Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Votergeyt qalmaqalı (ing. Watergate scandal) - Amerika Birləşmiş Ştatlarında cərəyan edən və prezident Riçard Niksonun istefası ilə nəticələnmiş siyasi skandal. Votergeyt, ABŞ-nin paytaxtı Vaşinqtonda yerləşən otel və iş mərkəzinin adıdır. Qalmaqal otelin daxilində baş verdiyinə görə elə Votergeyt qalmaqalı və ya qısaca olaraq Votergeyt adlanmışdır.
Respublikaçılar Partiyasının səsdinləmə qurğuları
17 iyun, 1972-ci ildə ABŞ Demokrat Partiyasının Vaşinqtondakı məşhur “Votergeyt“ otelində yerləşən qərargahında danışıqları dinləmək məqsədi ilə oraya dinləmə cihazları yerləşdirmək istəyən beş nəfər ələ keçirildi. Polislər onları ələ keçirəndə istintaq işləri başladıldı. Araşdırmalar zamanı hər beş şəxsin Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin əməkdaşı olduğu və bu məsələnin arxasında hakimiyyətdə olan Respublikaçılar Partiyasının dayandığı üzə çıxdı.
Mühafizəçi sayıq tərpənir
1972-ci il, iyun ayının 17-də Vaşinqtondakı “Votergeyt“ mehmanxanasında təhlükəsizlik əməkdaşı kimi çalışan Frank Vills gecəyarı qaraj və digər otaqları bir-birinə bağlayan pilləkənin arxasında qapının bağlanmasına mane olan bir neçə lent aşkar etdi. Əvvəlcə, o düşündü ki, bu xidmətçinin əməlidir və bunu təmizlik məqsədi ilə edib. Sonra bir necə mərtəbə yuxarı qalxıb, ətrafı yoxlayanda belə lentlərdən daha bir neçəsini gördü. Vills dərhal bunun təsadüfi ola bilməyəcəyini düşündü və tərəddüd etmədən polisə zəng etdi. Polis hadisə yerinə gələrək, araşdırma aparmağa başladı və mehmanxana daxilində bir neçə yerdə yeni dinləmə cihazları quraşdıran Bernard Barker, Virqilio Qonsales, Euqenio Martines, Ceyms Mak Kort və Frenk Sturqis adlı şəxsləri yaxaladı. Həbs edilənlərin üst-başını axtararkən Mak Kortun cibindəki qeyd dəftərindən E. Hovard Huntun telefon nömrəsi çıxdı. Axtarışa rəhbərlik edən polis qalmaqallı bir izə düşdüklərini anlayaraq, məsələ ilə bağlı rəhbərliyə məlumat verdi. Çünki Hunt adi bir adam deyildi. O, həm Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin məsul əməkdaşlarından biri, həm də Prezident Niksonun xüsusi tapşırıqlarını yerinə yetirən Ağ Evin nümayəndəsi kimi tanınırdı. Üstəlik, hadisə yerində yaxalanan Mak Kort da Niksonun seçki kampaniyasında iştirak etmişdi. Bu isə cinayət başında ələ keçirilən şəxslərlə Ağ Ev arasında bir əlaqə olduğunu göstərirdi. İşi təhqiq edən müstəntiqlər bunun ardınca bu məsələdə birbaşa əli olan daha bir neçə nəfəri həbs etdilər. Artıq Demokratlar Partiyasının Mərkəzi Qərargahının dinlənildiyi faktı ortada idi və bu işdə izin birbaşa Ağ Evə getdiyi şübhə doğurmurdu. Bu isə Nikson administrasiyası üçün xoşagəlməz sürpriz olmuşdu. Niksonun mətbuat sözçüsü Ron Ziqler baş verən hadisəni üçüncü dərəcəli və ciddi əhəmiyyət daşımayan bir olay kimi dəyərləndirdi. Lakin o özü də dediklərinə inanmırdı. Digər tərəfdən, bu hadisələr ABŞ-də qarşıdan gələn seçkilər ərəfəsində baş vermişdi və Nikson administrasiyasının üzvləri seçkilərdə onları hörmətdən salmaq üçün bu cəhdlərə baş vurulduğunu bəyan edərək, özlərinə haqq qazandırmağa çalışırdılar. Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, Nikson hakimiyyətə ABŞ üçün olduqca ağır bir dövrdə gəlmişdi. Belə ki, ölkəni Niksondan əvvəl idarə edən Lindon Conson Vyetnamda müharibəyə başlamış və bu müharibə ölkə əhalisi tərəfindən olduqca pis qarşılanmışdı. Ötən əsrin 60-cı illərinin ortalarından başlayaraq, ABŞ-də müharibə əleyhinə tələbələrin etiraz aksiyaları başlamışdı. Eyni zamanda ölkədə müharibədə əlil olaraq gələnlərin və yaxınları həlak olanların antimüharibə hərəkatı başlamışdı. Müharibə əleyhinə ABŞ-də güclənən etiraz aksiyaları isə Lindon Consonun növbəti prezident seçkilərində məğlubiyyətinə və ABŞ-nin 37-ci Prezidenti Niksonun qələbəsinə gətirib çıxarmışdı. Prezidentliyinin ilk 4 ilində, həqiqətən də, Nikson ölkə əhalisinə verdiyi vədi qismən yerinə yetirmiş, Vyetnamdan qoşunların çıxarılması istiqamətində müəyyən addımlar atmış və bu müharibəni tədricən başa çatdıracağını nümayiş etdirmişdi. Xarici siyasət sahəsində özünü qatı antikommunist kimi aparan