Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yapon dələsi (lat. Martes melampus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin dələlər fəsiləsinin dələ cinsinə aid heyvan növü.
| Yapon dələsi | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Yapon dələsi | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Görünüşü
Yapon dələsinin xəzi sarı-qəhvəyidən tünd-qəhvəyi çaları arasında dəyişir. Üzərlərində ağ ləkələrə rast gəlinir. Digər dələlərdən demək olar ki, kəskin fərqlənmirlər. Quyruqları qısa və qalın yumşaq tükə malikdir. Bu canlıların uzunluqları 47–54 sm arasında dəyişir. Quyruqları isə 17–23 santımetrdir. Erkəklər dişilərə nisbətdə çəki baxımından ağır olur. Erkəklər 1,6 kq, dişilər isə 1,0 kq təşkil edir.
Yayılması
Yapon dələsi əsasən Yaponiyanın cənub adalarında daha geniş yayılmışdır: Honşu, Şikoku, Kyuşu və Tsuşima. Xəz əldə etmək məqsədi ilə Hokkaydo və Sado adalarlarına da köçürülmüşlər. Əsasən meşə sahələrində yayılsalarda düzən ərazilərdə belə rast gəlmək olar.
Həyat tərzi
Yapon dələsinin həyat tərzi zəif öyrənilmişdir. Onlar yaşıllıqlarda yerləşən oyuqlarda və ağaclarda yuva qoyurlar. Çütləşmə dövrü istisna olaraq fərdlər ayrı yaşayır. Qida toplanması əsasən gecə saatları həyata keçirilir. Kiçik məməlilər, quşlar, qurbağalar, xərçəngkimilər, cücülər, giləmeyvələr və tumlarla qidalanır.
Çütləşmə mart-may aylarına təsadüf edir. İyul-avqust ayları 1–5 arası bala verir. 4 aydan sonra balalar artıq müstəqil olur.
Təhlükə
Yapon dələlərinə qarşı ov əsasən onların xəz dərilərinə görə aparılır. Hokkaydo və Suşima adalarında bir sıra populyasiyalar qoruma altındadır. Suşimada yayılmış M. m. tsuensis yarımnövü Ümumdünya təbiəti qoruma təşkilatı tərəfindən nəslinin nəsilmə təhlükə qarşısında olması ilə xəbərdarlıq etmişdir.
Yarımnövləri
- Martes melampus melampus (Wagner, 1840)
- Martes melampus tsuensis (Thomas, 1897)
- Martes melampus coreensis (Kuroda & Mori, 1923)
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yapon delesi lat Martes melampus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin yirticilar destesinin deleler fesilesinin dele cinsine aid heyvan novu Yapon delesiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste ItkimilerInfradeste Fesileustu Fesile DelelerYarimfesile Sibir porsuqlariCins DeleNov Yapon delesiBeynelxalq elmi adiMartes melampus Johann Andreas Wagner 1840Sekil axtarisiITIS 621944NCBI 36721EOL 328021FW 157452GorunusuYapon delesinin xezi sari qehveyiden tund qehveyi calari arasinda deyisir Uzerlerinde ag lekelere rast gelinir Diger delelerden demek olar ki keskin ferqlenmirler Quyruqlari qisa ve qalin yumsaq tuke malikdir Bu canlilarin uzunluqlari 47 54 sm arasinda deyisir Quyruqlari ise 17 23 santimetrdir Erkekler disilere nisbetde ceki baximindan agir olur Erkekler 1 6 kq disiler ise 1 0 kq teskil edir YayilmasiYapon delesi esasen Yaponiyanin cenub adalarinda daha genis yayilmisdir Honsu Sikoku Kyusu ve Tsusima Xez elde etmek meqsedi ile Hokkaydo ve Sado adalarlarina da kocurulmusler Esasen mese sahelerinde yayilsalarda duzen erazilerde bele rast gelmek olar Heyat terziYapon delesinin heyat terzi zeif oyrenilmisdir Onlar yasilliqlarda yerlesen oyuqlarda ve agaclarda yuva qoyurlar Cutlesme dovru istisna olaraq ferdler ayri yasayir Qida toplanmasi esasen gece saatlari heyata kecirilir Kicik memeliler quslar qurbagalar xercengkimiler cuculer gilemeyveler ve tumlarla qidalanir Cutlesme mart may aylarina tesaduf edir Iyul avqust aylari 1 5 arasi bala verir 4 aydan sonra balalar artiq musteqil olur TehlukeYapon delelerine qarsi ov esasen onlarin xez derilerine gore aparilir Hokkaydo ve Susima adalarinda bir sira populyasiyalar qoruma altindadir Susimada yayilmis M m tsuensis yarimnovu Umumdunya tebieti qoruma teskilati terefinden neslinin nesilme tehluke qarsisinda olmasi ile xeberdarliq etmisdir YarimnovleriMartes melampus melampus Wagner 1840 Martes melampus tsuensis Thomas 1897 Martes melampus coreensis Kuroda amp Mori 1923 IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2003 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax