Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kukla teatrı, əksər hallarda insan və ya heyvan fiqurlarına bənzəyən, kukla adlandırılan cansız əşyaları və insan tərəfindən idarə edilən bir növ teatr və ya tamaşadır. Belə bir tamaşa kukla performansı kimi də tanınır. Kukla performansı ssenariyə əsasən kukla teatrı adlanır. Kuklaların bədəni, başı və bəzi hallarda kuklanın ağzını və gözlərini hərəkətə gətirmək və ya idarə etmək üçün çubuqlar və ya iplər kimi cihazlardan istifadə olunur. Kuklaçı bəzən kukla xarakterinin səsi ilə danışır və ya qeyd olunan səs musiqisi ilə çıxış edir. Kuklaların bir çox müxtəlif növü var və formasından və təyinatlı istifadəsindən asılı olaraq müxtəlif materiallardan hazırlanır. Quruluşlarında son dərəcə mürəkkəb və ya çox sadə ola bilər. Ən sadə kukla tək barmağa sığan kiçik kukla olan barmaq kuklaları və corabdan əmələ gələn və əlini çorabın içərisinə yerləşdirərək işlədilən corab kuklalarıdır. Panç və Judi kuklaları buna nümunə göstərilə bilən oxşar kaklalardır. Digər əl və ya əlcək kuklaları daha böyükdür və hər kukla üçün kuklaçı tələb olunur. Yapon Bunraku kuklaları buna bir nümunədir. Marionet bir sıra simlərlə hərəkətə gətirilən bəndli kukladır. Çubuq kuklaları mərkəzi çubuqa bərkidilir. Çubuğun üstündə ayrı çubuqlar tərəfindən idarə olunan qolları olan bir gövdə forması var. Nəticədə sadə bir əl və ya əlcək kuklasından daha çox hərəkət imkanları var. Kukla teatrı ilk dəfə eramızdan əvvəl V əsrdə Qədim Yunanıstanda qeydə alınan çox qədim bir teatr növüdür. Kukla sənətinin bəzi növləri eramızdan əvvəl 3000 il əvvəl yaranmış ola bilər. Kukla teatrı müxtəlif formalarda olur, lakin hamısı hekayə izah etmək üçün cansız ifa edən cisimlərin canlandırılması prosesini bölüşürlər.
Tarixi
Kukla teatrı, təxminən 4000 il əvvəl yarandığı düşünülən çox qədim bir sənət növüdür. Kuklalar ilk dövrlərdən bəri insan cəmiyyətinin fikir və ehtiyaclarını canlandırmaq və çatdırmaq üçün istifadə edilmişdir.Misirdə, eramızdan əvvəl 2000-ci ildə ağac fiqurların çörək yoğurmaq üçün istifadə edilməsinə dair dəlillər mövcuddur. Gildən və fil sümüyündən hazırlanmış tellərlə idarə olunan kuklalar da tapılmışdır. Kukla teatrı qədim Yunanıstanda tətbiq olunurdu və kukla sənətinin ən qədim yazılarına, eramızdan əvvəl V əsrə aid Herodot və Ksenofonun əsərlərində rast gəlmək mümkündür.
Afrika
Afrika qədim Misirin bəzi kukla ənənələrinə sahib ola bilər. Şübhəsiz ki, bir çox Afrikalı etnik qrupdakı gizli cəmiyyətlər kuklaları (və maskaları) ritual dramlarında, eləcə də şəfa və ov mərasimlərində istifadə edirlər. Bu gün kukla teatrı çox vaxt mərasim çərçivəsində və populyar bir forma olaraq davam edir. Rəqs, hekayə və maskalı ifaçılıq da daxil olmaqla geniş xalq formalarının bir hissəsi sayılır.
Asiya
Hindistan Sivilizasiyasında kukla teatrı üçün kiçik bir dəlil var.Arxeoloqlar, eramızdan əvvəl 2500-cü ilə aid bir iplə idarə edilə bilən sökülə bilən başlı bir terrakota kukla aşkar etmişdir Kuklalar "Mahabharata" eposunda, Sangam dövründən Tamil ədəbiyyatında və Aşokanın Sərəncamları da daxil olmaqla, eramızın əvvəllərinə qədər müxtəlif ədəbi əsərlərdə təsvir edilmişdir.