Nikson beynəlxalq aləmdə gərginliyin zəiflədilməsinə və qarşıdurmanın yumşaldılmasına xidmət edən addımlar atmışdı. O gözlənilmədən Çinlə ABŞ arasında diplomatik əlaqələrin bərpası barədə qərar qəbul etmiş və bununla da hamını təəccübləndirmişdi. Eyni zamanda Nikson SSRİ ilə Soyuq müharibəni daha da qızışdırmaq cəhdlərinə son qoymuş və Moskva ilə nüvə başlıqlı raketlərin sayının azaldılması barədə danışıqlara başlamışdı. ABŞ-nin 37-ci prezidenti 1973-cü ildə özündə cəsarət taparaq, Moskvaya səfər etdi. O bununla da ABŞ prezidentləri tarixində Moskvaya ilk səfər edən prezident oldu. Bir sözlə, o qeyri-adı qərarlar qəbul etməklə diqqəti cəlb edirdi və onun hər addımı nəinki ABŞ daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə güclü əks-səda verirdi. Təbii ki, Niksonun qeyri-adi qərarlar qəbul etməsi ölkənin təhlükəsizliyinə cavabdeh qurumların da ona diqqəti artırmasına gətirib çıxarmışdı. Çünki ABŞ-də antikommunist ovqatının hələ də tuğyan etdiyi bir dövrdə Çinlə diplomatik əlaqələrin bərpa edilməsi və SSRİ ilə nüvə başlıqlı raketlərin sayının azaldılması barədə danışıqlara başlaması ölkənin ali dairələrində olduqca ehtiyatlı qarşılanır və prezidentin kommunistlərə rəğbəti barədə onlarda rəy formalaşdırırdı. Ona görə də Niksonun ABŞ-yə daha çox təhlükə gətirə biləcəyindən xüsusi xidmət orqanları narahat olmağa başlamışdılar və onun xarici siyasət sahəsində daha çox əl-qol atmasının qarşısının alınması barədə fikirləşməyə başlamışdılar. Buna baxmayaraq, həmin dövrdə Nikson ABŞ üçün ideal prezident olaraq qalmaqda davam edirdi.
“Vaşinqton post” qalmaqal salır
Əvvəlcə, Ağ Evdə baş verən hadisələri olduqca məxfi saxlayırdılar və bu barədə məlumatların mətbuata sızmaması üçün bütün vasitələrdən istifadə edirdilər. Amma Ağ Ev administrasiyası buna uzun müddət nail ola bilmədi. Hər şeydən xəbər tutan ABŞ-nin tanınmış qəzetlərinin bəzi əməkdaşları Ağ Evdə qəribə hadisələrin baş verdiyinin və orada bir əsəbi ovqatın hökm sürməsinin fərqində idilər. Amma nə baş vermişdi, bunu bilən yox idi. Ağ Evdə, adətən, KİV-lərə yaxınlığı ilə seçilən və onlarla ünsiyyətdən belə qaçmayan bəzi dövlət rəsmiləri jurnalistlərdən uzaq durmağa çalışırdılar. Nəhayət, “Vaşinqton post“ qəzetinin hər şeyə burunlarını soxmağı və qaşınmayan yerdən qaşıyıb qan çıxarmağı xoşlayan əməkdaşları Karl Bernşteyn və Bob Vudvord Ağ Ev rəsmilərindən birini hərəkətə gətirə və baş verən hadisə barədə ondan məlumat ala bildilər. Ertəsi gün “Vaşinqton post“ qəzetində məsələ ilə bağlı dərc edilən yazı ABŞ-də bomba kimi partladı və bir neçə günün ərzində qəzetin tirajı 10 milyonu ötdü. Amma Nikson baş verən hadisələrin onlarla hər hansı bir əlaqəsi olmadığını bəyan edərək bütün bunların rəqiblərinin seçkiqabağı ortaya atdığını və onu gözdən salmaq vasitəsi olduğunu bildirdi. Bununla belə, Nikson baş verən hadisəni araşdırmaq üçün göstəriş verdi və bu işi ədliyyə naziri Elliot Riçardsona tapşırdı. O da məsələ ilə məşğul olmağı tanınmış vəkil Arçibald Koxa həvalə etdi. Amma Kox çox acı bir həqiqət qarşısında qalmışdı və bu məsələdə uduzacaqlarını ilk anlardan anlamağa başlamışdı. Kox gizli yazılan səslər olan lentlərin ona verilməsini istədi və yalnız bu halda prezidenti qismən də olsa müdafiə edə və onu daha ağır ittihamlardan xilas edə biləcəyini söylədi. Lakin Koxun bu tələbləri Niksonu özündən çıxardı və o dərhal Koxun vəzifəsindən azad edilməsi barədə göstəriş verdi. Amma ədliyyə naziri Riçardson Koxun təcrübəli bir vəkil olduğunu və onun səsyazma lentlərini boş yerə istəmədiyini yaxşı bilirdi. Ona görə də Riçardson Koxun vəzifəsindən götürülməsi barədə göstərişi qulaqardına vurdu. O, Niksona: “Biz bu işdə ortada olan faktların üstünü ört-basdır edə bilmərik. Amma bu məsələni yumşaltmaq üçün hansısa vasitə tapa bilərik. Ona görə də faktlarla tanış olmağımız vacibdir. Əks halda, qarşı tərəf bu faktları sizdən tələb edəcək və bizi küncə sıxışdıracaq“, -demişdi. Lakin Nikson bunun mümkün olmayacağını bəyan edərək, Riçardsonu məsələ ilə məşğul olmaq istəməməkdə və qeyri-ciddilikdə günahlandıraraq, vəzifəsindən azad etdi. Bununla da