Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dürrizadə Abdullah Əfəndi (1769, Konstantinopol – 1 dekabr 1828, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, şair və şeyxülislamı. Məşhur üləma ailəsi Dürrizadələrə mənsub olub, I Mahmudun şeyxülislamlarından Dürri Mehmed Əfəndinin nəslindəndir.
| Dürrizadə Abdullah Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Salehzadə Əhməd Əsad Əfəndi |
| Sonrakı | Samanizadə Ömər Hulusi Əfəndi |
| 12 iyun 1812 – 22 mart 1815 | |
| Əvvəlki | Samanizadə Ömər Hulusi Əfəndi |
| Sonrakı | Mehmed Zeynalabdin Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Qaracaəhməd qəbiristanlığı |
| Atası | Dürrizadə Mehmed Arif Əfəndi |
Həyatı
1769-cu ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Şeyxülislam Dürrizadə Arif Əfəndinin oğludur. Atasından və dövrün mühüm alimlərindən dərslər aldı. 1781-ci ildə icazət alaraq müddərislik fəaliyyətinə başladı. Atasının şeyxülislamlığı əsnasında əvvəlcə İzmir, daha sonra Qalata qazısı təyin olundu. Sultan Səlimin atası Mehmed Arif Əfəndini ziyarəti əsnasında Məkkə qazılığı da ona verildi. Bunun ardından İstanbul qazılığı və Anadolu başqazılığı gəldi. 1805-ci ildə Anadolu başqazılığını icra etməyə başladı və 2 il sonra naqibüləşraflığa gətirildi. Bu vəzifədə ikən 28 iyul 1808-ci ildə Əyyubsultan məscidində yenicə taxta çıxmış Sultan Mahmud onun əlindən qılınc qurşandı. Ardından Rumeli başqazılığını da əldə edən Abdullah Əfəndinin, Qabaqçı Mustafa Paşa üsyanında dövlətlə üsyançılar arasında imzalanan razılaşmada və 29 sentyabr 1808-ci ildə hazırlanan İttifaq sənədində imzası mövcuddur. Bu da o illərdə baş verən siyasi hadisələrdə rolunun olduğunu göstərir.
21 noyabr 1808-ci ildə şeyxülislamlığa gətirilən Abdullah Əfəndi bir il on ay boyunca bu vəzifədə qaldı. Ancaq durmadan hökumətə qarşı ayaqlanan üsyançıları təşviq etməsi bəhanə gətirilərək 22 sentyabr 1810-cu ildə vəzifədən alındı. İkinci dəfə bu vəzifəyə gətirildiyi 12 iyun 1812-ci ilə qədərki fəaliyyəti bilinmir. 3 il boyunca bu vəzifədə xidmət edən Abdullah Əfəndinin ikinci şeyxülislamlıq dönəmi olduqca çətin keçdi. O illərdə sədrəzəm mərkəzi hakimiyyətə tabe olmayan əyanları zəiflətmək siyasətini dəstəkləmədiyi, üstəlik bununla bağlı dini fətvalar verməkdən imtina etməsi səbəbilə, Abdullah Əfəndi sədrəzəmlə birlikdə vəzifədən alındı (22 mart 1815). Vəzifədən alındıqdan sonra Manisaya göndərildi. Bir müddət sonra bağışlanaraq geri çağrılsa da, çox keçmədən bilinməyən bir səbəblə yenidən Manisaya, ardından Bursaya sürgün edildi. 1823-cü ildə Şahzadə Əbdülməcidin dünyaya gəlişi ilə yenidən bağışlandı və İstanbula geri döndü.
Abdullah Əfəndi 1826-cı ildə yeniçəri ocağının ləğvi əsnasında üləma zümrəsindəki ən nüfuzlu din xadimlərindən biri olaraq, hazırlanan bu islahat qərarını təsdiqləyənlər sırasında idi. Bir müddət sonra Sultan Mahmudun topladığı məşvərət məclislərinə qatılmağa başladı. Ancaq çox keçmədən 1 dekabr 1828-ci ildə vəfat etdi və Qaracaəhməd məzarlığına dəfn olundu.
Mənbə
- Atâ Bey, Târih, III, 72.
- Lutfî, Târih, I, 146; VIII, 190.
- Âsım, Târih, I, 293; II, 46.
- İlmiyye Salnâmesi, s. 574–577.