Çin
Çin, 3000 il əvvələ dayanan "fənər kölgələri teatrı" olan pi-yung xi və ya daha çox bilinən Çin kölgə teatrı kukla sənətinə sahibdir. Sun sülaləsi (960–1279) tərəfindən kuklalar məhkəmələr daxil olmaqla bütün sosial təbəqələrə oynanırdı, lakin Avropada olduğu kimi kukla oyuncaqları daha aşağı təbəqədən olduğu düşünülürdü.
Yaponiya
Yaponiyada bunraku da daxil olmaqla bir çox kukla teatrı var. Bunraku, Şinto məbəd ayinlərindən irəli gələrək inkişaf etdi və tədricən son dərəcə inkişaf etmiş bir kukla növünə çevrildi. Yaponiyanın ən böyük dramaturqu Chikamatsu Monzaemon, kabuki pyesləri yazmaqdan imtina etdi və yalnız kukla üçün hazırlanan bunraku tamaşalarına diqqət yetirdi. Bu teatrda qara paltar geyinən kuklalar qara bir fonda dayanarkən görünməz hala gəlir, işıqlar yalnız oyulmuş, boyanmış və kostyum taxta kuklaları işıqlandırır.
İstinadlar
- Blumenthal, Eileen, Puppetry and Puppets, Thames & Hudson, 2005.
- Strings, Hands, Shadows: A Modern Puppet History, John Bell, Detroit Institute of Art, 2000,
- Dugan, E.A., Emotions in Motion.
- Herodotus,The Histories, Arxivləşdirilib 2022-09-27 at the Wayback Machine2.48,on Perseus 2022-07-20 at the Wayback Machine
- XenophonSymposium, Arxivləşdirilib 2022-09-18 at the Wayback Machine4.55on Perseus 2022-07-20 at the Wayback Machine
- Logan, David, Puppetry, p.7
- Ghosh, Massey, and Banerjee, page 14
- Ghosh, Massey, and Banerjee, pp.14–15
- "Chinese shadow puppetry". 2020-12-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-16.
- "Puppetry art in Japan". 2021-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kukla teatri ekser hallarda insan ve ya heyvan fiqurlarina benzeyen kukla adlandirilan cansiz esyalari ve insan terefinden idare edilen bir nov teatr ve ya tamasadir Bele bir tamasa kukla performansi kimi de taninir Kukla performansi ssenariye esasen kukla teatri adlanir Kuklalarin bedeni basi ve bezi hallarda kuklanin agzini ve gozlerini herekete getirmek ve ya idare etmek ucun cubuqlar ve ya ipler kimi cihazlardan istifade olunur Kuklaci bezen kukla xarakterinin sesi ile danisir ve ya qeyd olunan ses musiqisi ile cixis edir Kuklalarin bir cox muxtelif novu var ve formasindan ve teyinatli istifadesinden asili olaraq muxtelif materiallardan hazirlanir Quruluslarinda son derece murekkeb ve ya cox sade ola biler En sade kukla tek barmaga sigan kicik kukla olan barmaq kuklalari ve corabdan emele gelen ve elini corabin icerisine yerlesdirerek isledilen corab kuklalaridir Panc ve Judi kuklalari buna numune gosterile bilen oxsar kaklalardir Diger el ve ya elcek kuklalari daha boyukdur ve her kukla ucun kuklaci teleb olunur Yapon Bunraku kuklalari buna bir numunedir Marionet bir sira simlerle herekete getirilen bendli kukladir Cubuq kuklalari merkezi cubuqa berkidilir Cubugun ustunde ayri cubuqlar terefinden idare olunan qollari olan bir govde formasi var Neticede sade bir el ve ya elcek kuklasindan daha cox hereket imkanlari var Kukla teatri ilk defe eramizdan evvel V esrde Qedim Yunanistanda qeyde alinan cox qedim bir teatr novudur Kukla senetinin bezi novleri