Niksonun baş verən hadislərdə əli olması barədə ilk faktlar ortaya qoyulmuş oldu. Beləliklə, Niksonun tutduğu vəzifəsindən istefa verməsinə gedən yol açılmış oldu. Nikson administrasiyasında əsl çaxnaşma başlamışdı və artıq hamı hadisələrin təhlükəli bir istiqamətdə inkişaf edəcəyinin fərqində idi. Buna baxmayaraq, “Votergeyt“ qalmaqalının ilk vaxtlarında hələ də ABŞ ictimaiyyəti Niksonun günahsız olduğuna inanırdı və bütün baş verənləri seçkiqabağı rəqibini gözdən salma, cəhdləri kimi dəyərləndirirdilər. Bu isə 1972-ci ilin payızında keçirilən növbəti prezident seçkilərində Niksona rəqibləri üzərində qələbə çalmağa imkan verdi və o, ikinci dəfə prezident seçildi. Nikson baş verən hadisələrin tezliklə unudulacağını və bununla bağlı aparılan təhqiqat işlərinin dayandırılacağına ümid edirdi. Hər halda, seçicilər tərəfindən ona ikinci dəfə etimad göstərilmişdi. Deməli, xalq ona inanırdı və lazım gələcəyi halda onu müdafiə də edəcəkdi. Lakin Nikson hadisələrin onun üçün yaxşı sonuclanacağına ümid etməklə də böyük səhv etmiş oldu və sonralar bunu artıq düzəldə bilmədi.Hər halda, Nikson ikinci dəfə prezident seçildikdən sonra xalqa verdiyi əsas vədlərindən birinə əməl edərək, 1973-cü ildə Vyetnamda müharibəni dayandırdı. Amma artıq hadisələr Niksonun istefasına və məhkəmə qarşısında dayanmasına aparırdı.
Mühasirə halqası daralır
“Votergeyt“ qalmaqalını təhqiq edən komissiya 1973-cü il, yanvar ayının 30-da bu işdə baş rolda oynayanlardan ikisini - Nikson administrasiyasının keçmiş üzvlərindən olan və həbs etdi. Bu isə o demək idi ki, artıq növbə Nikson komandasının daha tanınmış simalarına gəlib çatıb və onlar da etdikləri cinayətə görə məhkəmə qarşısında dayanacaqlar. Bunu hiss edən Ağ Ev administrasiyasının tanınmış simalarından olan və Niksona ən yaxın adam hesab edilən H.R Haldeman Con Ehrlichuman və Ədliyyə naziri 1973-cü il aprel ayının 30-da tutduqları vəzifələrindən istefa verdilər. Amma bununla da sular durulmadı və Niksonun vəziyyəti yüngülləşmədi. Bunun ardınca, 1973-cü il, may ayının 18-də Senat “Votergeyt“ qalmaqalı ilə bağlı aparılan məhkəmə prosesinin canlı yayımlanması barədə göstəriş verdi. Artıq bütün dünyanın diqqəti ABŞ-yə yönəlmişdi və milyonlarla adam hər gün televizorun qarşısında oturaraq qalmaqalla bağlı məhkəmə prosesini izləyirdi.
“Votergeyt“ qalmaqalını mətbuata çıxraraq dünyanın diqqətini bu işə cəlb edən “Vaşinqton Post“un əməkdaşları Bernşteyn və Vudvord 1973-cü il, iyun ayının 3-də daha bir sensasiyalı məlumat dərc etdirdilər. Onlar Niksonun ən yaxın məsləhətçilərindən biri olan Con Dinin (John Dean) istintaqa verdiyi ifadəsində Ağ Evin rəhbəri ilə baş verən hadisələri ört-basdır etmək üçün 35 dəfə məsləhətləşdiyini etiraf etdiyini yazmışdılar. Bundan sonra Din də tutduğu vəzifəsindən getməyə məcbur oldu. 1974-cü il, yanvar ayının 28-də Prezident Niksonun seçki kompaniyasının təşkilinə rəhbərlik edən Herbert Porter də istintaqa verdiyi ifadəsində bəzi etiraflar etməyə məcbur oldu. O, “Votergeyt“ qalmaqalı ilə bağlı istintaqa verdiyi ilk ifadəsində Federal Təhqiqat Bürosu əməkdaşına yalan söylədiyini boynuna aldı. 1974-cü il, mart ayının 1-də isə “Votergeyt“ qalmaqalının əsas oyunçuları olan və adları istintaq materiallarında “Votergeyt 7-liyi“ kimi hallandırılan Niksonun keçmiş köməkçiləri Haldeman, Erlixumen, Mitçel, Qolson, Qordon C. Stroqan, Robert Mardian və Kennet Parkinson Niksondan aldıqları göstəriş əsasında istintaqa mane olmaq üçün düşünülmüş şəkildə çaşdırıcı ifadələr verməkdə günahlandırıldılar. Bununla da Niksonun baş verən hadislərdə əli olması barədə ilk faktlar ortaya qoyulmuş oldu. Beləliklə, Niksonun tutduğu vəzifəsindən istefa verməsinə gedən yol açılmış oldu. 1974-cü il, iyul ayının 27-də Senatın Ədliyyə komissiyası 27 lehinə, 11 əleyhinə olmaqla, haqq və ədalətin bərpasına mane olmaq cəhdlərinə görə Niksona qarşı ilk ittiham irəli sürdü. Bunun ardınca, iyulun 29 və 30-da keçirilən iclaslarda Nikson vəzifəsindən sui-istifadə etməkdə və Konqresə qarşı hörmətsizlik göstərməkdə günahlandırıldı. Artıq Niksonun ətrafında mühasirə halqası tam qapanmaqda idi.
