanin rolu gunesin ufuqden yuksekliyi azaldiqca atmosfer seffafligi pislesdikce ve buludluluq artdiqca artir Melumdur ki tutqun havali gunlerde isiqlanma tamamile sepelenen radiasiyanin hesabina olur Orta buludlulu gunlerde ve aydin havalarda sepelenen radiasiyanin umumi radiasiyadaki payi uygun olaraq 43 ve 13 teskil edir Bir cox en daireleri zonalarinda sepelenen radiasiyanin sutkaliq geliri duz gunes radiasiyasinin gelirine uygundur Boyuk buludlulugu ile ferqlenen yer kuresinin bir sira rayonlarinda sepelenen radiasiyanin kemiyyeti duz gunes radiasiyasinin kemiyyetinden xeyli yuksek olur Meselen qutb vilayetleri Eksine 20 300en dairelerinde sepelenen radiasiyanin kemiyyeti duz gunes radiasiyasinin kemiyyetinden texminen 2 defe azdir Belelikle en cox sepelenen radiasiyani ekvatoretrafi rayonlar alirlar Cunki burada buludlar esasen topabuludlardir ki onlar radiasiyani cox yaxsi sepeleyirler Ekvatordan uzaqlasdiqca sepelenen radiasiyanin kemiyyeti xeyli azalir xususile tropik enlikler daxilinde Hemcinin baxRadiasiya Radiasiya balansiIstinadlarShihlinskij E M Radiacionnyj balans Azerbajdzhana Baku 1960 S P Hromov Meteorologiya i klimatologiya Leningrad 1968 str 342