eramizdan evvel 3000 il evvel yaranmis ola biler Kukla teatri muxtelif formalarda olur lakin hamisi hekaye izah etmek ucun cansiz ifa eden cisimlerin canlandirilmasi prosesini bolusurler TarixiKukla teatri texminen 4000 il evvel yarandigi dusunulen cox qedim bir senet novudur Kuklalar ilk dovrlerden beri insan cemiyyetinin fikir ve ehtiyaclarini canlandirmaq ve catdirmaq ucun istifade edilmisdir Misirde eramizdan evvel 2000 ci ilde agac fiqurlarin corek yogurmaq ucun istifade edilmesine dair deliller movcuddur Gilden ve fil sumuyunden hazirlanmis tellerle idare olunan kuklalar da tapilmisdir Kukla teatri qedim Yunanistanda tetbiq olunurdu ve kukla senetinin en qedim yazilarina eramizdan evvel V esre aid Herodot ve Ksenofonun eserlerinde rast gelmek mumkundur AfrikaAfrika qedim Misirin bezi kukla enenelerine sahib ola biler Subhesiz ki bir cox Afrikali etnik qrupdaki gizli cemiyyetler kuklalari ve maskalari ritual dramlarinda elece de sefa ve ov merasimlerinde istifade edirler Bu gun kukla teatri cox vaxt merasim cercivesinde ve populyar bir forma olaraq davam edir Reqs hekaye ve maskali ifaciliq da daxil olmaqla genis xalq formalarinin bir hissesi sayilir AsiyaHindistan Sivilizasiyasinda kukla teatri ucun kicik bir delil var Arxeoloqlar eramizdan evvel 2500 cu ile aid bir iple idare edile bilen sokule bilen basli bir terrakota kukla askar etmisdir Kuklalar Mahabharata eposunda Sangam dovrunden Tamil edebiyyatinda ve Asokanin Serencamlari da daxil olmaqla eramizin evvellerine qeder muxtelif edebi eserlerde tesvir edilmisdir Cin Cin 3000 il evvele dayanan fener kolgeleri teatri olan pi yung xi ve ya daha cox bilinen Cin kolge teatri kukla senetine sahibdir Sun sulalesi 960 1279 terefinden kuklalar mehkemeler daxil olmaqla butun sosial tebeqelere oynanirdi lakin Avropada oldugu kimi kukla oyuncaqlari daha asagi tebeqeden oldugu dusunulurdu Yaponiya Yaponiyada bunraku da daxil olmaqla bir cox kukla teatri var Bunraku Sinto mebed ayinlerinden ireli gelerek inkisaf etdi ve tedricen son derece inkisaf etmis bir kukla novune cevrildi Yaponiyanin en boyuk dramaturqu Chikamatsu Monzaemon kabuki pyesleri yazmaqdan imtina etdi ve yalniz kukla ucun hazirlanan bunraku tamasalarina diqqet yetirdi Bu teatrda qara paltar geyinen kuklalar qara bir fonda dayanarken gorunmez hala gelir isiqlar yalniz oyulmus boyanmis ve kostyum taxta kuklalari isiqlandirir IstinadlarBlumenthal Eileen Puppetry and Puppets Thames amp Hudson 2005 Strings Hands Shadows A Modern Puppet History John Bell Detroit Institute of Art 2000 Dugan E A Emotions in Motion Herodotus The Histories Arxivlesdirilib 2022 09 27 at the Wayback Machine2 48 on Perseus 2022 07 20 at the Wayback Machine XenophonSymposium Arxivlesdirilib 2022 09 18 at the Wayback Machine4 55on Perseus 2022 07 20 at the Wayback Machine Logan David Puppetry p 7 Ghosh Massey and Banerjee page 14 Ghosh Massey and Banerjee pp 14 15 Chinese shadow puppetry 2020 12 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 16 Puppetry art in Japan 2021 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 16