1974-cü ilin avqust ayında Niksonla Ağ Ev administrasiyasının rəhbəri Haldeman arasında gedən bir söhbətin lent yazısı televiziyada yayımlandı. 1972-ci il iyul ayının 23-də baş verən bu söhbətdə Nikson Haldemandan beynəlxalq təhlükəsizliyin təmini bəhanəsi adı altında hər vasitə ilə “Votergeyt“ qalmaqalını araşdıran Federal Təhqiqat Bürosu əməkdaşlarına mane olunmasını və bununla bağlı MKİ-dən istifadə etməyi tapşırırdı. Bunun ardınca hadisələr daha sürətlə inkişaf etməyə başladı. Belə ki, ABŞ Ali Məhkəməsi Niksonun dinləmə materialları olan kasetləri istintaqa verməsi barədə qərar qəbul etdi. Nikson bir müddət buna müqavimət göstərdi və kasetləri istintaqa təqdim etmədi. Amma sonra o, bu kasetləri (bir neçəsi istisna olmaqla) istintaqa vermək məcburiyyətində qaldı. Bütün bunlar isə Niksonun əhali arasında sürətlə hörmətdən düşməsinə səbəb oldu. Niksonun dinləmə materiallarını istintaqa təqdim etməsi ilə iki il boyunca davam edən istintaq prosesi də yekun mərhələsinə qədəm qoydu. Bu isə Konqresdə Niksonu dəstəkləyən konqresmenlərin də ölkənin 37-ci prezidentindən tamamilə üz döndərməsinə səbəb oldu. Artıq kartlar açılmışdı və Niksonun belə bir vəziyyətdə öz vəzifəsini icra etməsi mümkün deyildi. Bunu anlayan Nikson 1974-cü il, avqust ayının 8-də televiziya ilə xalqa müraciət edərək, avqustun 9-da tutduğu vəzifəsindən istefa edəcəyini bildirdi. Ertəsi gün o, Ağ Evi tərk etdi. Beləliklə, Nikson ABŞ tarixində öz vəzifəsindən könüllü şəkildə istefa edən ilk və hələlik, son prezident kimi adını tarixə yazdırdı. Niksondan prezident kürsüsünü təhvil alan vitse-prezident Cerald Ford isə sentyabrın 8-də televiziya ilə etdiyi çıxışında baş verən hadisələrdə özünün və Niksonun da günahı olduğunu, ancaq bunun bəzi məqamlarda ölkənin təhlükəsizliyi məqsədi ilə edildiyini söylədi. O, eyni zamanda Niksonun ABŞ Prezidenti kimi toxunulmazlıq hüququ olduğunu və ona qarşı cinayət işinin başladılmasının ölkənin ali qanunlarına zidd olacağını söylədi və bunun yolverilməzliyini vurğuladı. Fordun televiziya ilə çıxışından az sonra Nikson da bir açıqlama verərək, baş verən hadisələrlə əlaqədar qətiyyətli hərəkət etmədiyini və bununla səhvə yol verdiyini etiraf etdi. Onun bu açıqlaması çoxları tərəfindən baş verən hadisələrə görə Niksonun günahını boynuna alması kimi dəyərləndirildi. Buna baxmayaraq, Nikson ömrünün sonuna kimi özünün günahsız olduğunu sübuta yetirməyə çalışdı və açıq şəkildə: “Baş verən hadisələrdə günahkaram“, - demədi.
Qalmaqal mətbuatın əfsanəsidirmi?
“Votergeyt“ qalmaqalının mətbuata çıxararaq Niksonun faciəsinin əsasını qoyan “Vaşinqton Post“ qəzetinin iki əməkdaşı Bernşteyn və Vudvord isə məsələ ilə bağlı məlumatı hansı mənbədən aldıqlarını heç vaxt söyləmədilər. Onlar məlumat aldıqları mənbəni “Dərin boğaz“ adlandırmışdılar. Amma ABŞ xüsusi xidmət orqanları bu məsələni mətbuata kimin ötürə biləcəyi məsələsini uzun müddət diqqət mərkəzində saxladılar. Qalmaqalla bağlı baş verən hadisələrdən yalnız 33 il sonra, 2005-ci ilin iyun ayında bu sirri mətbuata ötürən adamın adını müəyyən etmək mümkün oldu. Bu adam o dövrdə Amerika Federal Təhqiqat Bürosu rəhbərinin köməkçisi Mark Felt idi. O, “Vaniry Fair“ dərgisinə verdiyi müsahibəsində bu sirri özü ilə qəbrə aparmaq istəmədiyini və “Votergeyt“ qalmaqalı barədə mətbuata məlumat sızdırdığını etiraf etdi. Bundan sonra Bernşteyn və Vudvord da məlumatı məhz Feltdən aldıqlarını təsdiqlədilər.