İstinadlar
- Şânîzâde, Târih, I, 399; II, 114, 234–237, 262, 334; IV, 112.
- Sicill-i Osmânî, II, 396.
- Devhatü’l-meşâyih, s. 122–123.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Durrizade Abdullah Efendi 1769 Konstantinopol 1 dekabr 1828 Konstantinopol Osmanli alimi sair ve seyxulislami Meshur ulema ailesi Durrizadelere mensub olub I Mahmudun seyxulislamlarindan Durri Mehmed Efendinin neslindendir Durrizade Abdullah Efendi130 Osmanli seyxulislamiEvvelkiSalehzade Ehmed Esad EfendiSonrakiSamanizade Omer Hulusi Efendi132 Osmanli seyxulislami12 iyun 1812 22 mart 1815EvvelkiSamanizade Omer Hulusi EfendiSonrakiMehmed Zeynalabdin EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1769Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1 dekabr 1828 59 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiAtasi Durrizade Mehmed Arif EfendiHeyati1769 cu ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Seyxulislam Durrizade Arif Efendinin ogludur Atasindan ve dovrun muhum alimlerinden dersler aldi 1781 ci ilde icazet alaraq mudderislik fealiyyetine basladi Atasinin seyxulislamligi esnasinda evvelce Izmir daha sonra Qalata qazisi teyin olundu Sultan Selimin atasi Mehmed Arif Efendini ziyareti esnasinda Mekke qaziligi da ona verildi Bunun ardindan Istanbul qaziligi ve Anadolu basqaziligi geldi 1805 ci ilde Anadolu basqaziligini icra etmeye basladi ve 2 il sonra naqibulesrafliga getirildi Bu vezifede iken 28 iyul 1808 ci ilde Eyyubsultan mescidinde yenice taxta cixmis Sultan Mahmud onun elinden qilinc qursandi Ardindan Rumeli basqaziligini da elde eden Abdullah Efendinin Qabaqci Mustafa Pasa usyaninda dovletle usyancilar arasinda imzalanan razilasmada ve 29 sentyabr 1808 ci ilde hazirlanan Ittifaq senedinde imzasi movcuddur Bu da o illerde bas veren siyasi hadiselerde rolunun oldugunu gosterir 21 noyabr 1808 ci ilde seyxulislamliga getirilen Abdullah Efendi bir il on ay boyunca bu vezifede qaldi Ancaq durmadan hokumete qarsi ayaqlanan usyancilari tesviq etmesi behane getirilerek 22 sentyabr 1810 cu ilde vezifeden alindi Ikinci defe bu vezifeye getirildiyi 12 iyun 1812 ci ile qederki fealiyyeti bilinmir 3 il boyunca bu vezifede xidmet eden Abdullah Efendinin ikinci seyxulislamliq donemi olduqca cetin kecdi O illerde sedrezem merkezi hakimiyyete tabe olmayan eyanlari zeifletmek siyasetini desteklemediyi ustelik bununla bagli dini fetvalar vermekden imtina etmesi sebebile Abdullah Efendi sedrezemle birlikde vezifeden alindi 22 mart 1815 Vezifeden alindiqdan sonra Manisaya gonderildi Bir muddet sonra bagislanaraq geri cagrilsa da cox kecmeden bilinmeyen bir sebeble yeniden Manisaya ardindan Bursaya surgun edildi 1823 cu ilde Sahzade Ebdulmecidin dunyaya gelisi ile yeniden bagislandi ve Istanbula geri dondu Abdullah Efendi 1826 ci ilde yeniceri ocaginin legvi esnasinda ulema zumresindeki en nufuzlu din xadimlerinden biri olaraq hazirlanan bu islahat qerarini tesdiqleyenler sirasinda idi Bir muddet sonra Sultan Mahmudun topladigi mesveret meclislerine qatilmaga basladi Ancaq cox kecmeden 1 dekabr 1828 ci ilde vefat etdi ve Qaracaehmed mezarligina defn olundu MenbeAta Bey Tarih III 72 Lutfi Tarih I 146 VIII 190 Asim Tarih I 293 II 46 Ilmiyye Salnamesi s 574 577 IstinadlarSanizade Tarih I 399 II 114 234 237 262 334 IV 112 Sicill i Osmani II 396 Devhatu l mesayih s 122 123