Bernşteyn və Vudvord onlara “Pulitzer“ mükafatı qazandıran “Votergeyt“ qalmaqalı barədə 1974-cü ildə “Prezidentin bütün adamları“ (All The Prezidents Men) adlı kitab nəşr etdirdilər. Bu kitabda gedən materiallar əsasında 1976-cı ildə məşhur aktyorlar Robert Redford və Dastin Hoffmanın iştirakı ilə film çəkildi.
Xarici keçidlər
- “Votergeyt“ qalmaqalı və Nikson istefa verir. Birinci hissə 2014-08-17 at the Wayback Machine
- “Votergeyt“ qalmaqalı və Nikson istefa verir. İkinci hissə [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Votergeyt qalmaqali ing Watergate scandal Amerika Birlesmis Statlarinda cereyan eden ve prezident Ricard Niksonun istefasi ile neticelenmis siyasi skandal Votergeyt ABS nin paytaxti Vasinqtonda yerlesen otel ve is merkezinin adidir Qalmaqal otelin daxilinde bas verdiyine gore ele Votergeyt qalmaqali ve ya qisaca olaraq Votergeyt adlanmisdir Votergeyt otel ve is merkezinin binasiRespublikacilar Partiyasinin sesdinleme qurgulari17 iyun 1972 ci ilde ABS Demokrat Partiyasinin Vasinqtondaki meshur Votergeyt otelinde yerlesen qerargahinda danisiqlari dinlemek meqsedi ile oraya dinleme cihazlari yerlesdirmek isteyen bes nefer ele kecirildi Polisler onlari ele kecirende istintaq isleri basladildi Arasdirmalar zamani her bes sexsin Merkezi Kesfiyyat Idaresinin emekdasi oldugu ve bu meselenin arxasinda hakimiyyetde olan Respublikacilar Partiyasinin dayandigi uze cixdi Muhafizeci sayiq terpenir1972 ci il iyun ayinin 17 de Vasinqtondaki Votergeyt mehmanxanasinda tehlukesizlik emekdasi kimi calisan Frank Vills geceyari qaraj ve diger otaqlari bir birine baglayan pillekenin arxasinda qapinin baglanmasina mane olan bir nece lent askar etdi Evvelce o dusundu ki bu xidmetcinin emelidir ve bunu temizlik meqsedi ile edib Sonra bir nece mertebe yuxari qalxib etrafi yoxlayanda bele lentlerden daha bir necesini gordu Vills derhal bunun tesadufi ola bilmeyeceyini dusundu ve tereddud etmeden polise zeng etdi Polis hadise yerine gelerek arasdirma aparmaga basladi ve mehmanxana daxilinde bir nece yerde yeni dinleme cihazlari qurasdiran Bernard Barker Virqilio Qonsales Euqenio Martines Ceyms Mak Kort ve Frenk Sturqis adli sexsleri yaxaladi Hebs edilenlerin ust basini axtararken Mak Kortun cibindeki qeyd defterinden E Hovard Huntun telefon nomresi cixdi Axtarisa rehberlik eden polis qalmaqalli bir ize dusduklerini anlayaraq mesele ile bagli rehberliye melumat verdi Cunki Hunt adi bir adam deyildi O hem Merkezi Kesfiyyat Idaresinin mesul emekdaslarindan biri hem de Prezident Niksonun xususi tapsiriqlarini yerine yetiren Ag Evin numayendesi kimi taninirdi Ustelik hadise yerinde yaxalanan Mak Kort da Niksonun secki kampaniyasinda istirak etmisdi Bu ise cinayet basinda ele kecirilen sexslerle Ag Ev arasinda bir elaqe oldugunu gosterirdi Isi tehqiq eden mustentiqler bunun ardinca bu meselede birbasa eli olan daha bir nece neferi hebs etdiler Artiq Demokratlar Partiyasinin Merkezi Qerargahinin dinlenildiyi fakti ortada idi ve bu isde izin birbasa Ag Eve getdiyi subhe dogurmurdu Bu ise Nikson administrasiyasi ucun xosagelmez surpriz olmusdu Niksonun metbuat sozcusu Ron Ziqler bas veren hadiseni ucuncu dereceli ve ciddi ehemiyyet dasimayan bir olay kimi deyerlendirdi Lakin o ozu de dediklerine inanmirdi Diger terefden bu hadiseler ABS de qarsidan gelen seckiler erefesinde bas vermisdi ve Nikson administrasiyasinin uzvleri seckilerde onlari hormetden salmaq ucun bu cehdlere bas vuruldugunu beyan ederek ozlerine haqq qazandirmaga calisirdilar Yeri gelmisken qeyd edek ki Nikson hakimiyyete ABS ucun olduqca agir bir dovrde gelmisdi Bele ki olkeni Niksondan evvel idare eden Lindon Conson Vyetnamda muharibeye baslamis ve bu muharibe olke ehalisi terefinden olduqca pis qarsilanmisdi Oten esrin 60 ci illerinin ortalarindan baslayaraq ABS de muharibe eleyhine telebelerin etiraz aksiyalari baslamisdi Eyni zamanda olkede muharibede elil olaraq gelenlerin ve yaxinlari helak olanlarin antimuharibe herekati baslamisdi Muharibe eleyhine ABS de guclenen etiraz aksiyalari ise Lindon Consonun novbeti prezident seckilerinde meglubiyyetine ve ABS nin 37 ci Prezidenti Niksonun qelebesine getirib cixarmisdi Prezidentliyinin ilk 4 ilinde heqiqeten de Nikson olke ehalisine verdiyi vedi qismen yerine yetirmis Vyetnamdan qosunlarin cixarilmasi istiqametinde mueyyen addimlar atmis ve bu muharibeni tedricen basa catdiracagini numayis etdirmisdi Xarici siyaset sahesinde ozunu qati antikommunist kimi aparan Nikson beynelxalq alemde gerginliyin zeifledilmesine ve qarsidurmanin yumsaldilmasina xidmet eden addimlar atmisdi O gozlenilmeden Cinle ABS arasinda diplomatik elaqelerin berpasi barede qerar qebul etmis ve bununla da hamini teeccublendirmisdi Eyni zamanda Nikson SSRI ile Soyuq muharibeni daha da qizisdirmaq cehdlerine son qoymus ve Moskva ile nuve basliqli raketlerin sayinin azaldilmasi barede danisiqlara baslamisdi ABS nin 37 ci prezidenti 1973 cu ilde ozunde cesaret taparaq Moskvaya sefer etdi O bununla da ABS prezidentleri tarixinde Moskvaya ilk sefer eden prezident oldu Bir sozle o qeyri adi qerarlar qebul etmekle diqqeti celb edirdi ve onun her addimi neinki ABS daxilinde hem de beynelxalq alemde guclu eks seda verirdi Tebii ki Niksonun qeyri adi qerarlar qebul etmesi olkenin tehlukesizliyine cavabdeh qurumlarin da ona diqqeti artirmasina getirib cixarmisdi Cunki ABS de antikommunist ovqatinin hele de tugyan etdiyi bir dovrde Cinle diplomatik elaqelerin berpa edilmesi ve SSRI ile nuve basliqli raketlerin sayinin azaldilmasi barede danisiqlara baslamasi olkenin ali dairelerinde olduqca ehtiyatli qarsilanir ve prezidentin kommunistlere regbeti barede onlarda rey formalasdirirdi Ona gore de Niksonun ABS ye daha cox tehluke getire bileceyinden xususi xidmet orqanlari narahat olmaga baslamisdilar ve onun xarici siyaset sahesinde daha cox el qol atmasinin qarsisinin alinmasi barede fikirlesmeye baslamisdilar Buna baxmayaraq hemin dovrde Nikson ABS ucun ideal prezident olaraq qalmaqda davam edirdi Vasinqton post qalmaqal salirEvvelce Ag Evde bas veren hadiseleri olduqca mexfi saxlayirdilar ve bu barede melumatlarin metbuata sizmamasi ucun butun vasitelerden istifade edirdiler Amma Ag Ev administrasiyasi buna uzun muddet nail ola bilmedi Her seyden xeber tutan ABS nin taninmis qezetlerinin bezi emekdaslari Ag Evde qeribe hadiselerin bas verdiyinin ve orada bir esebi ovqatin hokm surmesinin ferqinde idiler Amma ne bas vermisdi bunu bilen yox idi Ag Evde adeten KIV lere yaxinligi ile secilen ve onlarla unsiyyetden bele qacmayan bezi dovlet resmileri jurnalistlerden uzaq durmaga calisirdilar Nehayet Vasinqton post qezetinin her seye burunlarini soxmagi ve qasinmayan yerden qasiyib qan cixarmagi xoslayan emekdaslari Karl Bernsteyn ve Bob Vudvord Ag Ev resmilerinden birini herekete getire ve bas veren hadise barede ondan melumat ala bildiler Ertesi gun Vasinqton post qezetinde mesele ile bagli derc edilen yazi ABS de bomba kimi partladi ve bir nece gunun erzinde qezetin tiraji 10 milyonu otdu Amma Nikson bas veren hadiselerin onlarla her hansi bir elaqesi olmadigini beyan ederek butun bunlarin reqiblerinin seckiqabagi ortaya atdigini ve onu gozden salmaq vasitesi oldugunu bildirdi Bununla bele Nikson bas veren hadiseni arasdirmaq ucun gosteris verdi ve bu isi edliyye naziri Elliot Ricardsona tapsirdi O da mesele ile mesgul olmagi taninmis vekil Arcibald Koxa hevale etdi Amma Kox cox aci bir heqiqet qarsisinda qalmisdi ve bu meselede uduzacaqlarini ilk anlardan anlamaga baslamisdi Kox gizli yazilan sesler olan lentlerin ona verilmesini istedi ve yalniz bu halda prezidenti qismen de olsa mudafie ede ve onu daha agir ittihamlardan xilas ede bileceyini soyledi Lakin Koxun bu telebleri Niksonu ozunden cixardi ve o derhal Koxun vezifesinden azad edilmesi barede gosteris verdi Amma edliyye naziri Ricardson Koxun tecrubeli bir vekil oldugunu ve onun sesyazma lentlerini bos yere istemediyini yaxsi bilirdi Ona gore de Ricardson Koxun vezifesinden goturulmesi barede gosterisi qulaqardina vurdu O Niksona Biz bu isde ortada olan faktlarin ustunu ort basdir ede bilmerik Amma bu meseleni yumsaltmaq ucun hansisa vasite tapa bilerik Ona gore de faktlarla tanis olmagimiz vacibdir Eks halda qarsi teref bu faktlari sizden teleb edecek ve bizi kunce sixisdiracaq demisdi Lakin Nikson bunun mumkun olmayacagini beyan ederek Ricardsonu mesele ile mesgul olmaq istememekde ve qeyri ciddilikde gunahlandiraraq vezifesinden azad etdi Bununla da Niksonun bas veren hadislerde eli olmasi barede ilk faktlar ortaya qoyulmus oldu Belelikle Niksonun tutdugu vezifesinden istefa vermesine geden yol acilmis oldu Nikson administrasiyasinda esl caxnasma baslamisdi ve artiq hami hadiselerin tehlukeli bir istiqametde inkisaf edeceyinin ferqinde idi Buna baxmayaraq Votergeyt qalmaqalinin ilk vaxtlarinda hele de ABS ictimaiyyeti Niksonun gunahsiz olduguna inanirdi ve butun bas verenleri seckiqabagi reqibini gozden salma cehdleri kimi deyerlendirirdiler Bu ise 1972 ci ilin payizinda kecirilen novbeti prezident seckilerinde Niksona reqibleri uzerinde qelebe calmaga imkan verdi ve o ikinci defe prezident secildi Nikson bas veren hadiselerin tezlikle unudulacagini ve bununla bagli aparilan tehqiqat islerinin dayandirilacagina umid edirdi Her halda seciciler terefinden ona ikinci defe etimad gosterilmisdi Demeli xalq ona inanirdi ve lazim geleceyi halda onu mudafie de edecekdi Lakin Nikson hadiselerin onun ucun yaxsi sonuclanacagina umid etmekle de boyuk sehv etmis oldu ve sonralar bunu artiq duzelde bilmedi Her halda Nikson ikinci defe prezident secildikden sonra xalqa verdiyi esas vedlerinden birine emel ederek 1973 cu ilde Vyetnamda muharibeni dayandirdi Amma artiq hadiseler Niksonun istefasina ve mehkeme qarsisinda dayanmasina aparirdi Muhasire halqasi daralir Votergeyt qalmaqalini tehqiq eden komissiya 1973 cu il yanvar ayinin 30 da bu isde bas rolda oynayanlardan ikisini Nikson administrasiyasinin kecmis uzvlerinden olan ve hebs etdi Bu ise o demek idi ki artiq novbe Nikson komandasinin daha taninmis simalarina gelib catib ve onlar da etdikleri cinayete gore mehkeme qarsisinda dayanacaqlar Bunu hiss eden Ag Ev administrasiyasinin taninmis simalarindan olan ve Niksona en yaxin adam hesab edilen H R Haldeman Con Ehrlichuman ve Edliyye naziri 1973 cu il aprel ayinin 30 da tutduqlari vezifelerinden istefa verdiler Amma bununla da sular durulmadi ve Niksonun veziyyeti yungullesmedi Bunun ardinca 1973 cu il may ayinin 18 de Senat Votergeyt qalmaqali ile bagli aparilan mehkeme prosesinin canli yayimlanmasi barede gosteris verdi Artiq butun dunyanin diqqeti ABS ye yonelmisdi ve milyonlarla adam her gun televizorun qarsisinda oturaraq qalmaqalla bagli mehkeme prosesini izleyirdi Votergeyt qalmaqalini metbuata cixraraq dunyanin diqqetini bu ise celb eden Vasinqton Post un emekdaslari Bernsteyn ve Vudvord 1973 cu il iyun ayinin 3 de daha bir sensasiyali melumat derc etdirdiler Onlar Niksonun en yaxin meslehetcilerinden biri olan Con Dinin John Dean istintaqa verdiyi ifadesinde Ag Evin rehberi ile bas veren hadiseleri ort basdir etmek ucun 35 defe meslehetlesdiyini etiraf etdiyini yazmisdilar Bundan sonra Din de tutdugu vezifesinden getmeye mecbur oldu 1974 cu il yanvar ayinin 28 de Prezident Niksonun secki kompaniyasinin teskiline rehberlik eden Herbert Porter de istintaqa verdiyi ifadesinde bezi etiraflar etmeye mecbur oldu O Votergeyt qalmaqali ile bagli istintaqa verdiyi ilk ifadesinde Federal Tehqiqat Burosu emekdasina yalan soylediyini boynuna aldi 1974 cu il mart ayinin 1 de ise Votergeyt qalmaqalinin esas oyunculari olan ve adlari istintaq materiallarinda Votergeyt 7 liyi kimi hallandirilan Niksonun kecmis komekcileri Haldeman Erlixumen Mitcel Qolson Qordon C Stroqan Robert Mardian ve Kennet Parkinson Niksondan aldiqlari gosteris esasinda istintaqa mane olmaq ucun dusunulmus sekilde casdirici ifadeler vermekde gunahlandirildilar Bununla da Niksonun bas veren hadislerde eli olmasi barede ilk faktlar ortaya qoyulmus oldu Belelikle Niksonun tutdugu vezifesinden istefa vermesine geden yol acilmis oldu 1974 cu il iyul ayinin 27 de Senatin Edliyye komissiyasi 27 lehine 11 eleyhine olmaqla haqq ve edaletin berpasina mane olmaq cehdlerine gore Niksona qarsi ilk ittiham ireli surdu Bunun ardinca iyulun 29 ve 30 da kecirilen iclaslarda Nikson vezifesinden sui istifade etmekde ve Konqrese qarsi hormetsizlik gostermekde gunahlandirildi Artiq Niksonun etrafinda muhasire halqasi tam qapanmaqda idi Ricard Niksonun istefa erizesi 1974 cu ilin avqust ayinda Niksonla Ag Ev administrasiyasinin rehberi Haldeman arasinda geden bir sohbetin lent yazisi televiziyada yayimlandi 1972 ci il iyul ayinin 23 de bas veren bu sohbetde Nikson Haldemandan beynelxalq tehlukesizliyin temini behanesi adi altinda her vasite ile Votergeyt qalmaqalini arasdiran Federal Tehqiqat Burosu emekdaslarina mane olunmasini ve bununla bagli MKI den istifade etmeyi tapsirirdi Bunun ardinca hadiseler daha suretle inkisaf etmeye basladi Bele ki ABS Ali Mehkemesi Niksonun dinleme materiallari olan kasetleri istintaqa vermesi barede qerar qebul etdi Nikson bir muddet buna muqavimet gosterdi ve kasetleri istintaqa teqdim etmedi Amma sonra o bu kasetleri bir necesi istisna olmaqla istintaqa vermek mecburiyyetinde qaldi Butun bunlar ise Niksonun ehali arasinda suretle hormetden dusmesine sebeb oldu Niksonun dinleme materiallarini istintaqa teqdim etmesi ile iki il boyunca davam eden istintaq prosesi de yekun merhelesine qedem qoydu Bu ise Konqresde Niksonu destekleyen konqresmenlerin de olkenin 37 ci prezidentinden tamamile uz dondermesine sebeb oldu Artiq kartlar acilmisdi ve Niksonun bele bir veziyyetde oz vezifesini icra etmesi mumkun deyildi Bunu anlayan Nikson 1974 cu il avqust ayinin 8 de televiziya ile xalqa muraciet ederek avqustun 9 da tutdugu vezifesinden istefa edeceyini bildirdi Ertesi gun o Ag Evi terk etdi Belelikle Nikson ABS tarixinde oz vezifesinden konullu sekilde istefa eden ilk ve helelik son prezident kimi adini tarixe yazdirdi Niksondan prezident kursusunu tehvil alan vitse prezident Cerald Ford ise sentyabrin 8 de televiziya ile etdiyi cixisinda bas veren hadiselerde ozunun ve Niksonun da gunahi oldugunu ancaq bunun bezi meqamlarda olkenin tehlukesizliyi meqsedi ile edildiyini soyledi O eyni zamanda Niksonun ABS Prezidenti kimi toxunulmazliq huququ oldugunu ve ona qarsi cinayet isinin basladilmasinin olkenin ali qanunlarina zidd olacagini soyledi ve bunun yolverilmezliyini vurguladi Fordun televiziya ile cixisindan az sonra Nikson da bir aciqlama vererek bas veren hadiselerle elaqedar qetiyyetli hereket etmediyini ve bununla sehve yol verdiyini etiraf etdi Onun bu aciqlamasi coxlari terefinden bas veren hadiselere gore Niksonun gunahini boynuna almasi kimi deyerlendirildi Buna baxmayaraq Nikson omrunun sonuna kimi ozunun gunahsiz oldugunu subuta yetirmeye calisdi ve aciq sekilde Bas veren hadiselerde gunahkaram demedi Prezident Ricard Niksonun istefa niqti source source track track Ricard Niksonun televiziyada cixis etdiyi istefa niqtinin sesyazmasi Bu faylin oxunmasinda problem var Bax media komek Qalmaqal metbuatin efsanesidirmi Votergeyt qalmaqalinin metbuata cixararaq Niksonun faciesinin esasini qoyan Vasinqton Post qezetinin iki emekdasi Bernsteyn ve Vudvord ise mesele ile bagli melumati hansi menbeden aldiqlarini hec vaxt soylemediler Onlar melumat aldiqlari menbeni Derin bogaz adlandirmisdilar Amma ABS xususi xidmet orqanlari bu meseleni metbuata kimin oture bileceyi meselesini uzun muddet diqqet merkezinde saxladilar Qalmaqalla bagli bas veren hadiselerden yalniz 33 il sonra 2005 ci ilin iyun ayinda bu sirri metbuata oturen adamin adini mueyyen etmek mumkun oldu Bu adam o dovrde Amerika Federal Tehqiqat Burosu rehberinin komekcisi Mark Felt idi O Vaniry Fair dergisine verdiyi musahibesinde bu sirri ozu ile qebre aparmaq istemediyini ve Votergeyt qalmaqali barede metbuata melumat sizdirdigini etiraf etdi Bundan sonra Bernsteyn ve Vudvord da melumati mehz Feltden aldiqlarini tesdiqlediler Bernsteyn ve Vudvord onlara Pulitzer mukafati qazandiran Votergeyt qalmaqali barede 1974 cu ilde Prezidentin butun adamlari All The Prezidents Men adli kitab nesr etdirdiler Bu kitabda geden materiallar esasinda 1976 ci ilde meshur aktyorlar Robert Redford ve Dastin Hoffmanin istiraki ile film cekildi Xarici kecidler Votergeyt qalmaqali ve Nikson istefa verir Birinci hisse 2014 08 17 at the Wayback Machine Votergeyt qalmaqali ve Nikson istefa verir Ikinci hisse olu kecid